Temat interpretacji

Z treści pisma Spółki wynika, że jednostka zamierza nabyć nieruchomości pozostające w użytkowaniu wieczystym Przedsiębiorstwa Wielobranżowego "X" Spółka z o. o. w upadłości z siedzibą w "K". Nabycie nastąpiłoby w trybie sprzedaży w postępowaniu upadłościowym, dokonanej przez syndyka w drodze przetargu. Nieruchomości te są obciążone hipoteką przymusową na rzecz Skarbu Państwa z tytułu zaległych zobowiązań podatkowych upadłego.

Zdaniem Spółki, nabycie w/w nieruchomości w drodze przetargu organizowanego przez syndyka, spowoduje wygaśnięcie hipoteki przymusowej Skarbu Państwa z tytułu zaległych zobowiązań podatkowych upadłego, a Skarb Państwa uzyska zaspokojenie należności podatkowych z ceny uzyskanej za sprzedane nieruchomości. Według Spółki mogą mieć tu zastosowanie dwa ustawowe przepisy prawne, wzajemnie się wykluczające:

przepis art. 313 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zmianami) stanowiący, że sprzedaż nieruchomości w postępowaniu upadłościowym powoduje wygaśnięcie praw i roszczeń osobistych wpisanych do księgi wieczystej,
przepis art. 112 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa stanowiący, że nabywca składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą o wartości do 15.000 zł odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe od dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W przedmiotowej sprawie powinna mieć zastosowanie zasada prawnicza lex posterior derogat legi anteriori, zatem przepisy Prawa upadłościowego jako późniejsze w stosunku do przepisów Ordynacji podatkowej powinny mieć pierwszeństwo. Ponieważ w/w przepisy dotyczą różnych gałęzi prawa (prawo administracyjne i prawo cywilne), ich wzajemnego stosunku nie można ustalić w myśl zasady lex specialis derogat legi generali.

Naczelnik Świętokrzyskiego Urzędu Skarbowego w Kielcach informuje, że zgodnie z art. 34 § 1 i art. 36 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, Skarbowi Państwa i jednostce samorządu terytorialnego przysługuje hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2, a także z tytułu zaległości podatkowych w podatkach stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości, zwana dalej "hipoteką przymusową". Hipoteka przymusowa jest skuteczna wobec każdorazowego właściciela przedmiotu hipoteki i przysługuje jej pierwszeństwo zaspokojenia przed hipotekami ustanowionymi dla zabezpieczenia innych należności. W myśl art. 112 § 1 pkt 3, § 3 i § 4 pkt 2 tej ustawy, nabywca składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą wymienionych w § 2, jeżeli ich wartość w dniu zbycia wynosi co najmniej 15.000 zł, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zakres odpowiedzialności nabywcy jest ograniczony do wartości nabytego przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub składników majątku. Zakres odpowiedzialności nabywcy nie obejmuje odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych oraz oprocentowania, o którym mowa w art. 107 § 2 pkt 3, powstałych po dniu nabycia.

Z przytoczonych przepisów wynika, że Skarbowi Państwa przysługuje hipoteka przymusowa na wszystkich nieruchomościach podatnika z tytułu zaległości podatkowych oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości. Hipoteka ta jest skuteczna wobec każdego nowego właściciela - nabywcy nieruchomości. Nabywca ten odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie, tj. wspólnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe do wartości nabytych nieruchomości, pod warunkiem, że wartość tych nieruchomości w dniu ich zbycia wynosi co najmniej 15.000 zł. Nabywca odpowiada również za odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych powstałe do dnia zbycia nieruchomości. Przepisy te mają zastosowanie w przypadku zbycia nieruchomości nie objętych przepisami prawa upadłościowego i naprawczego.

Zgodnie z art. 61, art. 62 i art. 68 ust. 1 cyt. prawa upadłościowego i naprawczego, z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. W skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego, z zastrzeżeniem art. 63-67. Syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca ustala skład masy upadłości na podstawie wpisów w księgach upadłego oraz dokumentów bezspornych. Na mocy art. 313 ust. 1 i 2 cyt. prawa upadłościowego, sprzedaż dokonana w postępowaniu upadłościowym ma skutki sprzedaży egzekucyjnej. Sprzedaż nieruchomości powoduje wygaśnięcie praw oraz praw i roszczeń osobistych ujawnionych przez wpis do księgi wieczystej lub nieujawnionych w ten sposób, lecz zgłoszonych sędziemu - komisarzowi w terminie określonym w art. 51 ust. 1 pkt 5. W miejsce prawa, które wygasło, uprawniony nabywa prawo do zaspokojenia wartości wygasłego prawa z ceny uzyskanej ze sprzedaży obciążonej nieruchomości. Skutek ten powstaje z chwilą zawarcia umowy sprzedaży. Podstawą do wykreślenia praw, które wygasły na skutek sprzedaży, jest prawomocny plan podziału sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości obciążonej. W myśl art. 146 ust. 3 cyt. prawa upadłościowego, zaspokojenie wierzycieli, których roszczenie zabezpieczono hipoteką przymusową lub hipoteką morską, następuje według przepisów ustawy. Według art. 342 ust. 1 pkt 2 cyt. prawa upadłościowego, zaległe zobowiązania podatkowe wraz z odsetkami za zwłokę zaliczone są do drugiej kategorii kolejności zaspokajania wierzycieli z funduszów masy upadłości.

W postępowaniu upadłościowym zapłacone należności z tytułu sprzedaży nieruchomości objętych hipoteką przymusową Skarbu Państwa, przeznaczone są na zaspokojenie między innymi zaległości podatkowych i odsetek za zwłokę. Mogą one zaspokoić wierzytelności Skarbu Państwa w całości lub je zmniejszyć. W przypadku, gdy zapłacone należności nie pokrywają w całości zaległości podatkowych i odsetek za zwłokę, nie uregulowana kwota zaległości podatkowych i odsetek za zwłokę nie obciąża nowego nabywcy nieruchomości. Sprzedaż w/w nieruchomości powoduje wygaśnięcie hipoteki przymusowej Skarbu Państwa, również wtedy, gdy wierzytelności Skarbu Państwa nie zostaną zaspokojone w całości. Wygaśnięcie osobowości prawnej sprzedającego (spółki z o. o.) w związku z jego upadłością, likwidacją - wykreśleniem z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, nie skutkuje odpowiedzialnością Spółki za zaległości podatkowe i odsetki za zwłokę upadłego. Zasady te mają wyłącznie zastosowanie przy nabyciu nieruchomości objętych hipoteką przymusową w postępowaniu upadłościowym.

Zatem, nabycie przez Spółkę w/w nieruchomości w postępowaniu upadłościowym spowoduje wygaśnięcie hipoteki przymusowej Skarbu Państwa z tytułu zaległych zobowiązań podatkowych upadłego, nawet wówczas, gdy Skarb Państwa nie uzyska zaspokojenia swoich wierzytelności podatkowych z ceny otrzymanej za sprzedane w/w nieruchomości. Spółka jako nowy nabywca nieruchomości nie ponosi żadnej odpowiedzialności za zaległe zobowiązania podatkowe byłego właściciela.

Należy zaznaczyć, że przepisy ustawy Ordynacja podatkowa nie kolidują z przepisami ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Zawarte w niej przepisy prawne zabezpieczają interesy Skarbu Państwa w sposób szczególny, lecz w warunkach nie prowadzonego postępowania upadłościowego. Bez znaczenia jest tu data wydania w/w aktów normatywnych.