Skutki podatkowe umowy cash poolingu.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 czerwca 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 31 maja 2022 r.  o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy cash poolingu. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 16 sierpnia 2022 r. (wpływ 22 sierpnia 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

M. Sp. z o.o. (dalej jako : „Spółka”) planuje przystąpić do w pełni zautomatyzowanego systemu kompleksowego zarządzania płynnością finansową, oferowanego w ramach grupy kapitałowej M., do której należy Spółka, a zorganizowanego przez M. z siedzibą w Wielkiej Brytanii (dalej: „Agent”). Z powyższego systemu zarządzania płynnością finansową korzystają również inne polskie spółki z grupy kapitałowej M., a także niektóre podmioty zagraniczne z grupy M.

Agent, jak już wskazuje nazwa tego podmiotu, prowadzi szeroko rozumianą działalność finansową we własnym imieniu i na własny rachunek.

Przystąpienie do wspomnianego systemu zarządzania płynnością nastąpi na skutek zawarcia nienazwanej umowy typu cash pooling, której celem jest polepszenie płynności finansowej spółek w prowadzonej działalności gospodarczej, jak również zmniejszenie kosztów finansowania zewnętrznego.

System kompleksowego zarządzania płynnością, do którego zamierza przystąpić Spółka, ma formę zero-balancing cash pooling, która polega na fizycznym transferze środków pomiędzy rachunkami uczestników i rachunkiem głównym grupy.

Zasadniczym elementem przedmiotowej umowy, której stroną będzie Spółka, jest wdrożenie procesu zarządzania posiadanymi na rachunkach bankowych środkami pieniężnymi oraz zadłużeniem spółek – uczestników biorących udział w procesie, w taki sposób, aby kwota odsetek płaconych z tytułu istniejącego zadłużenia była jak najmniejsza, a jednocześnie, aby dochody uzyskiwane przez spółki z posiadanych przez nie nadwyżek finansowych były wyższe od standardowego oprocentowania depozytów. Celem umowy o zarządzanie płynnością finansową jest zatem takie wykorzystanie istniejących na rynku finansowym różnic w oprocentowaniu depozytów i pożyczek oraz efektu skali, aby podmioty z zaangażowanej grupy czerpały z tego korzyści.

W ramach omawianego systemu zarządzania płynnością finansową wyznaczony zostanie reprezentant podmiotów uczestniczących w tymże systemie – wspomniana powyżej spółka M. z siedzibą w Wielkiej Brytanii. Agent należy do grupy kapitałowej Spółki.

Co do zasady, system zarządzania płynnością finansową, w którym uczestniczyć będzie Spółka, będzie odbywać się w oparciu o rachunki prowadzone dla Spółki oraz dla jego uczestników w walucie zagranicznej przez wytypowane banki. Opcjonalnie, Spółka może uczestniczyć równolegle w systemach zarządzania płynnością opierających się na różnych walutach zagranicznych.

Wszystkie rachunki bankowe uczestniczące w strukturze cash pooling będą zlokalizowane w Polsce lub na zagranicznym rachunku bankowym. Spółka będzie prowadzić takie rachunki w Polsce lub w bankach zagranicznych. Tymczasem, Agent posiada swoje rachunki bankowe w banku w różnych krajach.

Podając przykład sytemu zarządzania płynnością w EUR, w celu implementacji tego systemu uczestnicy utrzymywać będą rachunki walutowe w EUR przeznaczone do obsługi wszystkich operacji przychodzących i wychodzących w tejże walucie.

Agent będzie odpowiedzialny za zewnętrzne relacje z głównymi bankami i partnerskimi bankami grupy, a także za prowadzenie wewnątrzgrupowych kont(a) dla pomiotów zależnych z grupy M. w celu przeprowadzenia operacji cash poolingowych, operacji nettingowych oraz innych transakcji, uzgodnionych pomiędzy stronami umowy w momencie zawarcia transakcji (w tym transakcji zakupu/sprzedaży waluty). Agent będzie również zobowiązany do dostarczania miesięcznych raportów dotyczących kalkulacji wysokości odsetek z tytułu cash poolingu.

Rola wspomnianych powyżej banków będzie ograniczona do założenia i utrzymywania rachunków oraz wykonywania przelewów pieniężnych związanych z tym systemem.

Praktyczne funkcjonowanie systemu zarządzania płynnością, do którego przystępuje Spółka, będzie przebiegać w następujący sposób:

1.Na koniec każdego dnia roboczego wszystkie salda znajdujące się na rachunkach uczestników prowadzone przez banki będą zerowane, to znaczy: jeżeli rachunek uczestnika (np. Spółki) wykazuje saldo ujemne, wówczas odpowiednie środki zostaną przelane z rachunku Agenta. Jeżeli uczestnik (np. Spółka) będzie na swoim rachunku wykazywać saldo dodatnie, środki będą transferowane na rachunek Agenta. W konsekwencji nastąpi ,,wyzerowanie” kont uczestników (w tym Spółki) na poziomie rachunków prowadzonych przez banki.

2.Z uwagi na fakt, iż środki będą przelewane pomiędzy uczestnikami (w tym Spółką) a Agentem, powstaną wzajemne rozliczenia pomiędzy nimi. Uczestnicy (w tym Spółka), którzy wykażą saldo ujemne zostaną obciążeni odsetkami płatnymi na rzecz Agenta. Uczestnikom (w tym Spółce), którzy wykazali saldo dodatnie, Agent będzie płacić odsetki.

Wysokość odsetek będzie kalkulowana na koniec każdego miesiąca na podstawie wysokości sald dodatnich/ujemnych występujących każdego dnia na rachunku uczestników systemu zarządzania płynnością. Odsetki będą księgowane jako należne lub do zapłaty na koniec miesiąca.

W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo podmioty uczestniczące w umowie cash poolingu.

Pytanie

W związku z wyżej opisanym zdarzeniem przyszłym Spółka wnosi o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy czynności wykonywane w ramach systemu zarządzania płynnością w relacji Spółka (jako uczestnik) – Agent podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem, czynności wykonywane w ramach systemu zarządzania płynnością w relacji Spółka (jako uczestnik) – Agent nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Cash pooling (zarządzanie płynnością finansową) to umowa o świadczenie usługi finansowej oferowana i organizowana w szczególności przez banki oraz inne instytucje finansowe. Usługa ta jest przeznaczona do efektywnego zarządzania środkami finansowymi podmiotów gospodarczych.

Głównym celem umowy o zarządzanie płynnością finansową jest optymalizacja zarządzania stanem finansów na wielu rachunkach bankowych należących do danego podmiotu gospodarczego o złożonej strukturze, np. holdingu lub grupy kapitałowej bądź wielu podmiotów. Ogólnie, usługa cash pooling będzie świadczona na rzecz Spółki i innych podmiotów z grupy kapitałowej M., do której należy Spółka i będzie polegała na koncentrowaniu środków z sald poszczególnych uczestników systemu zarządzania płynnością finansową, w tym również Spółki, na rachunku Agenta i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali oraz różnicy pomiędzy oprocentowaniem kredytów i depozytów na rynku finansowym. System zarządzania płynnością finansową jako system cash poolingowy będzie pozwalał podmiotom uczestniczącym w tym systemie na równoczesne ograniczenie kosztów odsetkowych (z tytułu zaciągania zobowiązań) i zwiększenie przychodów odsetkowych przy wykorzystaniu środków dostępnych w systemie zarządzania płynnością finansową.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera enumeratywny katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, opodatkowaniu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

-umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

-umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

-umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

-umowy dożywocia,

-umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,

-ustanowienie hipoteki,

-ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

-umowy depozytu nieprawidłowego,

-umowy spółki.

Jednocześnie, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 oraz pkt 3 ww. ustawy opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają również zmiany powyższych umów, jeżeli powodują one podwyższenia podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne.

Umowa o zarządzanie płynnością finansową, jako umowa typu cash pooling, nie została wymieniona w powyższym katalogu.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem NSA katalog czynności cywilnoprawnych wskazanych w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jest katalogiem zamkniętym.

Spółka pragnie zwrócić uwagę, iż brak konieczności opodatkowania umowy nienazwanej typu cash pooling z powodu jej pominięcia przez ustawodawcę w katalogu czynności opodatkowanych tym podatkiem znajduje powszechną akceptację wśród organów podatkowych.

W konsekwencji, stwierdzić należy, iż umowa cash pooling nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie aktualnie obowiązującej ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Jednocześnie, Spółka pragnie podkreślić, iż powyższemu stanowisku nie sprzeciwiają się zasady prawa cywilnego, zgodnie z którymi to nie nazwa, a treść czynności prawnej decyduje o jej kwalifikacji. Ponadto, dla celów podatku od czynności cywilnoprawnych umowy należy klasyfikować ściśle, a fakt wystąpienia w umowie nienazwanej przedmiotowo istotnych elementów umów nazwanych, nie skutkuje kwalifikacją tejże umowy nienazwanej jako umowy nazwanej, której elementy wystąpiły.

Patrząc z powyższej perspektywy na umowę typu cash pooling zdaniem Spółki niemożliwe jest stwierdzenie, iż umowa ta odpowiada jakiejkolwiek umowie nazwanej określonej w ustawie Kodeks cywilny, nawet pomimo jej podobieństwa do niektórych z nich.

W szczególności, czynności wykonywane przez Agenta w systemie zarządzania, w ramach umowy o zarządzanie płynnością finansową, w opinii Spółki nie będą spełniały definicji pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego, uregulowanych odpowiednio w art. 720 i art. 845 Kodeksu cywilnego.

W myśl art. 720 Kodeksu cywilnego dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Z kolei zgodnie z art. 845 Kodeksu cywilnego, jeżeli przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, to stosuje się analogicznie przepisy prawne dotyczące pożyczki.

Konstrukcja umowy o zarządzanie płynnością finansową, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestniczących w tym systemie podmiotów, nie będzie wyczerpywać istotnych znamion pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego. W oferowanym Spółce oraz innym podmiotom z grupy kapitałowej Spółki systemie zarządzania płynnością będą występowały podmioty, wśród których pewne z nich będą posiadać wolne środki finansowe, a pewne będą posiadały niedobór tych środków oraz Agent. Ponadto, uczestnicy umowy cash pooling mogą występować w trakcie trwania umowy zarówno jako podmiot posiadający wolne środki pieniężne, jak i podmiot, który nie posiada takich środków. 

Uczestnik systemu zarządzania płynnością (a więc i Spółka), który będzie posiadał wolne środki, nie będzie wiedział, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości, a także przez którego z pozostałych uczestników. Tym samym, nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostaje zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek konsolidacyjny prowadzony dla Agenta reprezentującego interesy wszystkich uczestników omawianego systemu zarządzania płynnością finansową, a nie bezpośrednio rachunki uczestników systemu, którzy osiągnęli nadwyżki finansowe. Również uczestnik systemu zarządzania płynnością, który będzie otrzymywał dane środki finansowe w przypadku uzyskania ujemnego salda, nie będzie wiedział, od jakiego podmiotu środki te będą de facto pochodzić, mimo iż przelew środków nastąpi za pośrednictwem konta Agenta.

W związku z powyższym, w ocenie Spółki, pomimo że transakcje typu cash pooling zawierają elementy finansowania jednych podmiotów przez inne, to brak jest podstaw do zakwalifikowania tych transakcji jako umów pożyczek oraz depozytu nieprawidłowego, a tym samym do objęcia ich obowiązkiem podatkowym w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych.

Dodatkowo, Spółka pragnie wskazać, iż niezależnie od faktu wyłączenia przez ustawodawcę umów typu cash pooling z katalogu czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych, usługi polegające na zarządzaniu płynnością finansową Spółki uczestniczącej w strukturze cash poolingu można zakwalifikować do usług finansowych. W konsekwencji, w przypadku umowy o zarządzanie płynnością finansową typu cash pooling zastosowanie znajdzie art. 2 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazujący, iż czynności cywilnoprawne wchodzące w zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług, lecz zwolnione z tego opodatkowania (z wyjątkami, które jednak nie dotyczą omawianej sprawy) nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Podsumowując, w opinii Spółki, umowa o zarządzanie płynnością, jako niewymieniona  w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Ponadto, umowa o zarządzanie płynnością finansową typu cash pooling, nie może być utożsamiana z żadną umową nazwaną, w szczególności pożyczką w znaczeniu Kodeksu cywilnego i w konsekwencji nie może być opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Uzupełniająco, brak możliwości opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych umowy cash pooling jest konsekwencją faktu, iż jej wykonywanie wiąże się z czynnościami pośrednictwa finansowego, które jako zwolnione od podatku od towarów i usług ustawowo wyłączone są z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na potwierdzenie swojego stanowiska powołali się Państwo na interpretacje podatkowe oraz wyroki NSA.

Ocena stanowiska

Przepis art. 1 ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 111 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Należy stwierdzić, że umowa cash poolingu pozostaje umową nienazwaną. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.) – w księdze trzeciej zobowiązania – nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa cash poolingu jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki wymienionej w katalogu określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednakże nie jest taką umową, bowiem w myśl art. 720 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash poolingu, jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków podmiotów należących do danej grupy nadwyżkami innych podmiotów należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków. W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tak samo uczestnik, który posiada niedobory nie wie, środkami którego podmiotu zostaną one zniwelowane. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest – co do zasady – rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu lub też rachunek któregoś  z uczestników, który posiada saldo dodatnie.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestników niewątpliwie zawiera w sobie pewne elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie. Nie sposób jednak uznać, że wyczerpuje ona wszystkie elementy przedmiotowo istotne dla umowy pożyczki.

Czynności tego typu nie można wobec tego uznać jako umowy pożyczki.

Umowa cash poolingu jest też zbliżona swą konstrukcją do umowy depozytu nieprawidłowego. Nie stanowi jednakże umowy depozytu nieprawidłowego, gdyż nie spełnia jego warunków. Zgodnie z art. 845 Kodeksu cywilnego:

Umowa cash poolingu nie wyczerpuje zatem znamion instytucji depozytu nieprawidłowego.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że skoro zawarcie umowy cash poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych a czynności tego typu nie można zakwalifikować, jako umowy pożyczki czy też innej czynności tym katalogiem objętej, to tym samym – z powyższych przyczyn – czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu dotyczące zarządzania wspólną płynnością finansową nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych; nie mieszczą się bowiem  w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem kompleksowa usługa zarządzania płynnością finansową (umowa cash poolingu), do której przystąpi Wnioskodawca oraz świadczone  w jej ramach czynności nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Tym samym, skoro wskazane we wniosku czynności nie zostały wymienione wśród tych czynności, które określone są w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to zbędna jest analiza możliwości zastosowania wyłączenia  z opodatkowania, o którym mowa w art. 2 pkt 4 cyt. ustawy a na który powołali się Państwo we własnym stanowisku w sprawie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Inforamcji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.

Podstawą prawną dla odstąpienia od uzasadnienia interpretacji jest art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej.