W zakresie ustalenia, czy w przypadku zawarcia transakcji repo, ma on prawo do obniżenia podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych, o kwotę wykazaną jako zobowiązanie w pasywach bilansu będącą odpowiednikiem wartości aktywów wynikających z zawartej transakcji repo, na podstawie art. 5 ust. 9 pkt 3 upnif, zachowując jednocześnie prawo do obniżenia podstawy opodatkowania o wartość ujętych w aktywach skarbowych papierów wartościowych, będących przedmiotem tej transakcji repo, na podstawie art. 5 ust. 9 pkt 1 upnif.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe, a w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego w podatku od niektórych instytucji finansowych jest w części prawidłowe, a w części nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

4 lipca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 3 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od niektórych instytucji finansowych w zakresie ustalenia, czy w przypadku zawarcia transakcji repo, ma on prawo do obniżenia podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych, o kwotę wykazaną jako zobowiązanie w pasywach bilansu będącą odpowiednikiem wartości aktywów wynikających z zawartej transakcji repo, na podstawie art. 5 ust. 9 pkt 3 upnif, zachowując jednocześnie prawo do obniżenia podstawy opodatkowania o wartość ujętych w aktywach skarbowych papierów wartościowych, będących przedmiotem tej transakcji repo, na podstawie art. 5 ust. 9 pkt 1 upnif.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego

Bank (dalej jako: „Bank” lub „Wnioskodawca”) jest podmiotem prowadzącym działalność na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2324; dalej: „Prawo Bankowe”), posiadającym siedzibę na terytorium Polski i podlegającym w Polsce opodatkowaniu od całości dochodów bez względu na miejsce ich osiągnięcia (polski rezydent podatkowy). Bank dokonuje czynności bankowych w rozumieniu Prawa Bankowego, w tym m. in. udziela pożyczek, kredytów, gwarancji, poręczeń, prowadzi rachunki oszczędnościowe, przeprowadza rozliczenia pieniężne, nabywa oraz zbywa wierzytelności pieniężne. Bank sporządza sprawozdanie finansowe na podstawie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonych przez Unię Europejską.

Bank jest podatnikiem podatku od niektórych instytucji finansowych.

Zgodnie z art. 5 ust. 9 pkt 1 u.p.n.i.f., podstawa opodatkowania tym podatkiem może być pomniejszona o wartość aktywów w postaci skarbowych papierów wartościowych w rozumieniu art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 1634 ze zm., dalej: „u.f.p.”). Ponadto, zgodnie z art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f., podstawa opodatkowania tym podatkiem może być pomniejszona również o wartość aktywów wynikających z transakcji odkupu, o której mowa w art. 3 pkt 9 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2365 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie przejrzystości transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych i ponownego wykorzystania oraz zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 337 z 23.12.2015, str. 1, z późn. zm., dalej: „Rozporządzenie EMIR”), której przedmiotem są skarbowe papiery wartościowe w rozumieniu art. 95 u.f.p., przy czym jeżeli drugą stroną tej transakcji jest podmiot inny niż Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub Bankowy Fundusz Gwarancyjny, podstawę opodatkowania obniża się, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

 a) transakcja została zawarta na rynku regulowanym albo w alternatywnym systemie obrotu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 646 ze zm., dalej: „u.o.i.f.”),

 b) transakcja podlega rozliczeniu przez CCP w rozumieniu art. 3 pkt 49 u.o.i.f.

Transakcje, o których mowa w powyższym przepisie to transakcje repo (ang. repurchase agreement) oraz reverese repo (ang. reverse repurchase agreement), które są standardowo zawierane na rynku międzybankowym. Uczestniczą w nich banki poszukujące finansowania oraz banki, które mogą to finansowanie dostarczyć pod zastaw papierów wartościowych. Transakcje repo oraz reverse repo mogą być też zawierane z podmiotami niebankowymi, np. z jednej strony występuje bank, a z drugiej strony inny uczestnik rynku finansowego, np. Skarb Państwa, NBP czy BFG.

Repo jest transakcją polegająca na sprzedaży papierów wartościowych i jednoczesnym zobowiązaniu się do ich odkupienia w przyszłości po określonej cenie (z ekonomicznego punktu widzenia jest transakcją zaciągnięcia pożyczki pod zastaw papierów wartościowych, inaczej przyjęciem depozytu pod zastaw papierów wartościowych). Z kolei reverse repo jest transakcją polegająca na nabyciu papierów wartościowych i jednoczesnym zobowiązaniu się do ich odsprzedaży w przyszłości po określonej cenie (z ekonomicznego punktu widzenia jest transakcją udzielenia pożyczki pod zastaw papierów wartościowych, inaczej lokatą pod zastaw papierów wartościowych). Reverse repo jest odwrotnością repo, przy czym o tym, czy z perspektywy danego uczestnika rynku, dana transakcja zostanie nazwana repo czy reverse repo decyduje to, czy podmiot inicjujący transakcję poszukuje środków pieniężnych, czy też posiada wolne środki pieniężne. W praktyce obrotu gospodarczego, bankami zainteresowanymi zawarciem transakcji repo są banki, których potrzeby płynnościowe wymagają pozyskania dodatkowych środków pieniężnych, które udostępniają im inne zainteresowane podmioty (np. banki), pod zastaw papierów wartościowych.

Wnioskodawca zawiera oba rodzaje transakcji w zależności od potrzeb. Jeśli potrzeby płynnościowe Banku wymagają pozyskania dodatkowych środków pieniężnych, zawiera on transakcję repo, w ramach której zastawiając posiadane papiery wartościowe, pozyskuje (pożycza, jako pożyczkobiorca) od innych uczestników rynku finansowego (np. banków), środki pieniężne. Natomiast w sytuacji, gdy w danym momencie w Banku występuje nadpłynność, udziela pożyczek zainteresowanym uczestnikom rynku finansowego (np. bankom) pod zastaw papierów wartościowych, w ramach transakcji reverse repo. Każdorazowo drugą stroną transakcji są podmioty (np. inne banki) zainteresowane zajęciem przeciwstawnej pozycji niż pozycja zawierana przez Wnioskodawcę.

Z punktu widzenia rachunkowego, transakcja repo ma charakter i jest rozliczana na zasadzie otrzymanej od kontrahenta pożyczki, której zabezpieczenie stanowią papiery wartościowe (depozyt zabezpieczony aktywami). Natomiast, transakcja reverse repo jest udzieloną pożyczką, zabezpieczoną przez kontrahenta papierami wartościowymi (lokata zabezpieczona aktywami). W obu przypadkach, ze względu na zobowiązanie się do dokonania transakcji przeciwstawnej, tj. odkupu papierów wartościowych, nie następuje utrata kontroli nad przekazywanymi papierami wartościowymi. W rezultacie nie dochodzi do usunięcia tych papierów wartościowych z bilansu tej strony transakcji, która zaciąga pożyczkę pod ich zastaw oraz symetrycznie - druga strona transakcji nie rozpoznaje tych papierów wartościowych w swoich księgach.

W konsekwencji, w przypadku gdy Bank zawiera transakcję repo, otrzymane pieniądze w postaci depozytu zabezpieczonego aktywami stanowią element aktywów, jednak niezwłocznie po ich otrzymaniu wykorzystywane są one na bieżące potrzeby płynnościowe Banku. Natomiast, po stronie pasywów Bank wykazuje zobowiązanie wynikające z konieczności zwrotu otrzymanych środków pieniężnych, które jest odpowiednikiem kwoty otrzymanej pożyczki. Jednocześnie, Bank nie usuwa z bilansu papierów wartościowych będących przedmiotem transakcji repo.

W przypadku natomiast, gdy Bank zawiera transakcję reverse repo, wykazuje w aktywach należność od drugiej strony transakcji. Jednocześnie, Bank nie ujmuje w bilansie papierów wartościowych będących przedmiotem transakcji reverse repo.

Przedmiotem niniejszego wniosku o interpretację, w odniesieniu do zaistniałego stanu faktycznego, są transakcje repo zawierane przez Bank ze Skarbem Państwa oraz z innymi uczestnikami rynku międzybankowego, spełniające warunki wskazane w art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f., tj.  przedmiotem transakcji są skarbowe papiery wartościowe w rozumieniu art. 95 ust. 1 u.f.p., transakcje są zawierane na rynku regulowanym albo w alternatywnym systemie obrotu w rozumieniu przepisów u.o.i.f. oraz podlegają rozliczeniu przez CCP w rozumieniu art. 3 pkt 49 u.o.i.f.

Natomiast, w odniesieniu do zdarzenia przyszłego, przedmiotem niniejszego wniosku, są planowane przez Bank transakcje, które zawierane będą z Narodowym Bankiem Polskim lub Bankowym Funduszem Gwarancyjnym.

Pytanie

Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że w przypadku zawarcia transakcji repo, ma on prawo do obniżenia podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych, o kwotę wykazaną jako zobowiązanie w pasywach bilansu będącą odpowiednikiem wartości aktywów wynikających z zawartej transakcji repo, na podstawie art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f., zachowując jednocześnie prawo do obniżenia podstawy opodatkowania o wartość ujętych w aktywach skarbowych papierów wartościowych, będących przedmiotem tej transakcji repo, na podstawie art. 5 ust. 9 pkt 1 u.p.n.i.f.?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, w przypadku zawarcia transakcji repo, ma on prawo do obniżenia podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych, o kwotę wykazaną jako zobowiązanie w pasywach bilansu będącą odpowiednikiem wartości aktywów wynikających z zawartej transakcji repo, na podstawie art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f., zachowując jednocześnie prawo do pomniejszenia podstawy opodatkowania o wartość ujętych w aktywach papierów wartościowych, będących przedmiotem tej transakcji repo, na podstawie art. 5 ust. 9 pkt 1 u.p.n.i.f.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Okoliczności nowelizacji u.p.n.i.f.

Przepis art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f., został dodany z dniem 1 stycznia 2023 r. na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2745, dalej: „Ustawa nowelizująca”).

Z uzasadnienia projektu Ustawy nowelizującej wynika, że celem ustawodawcy było zaimplementowanie propozycji zaprezentowanych w Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego przyjętej uchwałą nr 114 Rady Ministrów z dnia 1 października 2019 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego (M.P. poz. 1027), dalej jako: „Strategia”. Autorzy Strategii zidentyfikowali potrzebę rozwoju zinstytucjonalizowanego rynku skarbowych papierów wartościowych i transakcji repo. Zauważono również, że podatek od niektórych instytucji finansowych może mieć zaburzający wpływ na rynek transakcji typu repo, powodując tym samym odstępstwo profilu polskiego rynku od porównywalnych rynków UE oraz de facto uprzywilejowanie zagranicznych dealerów i inwestorów instytucjonalnych. Analiza przeprowadzona na potrzeby sporządzenia Strategii wykazała również, że podatek od niektórych instytucji finansowych może zniekształcać ceny na krajowym rynku obligacji sprzedawanych/kupowanych w transakcjach bezwarunkowych, szczególnie na przełomie miesiąca oraz może przyczyniać się do zdobycia przez zagraniczne banki przewagi konkurencyjnej (cenowej) względem banków krajowych i zmuszać je do pokrycia pozycji krótkich, zmieniając w nienaturalny sposób ich strategie handlowe na korzyść zagranicznych podmiotów.

W związku z powyższym, autorzy Strategii zaproponowali zwolnienie z podatku od niektórych instytucji finansowych, środków otrzymanych w wyniku transakcji repo, pod określonymi warunkami, przy czym, jak czytamy w pkt 4.4.3. na stronie 47 dokumentu Strategii: „Proponowane zwolnienie powinno dotyczyć zarówno strony pasywnej transakcji repo (przyjętego depozytu zabezpieczonego aktywami) jak równie strony reverse repo (lokaty zabezpieczonej aktywami) ”.

Celem zaproponowanych w Strategii zmian, których jednym z elementów jest zwolnienie z podatku od niektórych instytucji finansowych, jest aby działalność bankowa na rynku transakcji repo była stymulowana m.in. poprzez zachęcanie uczestników rynku przez KNF do korzystania z transakcji repo jako standardowej transakcji zarządzania płynnością (zamiast niezabezpieczonych depozytów), w tym do korzystania z bardziej zaawansowanych struktur transakcji repo, np. „tri-party repo”.

W związku z powyższym, zgodnie z założeniami Strategii, ustawodawca zaproponował w Ustawie nowelizującej, wyłączenie z podatku od niektórych instytucji finansowych wartości aktywów „wynikających z transakcji, których przedmiotem są skarbowe papiery wartościowe” wraz z odpowiednio otrzymanym lub udzielonym przyrzeczeniem odkupu (repurchase transaction), pod określonymi warunkami.

 Z uzasadnienia projektu Ustawy nowelizującej wynika przy tym, że intencją ustawodawcy było uwzględnienie prawa do obniżenia podstawy opodatkowania, zarówno po stronie banków dokonujących transakcji repo, jak również dokonujących transakcji reverse repo. Wskazuje na to poniższy fragment uzasadnienia tego projektu: „Wprowadzenie takiego wyłączenia powinno przyczynić się do znacznego zwiększenia wolumenu transakcji zawieranych w transparentnych systemach obrotu, w tym przez kanały elektroniczne, przy niższych kosztach transakcyjnych, zapewniających najlepsze wykonywanie zleceń. Wyłączenie z podstawy opodatkowania podatkiem od niektórych instytucji finansowych wartości aktywów wynikających z takich transakcji dotyczyć będzie zarówno strony pasywnej transakcji repo (przyjętego depozytu zabezpieczonego aktywami), jak również strony reverse repo (lokaty zabezpieczonej aktywami) ”.

Zakres stosowania art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f.

Art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f., odnosi się do „wartości aktywów wynikających z transakcji odkupu”, o której mowa w art. 3 pkt 9 rozporządzenia EMIR.

W tym kontekście należy odnieść się do definicji „transakcji odkupu” określonej w art. 3 pkt 9 rozporządzenia EMIR. Zgodnie z tym przepisem przez transakcję odkupu rozumie się „transakcję regulowaną umową, poprzez którą kontrahent przenosi na drugą stronę papiery wartościowe, towary albo gwarantowane prawa do papierów wartościowych lub towarów, gdy gwarancji takiej udzieliła uznana giełda posiadająca prawo do tych papierów lub towarów, przy czym umowa nie zezwala kontrahentowi na przeniesienie ani zastaw danego papieru wartościowego lub towaru na rzecz więcej niż jednego kontrahenta jednocześnie, a warunkiem transakcji jest zobowiązanie do odkupu tych papierów lub zastępczych papierów wartościowych, lub towarów o tych samych cechach, po określonej cenie w przyszłym terminie, który został ustalony lub zostanie ustalony przez stronę przenoszącą; dla kontrahenta sprzedającego papiery wartościowe lub towary transakcja ta stanowi umowę z udzielonym przyrzeczeniem odkupu, natomiast dla kontrahenta kupującego papiery lub towary stanowi ona umowę z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu”.

W powyższego wynika, że „transakcją odkupu”, do której odnoszą się powyższe przepisy, jest zarówno transakcja repo jak również transakcja reverse repo. Oznacza to, że banki mają prawo do obniżenia podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych zarówno w sytuacji, gdy otrzymują pożyczkę pod zastaw papierów wartościowych (transakcja repo) jak również, gdy udzielają pożyczki pod zastaw papierów wartościowych (transakcja reverse repo). Jedna transakcja jest bowiem różnie identyfikowana przez każdą ze stron tej transakcji, w zależności od tego, w jakiej relacji dany podmiot (bank) w niej występuje. W związku z powyższym, pomniejszenie określone w art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f., Wnioskodawca ma prawo stosować zarówno wtedy gdy dokonuje transakcji repo (sprzedaje papiery wartościowej, zaciąga pożyczkę pod zastaw tych papierów) jak również gdy dokonuje transakcji reverse repo (nabywa papiery wartościowe, udziela pożyczki pod zastaw tych papierów).

Uzasadnienie stanowiska

Jak zostało opisane w opisie zaistniałego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, Bank jest stroną transakcji repo, w ramach których sprzedaje posiadane papiery wartościowe z zobowiązaniem do ich odkupu w określonym terminie. Tym samym z ekonomicznego punktu widzenia Bank zaciąga pożyczkę pod zastaw tych papierów wartościowych. Jednocześnie, instrument finansowy (tj. skarbowy papier wartościowy) stanowiący zabezpieczenie transakcji, pozostaje w bilansie Banku, gdyż Bank nie traci nad nimi kontroli w rozumieniu przepisów prawa bilansowego.

W świetle powyższego, w ocenie Wnioskodawcy, ma on prawo do pomniejszenia podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych, o kwoty stanowiące równowartość ujętych w aktywach, skarbowych papierów wartościowych, niezależnie od tego, że są one przedmiotem transakcji repo. Z art. 5 ust. 9 pkt 1 u.p.n.i.f., nie wynika bowiem, aby prawo do obniżenia podstawy opodatkowania było uwarunkowane tym, aby skarbowe papiery wartościowe, których to dotyczy były faktycznie posiadane przez dany bank.

W świetle powyższego przepisu, jedynymi warunkami jakie muszą być spełnione, to po pierwsze wymóg, aby papiery wartościowe stanowiły element aktywów oraz po drugie, aby były to skarbowe papiery wartościowe w rozumieniu art. 95 u.f.p. Ten pierwszy warunek jest spełniony na skutek tego, że Bank oddając w zastaw skarbowe papiery wartościowe nie traci nad nimi kontroli, a zatem pozostają one w bilansie Banku jako element aktywów. Jeśli natomiast chodzi o wymóg, aby były to skarbowe papiery wartościowe, to wspomniany przepis art. 95 u.f.p., definiuje je jako papiery wartościowe, w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny. Przedmiotem niniejszego wniosku są tego rodzaju papiery wartościowe. W konsekwencji, w ocenie Wnioskodawcy, nawet jeśli dany skarbowy papier wartościowy, którego właścicielem jest Bank, jest przedmiotem operacji repo, to wartość tego papieru wartościowego będzie pomniejszała podstawę opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych, z uwagi na fakt, że pozostaje on składnikiem aktywów Banku.

Jak zostało przywołane w opisie zaistniałego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego, sama transakcja repo wywołuje następujące skutki pod względem ujęcia w bilansie:

 a) otrzymane pieniądze w postaci depozytu zabezpieczonego aktywami stanowią element aktywów, jednak niezwłocznie po ich otrzymaniu wykorzystywane są one na bieżące potrzeby płynnościowe Banku,

 b) po stronie pasywnej wykazywane jest zobowiązanie z tytułu zwrotu wartości otrzymanej pożyczki.

W świetle art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f., w przypadku zawarcia transakcji repo, podatnikowi podatku od niektórych instytucji finansowych przysługuje prawo do pomniejszenia podstawy opodatkowania o „wartość aktywów wynikających z transakcji odkupu”. W ocenie Wnioskodawcy, z uwagi na technikę księgowania operacji repo, jedyną możliwością ustalenia kwoty takiego pomniejszenia podstawy opodatkowania, jest w tym przypadku, odniesienie się do istniejącej na ostatni dzień miesiąca wartości zobowiązania wykazywanego po stronie pasywów Banku, odzwierciedlającego kwotę otrzymanej pożyczki w ramach transakcji repo (depozytu zabezpieczonego aktywami). Nie istnieje bowiem odpowiadający tej wartości zapis po stronie aktywów z uwagi na fakt, że niezwłocznie po otrzymaniu środków pieniężnych są one wykorzystywane na bieżące potrzeby Banku, a co za tym idzie Bank nie byłby w stanie zidentyfikować elementu aktywów bez konieczności dokonywania operacji o sztucznym charakterze, co tym samym stałoby w sprzeczności z ogólnymi przepisami prawa podatkowego.

Podstawowym argumentem za powyższym stanowiskiem jest literalne brzmienie art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f., z którego wynika, że podstawę opodatkowania obniża się o „wartość aktywów wynikających z transakcji odkupu”. Jak wynika z tego przepisu, nie chodzi tutaj o konkretne aktywa, lecz o wartość aktywów „wynikających z transakcji ”. Kwota otrzymanej pożyczki w wyniku zawartej transakcji repo jest elementem aktywów, ale z tego względu, że otrzymane pieniądze są wydatkowane na bieżące potrzeby płynnościowe, nie jest możliwe indywidualne wskazanie konkretnego elementu tych aktywów na dany dzień, który jest dniem ustalenia podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych. Bank nie dokonuje bowiem transakcji repo, jeśli nie stoją za tym potrzeby płynnościowe, a każda kwota otrzymana w ramach pożyczki (repo) jest od razu rozdysponowana stosownie do aktualnych potrzeb. Odzwierciedleniem wartości tych aktywów jest ujęta po stronie pasywnej bilansu Banku, kwota zobowiązania z tytułu pożyczki, a zatem to ta kwota powinna zostać wzięta pod uwagę przy ustalaniu kwoty, o którą Bank może pomniejszyć podstawę opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych z tytułu zawarcia transakcji repo.

Za prawidłowością powyższego stanowiska przemawia również a contrario treść art. 5 ust. 9 pkt 1 u.p.n.i.f., z którego wynika, że podstawę opodatkowania obniża się o „wartość aktywów w postaci skarbowych papierów wartościowych”. W tym przypadku nie ulega wątpliwości, że przedmiotowe papiery wartościowe, o których wartość pomniejsza się podstawę opodatkowania, powinny stanowić element aktywów podatnika. W przypadku jednak art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f., brak jest odniesienia do konkretnego składnika aktywów, a jedynie do wartości aktywów wynikających z transakcji repo. W tym przypadku, to właśnie kwota wykazana jako zobowiązanie Banku z tytułu transakcji repo, stanowi „wartość wynikającą” z transakcji repo będącą odpowiednikiem aktywów, nawet jeśli środki pieniężne zostały rozdysponowane na bieżące potrzeby płynnościowe.

Dodatkowym argumentem za uznaniem stanowiska Wnioskodawcy za prawidłowe, jest stanowisko wyrażone przez ustawodawcę w uzasadnieniu do projektu Ustawy nowelizującej, w którym czytamy: „Wyłączenie z podstawy opodatkowania podatkiem od niektórych instytucji finansowych wartości aktywów wynikających z takich transakcji dotyczyć będzie zarówno strony pasywnej transakcji repo (przyjętego depozytu zabezpieczonego aktywami), jak również strony reverse repo (lokaty zabezpieczonej aktywami)”. Analogicznie do powyższych, wnioski wyciągnąć należy z analizy Strategii, której ustalenia były podstawą do przygotowania Ustawy nowelizującej, w którym czytamy (pkt 4.4.3. na stronie 47 dokumentu Strategii): „Proponowane zwolnienie powinno dotyczyć zarówno strony pasywnej transakcji repo (przyjętego depozytu zabezpieczonego aktywami) jak równie strony reverse repo (lokaty zabezpieczonej aktywami)”.

Z powyższych zapisów wyraźnie wynika, że intencją ustawodawcy było umożliwienie podatnikom podatku od niektórych instytucji finansowych - z perspektywy podmiotu dokonującego operacji repo - obniżanie podstawy opodatkowania tym podatkiem, poprzez odniesienie się do kwoty wskazanej po stronie pasywnej bilansu. Tylko takie rozumienie art. 5 ust. 9 pkt 3 u.p.n.i.f., prowadzi bowiem do skutku zgodnego z intencją ustawodawcy. Przyjęcie natomiast innej interpretacji wymagałoby od Wnioskodawcy dokonywania operacji o sztucznym charakterze, sprzecznych z istotą tego przepisu, a tym samym niezgodnych z ogólnymi przepisami prawa podatkowego, należy więc je odrzucić.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe, a w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 15 stycznia 2016 r. o podatku od niektórych instytucji finansowych (t. j. Dz.U. z 2023 r., poz. 623, dalej „upnif”):

przedmiotem opodatkowania podatkiem są aktywa podmiotów będących podatnikami podatku.

W myśl z art. 4 pkt 1 upnif:

podatnikami podatku są banki krajowe w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2022 r. poz. 2324, 2339, 2640 i 2707 oraz z 2023 r. poz. 180).

Jak stanowi art. 5 ust. 1 upnif:

w przypadku podatników, o których mowa w art. 4 pkt 1-4, podstawą opodatkowania jest nadwyżka sumy wartości aktywów podatnika, wynikająca z zestawienia obrotów i sald, ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2023 r. poz. 120 i 295) lub standardami rachunkowości stosowanymi przez podatnika na podstawie art. 2 ust. 3 tej ustawy - ponad kwotę 4 mld zł.

Zgodnie z art. 5 ust. 4 upnif:

w przypadku podatników, o których mowa w art. 4 pkt 1-3, podstawę opodatkowania obniża się o wartość funduszy własnych, o których mowa w art. 126 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, ustaloną na ostatni dzień miesiąca.

Z nowym brzmieniem art. 5 ust. 9 upnif:

w przypadku podatników, o których mowa w art. 4 pkt 1-4, podstawę opodatkowania obniża się o wartość aktywów:

 1) w postaci skarbowych papierów wartościowych w rozumieniu art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1634, z późn. zm.2));

 2) w postaci papierów wartościowych ustawowo objętych gwarancją Skarbu Państwa;

 3) wynikających z transakcji odkupu, o której mowa w art. 3 pkt 9 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2365 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie przejrzystości transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych i ponownego wykorzystania oraz zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz.Urz. UE L 337 z 23.12.2015, str. 1, z późn. zm.3)), której przedmiotem są skarbowe papiery wartościowe w rozumieniu art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, przy czym jeżeli drugą stroną tej transakcji jest podmiot inny niż Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski lub Bankowy Fundusz Gwarancyjny, podstawę opodatkowania obniża się, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

 a) transakcja została zawarta na rynku regulowanym albo w alternatywnym systemie obrotu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 1500, 1488, 1933, 2185 i 2640 oraz z 2023 r. poz. 180),

 b) transakcja podlega rozliczeniu przez CCP w rozumieniu art. 3 pkt 49 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

Zgodnie z art. 3 pkt 9 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2365 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie przejrzystości transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych i ponownego wykorzystania oraz zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012:

„transakcja odkupu” oznacza transakcję regulowaną umową, poprzez którą kontrahent przenosi na drugą stronę papiery wartościowe, towary albo gwarantowane prawa do papierów wartościowych lub towarów, gdy gwarancji takiej udzieliła uznana giełda posiadająca prawo do tych papierów lub towarów, przy czym umowa nie zezwala kontrahentowi na przeniesienie ani zastaw danego papieru wartościowego lub towaru na rzecz więcej niż jednego kontrahenta jednocześnie, a warunkiem transakcji jest zobowiązanie do odkupu tych papierów lub zastępczych papierów wartościowych, lub towarów o tych samych cechach, po określonej cenie w przyszłym terminie, który został ustalony lub zostanie ustalony przez stronę przenoszącą; dla kontrahenta sprzedającego papiery wartościowe lub towary transakcja ta stanowi umowę z udzielonym przyrzeczeniem odkupu, natomiast dla kontrahenta kupującego papiery lub towary stanowi ona umowę z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu.

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy należy stwierdzić, że aby podatnikowi podatku od niektórych instytucji finansowych, przysługiwało prawo do obniżania podstawy opodatkowania o wartość aktywów powinny być spełnione następujące warunki:

- aby papiery wartościowe stanowiły element aktywów,

- aby były to skarbowe papiery wartościowe w rozumieniu art. 95 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t. j. z 2023 r. poz. 1270).

Zgodnie z definicją zawartą w art. 95 ust. 1 ustawy o finansach publicznych:

skarbowy papier wartościowy jest papierem wartościowym, w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.

W ustawie o finansach publicznych brak jest definicji ustawowej Skarbu Państwa. W celu wykładni tego pojęcia należy posiłkować się przepisami innych ustaw – ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r., poz. 1360), czy ustawy z dnia 16 grudnia 2016r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 973).

Wskazać należy, że art. 5 ust. 9 pkt 3 upnif, został dodany z dniem 1 stycznia 2023 r. na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2745).

Zgodnie z treścią uzasadnienia do ww. ustawy, (…)proponuje się wyłączenie z podstawy opodatkowania podatkiem od niektórych instytucji finansowych papierów wartościowych ustawowo gwarantowanych przez Skarb Państwa. Objęcie gwarancjami Skarbu Państwa dotyczy w szczególności przedsięwzięć o szczególnym znaczeniu dla państwa. Należy również zauważyć, że aktualnie wyłączeniem takim objęte są skarbowe papiery wartościowe. Instrumenty dłużne gwarantowane ustawowo przez Skarb Państwa odzwierciedlają ten sam poziom ryzyka. Wskazana zmiana ma na celu przede wszystkim obniżenie kosztów finansowania emisji obligacji ustawowo gwarantowanych przez Skarb Państwa. Przedmiotowa zmiana dotyczy emisji obligacji służących finansowaniu programów rządowych utworzonych, powierzonych lub przekazanych na podstawie odrębnych ustaw Bankowi Gospodarstwa Krajowego albo Polskiemu Funduszowi Rozwoju S.A., jeżeli z przepisów ustawy wprost wynika objęcie ustawową gwarancją Skarbu Państwa emisji tych obligacji. Tym samym rozwiązanie to nie będzie dotyczyć obligacji gwarantowanych wyłącznie na podstawie ustawy z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1613). Opodatkowanie takich obligacji podatkiem od niektórych instytucji finansowych oznacza konieczność zwiększenia ich oprocentowania przez emitujące je podmioty o wysokość tego podatku. Natomiast w efekcie koszty ponosi Skarb Państwa, który ma ustawowy obowiązek zapewnić sfinansowanie obsługi i wykupu tych obligacji. (…)

(…) Strategia Rozwoju Rynku Kapitałowego, przyjęta uchwałą nr 114 Rady Ministrów z dnia 1 października 2019 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego (M.P. poz. 1027), wskazuje niedostateczną efektywność, przejrzystość i płynność w obszarze wielu kluczowych segmentów rynku kapitałowego, obejmujących m.in. transakcje repo. W związku z powyższym, zgodnie z założeniami Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego, proponuje się wyłączenie z podatku od niektórych instytucji finansowych wartości aktywów wynikających z transakcji, których przedmiotem są skarbowe papiery wartościowe wraz z odpowiednio otrzymanym lub udzielonym przyrzeczeniem odkupu (repurchase transaction), pod warunkiem że transakcje te zostaną przeprowadzone na rynku regulowanym albo w alternatywnym systemie obrotu (ASO) oraz rozliczone za pośrednictwem podmiotu będącego CCP w rozumieniu art. 3 pkt 49 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 1500, z późn. zm.). W projekcie proponuje się wyłączenie z podstawy opodatkowania wartości aktywów wynikających z transakcji odkupu, o której mowa w art. 3 pkt 9 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2365 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie przejrzystości transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych i ponownego wykorzystania oraz zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 337 z 23.12.2015 r. str. 1, z późn. zm.), których przedmiotem są skarbowe papiery wartościowe w rozumieniu art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1634, z późn. zm.) prezentowane w bilansie sporządzanym zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217, z późn. zm.).(…)

Jak wynika z opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, Bank zawiera transakcje repo ze Skarbem Państwa oraz z innymi uczestnikami rynku międzybankowego, a także planowane są przez Bank transakcje, które zawierane będą z Narodowym Bankiem Polskim lub Bankowym Funduszem Gwarancyjnym. W przypadku gdy Bank zawiera transakcję repo, otrzymane pieniądze w postaci depozytu zabezpieczonego aktywami stanowią element aktywów, jednak niezwłocznie po ich otrzymaniu wykorzystywane są one na bieżące potrzeby płynnościowe Banku. Natomiast, po stronie pasywów Bank wykazuje zobowiązanie wynikające z konieczności zwrotu otrzymanych środków pieniężnych, które jest odpowiednikiem kwoty otrzymanej pożyczki.

Zdaniem Wnioskodawcy, intencją ustawodawcy było umożliwienie podatnikom podatku od niektórych instytucji finansowych - z perspektywy podmiotu dokonującego operacji repo - obniżanie podstawy opodatkowania tym podatkiem, poprzez odniesienie się do kwoty wskazanej po stronie pasywnej bilansu.

Wskazać należy, że aktywa wynikające z transakcji repo  zawieranych przez Bank obniżają podstawę opodatkowania podatkiem od niektórych instytucji finansowych, o której jest mowa w art. 5 ust. 1 upnif, stosownie do art. 5 ust. 9 pkt 1 upnif. Należy zwrócić uwagę na literalną treść art. 5 ust. 9 pkt 1 upnif, który wprost odwołuje się do możliwości obniżenia podstawy opodatkowania podatku od niektórych instytucji finansowych o wartość aktywów w postaci skarbowych papierów wartościowych w rozumieniu art. 95 ust. 1 ustawy o finansach publicznych.

Tym samym, jeżeli w wyniku Transakcji repo, Bank nie usuwa ze swojego bilansu skarbowych papierów wartościowych, które stanowią zabezpieczenie transakcji, jest uprawniony do obniżenia o ich wartość podstawy opodatkowania, o której jest mowa w art. 5 ust. 1 upnif - stosownie do art. 5 ust. 9 pkt 1 upnif.

Wskazać również należy, że art. 5 ust. 9 pkt 3 upnif, odwołuje się do transakcji odkupu, o której jest mowa w art. 3 pkt 9 Rozporządzenia 2015/2365. Definicja transakcji odkupu wskazuje natomiast na transakcje polegające na przeniesieniu na drugą stronę transakcji papierów wartościowych z jednoczesnym zobowiązaniem się do ich odkupu po określonej cenie w przyszłym terminie. Zatem Transakcja repo jest transakcją odkupu, o której mowa w ww. przepisach.

Literalna wykładnia art. 5 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 9 pkt 3 upnif, stanowi, że aktywa wynikające z Transakcji repo  zawieranych przez Bank obniżają podstawę opodatkowania podatkiem od niektórych instytucji finansowych, o której jest mowa w art. 5 ust. 1 upnif, stosownie do art. 5 ust. 9 upnif.

Natomiast, mając powyższe przepisy na uwadze oraz przedstawiony opis sprawy, stwierdzić należy, że zgodnie z art. 4 upnif, przedmiotem opodatkowania podatkiem są aktywa podmiotów będących podatnikami podatku. Natomiast, literalne brzmienie art. 5 ust. 9 pkt 3 upnif, wskazuje że podstawę opodatkowania obniża się o wartość aktywów wynikających z transakcji odkupu.

Tym samym, nie sposób zgodzić się z Wnioskodawcą, że w przypadku zawarcia transakcji repo, ma on prawo do obniżenia podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych, o kwotę wykazaną jako zobowiązanie w pasywach bilansu będącą odpowiednikiem wartości aktywów wynikających z zawartej transakcji repo, na podstawie art. 5 ust. 9 pkt 3 upnif.

Jak wskazuje art. 5 ust. 9 pkt 3 upnif, podstawę opodatkowania obniża się o wartość aktywów wynikających z transakcji odkupu, a nie o kwotę wykazaną jako zobowiązanie w pasywach bilansu będącą odpowiednikiem wartości aktywów wynikających z zawartej transakcji odkupu.

Reasumując, w przypadku zawarcia transakcji repo, Bank nie ma prawa do obniżenia podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych, o kwotę wykazaną jako zobowiązanie w pasywach bilansu będącą odpowiednikiem wartości aktywów wynikających z zawartej transakcji repo.

Brzmienie art. 5 ust. 9 pkt 3 upnif, wprost wskazuje, że podstawę opodatkowania obniża się o wartość aktywów wynikających z transakcji odkupu a nie o wartość pasywów.

Natomiast Bank ma prawo do obniżenia podstawy opodatkowania o wartość ujętych w aktywach skarbowych papierów wartościowych, będących przedmiotem transakcji repo.

Tym samym, wskazać należy, że stanowisko Wnioskodawcy w zakresie ustalenia, czy:

   - w przypadku zawarcia transakcji repo, ma on prawo do obniżenia podstawy opodatkowania w podatku od niektórych instytucji finansowych, o kwotę wykazaną jako zobowiązanie w pasywach bilansu będącą odpowiednikiem wartości aktywów wynikających z zawartej transakcji repo, na podstawie art. 5 ust. 9 pkt 3 upnif – należy uznać za nieprawidłowe,

   - zachowa prawo do obniżenia podstawy opodatkowania o wartość ujętych w aktywach skarbowych papierów wartościowych, będących przedmiotem tej transakcji repo, na podstawie art. 5 ust. 9 pkt 1 upnif – należy uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w  przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a w części dotyczącej zdarzenia przyszłego – stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

   - w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

   - w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).