Spółka zamierza skorzystać z usługi kompleksowego, międzynarodowego, zarządzania płynnością finansową (tzw. cash pooling) oferowanej oraz obsługiwanej w Grupie X  przez Bank z siedzibą w Niemczech. Do przedmiotowego systemu zarządzania płynnością finansową przystąpiły i będą przystępować także inne podmioty z Grupy.

X   AG z siedzibą w Niemczech, zawarła z Bankiem umowę dotyczącą kompleksowego zarządzania płynnością finansową w Grupie określającą warunki działania systemu cash pooling i świadczenia przedmiotowych usług przez Bank na rzecz Grupy R. (Agreement on db-Cash Sweep).

X  GmbH, jako jedyny Państwa udziałowiec, będzie pełnił wobec Spółki (Państwa) rolę tzw. cash pooling leadera, czyli podmiotu, na którego rachunku będzie dokonywane sumowanie sald uczestników systemu cash pooling z linii biznesowej związanej z technologią systemów (...).

W ramach implementacji systemu cash pooling, do umowy Agreement on db-Cash Sweep przystąpi Spółka oraz inne polskie podmioty z Grupy X Przystąpienie do systemu cash pooling przez poszczególne podmioty z Grupy, zgodnie z postanowieniami umowy, następuje na podstawie aneksu 4.1 (Agreement on the Accession to db-Cash Sweep) do umowy Agreement on db-Cash Sweep.

Zatem przystąpienie przez Spółkę do systemu cash pooling nastąpi na podstawie Agreement on the Accession to db-Cash Sweep.

Na podstawie tego samego dokumentu, tj. Agreement on the Accession to db-Cash Sweep, do systemu przystąpił także całościowy udziałowiec Spółki, tj. X GmbH. Jednocześnie, w systemie rozliczeń bierze również udział polski oddział Banku, tj. D. S.A. W dalszej części wniosku, obie umowy, tj. Agreement on db-Cash Sweep oraz Agreement on the Accession to db-Cash Sweep będą określane łącznie jako: „Umowa cash pooling” lub „Umowa db-Cash Sweep".

Co do zasady międzynarodowy cash-pooling funkcjonujący w Grupie X jest rozliczany w EUR, a w przypadku polskich spółek z Grupy X . również w PLN (rozliczenie w PLN dotyczyć będzie wyłącznie polskich podmiotów). W ramach Umowy db-Cash Sweep, wykorzystany będzie rachunek bankowy Spółki prowadzony w PLN w polskim oddziale, tj. D. S.A oraz rachunki Spółki w PLN i EUR prowadzone Niemczech przez Bank (w przyszłości może również w GBP). Jednocześnie prowadzony będzie rachunek główny utworzony dla celów umowy db-Cash Sweep, którego właścicielem będzie X .AG oraz rachunki bankowe pool leaderów, w tym X  GmbH (w PLN i EUR). W praktyce, konta X . AG oraz bezpośrednich pool leaderów stanowią techniczne rachunki konsolidacyjne otwarte dla celów dokonywania czynności w ramach obsługi cash-poolingu dla uczestników tego systemu.

Zwykłymi uczestnikami przedmiotowego systemu - oprócz Państwa - są inne spółki z Grupy posiadające siedzibę na terenie Unii Europejskiej i poza nią. W związku z tym, posiadaczami rachunków są wszystkie podmioty z Grupy, które przystąpią do Umowy cash pooling, w tym Państwo. Wskazane rachunki prowadzone są w jednej lub kilku walutach państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

W piśmie z 10 maja 2022 r. (wpływ 17 maja 2022 r.), stanowiącym uzupełnienie wniosku, wskazali Państwo dane identyfikujące podmioty zagraniczne (bank i 15 spółek), które będą uczestniczyć w systemie cash pooling.

Uczestnicy systemu cash pooling są podmiotami powiązanymi z Państwem w rozumieniu art. 11a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wyjątkiem jest jedynie Bank z siedzibą w Niemczech świadczący na rzecz Grupy (w tym, na rzecz Państwa) usługę kompleksowego zarządzania płynnością finansową, jak również polski oddział Banku, tj. D. S.A.

Cash-pooling w Grupie bazuje na następujących założeniach:

-    system zarządzania płynnością finansową, wdrożony w Grupie to tzw. cash pooling rzeczywisty (z ang. zero-balancing cash pooling) czyli system, w którym mają miejsce faktyczne przepływy środków finansowych z kont uczestników systemu; celem usługi świadczonej przez Bank jest zwiększenie efektywności gospodarczej podmiotów uczestniczących w tym systemie poprzez efektywne zarządzanie swoimi wierzytelnościami wobec Banku z tytułu posiadanych na rachunku bankowym środków pieniężnych oraz zobowiązaniami wobec Banku z tytułu wykorzystywanego kredytu w rachunku; odbywa się to poprzez odpowiednie wykorzystanie sumy dziennych sald występujących na rachunkach wszystkich spółek z Grupy uczestniczących w systemie cash pooling;

-    X . GmbH oraz pozostałe podmioty zarządzające poszczególnymi liniami biznesowymi w Grupie jako bezpośredni cash pool leaderzy dokonują sumowania sald uczestników w ramach poszczególnych linii biznesowych i są odbiorcami odsetek należnych z tytułu rozliczeń cash-pooling;

-    w przypadku spółek z linii biznesowej związanej z technologią systemów (...), w ramach funkcjonowania systemu cash-poolingu, salda uczestników przelewane są na rachunek techniczny (rozliczeniowy) X GmbH, gdzie są sumowane; następnie, te salda sumowane są z saldami wszystkich uczestników cash-poolingu z Grupy X  poprzez dokonanie przelewu na konto X AG, gdzie odbywa się zsumowane sald wszystkich linii biznesowych; innymi słowy, sumowanie sald odbywa się na dwóch poziomach, tj. najpierw na rachunku X  GmbH (salda w ramach linii biznesowej technologii systemów (...)), a następnie na rachunku X AG (salda wszystkich linii biznesowych);

-     mechanizm przedmiotowej Umowy db-Cash Sweep powoduje, że w wyniku transferów pieniężnych pomiędzy rachunkiem rozliczeniowym i rachunkami poszczególnych uczestników systemu pojawiają się wierzytelności pool leadera względem innych uczestników oraz wierzytelności uczestników względem pool leadera; nie występują natomiast wierzytelności jednych uczestników (posiadaczy rachunków indywidualnych) względem innych uczestników (innych posiadaczy rachunków indywidualnych); istota opisanego systemu polega na tym, że wykazane nadwyżki (saldo dodatnie) przekazywane są na rachunek rozliczeniowy pool leadera, a deficyty (salda ujemne) występujące na rachunkach poszczególnych uczestników są pokrywane z rachunku rozliczeniowego pool leadera;

-    transakcje w ramach systemu cash-poolingu, dokonywane na pierwszym poziomie rozliczeń, są wykonywane w ten sposób, że na koniec danego dnia roboczego z poszczególnych rachunków uczestników systemu dokonywane są transfery sald na rachunek rozliczeniowy pool leadera tak, aby na rachunku uczestnika wykazywane było saldo zerowe; w przypadku, gdy na koniec danego dnia rachunki uczestników wykazują saldo dodatnie, kwoty te są przelewane z tych rachunków na rachunek rozliczeniowy pool leadera w celu wyzerowania kont spółek; natomiast w przypadku, gdy na koniec dnia którykolwiek z rachunków spółek wykazuje saldo ujemne, w celu zlikwidowania salda ujemnego tego konta, bank przelewa środki z rachunku rozliczeniowego pool leadera;

-    system cash-pooling nie stosuje automatycznych transferów zwrotnych, tj. jak wskazano powyżej, na początku każdego kolejnego dnia roboczego saldo na rachunkach indywidualnych uczestników cash-pooling wykazuje saldo zerowe;

-    ostateczne rozliczenia z tytułu Umowy db-Cash Sweep oraz systemu cash-pooling (w tym przelewy sald oraz płatności odsetek) są dokonywane pomiędzy wszystkimi uczestnikami systemu cash-pooling;

-    ewentualne odsetki uiszczane przez Spółkę do X . GmbH z tytułu partycypacji w systemie cash-pooling będą płatne raz w roku.

Za wdrożenie i świadczenie usługi organizacji i prowadzenia systemu cash poolingu Bank będzie pobierał od uczestników (w tym od Państwa) opłatę z tytułu prowadzenia rachunku oraz opłaty z tytułu wykonania poszczególnych czynności bankowych, takich jak przelewy, itp.

W związku z zawarciem Umowy cash pooling uczestnicy, którzy przekazali środki na rachunek pool leadera otrzymywać będą wynagrodzenie z tego tytułu w postaci odsetek (dalej: Odsetki przychodowe). Uczestnicy, którzy otrzymali środki pieniężne w celu pokrycia ich wykorzystanych limitów zadłużenia będą zobowiązani do zapłaty odsetek jako wynagrodzenia za skorzystanie z środków pieniężnych („Odsetki kosztowe"). Ustaleniem wysokości Odsetek przychodowych oraz Odsetek kosztowych będzie zajmował się Bank. Odsetki przychodowe oraz Odsetki kosztowe będą ustalane na podstawie wielkości środków pieniężnych przekazanych, bądź otrzymanych przez uczestnika w ramach systemu cash poolingu.

Po zakończeniu każdego miesiąca, Bank będzie dostarczać informacje dotyczące przepływów pieniężnych z tytułu wykonania Umowy db-Cash Sweep, umożliwiając tym samym pool leaderowi podział i naliczenie odsetek pomiędzy poszczególnych uczestników cash poolingu. Spółka po otrzymaniu miesięcznych informacji dotyczących odsetek utworzy odpowiednie rezerwy księgowe - jak wspomniano powyżej odsetki będą faktycznie otrzymywane lub płacone raz w roku.

Jako uczestnik systemu cash poolingu nie będą Państwo wykonywali jakichkolwiek czynności na potrzeby realizacji Umowy cash pooling, oraz w związku z wykonywaniem tej Umowy. W ramach Umowy cash pooling Spółka upoważni pool leadera do wykonywania czynności administracyjnych związanych z realizacją przedmiotowej umowy.

Z tytułu uczestnictwa w systemie cash pooling nie będą Państwo otrzymywali wynagrodzenia od Banku, oraz od pozostałych uczestników systemu.

Na ten moment Spółka oraz pozostali uczestnicy systemu cash pooling nie przewidują konieczności świadczenia jakichkolwiek dodatkowych usług. W konsekwencji w związku z zawarciem Umowy cash pooling nie zostanie zawarta jakakolwiek umowa o świadczenie dodatkowych usług, za które Państwo otrzymaliby wynagrodzenie.

Pytanie

Czy zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych czynności realizowane w ramach usługi zarządzania płynnością finansową na podstawie zawartej z Bankiem umowy o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem, zawarcie Umowy cash pooling i czynności wykonywane w jej ramach nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a w konsekwencji Spółka nie będzie zobowiązana do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z uczestniczeniem w systemie cash pooling.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu tym podatkiem podlegają następujące czynności prawne:

-umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

-umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

-umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

-umowy dożywocia,

-umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

-ustanowienie hipoteki,

-ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

-umowy depozytu nieprawidłowego,

-umowy spółki.

Ponadto - w myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy - podatek od czynności cywilnoprawnych obciąża również:

-zmiany wskazanych powyżej umów, jeżeli powodują podwyższenie podstawy opodatkowania oraz

-orzeczenia sądów, w tym również polubownych i ugody, jeżeli wywołują takie same skutki prawne.

Katalog czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych ma charakter zamknięty, tzn. opodatkowaniu podlegają tylko te czynności, które zostały wskazane w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Na gruncie prawa polskiego cash pooling jest tzw. umową nienazwaną, czyli umową, której nie można zakwalifikować do żadnego typu umowy, który został uregulowany w ustawie Kodeks cywilny lub w innych aktach normatywnych. W literaturze cash-pooling jest definiowany jako specyficzna usługa bankowa umożliwiająca obniżenie kosztów działalności grup kapitałowych (patrz np. Z. Ofiarski, „Prawo bankowe", Warszawa 2008, strona 273).

W konsekwencji przedstawiony cash pooling - jako czynność niewymieniona w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych - pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W szczególności cash pooling nie może być uznany za umowę pożyczki, co szczegółowo uzasadnili Państwo poniżej.

Brak podstaw dla uznania Umowy cash pooling za umowę pożyczki.

A. Odmienny cel cash-pooling

Zgodnie z art. 720 Kodeksu cywilnego „dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych, co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości”. Ekonomiczną istotą umowy pożyczki jest zatem wykorzystywanie - przez dany okres czasu - środków pieniężnych będących własnością określonego podmiotu przez inny podmiot.

Podstawowym celem systemu cash pooling jest natomiast efektywne zarządzanie nadwyżkami i niedoborami środków pieniężnych w ramach grupy podmiotów, do której należy Spółka. Ze względu m.in. na kompensatę nadwyżek środków pieniężnych wykazywanych przez jednych uczestników z niedoborami innych uczestników możliwe jest ograniczenie zapotrzebowania na finansowanie zewnętrzne - skonsolidowanie sald na rachunkach uczestników pozwala Spółce na zmniejszenie poziomu zadłużenia wobec banku i w konsekwencji obniżenie należnych bankowi odsetek.

Podstawowe cele umowy pożyczki i cash poolingu są zatem rozbieżne. Istotą umowy pożyczki jest udostępnienie kapitału, natomiast istotą cash pooling jest optymalne zarządzanie środkami pieniężnymi uczestników.

B. Brak istotnych znamion umowy pożyczki

Zgodnie z art. 720 Kodeksu cywilnego elementem koniecznym (essentialia negotii) umowy pożyczki jest m.in. zobowiązanie konkretnego podmiotu (pożyczkodawcy) do przeniesienia na inny, skonkretyzowany podmiot (pożyczkobiorcę) określonej ilości środków pieniężnych.

Jak wskazano, umowa zawarta przez Spółkę w ramach systemu cash pooling nie zobowiązuje uczestnika cash pooling do przeniesienia na własność innego podmiotu (np. innego uczestnika) określonej ilości pieniędzy. Po stronie Spółki nie wystąpi zatem zobowiązanie do przekazania na rzecz danego podmiotu (np. konkretnego uczestnika cash pooling) określonej kwoty środków pieniężnych, ani też zobowiązanie do przyjęcia od danego podmiotu (np. od konkretnego uczestnika cash poolingu) określonej kwoty środków pieniężnych.

W konsekwencji w świetle umowy zawartej w związku z udziałem w cash pooling Spółka nie będzie mogła być kwalifikowana jako pożyczkodawca lub pożyczkobiorca w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego.

Również sposób przeprowadzania rozliczeń w ramach cash pooling nie daje podstaw dla uznania Spółki za pożyczkodawcę lub pożyczkobiorcę. Jak wskazano, salda dodatnie na kontach rozliczeniowych uczestników systemu będą automatycznie przenoszone na konto rozliczeniowe, natomiast salda ujemne na kontach uczestników będą automatycznie pokrywane z konta rozliczeniowego. W konsekwencji:

-    jeżeli po stronie Spółki występuje saldo dodatnie - Spółka transferuje środki pieniężne na konto rozliczeniowe, jednak nie określa, w jakiej kwocie i któremu z podmiotów środki te mają być przekazane; ponadto - ze względu na konstrukcję cash pooling - ustalenie, który podmiot i w jakiej kwocie rzeczywiście skorzystał z tych środków pieniężnych, które przetransferowała Spółka jest niemożliwe,

-    jeżeli po stronie Spółki występuje saldo ujemne - Spółka otrzymuje środki pieniężne z konta rozliczeniowego, jednak nie określa, który z podmiotów i w jakiej kwocie ma środki te przekazać; ponadto - ze względu na konstrukcję cash pooling - ustalenie, od którego podmiotu i w jakiej kwocie pochodziły środki pieniężne, z których skorzystała Spółka jest niemożliwe.

Jednocześnie, należy wskazać, że uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, co do zasady jest rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu.

Spółka wskazuje również, że wszystkie transfery środków pieniężnych w ramach cash pooling będą odbywały się za pośrednictwem konta rozliczeniowego, a tym samym nie będzie dochodziło do bezpośredniego przekazania środków pieniężnych między poszczególnymi uczestnikami struktury cash pooling.

Z uwagi na powyższe, nie jest możliwe wskazanie konkretnych podmiotów będących pożyczkodawcą i pożyczkobiorcą, a cash pooling, do którego przystąpi Spółka, nie może być uznany za umowę pożyczki.

Umowa cash poolingu nie stanowi także umowy depozytu nieprawidłowego, wymienionego w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych jako czynność podlegająca opodatkowaniu. Zgodnie z art. 845 Kodeksu cywilnego - przez depozyt nieprawidłowy rozumieć należy umowę, zgodnie z którą przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku. Do tego rodzaju umów stosuje się przepisy o pożyczce. Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu. W tym kontekście należy zaznaczyć, że opisana umowa cash poolingu nie wyczerpuje znamion instytucji depozytu nieprawidłowego.

W konsekwencji, Państwa zdaniem, udział w cash pooling nie jest żadną z czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym Umowa cash pooling i czynności wykonywane w ramach cash pooling nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a Spółka - w związku z uczestniczeniem w opisanym powyżej systemie cash pooling - nie będzie zobowiązana do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Odstępuję od uzasadnienia prawnego tej oceny.

Dodatkowe informacje

Końcowo wskazuje się, że aktualny tekst jednolity ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych został opublikowany w Dz.U. z 2022 r. poz. 111 ze zm., a Kodeksu cywilnego w Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej: