‒B. Sp. z o.o.

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca, działający pod firmą A. S.A. jest spółką z blisko pięćdziesięcioletnią tradycją oraz liderem polskiego rynku budowlanego. A. jest czołowym na polskim rynku głównym wykonawcą robót budowlanych w zakresie zarówno budownictwa infrastrukturalnego m.in. w sektorze budownictwa drogowego, kolejowego, energetycznego oraz hydrologicznego, jak i tzw. kubatury tj. budowy budynków mieszkalnych, szpitalnych, biurowych, handlowych, użytkowych itp. Od 1995 roku spółka notowana jest na (...), a od roku 2011 wchodzi w skład indeksu (...) - najbardziej odpowiedzialnych spółek giełdowych. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT zarejestrowanym na VAT w Polsce.

B. sp. z o.o., będące podmiotem zainteresowanym w sprawie (dalej: „B.” lub „Podmiot zainteresowany w sprawne”), jest natomiast Spółką powstałą w 1995 roku w (...) i świadczącą kompleksowe usługi z budownictwa wodno- melioracyjnego, ziemno-drogowego, sportowego oraz specjalistycznego. B. jest czynnym podatnikiem VAT zarejestrowanym na VAT w Polsce.

21 października 2010 roku A. jako generalny wykonawca podpisał z Gminą (...) (inwestor) umowę na wykonanie zadania inwestycyjnego pod nazwą: (...) - przedłużenie ul. (...) w kierunku węzła drogowego (...) (...) (Kontrakt (...), dalej: „Kontrakt”, „Inwestycja”).

W 2011 roku A. i B. nawiązali współpracę w zakresie wykonania przez B. (wykonawca) prac na rzecz A. (zamawiający) - umowa o nr (...) z 10 marca 2011 roku o wykonanie robót budowlano-montażowych (dalej: „Umowa”).

Przedmiotem Umowy było wykonanie robót ziemnych, inżynieryjnych i rozbiórkowych oraz usunięcie warstw ziemi urodzajnej (humusu) w zakresie określonym szczegółowo w Załączniku do Umowy zgodnie ze Specyfikacją Techniczną i Dokumentacją Projektową (odpowiednie Załączniki do Umowy) (dalej: „Usługi”).

Załącznikiem do Umowy są warunki ogólne umowy o wykonanie robót budowlano - montażowych (zwane w treści Umowy „WO"), które „stanowią integralną część Umowy".

Zgodnie z Umową, Strony ustaliły, iż rozpoczęcie robót objętych przedmiotem Umowy nastąpić miało 10 marca 2011 roku, a zakończenie w odniesieniu do:

- usunięcia warstwy ziemi urodzajnej (humusu) do 30 kwietnia 2011 roku,

- robót rozbiórkowych do 31 maja 2011 roku,

- robót ziemnych i inżynieryjnych do 30 kwietnia 2012 roku.

Za wykonanie przedmiotu Umowy strony ustaliły wynagrodzenie w kwocie 5 769 148,78 złotych. Podstawę do ustalenia wynagrodzenia stanowiły ceny jednostkowe ryczałtowe i/lub wskaźniki do kosztorysowania określone w Załączniku do Umowy.

Zgodnie z postanowieniami Umowy ostateczna wysokość wynagrodzenia ustalona była przy uwzględnieniu wskazanej powyżej podstawy oraz zakresu robót wykonanego zgodnie ze Specyfikacją Techniczną i Dokumentacją Projektową potwierdzonego przez Zamawiającego (obmiar robót).

Zgodnie z warunkami szczegółowymi Umowy (dalej: „WSz”) A. mógł odmówić zatwierdzenia protokołu zaawansowania robót za dany miesiąc, jeżeli roboty objęte tym protokołem wykonane są wadliwie w całości lub w części (a), w mniejszym zakresie niż ustalono w harmonogramie (b).

Zgodnie z WO Umowy, w przypadku wynagrodzenia kosztorysowego roboty miały być rozliczane zgodnie ze wspólnie uzgodnionym obmiarem robót (§13 ust. 2 zd. 1 WO). Rozliczenie między stronami dokonywane miało być po odbiorze końcowym Przedmiotu Umowy, na podstawie faktury końcowej. Podstawę do wystawienia faktury końcowej stanowić miał bezusterkowy protokół odbioru końcowego robót przez Zamawiającego (§14 ust. 2 WO).

Zgodnie § 13 ust. 3 WO Umowy: „Tym samym dla uniknięcia wątpliwości za datę spełnienia świadczenia uważana będzie data podpisania przez Strony oraz przedstawicieli Inwestora bezusterkowego protokołu odbioru końcowego robót. Do czasu podpisania protokołu końcowego Wykonawcy wypłacane będą zaliczki na poczet wynagrodzenia. Zaliczki płatne będą na podstawie przejściowych faktur VAT, wystawianych w okresach miesięcznych i/lub innych okresach zgodnych z Harmonogramem rzeczowo - finansowym na podstawie protokołów zaawansowania sporządzanych narastająco. Do każdej faktury przejściowej Wykonawca dołączy protokół stanu zaawansowania robót sporządzony narastająco zaś do faktury końcowej protokół odbioru końcowego wykonanych robót podpisany przez przedstawiciela Zamawiającego oraz przedstawiciela Inwestora, pod rygorem nie przyjęcia faktury.” Zgodnie z ust. 2 § 15 WO Umowy: „Odbiór robót następuje na podstawie protokołu odbioru sporządzonego przez przedstawiciela Zamawiającego w obecności przedstawiciela Wykonawcy, zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Kontraktu i Specyfikacją Techniczną. [...]”

28 czerwca 2011 r. B. wystawił zaakceptowaną przez A. fakturę nr (...) na kwotę 352.628,97 zł brutto (z VAT) z tytułu wynagrodzenia za roboty odebrane przez A..

A. w piśmie datowanym na 22 lipca 2011 r. odstąpił od podpisanej 10 marca 2011 r. Umowy nr (...). Podstawą odstąpienia od Umowy było wystąpienie następujących zdarzeń:

1. „Wykonawca bez uzasadnionych przyczyn nie rozpoczął robót i nie podjął ich pomimo dodatkowego wezwania Zamawiającego” - § 34 ust. 1 pkt 6) WO Umowy;

2. „Wykonawca nie wykonuje robót zgodnie z Umowy lub też nienależycie wykonuje swoje zobowiązania umowne” - § 34 ust. 1 pkt 7) WO Umowy;

3. „Wykonawca opóźnia się tak dalece z realizacją robót, że wątpliwym będzie ich terminowe zakończenie” - § 34 ust. 1 pkt 10) WO Umowy;

4. Wykonawca nie posiada potencjału niezbędnego do wykonania robót stanowiących Przedmiot Umowy - § 34 ust. 1 pkt 12) WO Umowy;

5. „Wykonawca wprowadzi Podwykonawcę na teren budowy z naruszeniem warunków określonych w Umowie lub obowiązujących przepisach” - § 34 ust. 1 pkt 14) WO Umowy.

W związku z wystąpieniem ww. zdarzeń A. stosownie do postanowień § 33 ust. 1 pkt 3) i 9) WO Umowy naliczył i wezwał B. do zapłaty kar umownych:

a) w wysokości 20% wynagrodzenia umownego brutto, tj.: 1 153 829,76 zł - za odstąpienie od Umowy przez Zamawiającego z przyczyn, za które ponosi odpowiedzialność Wykonawca;

b) w wysokości 15% wynagrodzenia umownego brutto Wykonawcy, tj.: 865 372,32 zł - za wykonywanie robót objętych Przedmiotem Umowy przez podmiot inny niż Wykonawca lub inny niż Podwykonawca na którego roboty Zamawiający wyraził zgodę.

Dodatkowo zgodnie z treścią § 33 ust. 1 pkt 5) WO Umowy wz. § 18 ust. 3 WO A. za niedostarczenia Gwarancji w terminie wskazanym w § 18 ust. 1 WO nałożył na B. karę umowną w wysokości 2% wynagrodzenia umownego brutto, tj.: 115 382,97 zł.

Nadto A. potrącił z wierzytelności B. - wierzytelności wskazanej w złożonej 28 czerwca 2011 r. faktury nr 25/2011 - swoją wymagalną wierzytelność o wartości 352.628,97 złotych z tytułu:

- 237 076,48 zł jako kwota zatrzymana równej wartości nie dostarczonej gwarancji zgodnie z § 18 WO Umowy;

- 35 262,90 zł jako kaucja zabezpieczająca należyte wykonanie kontraktu oraz zobowiązań w okresie rękojmi i gwarancji zgodnie § 19 WO Umowy;

- 5 000,00 zł jako kara za stwierdzenie u pracownika Wykonawcy, wykonującego prace na terenie budowy stanu nietrzeźwości zgodnie § 33 ust. 1 pkt 12) WO Umowy;

- 75 289,58 zł wz. z nieuregulowaniem zobowiązaniach finansowych Wykonawcy wynikających z § 5 ust. 15, 35, 36, 37, 38, 39 WSz Umowy.

Z tytułu kar umownych A. wezwał B. do zapłaty łącznej kwoty w wysokości 2 134 585,05 zł w terminie 14 dni.

Zgodnie WO Umowy: “W razie odstąpienia od Umowy strony obciążają następujące obowiązki: 1) w terminie 7 dni od dnia odstąpienia od Umowy Wykonawca przy udziale Zamawiającego sporządzi protokół inwentaryzacji robót w toku według stanu na dzień odstąpienia (W protokole tym strony przedłożą zestawienie swoich roszczeń)”.

Strony nie podpisały także wspólnego protokołu inwentaryzacji robót, a B. do dnia dzisiejszego nie wystawił na rzecz A. żadnej faktury oprócz wyżej wskazanej faktury nr (...) z 28 czerwca 2011 r.

W odpowiedzi na pismo A. z 22 lipca 2011 r., B. w treści pisma z 26 lipca 2011 r. oświadczył, iż nie uznaje zarzutów nienależytego wykonania Umowy oraz stwierdził, że przyczyny rozwiązania Umowy wskazane przez A. są nieprawdziwe.

Obecnie przed Sądem Okręgowym w (...), sygn. akt (...) (dalej „Postępowanie”) toczą się połączone do wspólnego rozpoznania spory o zapłatę z powództwa B. przeciwko A. o zapłatę kwoty 1 073 010,09 zł. z odsetkami od 29 sierpnia 2011 r. z tytułu rozliczenia umowy z 10 marca 2011 r. nr (...) oraz z pozwu A. przeciwko B. o zapłatę kwoty 1 269 212,73 zł- z odsetkami od 8 sierpnia 2011 roku z tytułu części naliczonych B. kar umownych za odstąpienie od Umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy.

W swoim stanowisku procesowym A. podniósł, że dokonał potrącenia roszczeń B. z tytułu faktury nr (...) na kwotę 352.628,97 zł wierzytelności A. z tytułów opisanych powyżej, wobec czego wierzytelność B. o zapłatę wynagrodzenia za odebrane roboty (wynikająca z protokołu odbioru nr (...) i jedynej wystawionej przez Powoda faktury VAT o nr (...) z 28 czerwca 2011 r. na kwotę 286.690,21 zł. netto - 352 628,96 zł. brutto) umorzyła się wobec potrącenia z wierzytelnościami A. na podstawie § 18 ust. 3 WO Umowy. Zgodnie z postanowieniami Umowy, A. uprawniony był do zatrzymania z należności B. kwoty równej niedostarczonej gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej.

A. w procesie stoi ponadto na stanowisku, że żadne prace, poza odebranymi 28 czerwca 2011 r. protokołem nr (...), nie zostały przez B. prawidłowo wykonane i odebrane zgodnie z Umową, a po odstąpieniu od Umowy Roboty pierwotnie zlecone B., A. wykonał następnie sam, siłami własnymi.

B. stoi w procesie na stanowisku, że A. nie miał podstaw do odstąpienia od umowy, wobec czego złożone przez A. oświadczenie o odstąpieniu było nieskuteczne, a B. przysługuje roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za wykonane roboty na kwotę wskazaną w pozwie B.. Dochodzona przez B. kwota 1 073 010,09 zł stanowi przy tym kwotę brutto wynagrodzenia (zawiera w sobie wartość netto wszystkich robót wykonanych w ocenie B. powiększoną o podatek VAT), pomimo że B. udokumentował dotychczas fakturą (...) wykonanie tylko części robót, za które żąda zapłaty i nie wystawiał faktury dokumentującej wykonanie pozostałej części robót z uwagi na brak ich formalnego odbioru przez A.

W przedmiotowej sprawie wydane zostały trzy opinie biegłych sądowych, z czego ostatnia  25 listopada 2019 roku przeprowadzona w celu ustalenia między innymi jakości i ilości wykonanych przez B. robót w ramach przedmiotowej Inwestycji.

22 stycznia 2021 roku wydana została opinia uzupełniająca celem udzielenia odpowiedzi na zarzuty i pytania sformułowane w pismach pełnomocnika B. oraz A. w odniesieniu do opinii zasadniczej.

Zgodnie z ostatecznymi ustaleniami biegłego B. w całym okresie obowiązywania Umowy stron wykonał roboty na kwotę 791 398,89 zł netto, wyliczoną według cen jednostkowych uzgodnionych w załączniku nr 1 do umowy nr (...) z 10 marca 2011 r. przy czym A. ustalenia te zakwestionował.

Strony mając jednak na uwadze swoją dotychczasową współpracę oraz wolę ostatecznego rozliczenia Umowy, czyniąc sobie wzajemne ustępstwa, postanowiły zakończyć spór polubownie, i w tymże celu zawrzeć stosowną Ugodę.

Na podstawie Ugody A. dokona na rzecz B. zapłaty m.in. za roboty wykonane w 2011 r., co do których Strony nie podpisały wspólnego protokołu odbioru, a B. nie wystawił faktury i nie rozliczył podatku od towarów i usług.

A. oświadcza, że usługi budowlane wykonane przez B., których wykonanie nie zostało dotychczas udokumentowane fakturą VAT i zapłata za które nastąpi na podstawie ugody sądowej, były wykorzystane do wykonywania czynności opodatkowanych A., w związku z realizacją przez A. umowy z Gminą (...) (inwestorem).

W projekcie Ugody Strony oświadczają, iż „[...] ugoda czyni zadość ich roszczeniom objętym Postępowaniem oraz zaspokaja wszelkie wzajemne roszczenia w związku z realizacją zadania inwestycyjnego pod nazwą » Drogi dojazdowe do obwodnicy Miasta (...) - przedłużenie ul. (...) w kierunku węzła drogowego „(...)” w ciągu dróg ekspresowych (...) « ”.

Zgodnie z projektem Ugody „B. zrzeka się i zobowiązuje się nie dochodzić pozostałych roszczeń dochodzonych w Postępowaniu w zakresie ponad kwoty wskazane w §1 a-c niniejszej ugody oraz wszystkich ewentualnych innych roszczeń związanych z realizacją ww. inwestycji, zaś A. zrzeka się i zobowiązuje się nie dochodzić roszczeń dochodzonych w ramach pozwu wzajemnego oraz wszystkich ewentualnych innych roszczeń związanych z realizacją ww. inwestycji.” Strony powzięły wątpliwość co do prawidłowego sposobu rozliczenia na gruncie VAT zdarzenia przyszłego w postaci zawarcia wyżej opisanej ugody sądowej.

Pytania

1. Czy i w rozliczeniu za który okres rozliczeniowy, zawarcie przez Wnioskodawcę oraz Podmiot zainteresowany wyżej opisanej ugody sądowej, na podstawie której Wnioskodawca zobowiąże się do zapłaty na rzecz Podmiotu zainteresowanego określonej kwoty tytułem rozliczenia robót budowlanych, których wykonanie nie było do dnia zawarcia ugody potwierdzone wspólnym protokołem odbioru ani udokumentowane fakturą wystawioną przez Podmiot Zainteresowany, będzie skutkować powstaniem dla Podmiotu Zainteresowanego:

‒obowiązku podatkowego w podatku VAT oraz

‒zobowiązania do wystawienia faktury VAT dokumentującej wykonanie usług budowlanych i wykazania na tej fakturze należnego podatku VAT?

2. W przypadku odpowiedzi na pytanie 1 potwierdzającej w związku z zawarciem przedmiotowej ugody sądowej obowiązek wystawienia przez Podmiot zainteresowany faktury VAT dokumentującej: Czy i w rozliczeniu za który okres rozliczeniowy Wnioskodawca będzie uprawniony do odliczenia VAT naliczonego z faktury dokumentującej wykonanie przedmiotowych robót budowlanych, których wykonanie nie było do dnia zawarcia ugody potwierdzone wspólnym protokołem odbioru ani udokumentowane fakturą wystawioną przez Podmiot Zainteresowany?

Stanowisko Zainteresowanych w sprawie

Pytanie I

W świetle okoliczności opisanego zdarzenia przyszłego obowiązek podatkowy w VAT w odniesieniu do Usług budowlanych wykonanych przez B. na rzecz A., które to usługi zostały objęte planowaną ugodą między B. a A., których wykonanie nie było do dnia zawarcia ugody potwierdzone wspólnym protokołem odbioru, ani udokumentowane fakturą wystawioną przez Podmiot Zainteresowany, będzie skutkować powstaniem dla Podmiotu Zainteresowanego:

‒obowiązku podatkowego w podatku VAT w momencie otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia podpisania Ugody między stronami zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d) w zw. z art. 19 ust. 14 ustawy o VAT „2011”, oraz

‒zobowiązania do wystawienia faktury VAT dokumentującej wykonanie usług budowlanych i wykazania na tej fakturze należnego podatku VAT.

Pytanie II

Wnioskodawca będzie uprawniony do odliczenia VAT naliczonego z faktury dokumentującej wykonanie przedmiotowych robót budowlanych, których wykonanie nie było do dnia zawarcia ugody potwierdzone wspólnym protokołem odbioru ani udokumentowane fakturą wystawioną przez Podmiot Zainteresowany w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy, tj. w rozliczeniu za miesiąc, w którym otrzymana zostanie całość lub część zapłaty z tytułu wykonania przedmiotowych robót, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia podpisania Ugody między stronami, oraz nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym A. otrzyma fakturę od B. dokumentującą wykonanie przedmiotowych robót.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w sprawie

Pytanie I

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy o VAT przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają:

1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2) eksport towarów;

3) import towarów na terytorium kraju;

4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT: „Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 [...]”.

Przepisy określające moment powstania obowiązku podatkowego w VAT wskazane zostały natomiast w art. 19 ustawy o VAT „2011” (uchylony z dniem 1 stycznia 2014 roku) oraz 19a ustawy o VAT „2021” (od nowelizacji przepisów, która weszła w życie 1 stycznia 2014 roku).

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w ust. 1 przywołanego wyżej artykułu 19 i 19a ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstawał i powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.

Na przestrzeni lat zmianie uległy przy tym szczegółowe zasady powstawania obowiązku podatkowego wyrażone w ustępach kolejnych art. 19 ustawy o VAT „2011” i 19a ustawy o VAT, w tym w zakresie zasad odwołujących się do powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczenia usług budowlanych.

Zgodnie z regulacjami art. 19 (w brzmieniu obowiązującym do 1 stycznia 2014 roku), w przypadku usług budowlanych, obowiązek podatkowy powstawał z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania usług (ust. 13 pkt 2). Na podstawie art. 19 ust. 14 ustawy o VAT „2011” w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2013 r. przepis ust. 13 pkt 2 lit. d stosuje się również do usług przyjmowanych częściowo, których odbiór jest dokonywany na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych.

Zgodnie natomiast z art. 19a ustawy o VAT (w brzmieniu obecnym), w przypadku usług budowlanych, obowiązek podatkowy powstawał z chwilą wystawienia faktury w przypadkach, o których mowa w art. 106b ust. 1 (ust. 5 pkt 3), przy czym gdy podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów- wystawienia faktury- określonych w art. 106i ust. 3 i 4, a w przypadku gdy nie określono takiego terminu - z chwilą upływu terminu płatności (ust. 7).

W analizowanym zdarzeniu przyszłym, przedmiotowa Umowa zawarta była w 2011 roku tj. przed zmianą regulacji w zakresie zasad powstania obowiązku podatkowego w VAT z tytułu usług budowlanych. Prace będące przedmiotem sporu między stronami, wykonywane były także przed 2014 rokiem.

Potencjalna Ugoda między A. a B., z której wyniknie obowiązek zapłaty określonej kwoty przez A. z tytułu wykonania danych Usług budowlanych, zostanie natomiast zawarta w tym lub następnym roku tj. w 2021 lub 2022 roku.

Do tego momentu, żadne prace wykonane przez B., poza odebranymi 28 czerwca 2011 r. protokołem nr (...), nie zostały odebrane zgodnie z Umową, przez A..

W związku z planowanym podpisaniem Ugody strony powzięły wątpliwość co do prawidłowego sposobu rozliczenia VAT z przedmiotowej transakcji.

Zdaniem Wnioskodawcy niezbędne dla ustalenia konsekwencji podatkowych w VAT zawarcia przedmiotowej Ugody, jest rozstrzygnięcie trzech poniższych kwestii:

1. Kiedy Usługi budowlane objęte opisaną we wniosku Umową zostały wykonane?

2. Jakie przepisy powinny znaleźć zastosowanie do sytuacji będącej przedmiotem niniejszego wniosku tj. do sytuacji, w której roboty budowlane zostały wykonane faktycznie przed 1 stycznia 2014 r. jednak potwierdzenie ich wykonania/ swoisty odbiór nastąpi dopiero w dniu podpisania Ugody między stronami tj. w 2021 lub 2022 roku?

3. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy z tytułu przedmiotowych Usług budowlanych?

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z 7 czerwca 2017 r. sygn. akt I FSK 1686/15 (utrzymującym w mocy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 maja 2015 r. sygn. akt III SA/Wa 2073/14) w sytuacjach analogicznych do takiej, jak będąca przedmiotem niniejszego wniosku ma zastosowanie art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r., poz. 35, dalej: “Ustawa zmieniająca 2014”).

Zgodne z art. 7 ust. 1 Ustawy zmieniającej 2014, jeżeli roboty budowlane zostały faktycznie wykonane przed 1 stycznia 2014 r. to obowiązek podatkowy powstanie zgodnie z przepisami ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2013 r.

Przepis ten stanowi, że w przypadku czynności wykonanych przed dniem 1 stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19-21 ustawy, w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem.

A zatem, zdaniem Wnioskodawcy, skoro w analizowanej sprawie roboty budowlane wykonywane były przed dniem 1 stycznia 2014 roku, to obowiązek podatkowy z tytułu tych usług powstawać powinien zgodnie z regulacjami obowiązującymi przez tą datą, tj. regulacjami uchylonego obecnie art. 19 ustawy o VAT.

Zważywszy na powyższe, zdaniem B. oraz A., kwestia opodatkowania VAT kwoty wypłaconej na podstawie Ugody sprowadza się do rozstrzygnięcia, kiedy - w rozumieniu przepisów ustawy o VAT - nastąpiło (nastąpi) ostateczne wykonanie przez B. Usługi budowlanej na rzecz A. (mówiąc inaczej: odebranie robót przez A.) skutkujące powstaniem obowiązku podatkowego w VAT: czy w dacie faktycznego zakończenia robót w 2011 r. czy też w dacie zawarcia Ugody sądowej.

Zdaniem Wnioskodawcy i Podmiotu zainteresowanego, dopiero podpisanie przedmiotowej Ugody między stronami, świadczyć będzie o ostatecznym odbiorze prac budowlanych przez A. tj. potwierdzi fakt wykonania przedmiotowych usług, przyjmując niejako rolę swoistego protokołu odbioru prac.

Powyższa kwestia była przedmiotem wyroku TSUE C-224/18 (zapadły w sprawie A. w zakresie zapytania Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczącego momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku usług budowlanych, postanowienie z 18 listopada 2017 r., sygn. akt I FSK 65/16).

NSA skierował do TSUE następujące pytanie prejudycjalne: “Czy w sytuacji, w której strony transakcji uzgodniły, że dla wypłaty wynagrodzenia za roboty budowlane lub budowlano- montażowe niezbędne jest wyrażenie akceptacji ich wykonania przez zamawiającego w protokole odbioru tych robót, wykonanie usługi, o którym mowa w art. 63 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. z 2006 r. Nr L347, s. 1 z późn. zm.); z tytułu takiej transakcji następuje w: - momencie faktycznego wykonania robót budowlanych lub budowlano- montażowych, czy też - momencie akceptacji wykonania tych robót przez zamawiającego, wyrażonej w protokole odbioru?".

W sentencji wyroku TSUE stwierdził natomiast: “Artykuł 66 akapit pierwszy lit. c) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zmienionej dyrektywą Rady 2010/45/UE z dnia 13 lipca 2010 r., należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się on temu, by w wypadku braku wystawienia faktury dotyczącej świadczonych usług lub wystawienia jej z opóźnieniem formalny odbiór tej usługi był uważany za moment, w którym usługa ta została wykonana, gdy - tak jak w sprawie rozpatrywanej w postępowaniu głównym - państwo członkowskie przewiduje, że podatek staje się wymagalny z upływem terminu rozpoczynającego bieg w dniu, w którym została wykonana usługa, jeżeli, po pierwsze, formalność odbioru została uzgodniona przez strony w umowie wiążącej je postanowieniami umownymi odzwierciedlającymi rzeczywistość gospodarczą i handlową w dziedzinie, w której usługa jest wykonywana i, po drugie, formalność ta stanowi materialne zakończenie usługi i ustala ostatecznie wysokość należnego świadczenia wzajemnego, co podlega zweryfikowaniu przez sąd odsyłający."

TSUE w przedmiotowym wyroku poddał analizie znaczenie postanowień umownych w kontekście określenia momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu wykonania robót budowlanych, zwracając w szczególności uwagę, iż: "O ile prawdą jest, że w odniesieniu do świadczenia usług budowlanych lub montażowych są one powszechnie uważane za wykonane w dacie materialnego zakończenia robót, to jednak dla zakwalifikowania transakcji jako »transakcji podlegającej opodatkowaniu« w rozumieniu dyrektywy VAT rzeczywistość gospodarcza i handlowa stanowi podstawowe kryterium dla stosowania wspólnego systemu VAT, które należy uwzględnić".

TSUE przyjął zatem, że w zakresie, w jakim odbiór robót został uzgodniony w umowie o roboty budowlane, formalność w postaci odbioru robót jest jako taka objęta usługą i że w związku z tym jest ona decydująca dla uznania, że owa usługa została rzeczywiście wykonana.

Ponadto, kwestia ta poruszana była także w wydawanych po wyroku TSUE orzeczeniach sądów administracyjnych, zgodnie z którymi, analizowany wyrok TSUE ma znaczenie dla wszystkich usług, których formalny odbiór stanowi zgodnie ze standardowymi branżowymi „materialne zakończenie usługi”, a co za tym idzie podstawię do wystawienia faktury przez Wykonawcę. Tym samym, w wyniku wydania przez TSUE przedmiotowego wyroku, ukształtowała się aktualna linia orzecznicza, zgodnie z którą usługa wymagająca formalnego odbioru zostaje wykonana w dacie tego odbioru.

Między innymi, analizowane zagadnienie było przedmiotem rozważań WSA w Gliwicach, który w wyroku z 27 stycznia 2021 r. (sygn. akt I SA/Gl 1175/20) wskazał, iż: “W tym świetle postanowień analizowanej umowy, potwierdzenie wykonania robót ma zatem znaczenie konstytutywne. Co więcej, praktyka i specyfika usług budowlanych wskazuje, że do dnia podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego trwają prace, a w interesie wykonawcy leży jak najszybsze potwierdzenie ich zakończenia protokołem. Zakończenie prac protokołem stanowi specyfikę branży budowlanej. To protokół pozwala określić faktycznie wykonane usługi i prawidłowo określić wartość zrealizowanych świadczeń. Sąd orzekający zauważa, że takie stanowisko, na gruncie przystającego do sprawy niniejszej stanu faktycznego, zajął NSA w wyrokach z 25 sierpnia 2020 r., w sprawach I FSK 1266/16 oraz I FSK 1269/16, także odwołując się do wyroku TSUE w sprawie C-224/18."

NSA w wyroku z dnia 25 sierpnia 2020 roku (sygn. akt I FSK 1266/16) odwołując się do wyroku NSA o sygn. I FSK 65/16, wskazał, iż: “[...] powszechną praktyką gospodarczą jest, że usługi budowlane i budowlano-montażowe wykonywane są na podstawie umowy określającej m.in. zakres usługi, warunki dotyczące jej wykonania, termin wykonania oraz sposób rozliczeń finansowych. W umowach tych zamawiający zazwyczaj zastrzega sobie prawo do skontrolowania prawidłowości wykonania usługi przed jej zaakceptowaniem, co może powodować konieczność dokonania przez wykonującego usługi dodatkowych czynności zapewniających wykonanie zamówionej usługi zgodnie z obustronnie określonymi warunkami. W tezie tego wyroku NSA wskazał, że uzgodniony w umowie o świadczenie usług budowlanych i budowlano-montażowych odbiór robót, w sytuacji, gdy tego rodzaju warunek odzwierciedla normy i standardy istniejące w dziedzinie, w której taka usługa jest wykonywana, jest decydujący dla uznania, że usługa została wykonana dla potrzeb określenia chwili powstania obowiązku podatkowego w rozumieniu art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a) w związku z art. 19a ust. 1 i 2 oraz art. 106i ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT.”

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, iż Umowa zawarta między B. a A., zawiera w tym zakresie standardowe, typowe dla branży budowlanej postanowienia dotyczące rozliczenia robót budowlanych. Rozliczenie to jest przy tym bezpośrednio skorelowane z uprzednim odbiorem przedmiotowych robót.

W Umowie wskazane bowiem zostało między innymi, iż:

„Odbiór robót następuje na podstawie protokołu odbioru sporządzonego przez przedstawiciela Zamawiającego w obecności przedstawiciela Wykonawcy, zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Kontraktu i Specyfikacją Techniczną, [...]”  (ust. 2 § 15 WO Umowy),

“[...] dla uniknięcia wątpliwości za datę spełnienia świadczenia uważana będzie data podpisania przez Strony oraz przedstawicieli Inwestora bezusterkowego protokołu odbioru końcowego robót “ (§ 13 ust. 3 WO),

“W razie odstąpienia od Umowy strony obciążają następujące obowiązki: 1) w terminie 7 dni od dnia odstąpienia od Umowy Wykonawca przy udziale Zamawiającego sporządzi protokół inwentaryzacji robót w toku według stanu na dzień odstąpienia (W protokole tym strony przedłożą zestawienie swoich roszczeń)” - (§ 34 ust. 7 WO).

Jak zostało natomiast wskazane w opisie zdarzenia przyszłego, strony nie sporządziły ani obustronnego protokołu odbioru robót, ani też ich inwentaryzacji - żadne prace wykonane przez B., poza odebranymi 28 czerwca 2011 r. protokołem nr (...), nie zostały odebrane zgodnie z Umową, przez A..

Tym samym, w świetle zaprezentowanego orzecznictwa sądów administracyjnych oraz wyroku TSUE, zdaniem Wnioskodawcy, nie ulega wątpliwości, iż skoro potwierdzenie wykonania robót ma znaczenie konstytutywne, a:

a) umowa pomiędzy B. a A. przewidywała konieczność dokonania obioru robót w celu ich rozliczenia na podstawie dokonanego odbioru (także w przypadku odstąpienia od umowy);

b) odbiór przedmiotowych robót nigdy nie został dokonany przez A. (żaden protokół poza protokołem wskazanym w opisie zdarzenia przyszłego nie został podpisany);

c) w toku procesu A. stał konsekwentnie na stanowisku, że B. nie wykonał innych robót niż objęte jedyną zaakceptowaną przez A. fakturą,

- to do odbioru robót (a w konsekwencji wykonania usługi oraz powstania obowiązku podatkowego) dojdzie dopiero z momentem zawarcia Ugody sądowej. To Ugoda bowiem, pełniąca swoistą rolę protokołu odbioru prac, pozwoli ostatecznie ustalić wartość zrealizowanych świadczeń.

Takie stanowisko potwierdza m. in. poprzedzająca wyrok TSUE interpretacja indywidualna z 11 czerwca 2013 r., znak ILPP2/443-191/13-3/JK.

Podsumowując, stwierdzić należy, że:

1. Z uwagi na fakt, że roboty budowlano - montażowe zostały faktycznie wykonane przed 1 stycznia 2014 r. - w tym przypadku, do określenia jakie zasady obowiązku podatkowego stosują się do tych robót, zastosowanie znajdzie art. 7 ust. 1 Ustawy zmieniającej 2014.

2. W konsekwencji powyższego w odniesieniu do przedmiotowych usług obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19 ust. 14 w zw. z ust. 13 pkt 2 lit. d ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2013 r., tj. z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty (zaliczki), nie później niż 30. dnia od dnia wykonania usług.

3. Jako dzień wykonania przedmiotowych robót budowlanych w rozumieniu art. 19 ust. 14 w zw. z ust. 13 pkt 2 lit. d ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2014 r. (czyli dla potrzeb określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT) należy uznać dzień podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego, który w analizowanej sytuacji zastąpiony będzie stosowną Ugodą między stronami,

Tym samym, zdaniem Wnioskodawcy i Podmiotu zainteresowanego, w świetle opisanych okoliczności obowiązek podatkowy w VAT w odniesieniu do Usług budowlanych wykonanych przez B. na rzecz A., które to usługi zostały objęte planowaną Ugodą między B. a A., powstanie w momencie otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia podpisania Ugody między stronami zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d) w zw. z art. 19 ust. 14 ustawy o VAT „2011”.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podatnik ma obowiązek wystawienia faktury dokumentującej sprzedaż.

Ponadto, na podstawie art. 106e ust. 1 pkt 12 oraz pkt 14 ustawy o VAT faktura powinna zawierać stawkę podatku oraz kwotę podatku.

B. jako podatnik świadczący odpłatnie na rzecz Wnioskodawcy opodatkowane VAT Usługi (roboty budowlane) ma obowiązek wystawienia faktury dokumentującej tą sprzedaż, a także wykazania VAT należnego według odpowiednich stawek podatkowych.

W związku z powyższym, skoro:

‒Usługi budowlane wykonane przez B. stanowią usługi opodatkowane VAT,

‒za moment ostatecznego wykonania/odbioru usług budowlanych uznać można moment podpisania przez strony Ugody (co zostało szeroko przedstawione w uzasadnieniu do pyt. nr 1),

‒obowiązek podatkowy z tytułu Usług budowlanych jeszcze nie powstał, a powstanie dopiero po podpisaniu między stronami Ugody - to opinii Wnioskodawcy i Podmiotu zainteresowanego, z tytułu wykonania Usług zaprezentowanych w opisie zdarzenia przyszłego, B. zobowiązany będzie do wystawienia faktury VAT dokumentującej wykonanie Usług budowlanych i wykazania na tej fakturze należnego VAT.

Pytanie II

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT „w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.”

Na podstawie ust. 2 pkt 1 lit. a ww. artykułu, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Odwołując się natomiast do jednolitej linii orzeczniczej sądów administracyjnych, wskazane w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT prawo do odliczenia kwot naliczonego VAT należy oceniać zarówno uwzględniając dorobek doktryny, jak i mając na uwadze przepisy prawa unijnego tj. Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: Dyrektywa VAT). W szczególności dotyczy to kwestii odnoszących się do oceny celowości poniesienia kosztów.

Art. 168 Dyrektywy VAT stanowi, że co do zasady, prawo do odliczenia naliczonego VAT przysługuje, jeżeli towary i usługi wykorzystywane są na potrzeby opodatkowanych transakcji podatnika. Jednocześnie, dokonując wykładni ww. artykułu, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) wielokrotnie potwierdził, że prawo do odliczenia naliczonego VAT stanowi integralną część systemu podatku VAT i co do zasady nie może być ograniczane (por. C-243/03, C-438/09, C-409/09, C-465/03, C-538/08 i C-33/09, C-504/10).

Jest to wyraz jednej z najważniejszych zasad funkcjonujących na gruncie wspólnego systemu VAT, tj. zasady neutralności, gwarantującej, iż wszelka działalność gospodarcza (niezależnie od jej celu lub rezultatu), jest opodatkowana w sposób całkowicie neutralny pod warunkiem, że działalność ta podlega temu podatkowi (por. C-268/83, C- 408/98).

Zgodnie natomiast z utrwaloną praktyką organów podatkowych i sądów administracyjnych, możliwość skorzystania przez podatnika z prawa do odliczenia VAT naliczonego (oraz zakres tego prawa), uzależnione jest od wystąpienia bezpośredniego lub pośredniego związku zakupów - konkretną transakcją powodującą naliczenie VAT, z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Związek bezpośredni występuje przy tym przede wszystkim w sytuacji, gdy nabywane towary i usługi są odsprzedawane lub niezbędne do wytworzenia towarów/usług, których dostawy dokonuje podatnik.

Jak zostało wskazane powyżej, prawo do odliczenia przysługuje także podatnikowi w przypadku braku bezpośredniego i ścisłego związku pomiędzy konkretną transakcją powodującą naliczenie podatku, a jedną lub większą liczbą transakcji objętych podatkiem należnym tj. podczas gdy występuje związek pośredni. O takim związku mówimy wówczas, gdy koszty nabywanych towarów/usług należeć będą do kosztów ogólnych - wiążą się z całokształtem funkcjonowania danej działalności, przedsiębiorstwa jako całości (por. C-29/08).

W konsekwencji, jeżeli w analizowanej sytuacji istnieć będzie chociażby pośredni związek dokonywanych zakupów z czynnościami opodatkowanymi, Wnioskodawca będzie miał prawo do odliczenia VAT naliczonego.

Jak zostało przy tym wskazane, Wnioskodawca - A., nabył od B. Usługi - roboty budowlane.

W opinii Wnioskodawcy, analizowane wydatki bez wątpienia spełniają podstawowy warunek wynikający z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, uprawniający A. do odliczenia VAT naliczonego, tj. pozostają w bezpośrednim lub pośrednim związku z wykonywaną działalnością opodatkowaną VAT.

Nabycie przedmiotowych Usług, związane było bezpośrednio z prowadzoną przez A. działalnością gospodarczą, tj. z zawarciem przez A. 21 października 2010 roku jako generalny wykonawca z Gminą (...) (inwestor) umowy na wykonanie zadania inwestycyjnego pod nazwą: (...) - przedłużenie ul. (...) (...).

W celu realizacji przedmiotowej Inwestycji, A. nawiązał z B. współpracę w zakresie wykonania przez B. (wykonawca) prac na rzecz A. (zamawiający) - umowa o nr (...) z 10 marca 2011 roku o wykonanie robót budowlano-montażowych, której przedmiotem było wykonanie robót ziemnych, inżynieryjnych i rozbiórkowych oraz usunięcie warstw ziemi urodzajnej (humusu) w zakresie określonym szczegółowo w Załączniku do Umowy zgodnie ze Specyfikacją Techniczną i Dokumentacją Projektów.

Zakup przedmiotowych Usług pozostawał zatem w bezpośrednim związku z prowadzoną przez A. działalnością gospodarczą.

W przypadku Wnioskodawcy nie zachodzi także żadna z przesłanek uniemożliwiających odliczenie podatku naliczonego z faktury, którą wystawi B. na rzecz A., a dokumentującej wykonanie usług budowlano - montażowych, w szczególności wymieniona w art. 88 ust. 3a pkt 7 ustawy o VAT.

Podatek VAT na fakturze wystawionej A. przez B. za roboty budowlane faktycznie wykonane w 2011 r., lecz odebrane dopiero w momencie podpisania Ugody między stronami (co zostało szeroko przedstawione w uzasadnieniu do pyt. nr 1) jest bowiem podatkiem należnym, ponieważ obowiązek podatkowy od tych robót powstanie dopiero po ich odbiorze przez A. (podpisaniu Ugody) i faktura będzie wystawiona prawidłowo.

Zgodnie natomiast z art. 86 ust. 10 ustawy o VAT: „Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy”.

Na podstawie art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy o VAT: „Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w przypadkach, o których mowa w [...] ust. 2 pkt 1 oraz pkt 2 lit. a - powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny”.

Jak zostało wskazane szeroko w uzasadnieniu do pytania nr 1 przedmiotowego wniosku, obowiązek podatkowy z tytułu wykonania Usług budowlanych w analizowanej sprawie powstanie w momencie otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia podpisania Ugody między stronami zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d) w zw. z art. 19 ust. 14 ustawy o VAT „2011”.

Tym samym, nie ulega wątpliwości, iż A. uprawniony będzie do odliczenia VAT naliczonego z faktury dokumentującej wykonanie przedmiotowych Usług budowlanych w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek przedmiotowy, tj. w rozliczeniu za miesiąc, w którym otrzymana zostanie całość lub część zapłaty z tytułu wykonania przedmiotowych Usług, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia podpisania Ugody między stronami, oraz nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym A. otrzyma fakturę od B. dokumentującą wykonanie przedmiotowych Usług.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z obowiązującym do dnia 31 grudnia 2013 r. art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą zmienioną,

obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Na podstawie art. 19 ust. 4 ustawy zmienionej, obowiązującym do 31 grudnia 2013 r.,

jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Zgodnie z art. 19 ust. 11 ustawy zmienionej, obowiązującym do 31 grudnia 2013 r.,

jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Natomiast na podstawie art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d ustawy zmienionej, obowiązującego do 31 grudnia 2013 r.,

obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania usług budowlanych lub budowlano-montażowych.

Zatem, w przypadku wykonywania usług budowlanych obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług do 31 grudnia 2013 r. powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty za wykonaną usługę. Jeżeli usługa została natomiast wykonana a zapłata nie nastąpiła, obowiązek podatkowy powstaje z upływem 30 dni, licząc ten termin od dnia wykonania usługi.

Zgodnie z art. 19 ust. 14 ustawy zmienionej, obowiązującym do 31 grudnia 2013 r.,

przepis ust. 13 pkt 2 lit. d stosuje się również do usług przyjmowanych częściowo, których odbiór jest dokonywany na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych.

Jednocześnie w myśl art. 19 ust. 15 ustawy zmienionej, obowiązującego do 31 grudnia 2013 r.,

w przypadkach określonych w ust. 10, 13 pkt 2-4 i 7-10 otrzymanie części zapłaty (ceny) lub części wkładu budowlanego i mieszkaniowego powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.

Zatem należy podkreślić, że dyspozycja art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d ustawy zmienionej jest przepisem szczególnym, zarówno do przepisu art. 19 ust. 1, jak i ust. 4 ustawy zmienionej, i ma pierwszeństwo przy określeniu momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług dla usług budowlanych wykonanych do 31 grudnia 2013 r.

Oznacza to, że z tytułu wykonania usług budowlanych (budowlano-montażowych) dla powstania obowiązku podatkowego znaczenie ma termin zapłaty, ale tylko wówczas, gdy kontrahent dokona płatności za wykonaną na jego rzecz usługę w terminie 30. dni od dnia jej wykonania, bowiem 30. dnia obowiązek podatkowy powstaje niezależnie od tego, czy dokonano zapłaty.

Należy również wskazać, że w przypadku usług budowlanych przyjmowanych częściowo na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych obowiązek podatkowy powstaje na podstawie art. 19 ust. 14 ustawy zmienionej, czyli z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania usług. Przepis ten buduje pewną fikcję prawną polegającą na tym, że udokumentowanie częściowego odbioru robót protokołem zdawczo-odbiorczym powoduje, że odebrana część robót traktowana jest jako samodzielna i wyodrębniona usługa.

Ponadto należy wskazać, iż 1 stycznia 2014 r. weszły w życie przepisy dotyczące m.in. powstania obowiązku podatkowego, wprowadzone ustawą z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 35 - ze zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2013 r. poz. 1027), zwanej dalej ustawą zmieniającą. Przepis art. 1 pkt 16 ustawy zmieniającej, 1 stycznia 2014 r. uchyla art. 19 ustawy i art. 1 pkt 17 wprowadza do obecnie obowiązującej ustawy art. 19a.

Jednocześnie stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy zmieniającej,

w przypadku czynności wykonanych przed dniem 1 stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19-21 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem.

Zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w art. 19a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.), zwanej dalej ustawą,

obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 1a, 1b, 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20, art. 21 ust. 1 i art. 138f.

Natomiast stosownie do art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a ustawy,

obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury w przypadkach, o których mowa w art. 106b ust. 1, z tytułu świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych.

Na podstawie art. 19a ust. 7 ustawy,

w przypadkach, o których mowa w ust. 5 pkt 3 i 4, gdy podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4, a w przypadku gdy nie określono takiego terminu - z chwilą upływu terminu płatności.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy zmieniającej,

do dokumentowania czynności dokonanych przed dniem 1 stycznia 2014 r. stosuje się przepisy art. 106 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem, oraz przepisy wydane na jego podstawie, z zastrzeżeniem ust. 2.

Na podstawie art. 106 ustawy zmienionej, obowiązującego do 31 grudnia 2013 r.,

Podatnicy, o  których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Zgodnie z § 9 ust. 1 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 nr 68 poz. 360),

fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem § 10—12.

Na podstawie § 10 ust. 1 ww. Rozporządzenia,

jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część lub całość należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano część lub całość należności od nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

Stosownie do § 11 ust. 1 ww. Rozporządzenia,

w przypadkach określonych w art. 19 ust. 10, ust. 13 pkt 1—4 i 7—11, ust. 16a i 16b oraz ust. 19a ustawy fakturę wystawia się nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego.

Zgodnie z § 11 ust. 2 ww. Rozporządzenia,

faktury, o których mowa w ust. 1, nie mogą być wystawione wcześniej niż 30. dnia przed powstaniem obowiązku podatkowego.

Ponadto zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2014 r.,

podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Zgodnie zaś z art. 106i ust. 3 pkt 1 ww. ustawy,

fakturę wystawia się nie później niż 30. dnia od dnia wykonania usług - w przypadku, o którym mowa w art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że jesteście Państwo czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT. Podmiot zainteresowany jest natomiast Spółką świadczącą kompleksowe usługi z budownictwa wodno- melioracyjnego, ziemno-drogowego, sportowego oraz specjalistycznego. Podmiot zainteresowany jest czynnym podatnikiem VAT zarejestrowanym na VAT w Polsce. 21 października 2010 roku A. jako generalny wykonawca podpisał z Gminą (...) (inwestor) umowę na wykonanie zadania inwestycyjnego pod nazwą: „Drogi dojazdowe do obwodnicy Miasta (...) - przedłużenie ul. (...) w kierunku węzła drogowego >>(...)<< w ciągu dróg ekspresowych (...)”. W 2011 roku A. i B. nawiązali współpracę w zakresie wykonania przez B. (wykonawca) prac na rzecz A. (zamawiający) - umowa o nr (...) z 10 marca 2011 roku o wykonanie robót budowlano-montażowych. Przedmiotem Umowy było wykonanie robót ziemnych, inżynieryjnych i rozbiórkowych oraz usunięcie warstw ziemi urodzajnej (humusu) w zakresie określonym szczegółowo w Załączniku do Umowy zgodnie ze Specyfikacją Techniczną i Dokumentacją Projektową (odpowiednie Załączniki do Umowy). Załącznikiem do Umowy są warunki ogólne umowy o wykonanie robót budowlano – montażowych, które „stanowią integralną część Umowy". Zgodnie z Umową, Strony ustaliły, iż rozpoczęcie robót objętych przedmiotem Umowy nastąpić miało 10 marca 2011 roku, a zakończenie w odniesieniu do: - usunięcia warstwy ziemi urodzajnej (humusu) do 30 kwietnia 2011 roku, - robót rozbiórkowych do 31 maja 2011 roku, - robót ziemnych i inżynieryjnych do 30 kwietnia 2012 roku. Za wykonanie przedmiotu Umowy strony ustaliły wynagrodzenie w kwocie 5 769 148,78 złotych. Podstawę do ustalenia wynagrodzenia stanowiły ceny jednostkowe ryczałtowe i/lub wskaźniki do kosztorysowania określone w Załączniku do Umowy. Zgodnie z postanowieniami Umowy ostateczna wysokość wynagrodzenia ustalona była przy uwzględnieniu wskazanej powyżej podstawy oraz zakresu robót wykonanego zgodnie ze Specyfikacją Techniczną i Dokumentacją Projektową potwierdzonego przez Zamawiającego (obmiar robót). Zgodnie z warunkami szczegółowymi Umowy A. mógł odmówić zatwierdzenia protokołu zaawansowania robót za dany miesiąc, jeżeli roboty objęte tym protokołem wykonane są wadliwie w całości lub w części (a), w mniejszym zakresie niż ustalono w harmonogramie (b). Zgodnie z WO Umowy, w przypadku wynagrodzenia kosztorysowego roboty miały być rozliczane zgodnie ze wspólnie uzgodnionym obmiarem robót (§ 13 ust. 2 zd. 1 WO). Rozliczenie między stronami dokonywane miało być po odbiorze końcowym Przedmiotu Umowy, na podstawie faktury końcowej. Podstawę do wystawienia faktury końcowej stanowić miał bezusterkowy protokół odbioru końcowego robót przez Zamawiającego (§ 14 ust. 2 WO). 28 czerwca 2011 r. B. wystawił zaakceptowaną przez A. fakturę nr 25/2011 na kwotę 352.628,97 zł brutto (z VAT) z tytułu wynagrodzenia za roboty odebrane przez A.. A. w piśmie datowanym na 22 lipca 2011 r. odstąpił od podpisanej 10 marca 2011 r. Umowy nr 037/2D1M/2011.  W związku z wystąpieniem ww. zdarzeń A. stosownie do postanowień § 33 ust. 1 pkt 3) i 9) WO Umowy naliczył i wezwał B. do zapłaty kar umownych.  Dodatkowo zgodnie z treścią § 33 ust. 1 pkt 5) WO Umowy wz. § 18 ust. 3 WO A. za niedostarczenia Gwarancji w terminie wskazanym w § 18 ust. 1 WO nałożył na B. karę umowną w wysokości 2% wynagrodzenia umownego brutto, tj.: 115 382,97 zł.

Nadto A. potrącił z wierzytelności B. - wierzytelności wskazanej w złożonej 28 czerwca 2011 r. faktury nr (...) - swoją wymagalną wierzytelność o wartości 352.628,97 złotych. Z tytułu kar umownych A. wezwał B. do zapłaty łącznej kwoty w wysokości 2 134 585,05 zł w terminie 14 dni. Strony nie podpisały także wspólnego protokołu inwentaryzacji robót, a B. do dnia dzisiejszego nie wystawił na rzecz A. żadnej faktury oprócz wyżej wskazanej faktury nr 25/2011 z 28 czerwca 2011 r. W odpowiedzi na pismo A. z 22 lipca 2011 r., B. w treści pisma z 26 lipca 2011 r. oświadczył, iż nie uznaje zarzutów nienależytego wykonania Umowy oraz stwierdził, że przyczyny rozwiązania Umowy wskazane przez A. są nieprawdziwe. Obecnie przed Sądem Okręgowym w (...), sygn. akt (...) toczą się połączone do wspólnego rozpoznania spory o zapłatę z powództwa B. przeciwko A. o zapłatę kwoty 1 073 010,09 zł. z odsetkami od 29 sierpnia 2011 r. z tytułu rozliczenia umowy z 10 marca 2011 r. nr (...) oraz z pozwu A. przeciwko B. o zapłatę kwoty 1 269 212,73 zł- z odsetkami od 8 sierpnia 2011 roku z tytułu części naliczonych B. kar umownych za odstąpienie od Umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy. Na podstawie Ugody A. dokona na rzecz B. zapłaty m.in. za roboty wykonane w 2011 r., co do których Strony nie podpisały wspólnego protokołu odbioru, a B. nie wystawił faktury i nie rozliczył podatku od towarów i usług. A. oświadcza, że usługi budowlane wykonane przez B., których wykonanie nie zostało dotychczas udokumentowane fakturą VAT i zapłata za które nastąpi na podstawie ugody sądowej, były wykorzystane do wykonywania czynności opodatkowanych A., w związku z realizacją przez A. umowy z Gminą (...) (inwestorem).

Państwa wątpliwości w pierwszej kolejności dotyczą określenia momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu robót budowlanych oraz zobowiązania do wystawienia faktury dokumentującej wykonanie usług budowlanych przez Podmiot zainteresowany. 

Odnosząc się do Państwa wątpliwości wskazać należy, że stosownie do przepisów ustawy zmieniającej, w przypadku czynności wykonanych przed dniem 1 stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19-21 ustawy zmienianej, w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem.

Tym samym, w przypadku usług budowlanych lub budowlano-montażowych wykonanych przez B. na Państwa rzecz przed dniem 1 stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania usług budowlanych lub budowlano-montażowych.

W opisie sprawy wskazaliście Państwo, że zgodnie z umową zawartą pomiędzy stronami - roboty budowlane miały zostać wykonane przez B. w latach: 2011-2012. Część z tych robót została odebrana przez Państwa i udokumentowana fakturą nr 25/2011 z 28 czerwca 2011 r. na kwotę brutto: 352.628,97 zł. Jednak 22 lipca 2011 r. odstąpiliście Państwo od podpisanej umowy, co zostało zakwestionowane przez B.. B. wystąpił z pozwem o zapłatę przez Państwa tytułem rozliczenia umowy z 10 marca 2011 r. kwoty 1.073.010,09 zł (tj. kwoty obejmującej według wykonawcy wszystkie wykonane roboty budowlane w związku z zawartą umową).

Jak wskazaliście Państwo we wniosku faktura nr (...) dokumentowała tylko część wykonanych robót (za które B. żąda zapłaty), natomiast pozostała część wykonanych robót nie została udokumentowana fakturą z uwagi na brak ich formalnego odbioru przez Państwa. Ponadto z wniosku wynika, że żadne prace, poza odebranymi 28 czerwca 2011 r., nie zostały przez B. prawidłowo wykonane i odebrane zgodnie z umową, a opinia biegłego sądowego została wydana w celu ustalenia m.in. jakości i ilości robót wykonanych przez B..

Z powyższego zatem wynika, że w 2011 roku zostały faktycznie wykonane usługi budowlane przez B. na rzecz Państwa. Ponadto we wniosku kilkakrotnie podkreślali Państwo, że roboty zostały faktycznie wykonane w 2011 roku, ale strony nie podpisały wspólnego protokołu odbioru. Strony zdecydowały się bowiem na skierowanie sprawy na drogę sądową, a następnie na zawarcie ugody sądowej. Zatem potwierdzenie wykonania tych robót będące swoistym ich odbiorem nastąpi dopiero poprzez podpisanie ugody między stronami.

W tym miejscu podkreślić należy, że istniejący pomiędzy stronami spór, skutkujący wszczęciem postępowania sądowego, nie zmienia faktu rzeczywistego wykonania opisanych we wniosku robót budowlanych w 2011 roku. Również zawarta pomiędzy stronami ugoda sądowa pozostaje bez wpływu na określenie momentu wykonania usługi budowlanej. Daty zawarcia ugody sądowej nie można bowiem w okolicznościach niniejszej sprawy uznać za datę wykonania robót budowlanych.

W konsekwencji stwierdzić należy, że do robót budowlanych wykonanych przez B. na rzecz Państwa powinny znaleźć zastosowanie przepisy dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego w brzmieniu obowiązującym do końca grudnia 2013 r., tj. art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d ustawy. Zatem usługi te, co do których strony nie podpisały protokołu odbioru, powinny zostać opodatkowane w 2011 roku.

Jednakże we wskazanych okolicznościach sprawy konieczne jest uwzględnienie regulacji prawnych wynikających z Ordynacji podatkowej odnoszących się do przedawnienia zobowiązań podatkowych.

Kwestia ta została uregulowana w art. 70 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa zgodnie z którym

zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Istotą przedawnienia uregulowanego w art. 70 Ordynacji podatkowej jest to, że na skutek upływu czasu zobowiązanie podatkowe wygasa z mocy prawa, zobowiązanie podatkowe bowiem przestaje istnieć.

Zatem, termin początkowy i końcowy przedawnienia zobowiązania podatkowego wyznacza termin płatności zobowiązania podatkowego (z zastrzeżeniem instytucji zawieszenia i przerwania biegu przedawnienia, które wpływają na końcowy termin przedawnienia).

W odniesieniu do podatku VAT, w orzecznictwie sądowym jednolicie przyjęty jest podgląd, iż instytucja przedawnienia ma zastosowanie do każdego z osobna rozliczenia w podatku od towarów i usług – niezależnie od jego wyniku (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 marca 2013 r., sygn. I FSK 744/12, podobnie: Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 29 czerwca 2009 r., sygn. I FPS 9/08), tj. zarówno do rozliczeń, w których obowiązek podatkowy w podatku VAT przekształcił się w zobowiązanie podatkowe, jak i w kwotę zwrotu różnicy podatku lub nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym, która może być zadeklarowana przez podatnika do przeniesienia na następny miesiąc.

Pojęcie zobowiązania podatkowego obejmuje zatem wszystkie zdarzenia rodzące obowiązek podatkowy w ramach tego okresu rozliczeniowego, których suma wyznacza podatek należny, stanowiący nierozerwalną (składową) część tego zobowiązania (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 marca 2014 r., sygn. akt I FSK 500/13). Innymi słowy, w podatku VAT zobowiązanie podatkowe za dany okres rozliczeniowy kształtuje się w następstwie zestawienia w ramach deklaracji kwot podatku należnego i podatku naliczonego.

Przedawnienie zobowiązań podatkowych dotyczy zatem wszystkich zobowiązań, bez względu na sposób ich powstania. Przedawnieniu podlegają zarówno zobowiązania powstałe po doręczeniu decyzji ustalającej, jak i zobowiązania powstające z mocy prawa.

W związku z powyższym należy przyjąć tezę, że jeżeli przedawnia się zobowiązanie podatkowe, to wraz z nim przedawnieniu ulegają także inne elementy danego stosunku prawnopodatkowego.

Analiza przywołanych wyżej przepisów wskazuje, że prawa i obowiązki m.in. w zakresie wystawiania faktur i rozliczenia podatku na ich podstawie, obowiązują podatników dopóty, dopóki zobowiązanie podatkowe określone w tych fakturach nie uległo przedawnieniu. Okres przedawnienia - zgodnie z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej - co do zasady - wynosi 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Termin przedawnienia zobowiązania podatkowego zaczyna biec od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku, a kończy się z upływem 5 lat. Zatem, termin początkowy i końcowy przedawnienia podatkowego wyznacza termin płatności tegoż zobowiązania (z zastrzeżeniem instytucji zawieszenia i przerwania biegu przedawnienia, które wpływają na końcowy termin przedawnienia). Przedawnienie oznacza, że po upływie określonego czasu od momentu powstania zobowiązania podatkowego zobowiązanie to wygasa, a organ podatkowy, po upływie terminu przedawnienia, nie może domagać się uregulowania (nie ma możliwości wyegzekwowania) należnego świadczenia. Należy przy tym zauważyć, że przedawnienie następuje z mocy prawa.

Instytucja przedawnienia ma to do siebie, że w odniesieniu do okresu, który uległ przedawnieniu, nie mogą być dokonywane żadne czynności, ani zwiększające zobowiązanie podatkowe, ani zmniejszające zobowiązanie podatkowe. Z chwilą upływu terminu przedawnienia nie jest możliwa ani modyfikacja już dokonanego rozliczenia podatkowego przez podatnika, ani też kontrola (weryfikacja) jego prawidłowości przez organ podatkowy. Nie ma też możliwości złożenia korekty deklaracji za okresy, w stosunku do których w podatku VAT nastąpiło przedawnienie.

Zatem odnosząc się do Państwa wątpliwości wskazać należy, że w analizowanym przypadku podpisanie ugody sądowej przez strony w 2021 lub 2022 roku (tj. po okresie 10 lat od faktycznego wykonania robót budowlanych) nie będzie skutkowało powstaniem obowiązku podatkowego po stronie usługodawcy, tj. po stronie B..

Podmiot zainteresowany (B.) nie może wykazać podatku należnego z tytułu wykonanych w 2011 roku robót budowlanych w odniesieniu do okresu, za który zobowiązanie podatkowe uległo już przedawnieniu. B. nie ma też prawa do wystawienia w 2021 lub 2022 roku faktury dokumentującej wykonane w 2011 roku usługi budowlane objęte okresem przedawnienia.

Tym samym stwierdzić należy, że po stronie Podmiotu zainteresowanego (B.) nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku VAT oraz zobowiązanie do wystawienia faktury VAT dokumentującej wykonanie usług budowlanych, których wykonanie do dnia zawarcia ugody nie było potwierdzone wspólnym protokołem odbioru ani udokumentowane fakturą wystawioną przez wykonawcę.

Odnosząc się natomiast do prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wskazać należy, że kwestie te regulują przepisy art. 86 ustawy.

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy,

w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Stosownie do treści art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy,

kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

a)nabycia towarów i usług,

b)dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Zgodnie z art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy,

prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w przypadkach, o których mowa w ust. 2 pkt 1 oraz pkt 2 lit. a - powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny.

Na podstawie art. 86 ust. 13 ustawy,

Jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w terminach, o których mowa w ust. 10, 10d, 10e i 11, może on obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej:

1) za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, albo

2) za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 99 ust. 2 i 3, za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych, po okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego

- nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego. Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Rozważając natomiast kwestię przedawnienia w kontekście prawa do odliczenia podatku naliczonego, który kreuje zobowiązanie podatkowe, należy zauważyć, że skoro upływ 5-letniego terminu będzie skutkował wygaśnięciem zobowiązania podatkowego, to również wygaśnie prawo do uwzględniania w rozliczeniach elementów tworzących to zobowiązanie (które uległo przedawnieniu).

Skoro więc w analizowanej sprawie doszło do przedawnienia zdarzenia, z którego podatek należny miałby być wykazany, to nie można mówić o podatku naliczonym, a nabywca nie ma możliwości odliczenia tego podatku. Prawo do odliczenia podatku naliczonego zasadniczo jest skorelowane z momentem, w którym podatek VAT staje się wymagalny, czyli z momentem powstania obowiązku podatkowego. Ponadto prawo do odliczenia podatku naliczonego, gwarantujące zachowanie zasady neutralności podatku VAT, realizowane jest co do zasady w oparciu o otrzymane przez podatnika faktury z wykazanym VAT. Jeżeli więc nastąpiło przedawnienie podatku należnego (podatek ten nie zostanie przez usługodawcę wykazany w rozliczeniu podatkowym i nie zostanie wystawiona faktura dokumentująca wykonanie usługi), to po stronie nabywcy nie powstanie prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Reasumując Państwo jako nabywca nie jesteście uprawnieni do odliczenia podatku naliczonego z tytułu wykonanych w 2011 roku przez B. usług budowlanych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

A. Spółka Akcyjna (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 (dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).