Temat interpretacji

Czy od umowy cesji praw i obowiązków zawartej w formie umowy pisemnej, nienazwanej (według przedstawionego stanu faktycznego) wynika obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych oraz zgłoszenia cesji w urzędzie skarbowym? Czy w przypadku nieuzasadnionego pobrania podatku przez notariusza Wnioskodawczyni ma prawo ubiegać się o jego zwrot?

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 900 ze zm.), art. 15zzs ust. 7 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U z 2020 r. poz. 374 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 29 lutego 2020 r. (data wpływu 29 lutego 2020 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy cesji praw i roszczeń oraz przeniesienia obowiązków z umowy deweloperskiej jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 lutego 2020 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy cesji praw i roszczeń oraz przeniesienia obowiązków z umowy deweloperskiej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni w dniu 27 lutego 2020 r. zawarła wspólnie z mężem umowę cesji praw i roszczeń oraz przeniesienia obowiązków z umowy deweloperskiej do lokalu mieszkalnego o powierzchni 35,88 m² położonego w W. Umowa ta objęta została aktem notarialnym sporządzonym przez notariusza. Od czynności tej została m.in. pobrana opłata na podatek od czynności cywilnoprawnych w kwocie 3032 zł, co zdaniem Wnioskodawczyni jest niezgodne z ustawą z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b)). Prawa i obowiązki z umowy deweloperskiej Wnioskodawczyni wraz z mężem nabyła na mocy cesji od poprzedniego klienta dewelopera (Pani X). Umowa ta została zawarta za zgodą dewelopera w formie notarialnej. Cesji tej towarzyszyło porozumienie, na mocy którego małżonkowie zobowiązali się przekazać Pani X kwotę 303.186 zł, stanowiącą równowartość rat wpłaconych wcześniej przez Panią X deweloperowi z tytułu umowy deweloperskiej.

Wskutek tych czynności prawnych Wnioskodawczyni wraz z mężem stała się (w miejsce Pani X), stroną zawartej wcześniej przez tę Panią umowy deweloperskiej. W ten sposób Wnioskodawczyni wraz z mężem jest zobowiązana do zawarcia z deweloperem umowy ustanawiającej odrębną własność lokalu i kupna tego lokalu.

Od tej kwoty notariusz pobrał 1% podatku od czynności cywilnoprawnych (tak jak od umowy sprzedaży lub zamiany innych praw majątkowych). Czynność ta dokonana została niesłusznie, bo nie doszło do podpisania ani umowy sprzedaży ani zamiany.

Umowa przeniesienia ww. praw i obowiązków została dokonana na podstawie art. 509 Kodeksu cywilnego, a charakter prawny tej czynności nie przyjął postaci żadnej z czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W szczególności przedmiotowa cesja praw i obowiązków nie przyjęła postaci umowy sprzedaży. Przedmiotowa cesja praw i obowiązków z umowy deweloperskiej przybrała formę umowy pisemnej, nienazwanej. Z tych powodów nie powinien zostać pobrany od tej cesji podatek od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy od umowy cesji praw i obowiązków zawartej w formie umowy pisemnej, nienazwanej (według przedstawionego stanu faktycznego) wynika obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych oraz zgłoszenia cesji w urzędzie skarbowym?

Zdaniem Wnioskodawczyni,

Ad. 1

Umowa przeniesienia ww. praw i obowiązków została dokonana na podstawie art. 509 Kodeksu cywilnego, a charakter prawny tej czynności nie przyjął postaci żadnej z czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Według zaistniałego stanu faktycznego nie wynika obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych od przedmiotowej cesji ani obowiązek zgłoszenia cesji w Urzędzie Skarbowym.

Stanowisko to potwierdza Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 1 marca 2019 r. Znak: 0111-KDIB2-2.4014.288.2018.2.HS.

Ad. 2

Podatek od czynności cywilnoprawnych został pobrany przez notariusza bezpodstawnie i podatnik ma uzasadnione prawo ubiegać się o zwrot tego podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1519 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z tym, charakterystycznym dla zakresu opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest zamknięty katalog czynności i zdarzeń, które są opodatkowane tym podatkiem opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych są tylko czynności enumeratywnie i wprost wskazane w przytoczonym wyżej przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145 ze zm.). Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań, prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności.

Zgodnie natomiast z art. 535 Kodeksu cywilnego przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę, przy czym stosownie do art. 555 ww. ustawy, przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio między innymi do sprzedaży praw majątkowych.

Rzeczami w rozumieniu Kodeksu cywilnego są tylko przedmioty materialne. Rzeczy dzielą się na nieruchomości (grunty, budynki oraz części budynków tzw. nieruchomości lokalowe) i na rzeczy ruchome. Prawami majątkowymi są przysługujące danej osobie prawa do korzystania i rozporządzania określoną rzeczą lub prawem ustanowionym na tej rzeczy.

Podkreślić należy, że umowa cesji jako nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie w szczególności umowy sprzedaży uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego.

Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży, to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i w świetle art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

Zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że w dniu 27 lutego 2020 r. Wnioskodawczyni zawarła wraz z mężem umowę cesji praw i roszczeń oraz przeniesienia obowiązków z umowy deweloperskiej do lokalu mieszkalnego o powierzchni 35,88 m² położonego w W. Ww. umowa cesji została zawarta za zgodą dewelopera w formie aktu notarialnego, sporządzonego przez notariusza. Umowa przeniesienia ww. praw i obowiązków została dokonana na podstawie art. 509 Kodeksu cywilnego, a charakter prawny tej czynności nie przyjął postaci żadnej z czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W szczególności przedmiotowa cesja praw i obowiązków nie przyjęła postaci umowy sprzedaży i przybrała formę umowy pisemnej, nienazwanej. Prawa i obowiązki z umowy deweloperskiej Wnioskodawczyni wraz z mężem nabyła na mocy cesji od poprzedniego klienta dewelopera (Pani X). Cesji tej towarzyszyło porozumienie, na mocy którego małżonkowie zobowiązali się przekazać Pani X kwotę 303.186 zł, stanowiącą równowartość rat wpłaconych wcześniej przez Panią X deweloperowi z tytułu umowy deweloperskiej. Wskutek ww. czynności prawnych Wnioskodawczyni wraz z mężem stała się (w miejsce Pani X), stroną zawartej wcześniej przez tę Panią umowy deweloperskiej. W ten sposób Wnioskodawczyni wraz z mężem jest zobowiązana do zawarcia z deweloperem umowy ustanawiającej odrębną własność lokalu i kupna tego lokalu. Od ww. czynności zawartej w formie aktu notarialnego został m.in. pobrany przez notariusza podatek od czynności cywilnoprawnych w kwocie 3032 zł, stanowiący 1% wartości umowy. Zdaniem Wnioskodawczyni, według zaistniałego stanu faktycznego nie wynika obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych od przedmiotowej cesji ani obowiązek zgłoszenia cesji w urzędzie skarbowym, a podatek od czynności cywilnoprawnych został pobrany przez notariusza bezpodstawnie i podatnik ma uzasadnione prawo ubiegać się o zwrot tego podatku.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że jeżeli w istocie opisana we wniosku umowa cesji praw i roszczeń oraz przeniesienia obowiązków z umowy deweloperskiej do lokalu mieszkalnego nie przybrała postaci żadnej z czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (w szczególności przedmiotowa cesja nie przyjęła postaci umowy sprzedaży) i przybrała formę umowy pisemnej, nienazwanej, to powyższa umowa cesji nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Nie mieści się ona bowiem w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Tym samym na Wnioskodawczyni nie ciąży z tego tytułu obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych ani obowiązek dokonania zgłoszenia w Urzędzie Skarbowym.

Zatem, skoro w opisanej sytuacji miało miejsce zawarcie umowy cesji pozostającej poza zakresem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, to Wnioskodawczyni może ubiegać się o zwrot tego podatku, pobranego i wpłaconego przez notariusza. Z uwagi na fakt, że omawiana czynność dokonana została w formie aktu notarialnego, to zgodnie z przywołanym art. 10 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, płatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w takiej formie jest notariusz.

W myśl natomiast art. 72 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej za nadpłatę uważa się kwotę podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej.

Zgodnie z art. 75 § 1 cyt. ustawy jeżeli podatnik kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku albo wysokość pobranego podatku, może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku.

W związku z powyższym stwierdzić należy, że skoro Wnioskodawczyni nie była zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu opisanej we wniosku czynności, to w analizowanej sprawie kwota podatku pobranego przez płatnika (notariusza) uiszczona została nienależnie, a zatem w sprawie zgodnie z brzmieniem art. 72 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej wystąpiła nadpłata, o której zwrot Wnioskodawczyni może się ubiegać.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny różni się od stanu faktycznego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego. Dla oceny rzeczywistego charakteru umowy, istotnego znaczenia nabiera ustalenie jej treści, zwłaszcza w części odnoszącej się do obowiązków i uprawnień Wnioskodawczyni. Ocena taka jednakże wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego, które nie jest możliwe w ramach wydawania interpretacji indywidualnych na podstawie art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej. Postępowanie o udzielenie interpretacji ma bowiem na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). W postępowaniu tym organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ogranicza się do dokonania subsumcji przedstawionego przez wnioskodawcę stanu faktycznego pod określony przepis prawa podatkowego. Organ podatkowy wydając interpretację przepisów prawa podatkowego nie może bowiem prowadzić postępowania ani podejmować rozstrzygnięć zastrzeżonych dla innego trybu orzekania, w tym w postępowaniu kontrolnym czy podatkowym w oparciu o konkretną dokumentację.

W związku z tym tut. Organ opiera się na wskazaniu Wnioskodawczyni, że w sprawie doszło do zawarcia umowy cesji, która przybrała postać umowy nienazwanej. Natomiast ocena konkretnych rzeczywistych okoliczności sprawy może nastąpić wyłącznie w oparciu o dokumenty zgromadzone w postępowaniu podatkowym.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Przedmiotowa interpretacja zgodnie ze złożonym wnioskiem została wydana wyłącznie dla Wnioskodawczyni. Stosownie bowiem do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). A zatem tylko Wnioskodawczyni może czerpać z wydanej interpretacji ochronę prawną. Stosownie do powyższego mąż Wnioskodawczyni chcąc uzyskać interpretację indywidualną w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy cesji praw i roszczeń oraz przeniesienia obowiązków z umowy deweloperskiej winien wystąpić z odrębnym zapytaniem i uiścić stosowną opłatę.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Bieg powyższego terminu nie rozpoczyna się do dnia zakończenia okresu stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID (art. 15zzs ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374 ze zm.).

Jednocześnie, stosownie do art. 15zzs ust. 7 ww. ustawy z dnia 2 marca 2020 r., czynności dokonane w postępowaniach, o których mowa w ust. 1, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID są skuteczne. Tym samym, Strona może skutecznie wnieść skargę pomimo wstrzymania biegu powyższego terminu.

Zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej