Dokumentowanie otrzymanego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego i egzekucyjnego po zakończeniu działalności gospodarczej. Obowiązek złożenia deklaracji VAT-7/plik jpk_vat. Moment powstania obowiązku podatkowego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe, a w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w zakresie:

- dokumentowania otrzymanego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego i egzekucyjnego po zakończeniu działalności gospodarczej – jest prawidłowe,

- obowiązku złożenia deklaracji VAT-7/plik jpk_vat – jest prawidłowe,

-   momentu powstania obowiązku podatkowego – jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

15 września 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 8 września 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie dokumentowania otrzymanego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego i egzekucyjnego po zakończeniu działalności gospodarczej, obowiązku złożenia deklaracji VAT-7/plik jpk_vat oraz momentu powstania obowiązku podatkowego.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Od 2 lutego 2009 r. prowadziła Pani Kancelarię Radcy Prawnego, w oparciu o wpis do ewidencji działalności gospodarczej i była Pani czynnym podatnikiem VAT.

Z dniem 16 sierpnia 2016 r. zlikwidowała Pani działalność i została wykreślona z ewidencji czynnych podatników podatku od towarów i usług.

W okresie prowadzenia Kancelarii obsługiwała Pani m.in. Jednostkę Budżetową Gminy w oparciu o umowy obsługi prawnej: z 2 stycznia 2015 zawartej na czas określony do 31 grudnia 2015 r. i ostatnia z dnia 2 stycznia 2016 r. zawartą na czas określony do 31 grudnia 2016 r. z możliwością jej rozwiązania za porozumieniem stron. Obsługę prawną ww. podmiotu prowadziła Pani do dnia likwidacji działalności. Umowy przewidywały stałe wynagrodzenie miesięczne oraz koszty zastępstwa procesowego. Zakres czynności objęty umową obejmował m.in. zastępowanie Zamawiającego w postępowaniach sądowych, administracyjnych i egzekucyjnych. W umowie uregulowane było również postępowanie w przypadku zasądzenia w orzeczeniu sądu kosztów zastępstwa procesowego lub przyznania przez organy egzekucyjne kosztów zastępstwa egzekucyjnego. Zapis w tej sprawie brzmiał następująco: „§ 5. ust. 2. Koszty zastępstwa procesowego, o których mowa w ust. 1, będą płatne na podstawie wystawionej faktury VAT, przy czym ściągnięte koszty będą traktowane przez wykonawcę jako wartość brutto. Termin płatności faktur strony określają na 7 dni.”. Odbywało się to w ten sposób, że dopiero po wpłaceniu przez dłużnika na rzecz Zamawiającego kosztów zastępstwa procesowego bądź w wypadku ich skutecznego ściągnięcia w drodze egzekucji komorniczej wystawiała Pani fakturę i w ciągu 7 dni należności przekazywane były na Pani rachunek bankowy. Następnie należności te ujmowane były przez Panią w deklaracji VAT-7 jako podstawa opodatkowania i opłacony był podatek w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym a naliczonym.

Wykonane czynności w ramach zastępstwa procesowego i egzekucyjnego potwierdzone było przez orzeczenie sądu lub postanowienie organu egzekucyjnego kończące postępowanie egzekucyjne. Za czynności wykonane w ramach zastępstwa procesowego i egzekucyjnego wynagrodzenie uwzględnione było w miesięcznym ryczałcie, z kolei wypłatę kosztów zastępstwa regulował zacytowany § 5 umowy. Koszty z tytułu zastępstwa zasądzane były na rzecz strony (Zamawiającego), która dopiero po ich wyegzekwowaniu mogła wypłacić je pełnomocnikowi. W wypadku ich nie wyegzekwowania nie należały się radcy prawnemu.

Po dniu likwidacji działalności nie świadczyła Pani żadnych usług na rzecz ww. podmiotu. Obecnie otrzymała Pani od Zamawiającego informację, że wpłynęły i przysługują Pani koszty zastępstwa procesowego i egzekucyjnego, w związku z czym planowany jest przelew tych środków na Pani konto bankowe.

Pytanie:

Czy pomimo likwidacji działalności i wykreślenia z ewidencji czynnych podatników podatku od towarów i usług ma Pani prawo/obowiązek wystawić fakturę dla Zamawiającego za środki, które zostaną przelane na Pani konto bankowe z tytułu kosztów zastępstwa procesowego i egzekucyjnego, powstałych (wyegzekwowanych) już po zakończeniu działalności gospodarczej oraz złożyć deklarację VAT-7/plik jpk_vat do Urzędu Skarbowego i wpłacić podatek VAT należny z tego tytułu? Jeżeli taki obowiązek Pani posiada, to w którym momencie powstał obowiązek podatkowy?

Pani stanowisko w sprawie

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie natomiast do zapisów art. 15 ust. 2 ww. ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Prowadząc Kancelarię Radcy Prawnego i świadcząc usługi prawnicze w 2016 r. prowadziła Pani działalność gospodarczą w rozumieniu ww. przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, jak również byłam podatnikiem VAT.

Stosownie do art. 96 ust. 6 ww. ustawy, jeżeli podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT zaprzestał wykonywania czynności podlegającej opodatkowaniu, jest on obowiązany zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego, który następnie wykreśla go z rejestru jako podatnika VAT.

Obecnie nie jest Pani podatnikiem VAT i nie będzie nim w momencie wpływu środków, o których mowa w opisie stanu faktycznego.

Jak stanowi art. 106b ust. 1 ww. ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1.sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;

2.sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

3.wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

4.otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy:

a.wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów

b.czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4.

c.dostaw towarów, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 1b.

Fakturę wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę, z zastrzeżeniem ust. 2-9 (art. 106i ust. 1 ustawy o VAT), natomiast w myśl art. 106i ust. 2 ustawy, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4, fakturę wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymano całość lub część zapłaty od nabywcy.

Skoro więc zaprzestała Pani wykonywania działalności gospodarczej w drodze jej likwidacji i została Pani wykreślona z rejestru podatników VAT, to nie ma Pani możliwości wystawiania faktur od dnia wskazanego w zgłoszeniu VAT-Z. Jeżeli nie ma takiej możliwości, a miałaby Pani odprowadzić podatek VAT od wpływu środków na swój rachunek bankowy za ww. czynności wykonywane w ramach działalności gospodarczej w 2016 r., to kontrahentowi nie przysługiwałoby prawo do odliczenia podatku VAT z tego tytułu.

Z kolei z jednej z podstawowych zasad konstrukcyjnych podatku VAT, zapisanych w art. 1 ust. 2 Dyrektywy VAT 2006/112/WE wynika zasada neutralności podatku VAT, która była również wielokrotnie przedmiotem orzeczeń ETS. Z orzecznictwa ETS wynika, że wszelkie ograniczenia prawa neutralności podatku VAT mają charakter wyjątkowy i muszą mieć wyraźne oparcie w przepisach art. 167-192 Dyrektywy VAT 2006/112/WE.

ETS w swoim orzecznictwie wielokrotnie podkreślał, że prawo do odliczenia VAT naliczonego zostało wprowadzone po to, aby uwolnić przedsiębiorcę od kosztów VAT. Pomimo zmiany Dyrektywy aktualne jest orzeczenie ETS w sprawie C-37/95 pomiędzy Państwem Belgijskim a Ghent Coal Terminal NV; (VI Dyrektywa VAT, pod. red. K. Sachsa, op. cit., s. 443), które stanowi, iż: „Wspólny system podatku VAT gwarantuje w ten sposób, iż wszelka działalność gospodarcza, niezależnie od jej celu lub rezultatu, jest opodatkowana w sposób całkowicie neutralny pod warunkiem, że działalność ta podlega temu podatkowi”.

Neutralność podatku VAT zarezerwowana jest dla podatników, którzy nabywają towary i usługi wykorzystywane do celów działalności opodatkowanej, co występuje w opisanym przez Panią przypadku. Przejawia się w możliwości obniżenia podatku należnego od sprzedaży towarów i usług o podatek naliczony przy zakupach oraz możliwości uzyskania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Prawo do odliczenia podatku naliczonego w poprzednich fazach obrotu stanowi jeden z podstawowych elementów konstrukcyjnych podatku VAT, który nie powinien obciążać tych podatników uczestniczących w obrocie towarami i usługami, którzy nie są ich ostatecznymi odbiorcami, albowiem ciężarem tego podatku powinien być obciążony ostateczny beneficjent, czyli konsument.

Tak więc, bez najmniejszych wątpliwości, gdyby miała Pani obowiązek odprowadzenia podatku VAT bez możliwości wystawienia faktury VAT dla kontrahenta, to naruszałoby zasadę neutralności podatku VAT.

W ww. okolicznościach, brak możliwości wystawienia faktury VAT i wykazania w niej podatku VAT należnego do zapłaty, jak również Pani status w zakresie podatku VAT jako podatnika wykreślonego z rejestru czynnych podatników VAT, powoduje iż nie ma Pani obowiązku składania pliku jpk_vat7/deklaracji VAT-7 do właściwego Urzędu Skarbowego z wyżej opisanego tytułu (zgodnie z art. 99 ust. 1 ustawy, w myśl którego podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust. 2-10, art. 130c, art. 133 i art. 138g ust. 2). To z kolei powoduje, że nie powstaje u Pani z tytułu ww. czynności obowiązek odprowadzenia podatku VAT należnego, gdyż oprócz ww. okoliczności nie powstał również obowiązek podatkowy po Pani stronie.

Z konstrukcji przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że podatnik który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego.

Na podstawie art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b tiret piąty ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury z tytułu stałej obsługi prawnej i biurowej, z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług.

Z art. 19a ust. 7 ustawy wynika, że w przypadkach, o których mowa w ust. 5 pkt 3 i 4, gdy podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4, a w przypadku gdy nie określono takiego terminu - z chwilą upływu terminu płatności.

W związku z tym, że w świetle art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b tiret piąty ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy dla usług stałej obsługi prawnej powstaje z chwilą wystawienia faktury, należałoby uwzględnić regulacje dotyczące wystawiania faktur przewidziane w powołanej ustawie, jednakże - jak wynika z powyższej analizy - nie ma Pani prawa do wystawienia faktury VAT, albowiem nie jest  Pani czynnym podatnikiem VAT.

Sam fakt wypłaty środków na Pani konto bankowe, która wkrótce może nastąpić, nie stanowi „upływu terminu płatności” wynikającego z ww. przepisu art. 19a ust. 7 ustawy o VAT, bowiem taki termin nie został nigdzie określony (wpłata środków na Pani osobisty rachunek bankowy nie oznacza „upływu terminu płatności”). Co prawda w wyżej cytowanym § 5 umowy został określony termin płatności faktury, lecz termin ten dotyczy sytuacji, w której miałaby Pani fakturę wystawić. Takiej możliwości jednak Pani nie ma, gdyż stoi Pani na stanowisku, iż nie może wystawić faktury dla kontrahenta.

Reasumując, w opisanych wyżej okolicznościach sprawy nie ma Pani prawa wystawienia faktury dla Zamawiającego za środki, które zostaną przelane na Pani konto bankowe z tytułu kosztów zastępstwa procesowego i egzekucyjnego oraz nie ma Pani obowiązku złożenia deklaracji VAT-7/plik jpk_vat do Urzędu Skarbowego i wpłaty podatku VAT należnego z tego tytułu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Pani przedstawiła we wniosku w zakresie:

- dokumentowania otrzymanego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego i egzekucyjnego po zakończeniu działalności gospodarczej – jest prawidłowe,

- obowiązku złożenia deklaracji VAT-7/plik jpk_vat – jest prawidłowe,

- momentu powstania obowiązku podatkowego – jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą,

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy,

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

W tym miejscu wskazać należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega konkretna czynność (dostawa towaru lub usługa), a nie płatność. Na gruncie podatku od towarów i usług opodatkowaniu podlega świadczenie usług, a nie samo wynagrodzenie za nie.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę, w rozumieniu art. 7 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy,

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy,

Z opisu sprawy wynika, że od 2 lutego 2009 r. prowadziła Pani Kancelarię Radcy Prawnego, w oparciu o wpis do ewidencji działalności gospodarczej i była Pani czynnym podatnikiem VAT. Z dniem 16 sierpnia 2016 r. zlikwidowała Pani działalność i została wykreślona z ewidencji czynnych podatników podatku od towarów i usług.

W okresie prowadzenia Kancelarii obsługiwała Pani m.in. Jednostkę Budżetową Gminy w oparciu o umowy obsługi prawnej: z 2 stycznia 2015 zwartej na czas określony do 31 grudnia 2015 r. i ostatnia z dnia 2 stycznia 2016 r. zawartą na czas określony do 31 grudnia 2016 r. z możliwością jej rozwiązania za porozumieniem stron. Obsługę prawną ww. podmiotu prowadziła Pani do dnia likwidacji działalności. Umowy przewidywały stałe wynagrodzenie miesięczne oraz koszty zastępstwa procesowego. Zakres czynności objęty umową obejmował m.in. zastępowanie Zamawiającego w postępowaniach sądowych, administracyjnych i egzekucyjnych. W umowie uregulowane było również postępowanie w przypadku zasądzenia w orzeczeniu sądu kosztów zastępstwa procesowego lub przyznania przez organy egzekucyjne kosztów zastępstwa egzekucyjnego. Za czynności wykonane w ramach zastępstwa procesowego i egzekucyjnego wynagrodzenie uwzględnione było w miesięcznym ryczałcie. Koszty z tytułu zastępstwa zasądzane były na rzecz strony (Zamawiającego), która dopiero po ich wyegzekwowaniu mogła wypłacić je pełnomocnikowi. W wypadku ich nie wyegzekwowania nie należały się radcy prawnemu.

Po dniu likwidacji działalności nie świadczyła Pani żadnych usług na rzecz ww. podmiotu. Obecnie otrzymała Pani od Zamawiającego informację, że wpłynęły i przysługują Pani koszty zastępstwa procesowego i egzekucyjnego, w związku z czym planowany jest przelew tych środków na Pani konto bankowe.

W pierwszej kolejności Pani wątpliwości dotyczą prawa/obowiązku do wystawienia faktury dla Zamawiającego oraz przekazania deklaracji VAT-7/plik jpk_vat do Urzędu Skarbowego.

Kwestie dotyczące dokumentowania czynności podlegających opodatkowaniu regulują przepisy art. 106a-106q ustawy.

Jak stanowi art. 106b ust. 1 ustawy,

Na podstawie art. 106b ust. 2 ustawy,

Zgodnie z art. 106i ust. 1 ustawy,

Natomiast w myśl art. 106i ust. 2 ustawy,

Jak wynika z treści przytoczonych przepisów, podatnik wystawia fakturę w przypadku sprzedaży towaru lub usługi oraz w przypadku otrzymania zaliczki przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi. Faktura jest dokumentem potwierdzającym zaistnienie zdarzenia gospodarczego (potwierdzeniem nabycia określonych towarów lub usług lub też otrzymania zaliczki).

Stosownie do art. 96 ust. 6 ustawy,

Skutkiem złożenia takiego zgłoszenia jest wykreślenie podatnika z rejestru podatników VAT. Wykreślenie następuje z dniem wskazanym w zgłoszeniu VAT-Z. Tak więc z dniem określonym w zgłoszeniu VAT-Z podatnik nie jest już zarejestrowanym podatnikiem VAT. Tym samym zaprzestanie przez podatnika wykonywania działalności gospodarczej w drodze jej likwidacji oraz złożenie stosownego zgłoszenia, celem wykreślenia przez naczelnika urzędu skarbowego podatnika z rejestru podatników VAT, skutkuje brakiem możliwości wystawiania faktur z dniem wskazanym w zgłoszeniu.

Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku opisu sprawy stwierdzić należy, że po zakończeniu działalności gospodarczej i wykreśleniu Pani z rejestru podatników VAT, nie ma/ nie będzie miała Pani możliwości wystawiania faktur za czynności wykonane przed zakończeniem działalności. Nie może bowiem Pani wystawić faktury w sytuacji, gdy nie jest już podatnikiem podatku od towarów i usług. Przepisy w zakresie wystawiania faktur wyraźnie wskazują, że wyłącznie podatnik, w celu udokumentowania czynności podlegających opodatkowaniu, wystawia fakturę. Pani natomiast obecnie – jak wynika z okoliczności sprawy – nie jest podatnikiem, zatem nie jest Pani uprawniona do wystawienia faktury, która dokumentowałaby czynności dokonane w okresie, w którym była Pani podatnikiem.

Jednocześnie z uwagi na zakończenie działalności gospodarczej i utratę statusu podatnika, nie jest również Pani zobowiązana do złożenia deklaracji VAT-7/plik jpk_vat do Urzędu Skarbowego, za okres rozliczeniowy, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu świadczonej usługi, za którą należne jest wynagrodzenie, zgodnie z art. 99 ust. 1 ustawy o VAT.

Jednakże uznać należy, że mimo, że nie prowadzi już Pani działalności gospodarczej, z chwilą otrzymania należności z tytułu przysługujących Pani kosztów zastępstwa w postępowaniu sądowym, jak i zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym, będzie miała Pani obowiązek rozliczenia podatku VAT z tytułu wykonanej usługi i dokonania zapłaty podatku należnego z tego tytułu, na podstawie art. 103 ust. 1 ustawy.

Zgodnie z art. 103 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług,

Zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w art. 19a ust. 1 ustawy,

Przepis art. 19a ust. 1 ustawy formułuje zasadę ogólną, zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towaru bądź wykonania usługi co oznacza, że podatek staje się wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym dokonana została dostawa towarów bądź świadczenie usług i powinien być rozliczony za ten okres.

Przepisy wskazują również liczne grupy usług, co do których obowiązek podatkowy powstaje na zasadach szczególnych.

Jednym z rodzajów usług, w stosunku do których przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nakazują stosowanie szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego są usługi stałej obsługi prawnej i biurowej.

Na podstawie art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b tiret piąty ustawy

Z art. 19a ust. 7 ustawy wynika, że

Jak stanowi art. 19a ust. 8 ww. ustawy,

W związku z tym, że w świetle art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b tiret piąty ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy dla usług stałej obsługi prawnej powstaje z chwilą wystawienia faktury, należy uwzględnić regulacje dotyczące wystawiania faktur przewidziane w powołanej ustawie.

Analizując zagadnienie będące przedmiotem wniosku, jako zagadnienie wstępne należy przeanalizować, kiedy powstał obowiązek podatkowy dla czynności dokonanych w ramach stałej obsługi prawnej, polegających na zastępstwie procesowym i egzekucyjnym, z tytułu których należne jest Pani wynagrodzenie. Zauważyć należy, że opodatkowaniu nie podlega należność wyrażona w pieniądzu pomiędzy podmiotami, w tym kwota należna z tytułu „zasądzonych i wyegzekwowanych kosztów zastępstwa procesowego” i „przyznanych i wyegzekwowanych kosztów zastępstwa egzekucyjnego” lecz realizowane czynności, co do zasady za wynagrodzeniem. W przypadku czynności podlegających opodatkowaniu, kwestia odpłatności (określenia wynagrodzenia) odgrywa rolę przy określeniu podstawy opodatkowania, o czym stanowi art. 29a ustawy o podatku od towarów i usług. A zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega konkretna czynność, tj. w niniejszej sprawie wykonana usługa, a nie należność za tę usługę.

Przechodząc do analizy opisanego we wniosku zdarzenia wskazać należy, że czynności na rzecz Zamawiającego – Jednostki Budżetowej Gminy, w tym zastępstwo w postępowaniu sądowym, jak i egzekucyjnym, świadczone były na podstawie umowy stałej obsługi prawnej. Zatem czynności w zakresie zastępstwa w postępowaniu sądowym, jak i zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym nie należy interpretować oddzielnie, lecz jako wykonane w ramach ww. stałej obsługi prawnej.

Zarówno ustawa o podatku od towarów i usług, jak i inne przepisy podatkowe, nie definiują pojęcia usług stałej obsługi prawnej, a ustawodawca nie odwołał się w wyżej powołanym przepisie art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b ustawy do symboli klasyfikacyjnych dla wymienionych w nim usług, w tym stałej obsługi prawnej. Zatem w zrozumieniu tego pojęcia należy odnieść się do jego znaczenia potocznego. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN (http://sjp.pwn.pl/):

– „stały” to „trwający bez przerwy”, „odbywający się regularnie”,

– „obsługa” to „obsługiwanie ludzi lub jakichś urządzeń; też: grupa ludzi, którzy się tym zajmują”.

Na podstawie przytoczonych definicji słownikowych można uznać, że usługi stałej obsługi prawnej polegają na regularnym wykonywaniu czynności dotyczących spraw prawnych obsługiwanego podmiotu.

Zatem za stałą obsługę prawną należy uznać usługę polegającą na udzielaniu porad prawnych, wyjaśnień interpretacyjnych, wydawaniu opinii prawnych, konsultacyjnych w okolicznościach wskazujących na ich trwałość w jakimś okresie czasu. Pomoc prawna ma na celu ochronę prawną interesów podmiotów, na których rzecz jest wykonywana. Istotny jest też element stałości i trwałości obsługi prawnej danego klienta a nie jednorazowe czy okresowe (krótkotrwałe) świadczenie usług pomocy prawnej.

W świetle powyższego uznać należy, że świadczone przez Panią na podstawie zawartej umowy o stałą obsługę prawną usługi stanowiły niewątpliwie usługi stałej obsługi prawnej, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b ustawy o podatku od towarów i usług. Skoro zatem należność z tytułu kosztów zastępstwa procesowego i egzekucyjnego wynika z zawartej umowy stałej obsługi prawnej, to w tym konkretnym przypadku należy uznać, że stanowi ona podstawę opodatkowania z tytułu usług wyświadczonych w ramach stałej obsługi prawnej. O takiej kwalifikacji przesądza treść zawartej umowy, bowiem jak wynika z treści wniosku „Zakres czynności objęty umową obejmował m.in. zastępowanie Zamawiającego w postępowaniach sądowych, administracyjnych i egzekucyjnych. W umowie uregulowane było również postępowanie w przypadku zasądzenia w orzeczeniu sądu kosztów zastępstwa procesowego lub przyznania przez organy egzekucyjne kosztów zastępstwa egzekucyjnego. Zapis w tej sprawie brzmiał następująco: „§ 5. ust. 2. Koszty zastępstwa procesowego, o których mowa w ust. 1, będą płatne na podstawie wystawionej faktury VAT, przy czym ściągnięte koszty będą traktowane przez wykonawcę jako wartość brutto. Termin płatności faktur strony określają na 7 dni.”.

Zatem w zakresie określenia momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczonych usług, należy zauważyć, że przepisy o podatku od towarów i usług przewidują szczególny moment powstania obowiązku podatkowego dla usług świadczonych przez Panią, tj. usług stałej obsługi prawnej. Oznacza to, że zastosowanie w takim przypadku ma zasada wskazana w art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b ustawy o podatku od towarów i usług z uwzględnieniem przepisu art. 19 ust. 7 tej ustawy.

Zatem obowiązek podatkowy z tytułu usług zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym i zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym świadczonych na podstawie umowy o stałą obsługę prawną, powstaje na tych samych zasadach, na których powstaje obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia ww. obsługi prawnej. W przypadku, gdy – jak wynika z wniosku – wykonała Pani usługi stałej obsługi prawnej obowiązek podatkowy powstał/powstanie na zasadach szczególnych wynikających z art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b ww. ustawy, tj. z chwilą wystawienia faktury, a w przypadku, gdy nie wystawiono faktury, obowiązek podatkowy powstanie zgodnie z art. 19a ust. 7 ustawy, tj. z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4, a w przypadku gdy nie określono takiego terminu – z chwilą upływu terminu płatności.

Co do zasady, fakturę wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę, z zastrzeżeniem przepisów szczególnych, dotyczących między innymi czynności takich jak w analizowanej sprawie, tj. usług stałej obsługi prawnej. W przypadku bowiem świadczenia usług stałej obsługi prawnej, fakturę należy wystawić nie później niż z upływem terminu płatności.

Zgodnie z art. 103 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług,

Mając na uwadze powołane przepisy stwierdzić należy, że w przypadku świadczonych przez Panią usług, w związku z którymi należne są Pani od Zamawiającego zasądzone na jego rzecz koszty zastępstwa procesowego i egzekucyjnego, rozliczenie podatku należnego z urzędem skarbowym winno zostać dokonane za okres rozliczeniowy, w którym powstał obowiązek podatkowy dla tych usług, czyli w omawianym przypadku, skoro nie ma możliwości wystawienia faktury – z chwilą upływu terminu płatności, przy czym sposób zawarcia umowy nie może wpływać na właściwą realizację obowiązku podatkowego.

Jak wynika z opisu sprawy, pomimo iż nie jest już Pani podatnikiem VAT i nie prowadzi działalności gospodarczej, to jednak była nim Pani w momencie świadczenia usługi, zatem ma Pani obowiązek ją opodatkować (rozliczyć). Na gruncie podatku od towarów i usług opodatkowaniu podlega bowiem dostawa towarów i świadczenie usług, a nie samo wynagrodzenie za te czynności, nawet jeżeli jest ono należne w okresie, kiedy nie jest już Pani podatnikiem podatku od towarów i usług.

Tym samym obowiązana Pani będzie do zapłaty należnego podatku na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstanie obowiązek podatkowy.

Stosownie do art. 99 ust. 1 ustawy o VAT,

Jednocześnie z uwagi na zakończenie działalności gospodarczej i utratę statusu podatnika, nie jest Pani zobowiązana do złożenia deklaracji VAT-7/plik jpk_vat, za okres rozliczeniowy, w którym powstanie obowiązek podatkowy z tytułu świadczonej usługi, za którą należne jest wynagrodzenie, zgodnie z art. 99 ust. 1 ustawy, w myśl którego podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust. 2-10, art. 130c i art. 133.

Reasumując uznać należy, że mimo, że Pani nie prowadzi już działalności gospodarczej, z chwilą powstania obowiązku podatkowego, będzie mieć Pani obowiązek rozliczenia podatku VAT z tytułu wykonanej usługi i dokonania zapłaty podatku należnego z tego tytułu, natomiast nie ma Pani obowiązku do wystawienia faktury oraz złożenia do urzędu skarbowego deklaracji VAT-7/plik jpk_vat.

Tym samym Pani stanowisko w zakresie:

- dokumentowania otrzymanego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego i egzekucyjnego po zakończeniu działalności gospodarczej – jest prawidłowe,

- obowiązku złożenia deklaracji VAT-7/plik jpk_vat – jest prawidłowe,

- momentu powstania obowiązku podatkowego – jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem zdarzenia przyszłego. Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pani sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i musi się Pani zastosować do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).