Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego we wniosku stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

28 października 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 23 października 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, który dotyczy możliwości ujęcia w kosztach uzyskania przychodów zapłaconych kosztów postępowania sądowego oraz zasądzonych i zapłaconych odsetek.

Uzupełnili go Państwo  – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 17 grudnia 2024 r. (wpływ 17 grudnia 2024  r.). Treść wniosku jest następująca.

Opis stanu faktycznego

A. Sp. z o.o. (dalej „Spółka”), w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, świadczy, na rzecz Kontrahenta, odpłatne usługi o charakterze niematerialnym polegające m.in. (...) itp. Przedmiotem działalności Spółki jest wyłącznie świadczenie usług.

W ramach takiej działalności Spółka realizuje świadczenia kompleksowe w zakresie usług marketingowych. Dla potrzeb działalności gospodarczej Spółką zawiązała z kontrahentem umowę o świadczenie usług marketingowych polegających na promocji na terytorium Polski (...) wskazanych przez pozwanego. Usługi miały być świadczone w okresie od 2 stycznia do 30 grudnia 2011 r. W czerwcu 2011 r. Spółka rozwiązała umowę z kontrahentem, uzasadniając takie działanie rażącym naruszeniem postanowień umowy przez takiego kontrahenta. Ze względu na wcześniejsze rozwiązanie umowy przez Spółkę kontrahent wystąpił do sądu z powództwem o zapłatę przez Spółkę odszkodowania. Żądanie dotyczyło odszkodowania tytułem utraconych przez kontrahenta korzyści ze względu na bezpodstawne wypowiedzenie łączącej strony umowy. Kontrahent domagał się od Spółki odszkodowania w wysokości (…) zł wraz z odsetkami oraz zwrotu kosztów procesu.

W dniu 09.05.2018 r. Sąd Okręgowy w (...) wydał wyrok zasądzający od Spółki kwotę (…) zł na rzecz powoda tj. kontrahenta Spółki, jak również odsetki i zwrot kosztów postępowania (78% całości kosztów). W wyniku apelacji złożonej przez obie strony wyrokiem z dnia 19.10.2021 r. Sąd apelacyjny w (...) podwyższył kwotę odszkodowania należnego kontrahentowi Spółki do (…) zł oraz uznał, że całe koszty postępowania winna ponieść Spółka. Spółka uregulowała zasądzone od niej odszkodowanie w pełnej kwocie. Niezależnie od tego Spółka wniosła skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, jednak postanowieniem z dnia 22.02.2023 r. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej. Ze względu na skomplikowaną materię dotyczącą naliczenia odsetek, w odrębnym postępowaniu sądowym, wyrokiem z dnia 30.01.2024 r. Sąd Rejonowy w (...) zasądził od Spółki odsetki. Przy czym, zaznaczyć należy, że dotyczy to odsetek za okres prowadzonego sporu, gdyż po zakończeniu postępowania w zakresie wysokości odszkodowania Spółka terminowo i bez konieczności wszczynania wobec niej postępowania egzekucyjnego, uregulowała zobowiązanie. Spółka dokonała zapłaty zasądzonych odsetek, jak również uregulowała zasądzone koszty zastępstwa procesowego. Na szczególną uwagę zasługuje to, że wobec żądanej pierwotnie kwoty odszkodowania (…) zł, na skutek prowadzonego postępowania sądowego Spółka musiała finalnie zapłacić odszkodowanie w kwocie (…) zł. Spółka jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, na którym ciąży w Polsce nieograniczony obowiązek podatkowy. Spółka nie stosuje opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

Jak zostało wskazane w złożonym wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, odsetki zostały zasądzone wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia 30.01.2024 r. sygn. akt (…) i Wnioskodawca (dalej określany również jako „Spółka”) zapłacił takie odsetki. Odsetki zostały uregulowane 5 kwietnia 2024 r.

Złożony wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczy w całości i wyłącznie relacji pomiędzy jednym Kontrahentem Wnioskodawcy, wskazanym w tym wniosku i Wnioskodawcą. Z powództwem o zapłatę odsetek, które zostały zasądzone wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia 30.01.2024 r. sygn. akt (…) wystąpił Kontrahent Wnioskodawcy. Kontrahent Wnioskodawcy pozwem z dnia 28 października 2011 r. (data nadania), wniósł o zasądzenie od Wnioskodawcy odszkodowania. W tym pozwie Kontrahent Wnioskodawcy nie wniósł o zasądzenie odsetek (za wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od dnia 26 czerwca 2011 r. do dnia wniesienia pozwu, tj. 28 października 2011 r. w kwocie (…) zł., o które wniósł i które zostały przez sąd zasądzone).

W odrębnym pozwie z 19 grudnia 2017 r. Kontrahent Wnioskodawcy wniósł o zapłatę skapitalizowanych odsetek w kwocie (…) zł i dalszych odsetek od kwoty (…) zł. (za 4 lata). W piśmie z dnia 28 grudnia 2021 roku kontrahent Wnioskodawcy skonkretyzował swoje roszczenie w ten sposób że: (1) żąda zapłacenia kwoty (…) zł tytułem odsetek za okres od 19 grudnia 2014 roku do 19 grudnia 2017 roku; oraz (2) odsetek od kwoty (…) zł za okres dnia 20 grudnia 2017 roku do dnia 8 listopada 2021 roku (to jest do dnia, w którym Wnioskodawca zapłacił kwotę odszkodowania zasądzoną wyrokiem Sądu Apelacyjnego), (3) oraz zapłaty odsetek ustawowych liczonych od kwoty (…) zł. za okres od dnia 20 grudnia 2017 roku do dnia zapłaty (rok 2024 lub późniejszy).

Wyrokiem z dnia 30.01.2024 r. sygn. akt (…) Sąd Rejonowy w (...) zasądził od Wnioskodawcy:

a)kwotę (…) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty;

b)odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty (…) zł od dnia 20 grudnia 2017 r. do dnia 8 listopada 2021 r.

Zatem odsetki zostały zasądzone jak ww. żądaniu pozwu.

Powyższy opis jednoznacznie wskazuje na to, iż materia dotycząca naliczania odsetek jest skomplikowana, w tym obejmuje odsetki od odsetek. Tak więc, Kontrahent Spółki w odrębnym pozwie z 19 grudnia 2017 r. wniósł o zapłatę odsetek w kwocie (…) zł i dalszych odsetek od kwoty (…) zł (za 4 lata). Zagadnienie było dodatkowo komplikowane postępowaniem Kontrahenta Spółki, który uzupełniał w czasie złożone pozwy i wytaczał kolejne powództwa (j.w.).

Należy przy tym podkreślić, że tak jak zostało wskazane we wniosku, odsetki naliczone zostały za okres prowadzonego sporu, gdyż po zakończeniu postępowania w zakresie wysokości odszkodowania Spółka terminowo i bez konieczności wszczynania wobec niej postępowania egzekucyjnego, uregulowała zobowiązanie.

Jak już zostało wyżej wskazane odsetki naliczone zostały za okres prowadzonego sporu. Spółka nie zgadzała się z roszczeniem i uważała żądanie za niezasadne. Sprawa miała charakter sporny, co jednoznacznie wykazał cały proces; sprawa była w toku, a wcześniejsze etapy postępowania, w ramach których zmieniały się zasądzone kwoty pokazały, że zagadnienie jest sporne; dodatkowo proszę o zdanie, dwa wyjaśnienia pełnomocnika procesowego w sprawie Powód (Kontrahent Wnioskodawcy) żądał odszkodowania, którego wysokość kwestionował Pozwany (Wnioskodawca). Sąd Okręgowy ustalił, że: „Ostatecznie żądana kwota tytułem odszkodowania została wyliczona przez powoda w wezwaniu do zapłaty z dnia 26 sierpnia 2011 r. na sumę (…) zł”. Sąd Okręgowy zasadził tytułem odszkodowania (…) zł, a Sąd Apelacyjny podwyższył tę kwotę do (…) zł. Dopiero od tej ostatniej kwoty (i dopiero od 19.12.2014 r.) zostały zasądzone odsetki. Zasądzone odsetki miały charakter odsetek od opóźnienia.

Związek przyczynowy pomiędzy poniesionymi, wskazanymi we wniosku wydatkami (tj. kosztami postępowania i odsetkami), a osiąganiem przez Spółkę przychodu lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów wynika w bezpośredni sposób z faktu, iż spór był prowadzony na gruncie relacji gospodarczej ukształtowanej w ramach umowy, bezpośrednio powiązanej z działalnością gospodarczą Spółki. Umowa, od której odstąpiła Spółka, a w związku z czym Kontrahent wystąpił z roszczeniem odszkodowawczym była zawiązana dla potrzeb prowadzonej przez Spółkę działalności. Nabywane w ramach takiej umowy świadczenia miały służyć działalności Spółki. Tak jak zostało wskazane w złożonym wniosku, była to umowa o świadczenie usług marketingowych polegających na promocji na terytorium Polski leków, suplementów diety i klienta, Spółka kalkuluje wynagrodzenie generujące przychód podatkowy w oparciu o bazę kosztową, która powiększana jest o umowną marżę. Do bazy kosztowej wliczane są ponoszone przez Spółkę koszty danego okresu, za które kalkulowane jest wynagrodzenie tytułem świadczonych usług. Podkreślić przy tym należy, że w bazie kosztowej uwzględniane są wszystkie koszty okresu rozliczeniowego, którym jest miesiąc, zarówno bezpośrednio jak i pośrednio związane. Koszty wyznaczające kwotę bazową obejmują koszty operacyjne, biznesowe Spółki, w tym w szczególności wynagrodzenia pracowników i dodatki, czynsz, koszty materiałów promocyjnych, koszty podróży służbowych i biznesowych, honoraria osób współpracujących, sprzęt biurowy i materiały eksploatacyjne, ubezpieczenia, wynagrodzenia i opłaty należnych zewnętrznym świadczeniodawcom usług, i inne wydatki ponoszone w celu realizacji świadczeń. Jak wyżej zostało to już wskazane, nabywane w ramach umowy z Kontrahentem, która została przez Spółkę rozwiązana ze względu na rażące zdaniem Spółki naruszeniem postanowień umowy przez Kontrahenta, miały służyć działalności Spółki. To oznacza, że wydatki ponoszone przez Spółkę na podstawie takie umowy ujmowane były w bazie kosztowej wyznaczanej dla potrzeb kalkulacji wynagrodzenia Spółki, a przez to z przychodem z działalności gospodarczej.

W efekcie również powództwo, jakie wytoczył Spółce jej Kontrahent i związane z nim wydatki, które Spółka musiała ponosić broniąc się przed wygórowanym roszczeniem, pozostawało w bezpośrednim związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez Spółkę. Z kolei wydatki jakie Spółka musiała ponieść podejmując się obrony przed wygórowanym roszczeniem odszkodowawczym Kontrahenta (co potwierdził fakt, że kwota zasądzonego odszkodowania była istotnie niższa od żądanego), współpraca z którym została podjęta bezpośrednio dla potrzeb prowadzonej działalności, oraz odsetki wynikające z faktu prowadzenia sporu i podejmowania w ramach takiego obrony, w bezpośredni sposób przyczyniły się do zabezpieczenia majątku spółki będącego ekonomicznym źródłem przychodu, niezbędnym do prowadzenia działalności gospodarczej przed wygórowanym żądaniem Kontrahenta, a przez to do jego zachowania.

Wobec tego, należy podtrzymać stanowisko zaprezentowane w złożonym wniosku, iż wydatki, których dotyczy złożony wniosek spełniają warunek celowości zapisany w art. 15 ust. 1 ustaw o CIT.

Pytania

1.Czy zapłacone przez Spółkę koszty postępowania mogą być uwzględnione w kosztach podatkowych?

2.Czy zasądzone i zapłacone przez Spółkę odsetki mogą być zaliczone do kosztów podatkowych Spółki?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad 1

Zapłacone przez Spółkę koszty postępowania mogą być uwzględnione w kosztach podatkowych.

Ad 2

Zapłacone przez Spółkę zasądzone od niej odsetki mogą być zaliczone do kosztów podatkowych Spółki.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2023 r. poz. 2805 ze zm. - dalej "ustawa o CIT"), do podatkowych kosztów uzyskania przychodu mogą być zaliczone tylko te wydatki, które zostały poniesione w celu uzyskania przychodu, albo w celu zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodu, a które nie zostały wyłączone z puli kosztów przez ustawodawcę (np. poprzez regulacje art. 16 ust. 1 ustawy o CIT).

Trzeba przy tym uwzględnić, że koszt uznawany jest za celowy w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT gdy jest chociażby w sposób pośredni powiązany z przychodem, który to przychód nie koniecznie został uzyskany, ale hipotetycznie jest możliwym do osiągnięcia. Dodatkowo ważnym jest też to, by wydatki generujące taki koszt były ekonomicznie uzasadnione. Należy jednak zastrzec, że prawodawca podatkowy w specyficzny sposób, znaczenie szerszy niż w mowie potocznej, postrzega kwestię celowości, o czym świadczy chociażby fakt, iż godzi się na to by za celowe uznawane były, i jako takie podlegały ujęciu w rachunku podatkowy po stronie kosztów, straty w bieżącej działalności, ale również takie specyficzne wydatki jak występujące w związku z brakami inwentaryzacyjnymi, wypłacone odszkodowania czy kary umowne itp. W każdym przypadku istotne są okoliczności, w jakich winna być dokonywana ocena, specyfika działalności i jego powiązanie z prowadzoną działalnością.

Przy czym w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT prawodawca expresiss verbis wskazuje, iż nie chodzi  tylko o koszty bezpośrednio służące wygenerowaniu przychodu, ale również te, które ponoszone są w celu zachowania, względnie zabezpieczenia źródła przychodu, którym w szczególności jest majątek podatnika, jego przedsiębiorstwo.

W przypadku kosztów prowadzonych przez podatnika sporów sądowych kluczowe znaczenie ma to, czy takie postępowania powiązane są z jego działalnością, jak również to czy racjonalnym było działanie polegającego na wchodzeniu w taki spór. Przy czym w sytuacji, w której podatnik występuje w roli pozwanego badaniu powinno być poddane to, czy możliwe było uniknięcie sporu poprzez spełnienie żądania strony przeciwnej czy jednak zasadnym było podjęcie obrony.

Jak zostało wskazane w wyroku NSA z dnia 24 listopada 2017 r. sygn. akt II FSK 3040/15, a co stanowi reprezentację ugruntowanej wykładni: „(...) nie jest regułą, iż kosztów sądowych nie sposób zakwalifikować jako kosztów uzyskania przychodów. Jak słusznie wskazał WSA typowym przykładem takiego postępowania jest proces windykacyjny, w którym dany podmiot występuje o wydanie rzeczy służącej uzyskiwaniu przez niego przychodów, bądź proces, w którym dany podmiot występuje jako pozwany i chce uniknąć wydania rzeczy służącej do prowadzenia działalności. W przywołanych przypadkach niewątpliwie przedmiot postępowania służy osiąganiu przychodów lub zabezpieczeniu lub zachowaniu źródeł przychodu, takie postępowanie jest każdorazowo wszczynane w takim właśnie celu i wówczas koszty poniesione na prowadzenie tego rodzaju postępowań sądowych mogą być uznane za koszty uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.

Podobnie zgodzić należy się z Sądem pierwszej instancji, iż osoba prawna może także występować w postępowaniach, których cel nie jest ściśle związany z osiągnięciem przychodu, zachowywaniem lub zabezpieczeniem jego źródła. Takimi postępowaniami będą np. procesy dotyczące ograniczenia strat, jakie wiążą się z działalnością gospodarczą. Tego rodzaju procesy mogą generować koszty podlegające następnie rozpoznaniu jako koszty określone w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., przy czym z uwzględnieniem, że przepis wskazuje, iż koszty te muszą być poniesione w celu osiągnięcia przychodów, nie zaś unikania strat (por. wyrok NSA z dnia 13 grudnia 1999 r., sygn. akt SA/Łd 2683/95 - http://orzeczenia.nsa.gov.pl).”

Skoro zatem, jak można przeczytać w wyroku NSA z dnia 18 lutego 2020 r. sygn. akt II FSK 631/18 "kwalifikacja kosztów procesu do kosztów przychodów powinna być rozstrzygana ad casum z uwzględnieniem specyfiki stanu faktycznego danej sprawy", to biorąc pod uwagę fakt, iż w okolicznościach opisanych w niniejszym wniosku na skutek podjęcia przez Spółkę obrony sądowej przed roszczeniem kontrahenta nastąpiła znaczna, bo wyraźnie przekraczająca połowę roszczenia redukcja kwoty odszkodowania (wypłacone odszkodowanie stanowi 38,47% pierwotnie żądanej kwoty), jakie finalnie Spółka musiała zapłacić kontrahentowi, nie może budzić wątpliwości to, że decyzja o podjęciu obrony była racjonalna i uzasadniona, a nawet konieczna z perspektywy interesów ekonomicznych Spółki.

Wobec tego, ale również z uwzględnieniem złożoności i skomplikowanego charakteru sprawy (postępowanie prowadzone od 2011 r. zakończone w 2024 r.) stwierdzić należy, że wydatki jakie Spółka poniosła ze względu na prowadzone postępowanie, tj. zwrócone powodowi koszty postępowania mogą być uznane za celowe w znaczeniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. To z kolei, w połączeniu z faktem, iż w żadnym z przepisów ustawy o CIT prawodawca nie nakazuje wyłączyć takich wydatków z kosztów podatkowych (w przeciwieństwie do kosztów egzekucyjnych, które tutaj nie wystąpiły) powoduje, iż za prawidłowe należy uznać stanowisko Spółki, iż zapłacone przez nią zasądzone koszty postępowania mogą być uwzględnione w kosztach podatkowych. Racjonalność i zasadność postępowania Spółki polegającego na podjęciu obrony przed roszczeniem kontrahenta przesądza jednocześnie o tym, iż zapłacone przez Spółkę, zasądzone odsetki mogą być ujęte w kosztach podatkowych.

Podkreślić bowiem należy, że Spółka dokonała zapłaty zasądzonego odszkodowania w terminie wynikającym z orzeczenia sądu powszechnego, bez konieczności wszczynania przez stronę przeciwną postępowania egzekucyjnego. Jednocześnie zastrzec trzeba, że zasądzone i zapłacone odsetki odnoszą się do okresu, w którym Spółka nie miała wiedzy nt. wysokości odszkodowania, a co za tym idzie nie miała możliwości uniknięcia wystąpienia takich odsetek. Podkreślić bowiem trzeba, że wysokość kwoty odsetek determinowana jest długim okresem prowadzonego sporu ad meritum.

Nadmienić również należy, że w opisanym we wniosku stanie faktycznym, z uwzględnieniem informacji udzielonych w piśmie uzupełniającym, nie powinno budzić wątpliwości to, iż Spółka nie tylko mogła, ale wręcz musiała podjąć obronę przed wygórowanym roszczeniem Kontrahenta. Podkreślić należy, że pierwotne żądanie Kontrahenta zostało w istotny sposób zredukowane co wyraźnie pokazuje, iż decyzja o podjęciu obrony była uzasadniona. Jednocześnie, ze względu na to, że zapłacone odsetki dotyczą okresu, w którym ów spór był prowadzony i Spółka nie miała możliwości ich uniknięcia. Istotne znaczenie ma również fakt, iż sama umowa, rozwiązanie której spowodowało, iż Kontrahent wystąpił z roszczeniem odszkodowawczym była zawarta w ramach i dla potrzeb prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej, a wydatki na jej podstawie ponoszone uwzględniane były w bazie kosztowej, w oparciu o którą kalkulowane było wynagrodzenie Spółki generujące przychód podatkowy.

Wobec tego, stwierdzić należy, iż wydatek jaki spółka poniosła w związku z koniecznością zapłaty odsetek spełnia warunki uznania go za celowy w znaczeniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. To z kolei, w połączeniu z faktem, iż pytanie dotyczy odsetek zapłaconych, a które nie mają charakteru odsetek od zobowiązań publicznoprawnych przesądza o tym, iż Spółka może uwzględnić taki wydatek w rachunku podatkowym po stronie kosztów.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2805 ze zm., dalej: „updop”),

Z uwagi na brzmienie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, przesłanka celowości poniesionego wydatku ma fundamentalne znaczenie dla konstrukcji podatkowych kosztów uzyskania przychodów. Skoro bowiem podstawą opodatkowania zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o CIT jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty, rozumiany jako nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym, to tym samym pomiędzy podatkowym przychodem a podatkowym kosztem istnieje zależność tego rodzaju, iż poniesiony koszt musi w sposób bezpośredni albo pośredni wpływać na przychód podatkowy, jego osiągnięcie zachowanie albo zabezpieczenie. Stwierdzenie braku takiej zależności powoduje, iż wydatek aczkolwiek poniesiony w sensie ekonomicznym i uwidoczniony w rachunku bilansowym, nie będzie na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mógł zostać zaliczony do podatkowych kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury: „Warunkiem uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodu jest łączne spełnienie następujących warunków: faktycznego (rzeczywistego) poniesienia wydatku przez podatnika, istnienie związku z prowadzoną przez podatnika działalnością oraz poniesienie go w celu uzyskania przychodu, jego zwiększenia bądź zachowania źródła przychodu. Nie każdy zatem wydatek, nawet związany z prowadzoną działalnością gospodarczą jest kosztem podatkowym, zmniejszającym podstawę opodatkowania, ale tylko taki, który realizuje cel wskazany w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Cel ten musi być widoczny, a ponoszone koszty winny go realizować bądź co na najmniej zakładać realnie możliwość jego osiągnięcia”. (por. wyrok NSA z 2 sierpnia 2012 roku, sygn. akt II FSK 41/11, uchwała NSA z 24 stycznia 2011 r., sygn. akt  II FPS 6/10, oraz uchwała z 12 grudnia 2011 roku, sygn. akt II FPS 2/11). Poza tym, „przy ustaleniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek – poza wyraźnie wskazanymi w ustawie – wymaga indywidualnej oceny pod kątem bezpośredniego lub pośredniego związku z przychodem i racjonalnością działania dla osiągnięcia tego przychodu. Sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest jednoznaczny, należy rozwiązywać według zasad racjonalnego rozumowania, odrębnie w odniesieniu do każdego przypadku” (por. wyrok NSA z 9 września 2011 roku, sygn. akt II FSK 1118/10). Kosztowa kwalifikacja konkretnego wydatku u konkretnego podatnika musi uwzględniać charakter i profil prowadzonej działalności gospodarczej oraz ekonomiczną racjonalność poniesionego kosztu (por. wyrok NSA z 1 marca 2016 roku, sygn. akt II FSK 4009/13).

Z wniosku wynika, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Spółka zawiązała z kontrahentem umowę o świadczenie usług marketingowych polegających na promocji na terytorium Polski (...). W czerwcu 2011 r. rozwiązali Państwo umowę z kontrahentem, uzasadniając takie działanie rażącym naruszeniem postanowień umowy przez kontrahenta. Ze względu na wcześniejsze rozwiązanie umowy kontrahent wystąpił do sądu z powództwem o zapłatę odszkodowania. 9 maja 2018 r. Sąd Okręgowy w (...) wydał wyrok zasądzający od Spółki kwotę (…) zł na rzecz kontrahenta, jak również odsetki i zwrot kosztów postępowania (78% całości kosztów). W wyniku apelacji złożonej przez obie strony wyrokiem z 19 października 2021 r. Sąd Apelacyjny w (...) podwyższył kwotę odszkodowania należnego kontrahentowi do (...) zł oraz uznał, że całe koszty postępowania winna ponieść Spółka. Uregulowali Państwo zasądzone odszkodowanie w pełnej kwocie (8 listopada 2021 r.). Niezależnie od tego wnieśli Państwo skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Postanowieniem z 22 lutego 2023 r. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej.

W odrębnym pozwie z 19 grudnia 2017 r. Kontrahent Spółki wniósł o zapłatę skapitalizowanych odsetek oraz dalszych odsetek od podwyższonej kwoty odszkodowania. W piśmie z 28 grudnia 2021 r. kontrahent ostatecznie skonkretyzował swoje roszczenie o zapłatę odsetek. Wyrokiem z 30 stycznia 2024 r. Sąd Rejonowy w (...) zasądził od Państwa odsetki, w tym odsetki od odsetek, zgodnie z żądaniem kontrahenta. Zaznaczają Państwo, że zasądzone odsetki dotyczą okresu prowadzonego przez strony sporu, i ostatecznie zostały przez Spółkę zapłacone 5 kwietnia 2024 r. Ponadto w zakresie wysokości zasądzonego odszkodowania Spółka terminowo i bez konieczności wszczynania wobec niej postępowania egzekucyjnego uregulowała zobowiązanie.

Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy zapłacone koszty postępowania sądowego oraz zasądzone i zapłacone odsetki mogą zostać przez Spółkę zaliczone do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1  ustawy o CIT.

W świetle powyższych uwag należy stwierdzić, że wymienione we wniosku wydatki nie wypełniają podstawowej przesłanki, jaką jest celowość poniesionego wydatku, czyli nakierowanie na osiągnięcie przychodów bądź też zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów.

Należy mieć na uwadze, iż „celowy” wydatek to przede wszystkim ten, który racjonalnie przyczynia się do osiągnięcia przychodu, ewentualnie zachowania lub zabezpieczenia jego źródła. Działania podatnika muszą mieć zatem charakter pozytywny, wpływający na przychód podatkowy w ten sposób, że zostanie on zwiększony lub zabezpieczony przed uszczupleniem. Nie mogą to być wydatki, których przyczyną poniesienia jest niewłaściwe postępowanie podatnika. Przyjęcie takiego założenia prowadziłoby do sytuacji, w ramach której część odpowiedzialności za brak należytej staranności w prowadzeniu działalności gospodarczej przejmowałby na siebie Skarb Państwa poprzez zmniejszenie wysokości przysługującej mu daniny. W konsekwencji „kosztowy” charakter mają jedynie te wydatki, których poniesienie nie wynika z zawinienia podatnika. W tym miejscu należy zauważyć, że kwalifikacja wydatku i ocena możliwości zaliczenia go do kosztów uzyskania przychodów, po stronie podatnika prowadzącego działalność gospodarczą uzasadnia zwiększone w stosunku do podatnika oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, skrupulatności i rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania a także znajomości obowiązującego prawa oraz następstw z niego wynikających w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej.

Celem zapłaty kosztów postępowania sądowego oraz odsetek nie jest bowiem osiągnięcie przychodów ani też zachowanie albo zabezpieczenia źródła przychodów. Koszty postępowania oraz odsetki były przez Państwa ponoszone w przypadku sporów sądowych zakończonych wyrokiem niekorzystnym. Niekorzystne wyroki potwierdzają brak zasadności rozwiązania przez Spółkę umowy z kontrahentem oraz brak możliwości dalszego wykonywania tej umowy. Na moment dokonywania zapłaty ww. wydatków, kontrahent Spółki nie posiada zobowiązań w stosunku do Państwa z tytułu zawartej umowy promującej jego produkty, co oznacza, że Spółka nie osiągnie już żadnych przychodów podatkowych. W związku z tym zapłata kosztów postępowania sądowego oraz odsetek nie jest ponoszona w celu osiągnięcia przez Państwa przychodów.

Dalszej analizy wymaga więc spełnienie przesłanki związku z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Za koszty związane z zachowaniem źródła przychodów uznaje się koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła w dalszym ciągu uzyskiwano, oraz aby takie źródło w ogóle dalej mogło istnieć. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać te koszty, które zostały poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób gwarantujący bezpieczne jego funkcjonowanie. Istotą tego rodzaju kosztów jest więc ich obligatoryjne poniesienie w celu niedopuszczenia do utraty źródła przychodów w przyszłości (por. wyrok NSA z 25 listopada 2015 roku, sygn. akt II FSK 2217/13).

Poza ogólnymi Państwa stwierdzeniami, że umowa od której Spółka odstąpiła, związana była z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą i w efekcie spór prowadzony na drodze sądowej służył zabezpieczeniu i zachowaniu majątku Spółki jako ekonomicznego źródła jej przychodów nie uzasadnili Państwo, w jaki konkretny sposób zwrot kosztów postępowania i zapłata odsetek pozwoli na zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów, czyli w jaki sposób przełoży się na to, żeby to źródło w ogóle mogło dalej istnieć i aby funkcjonowało w sposób bezpieczny. Inaczej mówiąc, nie uzasadnili Państwo, w jaki sposób brak poniesienia wymienionych kosztów zachwiałby źródłem przychodów – jakim jest działalność polegająca na świadczeniu usług marketingowych – lub wręcz doprowadziłby do jego utraty.

Koszty postępowania i zasądzone odsetki są konsekwencją błędu Spółki, co zostało potwierdzone wyrokiem Sądu już w 2018 r. Ryzyko ponoszenia dalszych kosztów z uwagi na długotrwały spór nie było racjonalne i związane z dążeniem do osiągnięcia przychodów. Nie istniały podstawy faktyczne i prawne do obrony Państwa stanowiska. Zapłata kosztów postępowania oraz zasądzonych odsetek jest skutkiem nieprawidłowości po Państwa stronie w związku z zerwaniem umowy z kontrahentem. Niekorzystne wyroki potwierdzają fakt, że Spółka została zobowiązana do poniesienia ww. kosztów w związku z odstąpieniem od umowy (w tym również do zapłaty odszkodowania), co dowodzi, że to Spółka zabezpieczała interes kontrahenta, a nie własne źródło przychodów.

Błąd polegający na odstąpieniu od umowy skutkuje koniecznością poniesienia przez Państwa dodatkowych wydatków, takich jak koszty postępowania sądowego oraz zapłatę odsetek i nie może stanowić podstawy pomniejszenia dochodu do opodatkowania. Przyjęcie przeciwnego założenia prowadziłoby do sytuacji, w ramach której część odpowiedzialności za nieprawidłowości w działaniach podatników przejmowałby na siebie Skarb Państwa poprzez zmniejszenie wysokości przysługującej mu daniny.

Uznanie za koszt uzyskania przychodu wydatków poniesionych w istocie z Państwa winy (na co wskazują wyroki, z których wynika obowiązek zwrotu i zapłaty ww. kosztów) jest sprzeczne z analizowanymi przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ich brzmieniem, jak i wyraźnie i jasno sprecyzowanym celem prawodawcy. Nie ulega wątpliwości, że ratio legis art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie obejmuje przenoszenia na Skarb Państwa konsekwencji, które z tego tytułu zarówno w sferze faktów gospodarczych, jak i skutków prawnych, wynikają dla podatnika.

Podsumowując, zapłacone koszty postępowania sądowego oraz zasądzone i zapłacone odsetki nie mogą dla Państwa stanowić kosztów uzyskania przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 i 2 jest więc nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanych orzeczeń sądowych potwierdzających Państwa stanowisko wskazać należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach w odzwierciedleniu do konkretnych stanów faktycznych/zdarzeń przyszłych i nie mają charakteru wiążącej wykładni prawa podatkowego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.