Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe, a w części nieprawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych jest w części prawidłowe, a w części nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
7 października 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 2 października 2024 r., o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczący podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy:
- planowana kompensata wzajemnych należności dokonana pomiędzy Wnioskodawcą a Spółką X jest neutralna podatkowo dla Wnioskodawcy i Wnioskodawca ma prawo do rozpoznania kosztu podatkowego związanego z transakcją,
- w przypadku uregulowania zobowiązań w drodze potrąceń (kompensat) opisanych w zdarzeniu przyszłym, od 1 stycznia 2020 r. do tak uregulowanych wszelkich zobowiązań nie będą miały zastosowania przepisy art. 15d ust. 1 oraz art. 15d ust. 2 updop i Wnioskodawca będzie przysługiwało prawo do zaliczenia wydatków uregulowanych w ten sposób do kosztów uzyskania przychodów (w sytuacji, gdy spełnione są przesłanki z art. 15 ust. 1 updop, z zastrzeżeniem art. 16 updop),
- kwota (...) zł zapłacona w ramach planowanej ugody będzie dla Wnioskodawcy stanowić koszt uzyskania przychodu,
- kwota umorzonych odsetek przez Spółką X na rzecz Wnioskodawcy będzie dla niego stanowić przychód podlegający opodatkowaniu.
Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego (ostatecznie sformułowany w uzupełnieniu wniosku z 11 grudnia 2024 r.)
Wnioskodawca, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, polski rezydent podatkowy, czynny podatnik podatku VAT jest doświadczonym podmiotem wykonującym usługi związane z utrzymaniem i remontami (…).
Spółka realizuje także (…).
Głównym celem prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności jest świadczenie kompleksowych usług branży (…), przy użyciu (...) oraz przyczynianie się do poprawy jakości w (…).
W dniu (...) 2010 r. Spółka X, Spółka Y oraz Wnioskodawca, działając łącznie jako Konsorcjum (dalej również: „konsorcjum”) zawarły ze Spółką X, jako zamawiającym - Kontrakt B. W ramach Kontraktu B, Spółka X występowała jako lider konsorcjum, zaś Spółka Y oraz Wnioskodawca jako członkowie konsorcjum. Zakres obowiązków Spółki Y oraz Wnioskodawcy w ramach realizacji Kontraktu B został określony w stosownych umowach wykonawczych podpisanych pomiędzy Spółką X i Spółką Y, a także pomiędzy Spółką X a Wnioskodawcą.
Przedmiotowa umowa konsorcjum przewidywała zasady, na jakich opierać się będą wzajemne rozliczenia Spółki X, Spółki Y oraz Wnioskodawcy w ramach Kontraktu B. Stronom przysługiwał następujący udział (procent) wynagrodzenia w całościowym wynagrodzeniu należnym konsorcjum z tytułu realizacji Kontraktu B:
-Wnioskodawca (...)%,
-Spółce X (...)%,
-Spółce Y (...)%.
W trakcie realizacji Kontraktu B doszło do znaczącego pogorszenia sytuacji finansowej Spółki Y, co w konsekwencji skutkowało ogłoszeniem upadłości Spółki Y oraz stanem niewypłacalności po stronie Spółki Y. Spółka X, jako lider konsorcjum, w tym okresie pozostawała już w sporze ze Spółką Y w zakresie sposobu dotychczasowego wykonania Kontraktu B przez Spółkę Y.
Ta trudna sytuacja doprowadziła do konieczności podjęcia decyzji przez lidera konsorcjum o skorzystaniu z instytucji wykonawstwa zastępczego w zakresie robót zleconych Spółce Y w ramach Kontraktu B.
Tym samym, Spółka X samodzielnie prowadziła negocjacje z wykonawcami zastępczymi oraz sama ustalała treść umów, jak również je podpisała.
Ustalone roboty zostały końcowo zrealizowane przez Spółkę X, Wnioskodawcę oraz wykonawców zastępczych. Wnioskodawca w całości zrealizował powierzone jej w ramach umowy wykonawczej roboty, w tym zakresie nie doszło do wykonawstwa zastępczego. Koszty wykonawstwa zastępczego w całości poniesione zostały przez Spółkę X.
Z uwagi na niewypłacalności Spółki Y, Spółka X podzieliła koszty wykonawców zastępczych pomiędzy dłużników solidarnych (Spółka X i Wnioskodawca) i postanowiła dochodzić tych kosztów od Wnioskodawcy.
W związku z tym, że umowa konsorcjum nie regulowała sytuacji niewypłacalności jednego z konsorcjantów i nie ustanowiła parytetu podziału dodatkowych kosztów z tym związanych, zatem podzielenie jej, zgodnie z założeniem Spółki X, powinno nastąpić w częściach równych pomiędzy Spółką X a Wnioskodawcą (pozostałymi członkami konsorcjum).
W konsekwencji powyższego, Spółka X w ramach powództwa zażądała zapłaty 50% kosztu poniesionego przez Spółę X w związku z kosztami wykonawstwa zastępczego.
Spór sądowy pomiędzy Wnioskodawcą a Spółką X rozpoczął się w 2019 r. Obecnie postępowanie sądowe jest zawieszone na zgodny wniosek stron z uwagi na prowadzone negocjacje ugodowe.
Obecnie Spółka X i Wnioskodawca uzgodniły treść ugody, który definitywnie kończy kilkuletni już spór.
Założenia ugody zostały ukształtowane w sposób następujący:
1.Wnioskodawca zobowiąże się zapłacić na rzecz Spółki X kwotę (...) zł oraz skapitalizowane ustawowe odsetki za opóźnienie, liczone od tej kwoty, które wynoszą (...) zł;
2.Zapłata powyżej wskazanych kwot nastąpi w taki sposób, że Wnioskodawca zapłaci kwotę (...) zł przelewem bankowym na rzecz Spółki X;
3.W zakresie kwoty (...) zł (stanowiącej część kwoty (...) zł), strony (Spółka X i Wnioskodawca) dokonają wzajemnego potrącenia przysługujących im względem siebie roszczeń, w ten sposób, że potracą:
-część wierzytelności Spółki X względem Wnioskodawcy w kwocie (...) zł;
-z wierzytelności Wnioskodawcy względem Spółki X w kwocie (...) zł, wynikającej z porozumienia zawartego w dniu (...) 2018 r, pomiędzy Wnioskodawcą a Spółką X. Warto również dodać, że przedmiotowa kwota wynika z wystawianych przez Wnioskodawcą faktur na rzecz Spółki X w latach 2014 - 2016, w związku z realizacją prac na rzecz Spółki X, a która nie zostały zapłacone.
4.Kwota (...) zł stanowiąca skapitalizowane na ustalony przez strony dzień odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od kwoty (...) zł zostanie zapłacona w ten sposób, że strony dokonują wzajemnych potrąceń przysługujących im względem siebie roszczeń w ten sposób, że:
5.potrąca cześć skapitalizowanych na ustalony dzień przez strony odsetek liczonych od kwoty (...) zł w wysokości (...) zł z wierzytelnością Wnioskodawcy względem Spółki X w kwocie (...) zł stanowiącą sumę skapitalizowanych na ustalony przez strony dzień ustawowych odsetek za opóźnienie liczonych od wierzytelności w kwocie (...) zł wynikającej z porozumienia zawartego w dniu (...) 2018 r., pomiędzy Spółką X a Wnioskodawcą;
6.Spółka X zwolni Wnioskodawcę z długu w postaci zobowiązania do zapłaty kwoty (...) zł, tytułem części skapitalizowanych na ustalony przez strony dzień odsetek od kwoty (...) zł, a Wnioskodawca takie zwolnienie z długu przyjmie.
W związku z powyższymi ustaleniami zawartymi w treści ugody, Spółka X oświadcza, że ustalenia te wyczerpują wszelkie obecne oraz przyszłe roszczenia względem Wnioskodawcy.
Wnioskodawca dodatkowo wskazuje, że ukształtowana w taki sposób treść ugody jest dla niej przykładem racjonalnie działającego przedsiębiorcy. Szacuje się bowiem, że spór sądowy z racji swojego wysokiego stopnia skomplikowania mógłby potrwać wiele lat, co w sposób oczywisty miałoby wpływ na prowadzone przez niego przedsięwzięcia biznesowe.
Dodatkowo, Wnioskodawca zastrzega, że wskazane we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej kwoty mogą, lecz nie muszą, ulec zmianom.
Pytania
1. Czy planowana kompensata wzajemnych należności dokonana pomiędzy Wnioskodawcą a Spółką X jest neutralna podatkowo dla Wnioskodawcy i Wnioskodawca ma prawo do rozpoznania kosztu podatkowego związanego z transakcją? (pytanie ostatecznie przeformułowane w uzupełnieniu wniosku z 11 grudnia 2024 r.)
2. Czy w przypadku uregulowania zobowiązań w drodze potrąceń (kompensat) opisanych w zdarzeniu przyszłym, od 1 stycznia 2020 r. do tak uregulowanych wszelkich zobowiązań nie będą miały zastosowania przepisy art. 15d ust. 1 oraz art. 15d ust. 2 ustawy CIT i Wnioskodawca będzie przysługiwało prawo do zaliczenia wydatków uregulowanych w ten sposób do kosztów uzyskania przychodów (w sytuacji, gdy spełnione są przesłanki z art. 15 ust. 1 ustawy CIT, z zastrzeżeniem art. 16 ustawy CIT)?
3. Czy kwota (...) zł zapłacona w ramach planowanej ugody będzie dla Wnioskodawcy stanowić koszt uzyskania przychodu?
4. Czy kwota umorzonych odsetek przez Spółką X na rzecz Wnioskodawcy będzie dla niego stanowić przychód podlegający opodatkowaniu?
Państwa stanowisko w sprawie
Ad. 1 (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku z 11 grudnia 2024 r.)
Zdaniem Wnioskodawcy, kompensata wzajemnych wierzytelności niewątpliwie stanowi formę zapłaty należności. Jest zatem formą regulowania (wykonywania) zobowiązań. Nie powoduje powstania dodatkowo przychodu po którejkolwiek ze stron. Wprawdzie zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawa CIT, przychodem jest m.in. wartość umorzonych zobowiązań, niemniej ww. przepisy nie mają zastosowania do sytuacji wzajemnego potrącenia zobowiązań. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, planowana w najbliższej przyszłości kompensata wzajemnych należności jest neutralna podatkowo.
Zgodnie z art. 498 k.c., gdy dwie osoby są względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności nawzajem się umarzają do wysokości wierzytelności niższej. Odwołując się do wykładni językowej „umorzyć” oznacza „zrezygnować całkowicie lub częściowo ze ścigania jakiś należności pieniężnych”. W świetle powyższego przepisu umorzenie traktowane jest jako rezygnacja wierzyciela z przysługujących mu od podatnika świadczeń, czyli zwolnienie podatnika z długu. Warunkiem osiągnięcia przychodu z tytułu umorzenia zobowiązań jest przysporzenie po stronie podatnika, jakie wiążę się ze zwolnieniem z długu pod tytułem darmym.
Natomiast, w przypadku wzajemnego potrącenia wierzytelności nie dochodzi do wzrostu majątku (poprzez np. pomniejszenie długów). Zdarzenie to powoduje jednocześnie zmniejszenie stanu należności i zobowiązań o tę samą wartość. Istotą i skutkiem potrącenia jest, że strony transakcji fizycznie nie dokonują płatności z uwagi na wzajemność ich świadczeń. W efekcie, pomimo braku transferów środków, dochodzi do zaspokojenia i wygaśnięcia zobowiązania.
W wyniku potrącenia, o którym mowa w art. 498 k.c., wzajemne zobowiązania dłużników ulegają umorzeniu tak, jakby dłużnicy spełnili świadczenia. Wprawdzie przez potrącenie strony nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej każda ze stron zostaje zwolniona ze swego długu, co pozwala uznać ich długi za spłacone. W sytuacji zaś, gdy dochodzi do umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności, u stron transakcji nie występuje przychód podatkowy.
Wobec powyższego, planowane potrącenie ma charakter bezgotówkowego wywiązania się ze wzajemnych zobowiązań. Stanowi formę spełnienia świadczeń, gdyż prowadzi do zaspokojenia i wygaśnięcia zobowiązania bez dokonywania dodatkowych przepływów pieniężnych.
Zatem, w sytuacji dokonania wzajemnej umownej kompensaty wierzytelności, w efekcie której nie dojdzie do trwałego przysporzenia majątkowego dla Wnioskodawcy, wzajemna kompensacja nie będzie skutkowała powstaniem przychodu podatkowego dla Wnioskodawcy.
Powyższe stanowisko było potwierdzane w licznych interpretacjach organów podatkowych, m.in.:
i. interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 2 maja 2022 r. sygn.0114-KDIP3-1.4011.1092.2021.3.MK1: „Wprawdzie przez potrącenie strony nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej każda ze stron zostaje zwolniona ze swego długu, co pozwala uznać ich długi za spłacone. Tym samym potrącenie jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego uznaje się za równoważny spełnieniu świadczenia (zapłacie). W sytuacji, gdy dojdzie do umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności, u stron nie wystąpi przychód podatkowy. Przychód podatkowy wystąpiłby wówczas, gdy doszłoby do częściowej kompensaty wierzytelności, a wierzyciel zwolniłby dłużnika z pozostałej części długu.”
ii. interpretacja indywidualna Dyrektor KIS z 9 maja 2019 r. sygn. 0111-KDIB1-2.4010.93.2019.5.AW: „w przypadku wzajemnego potrącenia wierzytelności nie dochodzi do wzrostu majątku. Zdarzenie to powoduje jednocześnie zmniejszenie stanu należności i zobowiązań o tę samą wartość. Istotą i skutkiem potrącenia jest, że strony transakcji fizycznie nie dokonują płatności z uwagi na wzajemność ich świadczeń. W efekcie, pomimo braku transferów środków, dochodzi do zaspokojenia i wygaśnięcia zobowiązania. W wyniku potrącenia, o którym mowa w art. 498 k.c. wzajemne zobowiązania dłużników ulegają umorzeniu tak, jakby dłużnicy spełnili świadczenia. Wprawdzie przez potrącenie strony nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej każda ze stron zostaje zwolniona ze swojego długu, co pozwala uznać ich dług za spłacone. W sytuacji zaś, gdy dochodzi do umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności, u stron transakcji nie występuje przychód podatkowy.”
iii. interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 12 kwietnia 2016 r. o sygn. IPPB2/4511-15/16-4/MK: „Potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia przez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie, czyli kompensata wierzytelności, następuje wówczas, jeżeli jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelność, jak i zobowiązanie względem tej drugiej strony. Potrącenie, mimo że dotyczy świadczeń tego samego rodzaju (z reguły pieniężnych), prowadzi do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Dochodzi w ten sposób do zaspokojenia wierzyciela i osiągnięcia tym samym celu zobowiązania. Na skutek potrącenia wierzytelności obydwu stron umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Instytucja potrącenia jest substytutem świadczenia, dzięki któremu dłużnik płaci swój dług i zwalnia się z zobowiązania. W momencie potrącenia następuje faktyczne spełnienie świadczenia. Potrącenie jest więc formą wykonania zobowiązania, do którego, w myśl art. 503 Kodeksu cywilnego, stosuje się przepisy o zaliczeniu zapłaty.”
iv. interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 14 sierpnia 2014 r. sygn. IPPB1 Z415-563/14-F/IF.
Warto również wskazać wyrok Sądu Najwyższego z 24 września 2004 r. sygn. I CK 141/04, którym Sąd Najwyższy podkreślił: „Rozstrzygające znaczenie w rozumieniu przepisu art. 502 k.c. ma okoliczność, czy wierzytelność nie uległa jeszcze przedawnieniu w chwili wystąpienia możliwości potrącenia. Możliwość ta następuje wówczas, gdy występują kumulatywnie wszystkie przesłanki jakie wymienia art. 498 § 1 k.c. Takie stanowisko prawodawcy odpowiada względom słuszności. Wierzyciel bowiem mając wzajemną wierzytelność do dłużnika nie wytacza powództwa, oczekując że jego wierzytelność zostanie skompensowana z wierzytelnością lojalnego dłużnika. Uniemożliwienie w tych warunkach dokonania potrącenia byłoby krzywdzące dla strony, której wierzytelność w tym czasie uległa przedawnieniu. Potrącenie będąc sposobem umorzenia wierzytelności - stosowanym prawidłowo - prowadzi do oszczędności kosztów związanych ze spełnieniem świadczeń, a w toku procesu wydatnie obniża społeczne koszty wymiaru sprawiedliwości i inne dolegliwości wynikające dla stron z kontynuowania procesu.”
Dodatkowo, Wnioskodawca zwraca również uwagę, że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy CIT. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
Tak jak Wnioskodawca wskazywał wcześniej - wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.
Natomiast, przepisy o zaliczeniu zapłaty stosuje się odpowiednio do potrącenia (art. 503 k.c.).
Dyrektor KIS potwierdza, że na skutek kompensaty (potrącenia) dochodzi do zapłaty, w związku z czym wydatek można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów: „(...) dokonywane kompensaty (potrącenia) wzajemnych wierzytelności należy traktować jako sposób wygaśnięcia zobowiązań bez przepływu środków pieniężnych. Zatem, w przypadku, gdy Wnioskodawca będzie regulował wzajemne należności i zobowiązania z kontrahentem w drodze kompensaty, to będzie mógł je zaliczyć w całości do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli będą spełniać definicję kosztów podatkowych. Tym samym, w efekcie kompensaty wzajemnych należności dochodzi do quasi zapłaty, której skutki podatkowe należy rozpoznawać w taki sam sposób, jak gdyby zobowiązania te zostały uregulowane w sposób tradycyjny. Reasumując, z momentem potrącenia wzajemnych wierzytelności, tj. wierzytelności kontrahenta względem Wnioskodawcy o zapłatę należności z tytułu świadczonych usług oraz wierzytelności Wnioskodawcy względem kontrahenta o zapłatę kary umownej za złamanie zakazu konkurencji dojdzie do faktycznego i definitywnego poniesienia kosztu w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych” (interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 grudnia 2020 r., sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.779.2020.1.KO).
Jak widać, interpretacja ta dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych, ale ma też zastosowanie w przypadku analizowanym w niniejszym wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.
Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że planowana w najbliższym czasie kompensata jest neutralna podatkowo dla Wnioskodawcy. Dodatkowo, Wnioskodawca ma prawo do rozpoznania kosztu podatkowego.
Ad. 2
Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku uregulowania wszelkich zobowiązań lub ich części w drodze potrąceń (kompensat) opisanych w zdarzeniu przyszłym, od 1 stycznia 2020 r. do tak uregulowanych zobowiązań lub ich części nie będą miały zastosowania przepisy art. 15d ust. 1 oraz art. 15d ust. 2 ustawy CIT.
W sytuacji, gdy zostaną spełnione przesłanki z art. 15 ust. 1 ustawy CIT i jednocześnie nie wystąpią przypadki z art. 16 ustawy CIT, Wnioskodawca będzie miał prawo w zakresie, w jakim kwoty należności będą potrącane (kompensowane) zaliczyć je w tej części do kosztów uzyskania przychodów.
W dniu 1 stycznia 2017 r. wszedł w życie art. 15d ust. 1 ustawy CIT, zgodnie z którym podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Przepis ten został wprowadzony ustawą z dnia 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Istotą nowelizacji było ograniczenie praktyki gotówkowego regulowania zobowiązań na rzecz form bezgotówkowych. Zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (dalej: „ustawa PP”) dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku, gdy:
1.stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2.jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Z dniem 1 stycznia 2020 r., na mocy ustaw:
·z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1018) oraz
·z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1751)
powyższy przepis art. 15d ust. 1 ustawy CIT, otrzymał brzmienie:
1.Podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców:
została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub
1.została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny lub
2.pomimo zawarcia na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o podatku od towarów i usług, została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności określonego w art. 108a ust. 1a tej ustawy.
Ponadto, zgodnie z art. 15d ust. 2 ustawy CIT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2020 r., w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów uzyskania w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy PP zostanie dokonana z naruszeniem ust. 1, podatnicy w tej części zmniejszą koszty uzyskania przychodów albo w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów - zwiększą przychody w miesiącu, w którym odpowiednio zostanie dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego, zostanie zlecony przelew albo płatność zostanie dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności.
W obrocie gospodarczym mamy wiele form wygaszania zobowiązań poza podstawową, jaką jest zapłata. Bardzo częstym sposobem wygaszania zobowiązań są różnego rodzaju kompensaty oraz barter. Zarówno przepisy ustawy CIT, jak i ustawy PP, nie odnoszą się wprost do kwestii rozliczania zobowiązań w drodze kompensaty (potrącenia). Przepisy tych ustaw nie definiują również tych pojęć. Kwestia potrąceń regulowana jest natomiast przepisami k.c. Na podstawie art. 498 par. 1 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Powyższa regulacja k.c., stanowi podstawę powszechnie występujących w obrocie gospodarczym rozliczeń dokonywanych pomiędzy kontrahentami.
Z k.c. wynikają następujące warunki dokonania potrącenia (kompensaty):
1.wierzytelności muszą być wzajemne, co oznacza, że każda ze stron jest wierzycielem drugiej i jednocześnie jej dłużnikiem,
2.wierzytelności muszą być jednorodzajowe,
3.obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
Co istotne, w par. 2 art. 498 k.c. postanowiono, że skutkiem potrącenia jest wzajemne umorzenie wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej. Kodeks cywilny nie definiuje pojęcia umorzenia zobowiązania czy należności. Niemniej jednak, z internetowego Słownika Języka Polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN S.A. wynika, że „umorzyć, umarzać” oznacza zrezygnować całkowicie lub częściowo ze ściągania jakichś należności pieniężnych.
K.c. w art. 499 reguluje również, że potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Obok wskazanego powyżej potrącenia ustawowego możliwe jest również potrącenie umowne, które to może zostać zawarte w ramach zasady swobody umów, jaka przysługuje przedsiębiorcom na podstawie art. 353 zn.1 k.c. W tym zakresie to strony umowy określają zasady, na jakich może nastąpić potrącenie umowne. Należy jednak pamiętać, że przyjęte zasady nie mogą sprzeciwiać się postanowieniom ustawy, zasadom współżycia społecznego bądź naturze stosunku potrącenia. W tym przypadku, potrąceniu mogą podlegać wierzytelności wymagalne, jak również niewymagalne ani niezaskarżalne. Potrącenie możliwe jest także, gdy potrącane wierzytelności nie są jednorodzajowe. Dopuszczalne jest także określenie przez strony daty skuteczności potrącenia np. czy działa ono wstecz, czy też skuteczne jest od dnia jego zawarcia.
W obrocie gospodarczym możliwe jest także dokonanie umownego potrącenia wierzytelności przedawnionych lub innych wynikających z zobowiązań naturalnych.
W tym miejscu Wnioskodawca podkreśla, że art. 15d ust. 1 ustawy CIT, obecnie stosuje się wyłącznie do płatności, jak również w ocenie Wnioskodawcy w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2020 r. będzie miał on zastosowanie tylko do płatności.
Jak już wyżej wskazano art. 15d ust. 1 w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2020 r. stanowi, że „Podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji (...):
1.została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub
2.została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów (...), lub
3.pomimo zawarcia na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” (...), została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności określonego w art. 108a ust. 1a tej ustawy”.
Również art. 15d ust. 2 ustawy CIT, zarówno obecnie, jak i w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2020 r., odnosi się wyłącznie do płatności: „W przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji (...) została dokonana z naruszeniem ust. 1, podatnicy w tej części:
1.zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
2.(...) zwiększają przychody - w miesiącu w którym odpowiednio została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego, został zlecony przelew, albo płatność została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności”.
Zdaniem Wnioskodawcy, czynności dokonywania potrącenia (kompensaty) nie należy postrzegać jako formy płatności za daną transakcję. W rozumieniu internetowego Słownika Języka Polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN S.A., „płatność” oznacza obowiązek regulowania zobowiązań pieniężnych w określonym terminie. Tymczasem, istotą i skutkiem potrącenia jest to, że strony transakcji fizycznie nie dokonują płatności z uwagi na wzajemność ich świadczeń. W efekcie, pomimo braku transferów środków, dochodzi do zaspokojenia i wygaśnięcia zobowiązania.
Wnioskodawca zauważa, że wprowadzony z dniem 1 stycznia 2020 r. art. 108a ust. 1d ustawy VAT wskazuje, że w przypadku dokonania potrącenia, o którym mowa w art. 498 k.c., przepisów ust.1a i 1b (brak obowiązku stosowania MPP dla kwot potrącanych) nie stosuje się w zakresie, w jakim kwoty należności są potrącane. Przepis ten w kontekście rozważań, jakie poczyniono wcześniej, odnosi się do sytuacji, gdy po dokonaniu wzajemnego potrącenia pozostała jeszcze kwota do uregulowania (zapłaty). Jeżeli ta różnica będzie regulowana w drodze płatności, to należy ją uregulować w mechanizmie podzielonej płatności, o ile faktura zawierała pozycje z towarami lub usługami, wymienionymi w załączniku nr 15 do ustawy (tak też wskazano w uzasadnieniu do nowelizacji).
Ponadto, w uzasadnieniu pojęcie „potrącenie” i „kompensata” są stosowane zamiennie. W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy, art. 15d ust. 1 oraz art. 15d ust. 2 ustawy CIT, obowiązujący od 1 stycznia 2020 r. nie będzie miał zastosowania do tej części zobowiązań, które zostaną uregulowane poprzez potrącenia (kompensaty), bez względu na to, czy potrącenia te będą ustawowe (art. 498 k.c., art. 499 k.c.) czy też umowne (wynikające z art. 353 k.c.).
Powyższe stanowisko potwierdza także Ministerstwo Finansów, które w związku z wprowadzeniem art. 15d do ustawy CIT, w dniu 13 października 2016 r. na stronie internetowej (www.finanse.mf.gov.pl „Nowe przepisy dot. skutków podatkowych przy regulowaniu płatności w formie gotówkowej”) wyraziło swój pogląd co do rozliczeń, do których powinna być zachowana forma płatności przelewem. Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że omawiany przepis obejmuje wyłącznie regulowanie zobowiązania w formie zapłaty. Nie znajduje on zastosowania do innych form regulowania (wygasania) zobowiązań, które ze swojej istoty nie mają charakteru płatności i nie są związane z rachunkiem płatniczym. Ministerstwo Finansów uznało, że: „(...) formy uregulowania zobowiązań, takie jak m.in. kompensata (potrącenie) czy wymiana barterowa, nie są objęte omawianymi przepisami (art. 15d ustawy CIT - przyp. Wnioskodawcy). Jakkolwiek dochodzi wówczas do uregulowania (wygaśnięcia) zobowiązania, to jednak strony umowy nie dokonują „płatności”, które mogłyby być objęte zakresem tych regulacji”.
Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca w tym miejscu chciałby zaznaczyć, że nowelizacja przepisu art. 15d od 1 stycznia 2020 r. nie zmienia podstawowego celu wprowadzenia przepisu art. 15d - nadal będzie się on odnosił tylko i wyłącznie do płatności. Przepis ten został znowelizowany o dodatkowe przypadki, kiedy to podatnik nie będzie miał prawa zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów tych wydatków, za które dokona płatności na rachunek bankowy inny niż wskazany w tzw. Białej Liście czy też dokona płatności bez zastosowania mechanizmu podzielonej płatności. Zmiany te jednak nie mają wpływu na fakt, że nadal przepis art. 15d będzie miał zastosowanie tylko i wyłącznie do płatności. Wnioskodawca nie będzie stosował tych przepisów do tej części zobowiązań, które zostaną uregulowane właśnie przez potrącenia (kompensaty), czy to ustawowe czy umowne.
Ad. 3
Wnioskodawca stoi na stanowisku, że ustalona kwota (...) PLN, jako wzajemne rozliczenie zrealizowanego projektu w ramach Konsorcjum stanowi koszt uzyskania przychodu.
W pierwszej kolejności, kary umowne oraz odszkodowania nie mogą zostać zaliczone do kosztów podatkowych na mocy art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy CIT, zgodnie z którym: „Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług”.
Zgodnie z art. 415 KC, odszkodowanie lub zadośćuczynienie przysługuje osobie poszkodowanej w wyniku zaistnienia szkody od osoby, która ją wyrządziła. Przez szkodę należy rozumieć uszczerbek na dobrach prawnie chronionych, wśród których wyróżniamy dobra:
·majątkowe - dotyczy naruszenia dóbr i interesów majątkowych osoby poszkodowanej,
·niemajątkowe - w przypadku naruszenia zdrowia osoby poszkodowane.
W ocenie Wnioskodawcy, kwota ugody sądowej uzgodniona pomiędzy Spółką X a Wnioskodawcą nie stanowi odszkodowania ani kary umownej. Kwota wskazana w planowanej w najbliższym czasie ugodzie nie wynika z jakiejkolwiek szkody, którą wyrządził Wnioskodawca. Stanowi ona ostateczne rozliczenie projektu prowadzonego w ramach Konsorcjum, tj. rozliczenie pomiędzy Wnioskodawcą i Spółką X kosztów wykonawstwa zastępczego za niewywiązanie się ze swojego zakresu obowiązków przez jednego z członków Konsorcjum tj. Spółkę Y.
Kosztami uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy CIT, są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.
Aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:
·został poniesiony przez podatnika,
·jest definitywny, a więc bezzwrotny,
·pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
·poniesiony został w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,
·nie jest kosztem wymienionym w art. 16 ust. 1 ustawy,
·został właściwie udokumentowany oraz
·jest wydatkiem racjonalnym.
Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca wskazuje, że analizowana kwota wypłacona w ramach ugody na rzecz Spółki X jest ściśle związana z ostatecznym rozliczeniem projektu prowadzonego w ramach Konsorcjum z jednym z uczestników tego Konsorcjum. Zatem, bezsprzeczne jest, że wydatek ten jest związany z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą. W ramach bowiem tego przedsięwzięcia uczestnicy Konsorcjum zostali zobowiązani do realizacji określonych zadań i zakończenia projektu zgodnie z poczynionymi ustaleniami. W przeciwnym przypadku zostaliby obciążeni karami umownymi przez zamawiającego publicznego na mocy Kontraktu lub mogłyby zostać względem nich nałożone inne sankcje, zgodnie z Kontraktem lub przepisami prawa.
W konsekwencji powyższego, przedmiotowy wydatek został poniesiony w ramach prowadzonej działalności w celu zabezpieczenia źródła przychodów.
Dodatkowo, Wnioskodawca wskazuje, że zawarcie ugody ze strony Wnioskodawcy jest wyrazem racjonalnie postępującego podatnika/przedsiębiorcy, a wynegocjowana przez Wnioskodawcę kwota ostatecznego rozliczenia projektu realizowanego w ramach Konsorcjum jest znacznie niższa aniżeli kwota pierwotnie żądana przez Spółkę X.
Wnioskodawca podkreśla, że zaistniała sytuacja wynika z faktu ogłoszenia upadłości przez Spółkę Y, jednego z członków Konsorcjum i wzięcia odpowiedzialności za prawidłową i terminową realizację projektu przez pozostałych członków Konsorcjum. Dzięki tym działaniom członkowie Konsorcjum uchronili się przed wysokimi karami umownymi za nieprawidłowe i nieterminowe wykonanie swoich zadań.
Reasumując powyższe, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że kwota (...) PLN stanowi koszt uzyskania przychodu.
Ad. 4
Wnioskodawca stoi na stanowisku, że umorzone odsetki przez Spółkę X na rzecz Wnioskodawcy stanowią przychód podatkowy zgodnie z regulacjami przepisów ustawy CIT.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a) ustawy CIT, przychodem z działalności gospodarczej jest również wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych kredytów (pożyczek), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy.
Umorzone zobowiązania stają się przychodem z chwilą umorzenia, czyli akceptacji przez dłużnika zwolnienia z długu. Moment ten najczęściej wyznacza data zawarcia przez strony stosownego porozumienia.
Jeżeli umorzona zostaje wierzytelność wraz z odsetkami z tytułu nieterminowego regulowania zobowiązań, to kwota odsetek zwiększa wartość przychodu.
Z treści art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy CIT wynika, że odsetki opodatkowane są metodą kasową, tzn. w momencie zapłaty stają się dla wierzyciela przychodem, a dla dłużnika kosztem.
Samo naliczenie odsetek nie stanowi podstawy do ich rozliczenia w rachunku podatkowym u żadnej ze stron.
Powyższe potwierdzane jest w wydawanych interpretacjach indywidualnych prze Dyrektora KIS, przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 17 lutego 2021 r., sygn. 0111- KDIB1-1.4010.531.2020.1 .BK czytamy: „Sposób ujęcia przedmiotu opodatkowania w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje na objęcie zakresem ustawy wszystkich zdarzeń, z którymi wiąże się dla podatnika konkretna korzyść o wymiarze finansowym, powodująca zwiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów. Nie jest przy tym istotne źródło korzyści, chodzi bowiem o każdy przypadek powodujący wzrost wartości majątku lub zmniejszenie zobowiązań ciążących na podatniku. Bez znaczenia jest również to, czy przysporzenie jest wynikiem działania innej osoby, czy też samego podatnika, jak również to, czy korzyść wiąże się z konkretnymi przepływami finansowymi. Kluczową zatem przesłanką wystąpienia przychodu jest osiągnięcie wymiernego przysporzenia o charakterze definitywnym.”
Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że umorzone odsetki przez Spółkę X na rzecz Wnioskodawcy stanowią dla niego przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem CIT.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe, a w części nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Ad. 1
Jedną z form regulowania rozrachunków pomiędzy kontrahentami jest kompensata należności ze zobowiązaniami - zwana także potrąceniem wierzytelności. W wyniku kompensaty, każdy z podmiotów mających wobec siebie wzajemne wierzytelności z tych samych lub różnych stosunków zobowiązaniowych, zostaje zwolniony ze swego zobowiązania całkowicie albo do wysokości wierzytelności niższej.
Przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2805 ze zm., dalej: „updop”) nie odnoszą się wprost do kwestii rozliczania zobowiązań w drodze kompensaty, czy jakiejkolwiek formy uregulowania zobowiązania w postaci bezgotówkowej.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 i 2 updop:
przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności:
1)otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe;
2)wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe i instytucje gospodarki budżetowej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.
Aby można było mówić o przychodzie po stronie otrzymującego musi wystąpić realne przysporzenie, o wymiernej wartości finansowej. Otrzymanymi pieniędzmi lub wartościami pieniężnymi są tylko takie wartości, które powiększają aktywa majątkowe podatnika, a więc takie, którymi może on rozporządzać jak własnymi. O powstaniu przychodu podatkowego można mówić tylko wówczas, gdy podatnik osiąga trwałą korzyść w postaci zwiększenia stanu jego aktywów lub zmniejszenia stanu pasywów.
Zasady i skutki dokonywania kompensaty (potrącenia) reguluje przepis art. 498 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm., dalej: „Kodeks cywilny”). Zgodnie z ww. przepisem:
§ 1. Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
§ 2. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.
W wyniku potrącenia, o którym mowa w art. 498 Kodeksu cywilnego, wzajemne zobowiązania dłużników ulegają umorzeniu tak, jakby dłużnicy spełnili świadczenia. Wprawdzie przez potrącenie strony nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej każda ze stron zostaje zwolniona ze swego długu, co pozwala uznać ich długi za spłacone. W sytuacji, gdy dochodzi do umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności, u stron transakcji nie występuje przychód podatkowy.
Planowana kompensata ma charakter bezgotówkowego wywiązania się z wzajemnych należności. Stanowi formę spełnienia tego świadczenia, gdyż prowadzi do zaspokojenia i wygaśnięcia zobowiązań bez dokonywania dodatkowych przepływów pieniężnych.
Z uwagi na powyższe, planowana kompensata wzajemnych należności pomiędzy Wnioskodawcą a Spółką X, pozostanie neutralna podatkowo dla Wnioskodawcy.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 updop:
kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu ze źródła przychodu lub realną szansą powstania przychodu podatkowego, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła jego uzyskiwania.
Potrącenie, mimo że dotyczy zobowiązań do świadczeń tego samego rodzaju (z reguły pieniężnych), to prowadzi do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Dochodzi w ten sposób do zaspokojenia wierzyciela i osiągnięcia tym samym celu zobowiązania. Oznacza to, że potrącenie (kompensata) wzajemnych wierzytelności i zobowiązań stanowi jedną z form zapłaty.
W rezultacie zgodzić się z Państwem należy, że Wnioskodawca ma prawo do rozpoznania kosztu podatkowego.
Jednakże, wskazać należy na art. 5 ust. 1 updop, zgodnie z którym:
przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych łączy się z przychodami każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.
W myśl art. 5 ust. 2 updop:
zasady wyrażone w ust. 1 i 1a stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, zwolnień i ulg podatkowych oraz obniżenia dochodu, podstawy opodatkowania lub podatku.
Zauważyć należy, że w przypadku wskazanej we wniosku umowy konsorcjum, zawartej w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia gospodarczego, zastosowanie znajduje reguła proporcjonalnego rozpoznawania przychodów, o której mowa w art. 5 ust. 1 updop. Przychody ze wspólnego przedsięwzięcia łączy się z przychodami każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.
Wskazana powyżej zasada wynikająca z art. 5 ust. 1 updop, ma jednocześnie odpowiednie zastosowanie do rozliczania kosztów uzyskania przychodów (art. 5 ust. 2 ustawy).
Jak wynika z wniosku, w umowie konsorcjum stronom przysługiwał następujący udział (procent) wynagrodzenia w całościowym wynagrodzeniu należnym konsorcjum z tytułu realizacji Kontraktu B:
-Wnioskodawca (...)%,
-Spółce X (...)%,
-Spółce Y (...)%.
Zatem, w umowie wskazano proporcję do posiadanego prawa do udziału w zysku wspólnego przedsięwzięcia. Powyższe oznacza, że taka zasada, a więc ww. proporcja powinna odpowiednio mieć zastosowanie do rozliczenia kosztów uzyskania przychodów poniesionych w ramach umowy konsorcjum. Nie ma znaczenia w tym względzie, że umowa konsorcjum nie regulowała sytuacji niewypłacalności jednego z konsorcjantów i nie ustanowiła parytetu podziału dodatkowych kosztów z tym związanych. Skoro bowiem, art. 5 ust. 1 i 2 updop, wskazuje na proporcjonalne rozliczenie w stosunku do posiadanego prawa do udziału w zysku wspólnego przedsięwzięcia, to wskazuje jednolite zasady dla rozliczania zarówno przychodów jak i kosztów poniesionych w ramach wspólnego przedsięwzięcia.
Zatem, będą Państwo uprawnieni do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu związanego z transakcją proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału), a nie w całości.
Zatem, Państwa stanowisko należy uznać za nieprawidłowe.
Ad. 2
Zgodnie z art. 15 ust. 1 updop:
kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu ze źródła przychodu lub realną szansą powstania przychodu podatkowego, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła jego uzyskiwania.
W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:
·został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
·jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
·pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
·poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
·został właściwie udokumentowany,
·nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu enumeratywnie wymienionych w stosownych przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, mogą stanowić koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiągniętymi przychodami, w tym służą zachowaniu albo zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów.
W myśl art. 15d ust. 1 updop, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2020 r.:
podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców:
1)została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub
2)została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny, lub
3)pomimo zawarcia na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o podatku od towarów i usług, została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności określonego w art. 108a ust. 1a tej ustawy.
W myśl art. 15d ust. 2 updop, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2020 r.:
w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców została dokonana z naruszeniem ust. 1, podatnicy w tej części:
1)zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
2)w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów - zwiększają przychody
– w miesiącu, w którym odpowiednio została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego, został zlecony przelew albo płatność została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności.
Zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców [Obowiązek korzystania przez przedsiębiorcę z rachunku płatniczego]:
dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
1)stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2)jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Zestawienie ww. przepisów prowadzi do wniosku, że w przypadku każdej transakcji o wartości przekraczającej 15 000 zł istnieje obowiązek dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, przy czym naruszenie tego obowiązku, a więc dokonanie płatności w całości lub w części z pominięciem takiego rachunku oznacza brak możliwości zaliczenia kosztu do kosztów uzyskania przychodów w tej części, w jakiej płatność dotycząca tej transakcji została dokonana z pominięciem rachunku płatniczego.
Jednakże należy wskazać, że powołane przepisy odwołują się do pojęcia „płatności”, wynikającej z transakcji (o której mowa w art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców), a zatem obejmują wyłącznie wskazany w nich sposób regulowania zobowiązania, tj. poprzez dokonywanie zapłaty. Regulacje te zatem nie znajdą zastosowania do innych form regulowania (wygasania) zobowiązań, które ze swojej istoty nie mają charakteru płatności i nie są związane z rachunkiem płatniczym. W związku z tym formy uregulowania zobowiązań takie jak m.in. kompensata (potrącenie), nie są objęte omawianymi przepisami.
Przedmiot potrąceń wierzytelności został uregulowany w art. 498 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.
W przypadku zatem, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym.
Obok wskazanego powyżej potrącenia ustawowego możliwe jest również potrącenie umowne, które to może zostać zawarte w ramach zasady swobody umów, jaka przysługuje przedsiębiorcom na podstawie art. 3531 Kodeksu cywilnego. W umowie tej mogą być ustalone inne warunki umożliwiające dokonanie potrącenia, niż wynika to z art. 498 Kodeksu cywilnego. Do potrącenia umownego (kompensaty) może więc dojść, gdy wierzytelności nie są wymagalne. Możliwe jest ono do zastosowania także wtedy, gdy potrącane wierzytelności nie są jednorodzajowe. Potrącenie umowne jest bowiem umową stron nieuregulowaną przepisami ustaw (nienazwaną), ewentualnie szczególnym rodzajem umowy, której celem jest modyfikacja sposobu wykonania istniejącego zobowiązania (Sikorski Grzegorz. Art. 498. W: Kodeks cywilny. Komentarz. Wolters Kluwer Polska, 2019).
W wyniku zastosowania instytucji potrącenia dochodzi do uregulowania (wygaśnięcia) zobowiązania, to jednak strony umowy nie dokonują „płatności”, które mogłyby być objęte zakresem art. 15d updop. Wskazane przepisy odnoszą się do płatności gotówkowych/bezgotówkowych, a nie regulowania zobowiązań (które to pojęcie ma szerszy zakres). W przypadku płatności może ona być dokonana w formie gotówkowej lub bezgotówkowej. W przypadku kompensaty nie mamy natomiast do czynienia z płatnością. Dochodzi co prawda do uregulowania w całości lub w części zobowiązania (wygaśnięcia zobowiązania), jednak czynność ta nie może być utożsamiana z płatnością. Jeżeli zatem ma miejsce uregulowanie lub wygaśnięcie zobowiązania z innych powodów niż dokonanie płatności, wówczas omawianych przepisów nie stosuje się. Przyjęcie bowiem, że przepisy te odnoszą się do innych form regulowania (wygasania) zobowiązań mogłoby oznaczać zastosowanie wykładni rozszerzającej, która nie tylko nie znajduje należytego umocowania w brzmieniu przepisu, ale także jest niemożliwa do zastosowania w praktyce.
W związku z powyższym należy uznać, że kompensata jest efektywnym sposobem wygaśnięcia zobowiązania, ale bez przepływu środków pieniężnych. Tym samym art. 15d ust. 1 i 2 updop, który odnosi się do płatności dokonanej bez pośrednictwa rachunku bankowego nie ma zastosowania.
Należy przy tym wskazać, że w niniejszej sprawie istotnym kryterium warunkującym rozpoznanie kosztu jako kosztu podatkowego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest spełnienie warunku określonego w art. 15 ust. 1 tej ustawy, przy jednoczesnym uwzględnieniu wyłączeń wskazanych w art. 16 ust. 1 przedmiotowej ustawy. Spełnienie powyższego kryterium uprawnia Spółkę do zaliczenia w koszty poniesionego wydatku w sytuacji, gdy zobowiązanie zostało uregulowane w formie potrącenia (kompensaty).
Tym samym, uznałem państwa stanowisko w zakresie ustalenia, czy w przypadku uregulowania zobowiązań w drodze potrąceń (kompensat) opisanych w zdarzeniu przyszłym, od 1 stycznia 2020 r. do tak uregulowanych wszelkich zobowiązań nie będą miały zastosowania przepisy art. 15d ust. 1 oraz art. 15d ust. 2 updop i Wnioskodawca będzie przysługiwało prawo do zaliczenia wydatków uregulowanych w ten sposób do kosztów uzyskania przychodów (w sytuacji, gdy spełnione są przesłanki z art. 15 ust. 1 updop, z zastrzeżeniem art. 16 updop), za prawidłowe.
Ad. 3
Zgodnie z art. 15 ust. 1 updop:
kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu ze źródła przychodu lub realną szansą powstania przychodu podatkowego, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła jego uzyskiwania.
W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:
·został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
·jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
·pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
·poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
·został właściwie udokumentowany,
·nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
Koszty ponoszone przez podatnika należy ocenić pod kątem ich celowości, a więc dążenia do uzyskania przychodów, zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodów. Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, między tym wydatkiem, a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu. Kosztami będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu osiągnięcia przychodów, nawet wówczas, gdy z obiektywnych powodów przychód nie zostanie osiągnięty.
Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu uzyskiwano oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób, gwarantujący bezpieczne funkcjonowanie tego źródła. Istotą tego rodzaju kosztów jest więc ich obligatoryjne poniesienie w celu nie dopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości.
Należy jednak pamiętać, że art. 16 ust. 1 updop, zawiera enumeratywną listę wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, co oznacza, że każdy koszt dający się zakwalifikować do którejkolwiek z pozycji wymienionej na tej liście nie będzie mógł być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, nawet jeśli był poniesiony w celu osiągnięcia przychodów.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 updop:
nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
Do kosztów uzyskania przychodów na tej podstawie nie będą mogły zatem zostać zaliczone kary umowne i odszkodowania z tytułu:
-wad dostarczonych towarów, wykonanych robot i usług,
-zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
-zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
Zgodnie z art. 917 Kodeksu cywilnego:
przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Przedmiotem ugody jest istniejący uprzednio między jej stronami stosunek prawny, który ma charakter cywilnoprawny. Przez ustępstwo należy rozumieć jakiekolwiek osłabienie pierwotnie zajmowanej pozycji w ramach stosunku prawnego, w szczególności zmniejszenie rozmiaru uprawnienia (jakość, ilość), zrzeczenie się uprawnienia, zmiana sposobu wykonywania uprawnienia na mniej korzystny. Ustępstwa nie muszą być obiektywnie ekwiwalentne. Umowa ugody jest umową wzajemną, zobowiązującą, kauzalną i konsensualną. Może być zawarta – co do zasady – w formie dowolnej. Ugoda określa na nowo treść łączącego strony stosunku prawnego.
W rozpatrywanej sprawie, mając na uwadze opis zdarzenia przyszłego dokonany przez Wnioskodawcę oraz zaprezentowanych regulacji prawnych należy przyjąć, że Wnioskodawca zapłaci w ramach planowanej ugody określoną kwotę pieniężną, która to kwota nie stanowi odszkodowania.
W celu zakwalifikowania tego wydatku do kosztów uzyskania przychodów musi on spełniać ogólną przesłankę zawartą w art. 15 ust. 1 updop, tj. winien być poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Należy wobec tego sprawdzić, czy istnieje związek przyczynowo-skutkowy poniesionego wydatku z przychodem.
Istotne jest, aby podatnik kwalifikując określony wydatek, jako koszt podatkowy, dokonywał tego również z perspektywy związku tego wydatku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz jego wiedzy o związkach przyczynowych, tj. w zakresie, że dany wydatek (koszt) może obiektywnie przyczynić się do realizacji pożądanego celu – osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia jego źródła – co nie zawsze oznacza, że ten cel zostanie osiągnięty. W świetle powyższego, istotne jest, aby poniesionemu wydatkowi (kosztowi) towarzyszył konkretny zamiar i cel zdeterminowany treścią art. 15 ust. 1 updop oraz jego związek wyrażający się w obiektywnym wpływie (weryfikowanym wiedzą o zjawiskach i procesach gospodarczych) na przyczynienie się do realizacji postawionego i pożądanego celu, tj. osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia jego źródła.
Biorąc pod uwagę przedstawione przez Wnioskodawcę zdarzenie przyszłe, wskazać należy że ugoda ze swej natury oznacza czynienie ustępstw przez każdą ze stron.
Tym samym, z racjonalnego punktu widzenia oraz literalnej wykładni art. 15 ust. 1 updop, należy uznać, że wydatek związany z zawartą ugodą jest ponoszony w celu zabezpieczenia bądź zachowania źródła przychodów.
Jednocześnie nadmienia się, że obowiązek jednoznacznego wykazania związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy poniesionym wydatkiem, a przychodem uzyskanym z działalności, zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła tego przychodu – każdorazowo spoczywa na podatniku. Podatnik bowiem musi wykazać, że poniósł koszt celowy i zasadny z punktu widzenia prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.
Wskazać również należy na art. 5 ust. 1 updop, zgodnie z którym:
przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych łączy się z przychodami każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.
W myśl art. 5 ust. 2 updop:
zasady wyrażone w ust. 1 i 1a stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, zwolnień i ulg podatkowych oraz obniżenia dochodu, podstawy opodatkowania lub podatku.
Zauważyć należy, że w przypadku wskazanej we wniosku umowy konsorcjum, zawartej w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia gospodarczego, zastosowanie znajduje reguła proporcjonalnego rozpoznawania przychodów, o której mowa w art. 5 ust. 1 updop. Przychody ze wspólnego przedsięwzięcia łączy się z przychodami każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.
Wskazana powyżej zasada wynikająca z art. 5 ust. 1 updop, ma jednocześnie odpowiednie zastosowanie do rozliczania kosztów uzyskania przychodów (art. 5 ust. 2 ustawy).
Jak wynika z wniosku, w umowie konsorcjum stronom przysługiwał następujący udział (procent) wynagrodzenia w całościowym wynagrodzeniu należnym konsorcjum z tytułu realizacji Kontraktu B:
-Wnioskodawca (...)%,
-Spółce X (...)%,
-Spółce Y (...)%.
Zatem, w umowie wskazano proporcję do posiadanego prawa do udziału w zysku wspólnego przedsięwzięcia. Powyższe oznacza, że taka zasada, a więc ww. proporcja powinna odpowiednio mieć zastosowanie do rozliczenia kosztów uzyskania przychodów poniesionych w ramach umowy konsorcjum. Nie ma znaczenia w tym względzie, że umowa konsorcjum nie regulowała sytuacji niewypłacalności jednego z konsorcjantów i nie ustanowiła parytetu podziału dodatkowych kosztów z tym związanych. Skoro bowiem, art. 5 ust. 1 i 2 updop, wskazuje na proporcjonalne rozliczenie w stosunku do posiadanego prawa do udziału w zysku wspólnego przedsięwzięcia, to wskazuje jednolite zasady dla rozliczania zarówno przychodów jak i kosztów poniesionych w ramach wspólnego przedsięwzięcia.
Zatem, kwota zapłacona w ramach planowanej ugody, będzie mogła być zaliczona za w koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału), a nie w całości.
Wobec powyższego, Państwa stanowisko zakresie ustalenia, czy kwota (...) zł zapłacona w ramach planowanej ugody będzie dla Wnioskodawcy stanowić koszt uzyskania przychodu, uznałem za nieprawidłowe.
Ad. 4
Sposób ujęcia przedmiotu opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych nie jest przypadkowy i pozwala na wyprowadzenie wniosku o objęciu zakresem ustawy wszystkich zdarzeń, z którymi wiąże się dla podatnika konkretna korzyść o wymiarze finansowym powodująca zwiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów.
Wystąpienie każdego zdarzenia powodującego wymierną korzyść po stronie podatnika skutkuje obowiązkiem opodatkowania osiągniętej nadwyżki ponad koszty jej uzyskania przez podatnika. Nie jest przy tym istotne źródło korzyści, chodzi bowiem o każdy przypadek powodujący wzrost wartości majątku lub zmniejszenie zobowiązań ciążących na podatniku. Przyjęte rozwiązanie legislacyjne pozwala na stosowanie przepisów ustawy niezależnie od specyfiki podmiotów podlegających opodatkowaniu, zmieniających się okoliczności i rzeczywistości gospodarczej, jak również ewolucji różnego rodzaju instrumentów wykorzystywanych w obrocie gospodarczym.
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera legalnej definicji przychodu podatkowego. Ustawodawca ograniczył się w tym zakresie do wskazania w art. 12 ust. 1 tej ustawy, przykładowych przysporzeń, zaliczanych do tej kategorii.
I tak, zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 i 2 updop:
przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności:
1)otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe;
2)wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe i instytucje gospodarki budżetowej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie;
W myśl art. 12 ust. 1 pkt 3 updop:
przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności wartość, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 8, umorzonych lub przedawnionych:
a)zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych pożyczek (kredytów), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy,
b)środków na rachunkach bankowych - w bankach;
Wyjątkiem od tej zasady jest zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 8 updop, że:
do przychodów nie zalicza się kwot stanowiących równowartość umorzonych zobowiązań, w tym także z tytułu pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie zobowiązań jest związane z:
a)bankowym postępowaniem ugodowym w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków lub
b)postępowaniem restrukturyzacyjnym, postępowaniem upadłościowym lub
c)realizacją programu restrukturyzacji na podstawie odrębnych ustaw lub
d)przymusową restrukturyzacją w rozumieniu ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.
Pojęcie „umorzenie zobowiązania” nie zostało jednak zdefiniowane w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, dlatego zasadne jest odwołanie się w tym zakresie do reguł wykładni językowej; „umorzenie” wg Słownika Języka Polskiego PWN oznacza: „zmniejszenie lub zlikwidowanie zobowiązania pieniężnego poprzez uzyskanie zrzeczenia się należności przez wierzyciela lub spłatę stopniową długu. Umorzyć dług. Umorzyć podatek, należność”. Skutkiem umorzenia jest zmniejszenie lub zlikwidowanie w części lub w całości zobowiązania dłużnika w stosunku do wierzyciela, za jego zgodą, co prowadzi do wygaśnięcia w całości lub w części zobowiązania.
Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego:
zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.
Należy dodać, że zwolnienie dłużnika z długu, wymaga umowy stron stosunku zobowiązaniowego, tj. zgodnych oświadczeń woli. Nie jest tu konieczne zachowanie żadnej szczególnej formy tej czynności prawnej, a wola stron może być uzewnętrzniona również w sposób dorozumiany.
Na skuteczne zwolnienie z długu, w myśl art. 508 Kodeksu cywilnego, składają się dwa elementy:
1.oświadczenie woli wierzyciela o umorzeniu zobowiązania,
2.akceptacja tego oświadczenia przez dłużnika.
Na tle powyższych stwierdzeń należy wskazać, że art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a updop, odnosi się do umorzonych lub przedawnionych zobowiązań. Przepis ten precyzuje, że w szczególności dotyczy to zobowiązań z tytułu zaciągniętych pożyczek (kredytów). Jednocześnie określa, że nie dotyczy umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy. Oznacza to, że przepis ten dotyczy wszelkiego rodzaju umorzonych lub przedawnionych zobowiązań (za wyjątkiem pożyczek z Funduszu Pracy oraz wymienionych w art. 12 ust. 4 pkt 8 updop, zobowiązań związanych z określonego rodzaju postępowaniami). Należy zauważyć, że fakt zaliczenia do przychodów podatkowych wartości zobowiązań umorzonych lub przedawnionych ujawnia intencje ustawodawcy opodatkowania podatkiem dochodowym nie tylko faktycznie otrzymanych pieniędzy, ale także umorzonych wierzytelności. Jeżeli więc zobowiązanie pieniężne zostanie umorzone (lub ulegnie przedawnieniu), to dojdzie do wzbogacenia po stronie dłużnika będącego stroną tego stosunku prawnego z tego powodu, że dłużnik przestanie być zobowiązany do świadczenia, a środki pieniężne, które winien przekazać w ramach wymaganego świadczenia pozostaną w jego majątku, powiększając ten majątek w sposób definitywny. Pociąga to za sobą skutek w postaci przyrostu majątku podatnika, z czym związany jest obowiązek rozliczenia podatku dochodowego z tego tytułu.
Mając powyższe na uwadze, wskazać należy, że opisane w zdarzeniu przyszłym umorzenie kwoty odsetek przez Spółkę X na rzecz Państwa, należy utożsamiać z umorzeniem zobowiązania, które powoduje po Państwa stronie powstanie przychodu do opodatkowania w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a updop, tj. w wysokości wartości umorzonej kwoty odsetek.
Zatem, uznałem Państwa stanowisko w zakresie ustalenia, czy kwota umorzonych odsetek przez Spółką X na rzecz Wnioskodawcy będzie dla niego stanowić przychód podlegający opodatkowaniu, za prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Końcowo odnosząc się do powołanych interpretacji indywidualnych należy wskazać, że dotyczą one konkretnej i indywidualnej sprawy podatnika w określonym stanie faktycznym (zdarzeniu przyszłym) i w tej danej sprawie rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące.
Natomiast, odnosząc się do powołanego przez Wnioskodawcę wyroku Sądu wskazać należy, że dotyczy on konkretnej, indywidualnej sprawy podatnika, w określonym stanie faktycznym i w tej sprawie rozstrzygnięcie w nim zawarte jest wiążące. Natomiast, Organ mimo, że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkuje się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów, to nie ma możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że nie stanowią materialnego prawa podatkowego.
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.
Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywać się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).