Sposób ustalenia przychodów i kosztów oraz źródła przychodów w związku ze sprzedażą i wykupem obligacji.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 lipca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 4 lipca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, dotyczący podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia:

- czy przychodem Wnioskodawcy, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie cena obligacji należna z tytułu ich sprzedaży;

- czy kosztem uzyskania przychodu Wnioskodawcy, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będą wydatki poniesione przez Wnioskodawcę na nabycie tych obligacji, potrącalne z chwilą sprzedaży obligacji;

- czy w przypadku, w którym cena sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji przez Wnioskodawcę, Wnioskodawca będzie uprawniony do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości;

- w jakim źródle przychodów Wnioskodawca powinien rozpoznać przychód i koszty uzyskania przychodu z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK;

- czy przychodem Wnioskodawcy, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu wykupu przez emitenta obligacji w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będzie cała kwota należna od emitenta z tytułu realizacji praw Wnioskodawcy;

- czy kosztem uzyskania przychodu Wnioskodawcy, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będą wydatki poniesione przez Wnioskodawcę na nabycie tych obligacji, potrącalne z chwilą wykupu obligacji;

- czy w przypadku, w którym cena wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji, Wnioskodawca będzie uprawniony do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości;

- w jakim źródle przychodów Wnioskodawca powinien rozpoznać przychód i koszty uzyskania przychodu z tytułu przedstawienia obligacji emitentowi do wykupu w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym.

Uzupełnili go Państwo, w odpowiedzi na wezwanie, 12 września 2024 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

A S.A. (dalej jako: „Spółka” lub „Wnioskodawca”) jest członkiem podatkowej grupy kapitałowej (nazwa: Podatkowa Grupa Kapitałowa A …, dalej jako: „PGK”).

Spółka nabywa obligacje korporacyjne w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (Dz.U.2022 poz. 2244 z późn. zm., dalej jako: „Ustawa o obligacjach”), emitowane na podstawie Ustawy o obligacjach.

Spółka zwykle nabywa obligacje korporacyjne nie w ramach emisji pierwotnej, tj. bezpośrednio od emitenta, lecz na zorganizowanym rynku dłużnych papierów wartościowych (np. OTC, Catalyst) od podmiotów trzecich. Transakcje na rynku OTC (over the counter market) realizowane są poza giełdą papierów wartościowych za pośrednictwem autoryzowanych domów maklerskich przez KDPW.

Występują również sytuacje, kiedy Spółka nabywa obligacje od innego podmiotu wchodzącego w skład PGK, niebędącego jednocześnie emitentem tych obligacji, przy czym ma to miejsce również w ramach zorganizowanego rynku dłużnych papierów wartościowych na rynku OTC za pośrednictwem domu maklerskiego.

Obligacje korporacyjne są nabywane po cenie brudnej, na którą składa się:

a)tzw. cena czysta obligacji, tj. cena stanowiąca określony procent wartości nominalnej obligacji oraz

b)kupon odsetkowy, tj. wartość naliczonych odsetek, począwszy od momentu ostatniej płatności tych odsetek aż do dnia nabycia obligacji przez Spółkę.

Po nabyciu obligacji przez Spółkę mogą wystąpić trzy sytuacje:

1)dochodzi do sprzedaży obligacji na rynku dłużnych papierów wartościowych na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK;

2)dochodzi do przedstawienia obligacji do wykupu emitentowi w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym oraz za cenę określoną w prospekcie emisyjnym;

3)dochodzi do przedstawienia obligacji do wykupu w terminie wcześniejszym niż ww. termin zasadniczy. Termin wcześniejszy od terminu zasadniczego jest również określony w prospekcie emisyjnym.

Spółka pragnie podkreślić, że mogą wystąpić sytuacje, w których cena sprzedaży lub wykupu obligacji może być niższa niż cena ich nabycia przez Spółkę.

Pytania

1)  Czy przychodem Wnioskodawcy, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie cena obligacji należna z tytułu ich sprzedaży?

2)  Czy kosztem uzyskania przychodu Wnioskodawcy, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będą wydatki poniesione przez Wnioskodawcę na nabycie tych obligacji, potrącalne z chwilą sprzedaży obligacji?

3)  Czy w przypadku, w którym cena sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji przez Wnioskodawcę, Wnioskodawca będzie uprawniony do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości?

4)  W jakim źródle przychodów Wnioskodawca powinien rozpoznać przychód i koszty uzyskania przychodu z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK?

5)  Czy przychodem Wnioskodawcy, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu wykupu przez emitenta obligacji w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będzie cała kwota należna od emitenta z tytułu realizacji praw Wnioskodawcy?

6)  Czy kosztem uzyskania przychodu Wnioskodawcy, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będą wydatki poniesione przez Wnioskodawcę na nabycie tych obligacji, potrącalne z chwilą wykupu obligacji?

7)  Czy w przypadku, w którym cena wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji, Wnioskodawca będzie uprawniony do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości?

8)  W jakim źródle przychodów Wnioskodawca powinien rozpoznać przychód i koszty uzyskania przychodu z tytułu przedstawienia obligacji emitentowi do wykupu w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad. 1

W ocenie Wnioskodawcy, przychodem Wnioskodawcy z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie cena obligacji należna na dzień ich sprzedaży.

Ad. 2

W ocenie Wnioskodawcy, kosztem uzyskania przychodu Wnioskodawcy z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będą wydatki poniesione przez Wnioskodawcę na nabycie tych obligacji, potrącalne z chwilą sprzedaży obligacji.

Ad. 3

W ocenie Wnioskodawcy w przypadku, w którym cena sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji przez Wnioskodawcę, Wnioskodawca będzie uprawniony do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości.

Ad. 4

W ocenie Wnioskodawcy, przychód i koszty uzyskania przychodu z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK Wnioskodawca powinien rozpoznać w źródle zyski kapitałowe.

Ad. 5

W ocenie Wnioskodawcy, przychodem Wnioskodawcy z tytułu wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będzie cała kwota należna od emitenta z tytułu realizacji praw Wnioskodawcy.

Ad. 6

W ocenie Wnioskodawcy, kosztem uzyskania przychodu Wnioskodawcy, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będą wydatki poniesione przez Wnioskodawcę na nabycie tych obligacji, potrącalne z chwilą wykupu obligacji.

Ad. 7

W ocenie Wnioskodawcy, w przypadku, w którym cena wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji, Wnioskodawca, będzie uprawniony do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości.

Ad. 8

W ocenie Wnioskodawcy, przychód i koszty uzyskania przychodu z tytułu przedstawienia obligacji emitentowi do wykupu w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, Wnioskodawca powinien rozpoznać w źródle zyski kapitałowe.

UZASADNIENIE

Ad. 1.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o CIT, przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy, praw majątkowych lub świadczenia usług jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionych przyczyn ekonomicznych znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy, praw lub usług, organ podatkowy określa ten przychód w wysokości wartości rynkowej.

Biorąc pod uwagę powyższe przychodem ze sprzedaży obligacji przez Spółkę na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie cena należna na dzień sprzedaży obligacji z zastrzeżeniem, że bez nieuzasadnionych przyczyn nie odbiega znacznie od wartości rynkowej.

Ad. 2.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia albo umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 7e, w części niezaliczonej w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów.

Art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT określa zatem moment rozpoznania oraz potrącenia kosztów podatkowych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych. Przepis ten jest jednocześnie przepisem szczególnym w odniesieniu do ogólnych regulacji dotyczących momentu potrącenia kosztów. W przykładowej interpretacji indywidualnej z dnia 29 marca 2018 r., Znak: 0114-KDIP2-3.4010.39.2018.1.JBB Dyrektor KIS podkreślił, że: „W przypadku zakupu papierów wartościowych z kuponem odsetkowym, nie można wydatku na nabycie papieru wartościowego wraz z tym kuponem podatkowo rozbić na dwie części, z których jedna odnosiłaby się do wartości papieru wartościowego, a druga zaś do odsetek należnych posiadaczowi tego papieru i potraktować ją jako zapłatę za nabycie prawa do realizacji odsetek w przyszłości, co skutkowałoby wyłączeniem tej części wydatku z dyspozycji art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepis ten dotyczy sposobu zaliczania w ciężar kosztów wydatków na nabycie papierów wartościowych i jako taki, stanowi lex specialis w stosunku do generalnych zasad rozliczania kosztów w czasie zawartych w art. 15 ust. 4 u.p.d.o.p. W konsekwencji przepis art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. znajduje w tym przypadku zastosowanie. Skoro bowiem papier wartościowy zawiera zobowiązanie emitenta do zapłaty posiadaczowi takiego papieru jego wartości nominalnej wraz z oprocentowaniem, wydatek na nabycie takiego papieru obejmuje także tę część płatności, która dotyczy kuponu odsetkowego, w związku z czym wydatek taki stanowi koszt uzyskania przychodu dopiero w momencie zbycia papieru wartościowego lub wykupu przez emitenta”.

Stosownie do art. 4 ust. 1 Ustawy o obligacjach obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji, zwanego dalej „obligatariuszem”, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.

Biorąc zatem pod uwagę, że obligacje są papierami wartościowym, to wydatki poniesione na ich nabycie przez Spółkę będą stanowiły koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT. Jednocześnie koszt ten będzie możliwy do potrącenia z chwilą ich sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK.

Ad. 3.

W ocenie Wnioskodawcy w przypadku, w którym cena sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji przez Wnioskodawcę, Wnioskodawca będzie uprawniony do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości. W szczególności koszty te nie będą podlegały ograniczeniom przewidzianym w art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, w tym w sposób określony w art. 12 ust. 1 pkt 7, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio zostały zarachowane jako przychód należny do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny.

O braku zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT świadczy, w ocenie Wnioskodawcy, szereg argumentów.

i. Rozróżnienie pojęcia „wierzytelności” i „papierów wartościowych” dokonane przez samego ustawodawcę na gruncie przepisów ustawy o CIT.

Na gruncie art. 7b ustawy o CIT, określającego zamknięty katalog przychodów kwalifikowanych jako przychody z zysków kapitałowych ustawodawca w odrębnych jednostkach redakcyjnych uregulował:

-    przychody ze zbycia wierzytelności uprzednio nabytych przez podatnika oraz wierzytelności wynikających z przychodów zaliczanych do zysków kapitałowych (art. 7b ust. 1 pkt 5 ustawy o CIT),

-    przychody z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych (art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b) ustawy o CIT),

-    przychody ze zbycia praw, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. a-c ustawy o CIT, a zatem także przychody ze zbycia papierów wartościowych (art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. e ustawy o CIT).

Skoro zatem w ramach jednego z elementów konstrukcyjnych podatku dochodowego (tj. przychodu) ustawodawca ewidentnie nie traktuje „wierzytelności” i „papierów wartościowych” jako elementów tożsamych, to konsekwentnie należy przyjąć, że takie rozróżnienie występuje także w przypadku kolejnego elementu konstrukcyjnego podatku dochodowego, tj. kosztów uzyskania przychodu. Tym samym art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT nie może swoim zakresem obejmować odpłatnego zbycia papierów wartościowych, a zatem także sprzedaży obligacji.

W kontekście samego pojęcia obligacji warto również nadmienić, że rozróżnienia tej instytucji od innych instytucji o charakterze dłużnym dokonuje sam ustawodawca w przepisach o cenach transferowych. W myśl bowiem art. 11l ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o CIT wartość transakcji kontrolowanej, o której mowa w art. 11k ust. 2 i 2a, odpowiada:

1. wartości kapitału - w przypadku pożyczki, kredytu lub depozytu;

2. wartości nominalnej - w przypadku emisji obligacji;

Z ww. przepisu wynika zatem, że sam ustawodawca zdaje sobie sprawę z innej specyfiki obligacji.

ii. Zachowanie równości w traktowaniu podatników będących rezydentami i nierezydentami.

Kolejnym istotnym argumentem jest zachowanie równości w traktowaniu podatników będących rezydentami i nierezydentami.

Stosownie bowiem do art. 17 ust. 1 pkt 50c ustawy o CIT wolne od podatku dochodowego są dochody osiągnięte przez podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2, z odsetek lub dyskonta od obligacji:

a)  terminie wykupu nie krótszym niż rok,

b)  dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym lub wprowadzonych do alternatywnego systemu obrotu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium państwa będącego stroną zawartej z Rzecząpospolitą Polską umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której przepisy określają zasady opodatkowania dochodów z dywidend, odsetek oraz należności licencyjnych

– chyba że na moment osiągnięcia dochodu podatnik jest podmiotem powiązanym w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 lub w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych z emitentem tych obligacji oraz posiada, bezpośrednio lub pośrednio, łącznie z innymi podmiotami powiązanymi w rozumieniu tych przepisów więcej niż 10% wartości nominalnej tych obligacji.

Zastosowanie ww. zwolnienia względem nierezydentów skutkuje tym, że nie muszą oni ustalać kosztów uzyskania przychodu, co ma szczególne znaczenie w sytuacji, w której cena zbycia jest niższa niż historyczna cena nabycia obligacji. W takim przypadku w oparciu o art. 7 ust. 3 pkt 1 i 2a ustawy o CIT dochód lub strata z tego tytułu nie są uwzględniane przy ustalaniu faktycznego dochodu do opodatkowania, co ma znaczący wpływ na bezpieczeństwo prawne nierezydenta.

Z kolei w przypadku rezydenta podatkowego, uzyskany przez niego dochód ze zbycia obligacji nie podlega analogicznemu zwolnieniu z opodatkowania. Tym samym na rezydencie ciąży konieczność ustalenia prawidłowego wyniku finansowego ze sprzedaży obligacji, z czym z kolei związana jest konieczność prawidłowego ustalenie przychodów i kosztów podatkowych związanych ze sprzedażą obligacji (art. 7 ust. 1, 9 ust. 1 oraz 18 ust. 1 ustawy o CIT). Na tym tle może wystąpić potencjalny spór z organem podatkowym w odniesieniu do zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT.

O ile zatem dopuszczalne jest rozróżnienie sytuacji prawnej rezydenta i nierezydenta, to za takim rozróżnieniem musi iść również zachowanie symetryczności między zwolnieniem z opodatkowania dochodu z określonego tytułu w przypadku nierezydenta, a opodatkowaniem dochodu z tego samego tytułu przez rezydenta. Symetria ta zostanie zachowana wyłącznie w sytuacji, w której rezydent ma możliwość pełnego rozliczenia poniesionych kosztów.

Na powyższe zwrócił uwagę Minister Finansów w wydanej przez siebie Interpretacji Ogólnej z dnia 26 kwietnia 2021 r., sygn. SP4.8203.2.2020 (dalej jako: „Interpretacja Ogólna”), w której podkreślił, że: „W ocenie Ministra Finansów, ratio legis zróżnicowania sytuacji nierezydentów i rezydentów podatkowych polega na tym, że o ile korzystający ze zwolnienia (ewentualnie zaniechania poboru podatku) nierezydent podatkowy nie uwzględnia w ustaleniu swojego wyniku podatkowego całości przychodów ze zbycia obligacji skarbowych i wydatków na ich nabycie, o tyle opodatkowany rezydent powinien uwzględnić takie przychody i wydatki w całości. Tutaj powinna być zachowana racjonalna i proporcjonalna symetria między zwolnieniem i opodatkowaniem. Każde zakłócenie tej symetrii może prowadzić do nieracjonalnego i nieproporcjonalnego rozszerzenia albo zawężenia czy to opodatkowania, czy to zwolnienia. Przykładem takiego zakłócenia mogłaby być wykładnia przepisu art. 16 ust. 1 pkt 8 prowadząca do rozszerzenia zakresu dozwolonych wydatków na nabycie obligacji skarbowych i w konsekwencji do rozszerzenia zwolnienia, czyli do zaniżenia dochodu i podatku. Z drugiej strony, przykładem mogłaby być także taka wykładnia przepisu art. 16 ust. 1 pkt 39, która prowadzi do wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie obligacji skarbowych w części wyższej od ceny zbycia. W obydwu przykładach dochodzi do nieracjonalnego, nieproporcjonalnego i przede wszystkim niezamierzonego przez ustawodawcę naruszenia granic opodatkowania rezydentów i zwolnienia nierezydentów podatkowych w zakresie obrotu obligacjami skarbowymi. Minister Finansów wyraża opinię, że dopuszczalne jest odejście od systemowej symetrii między opodatkowaniem rezydentów i zwolnieniem nierezydentów podatkowych, ale na podstawie jasno i wyraźnie wyrażonej woli ustawodawcy w treści konkretnego przepisu, do ustalenia której wystarczy wykładnia językowa. Takie odejście nie jest natomiast dopuszczalne na podstawie pozajęzykowej wykładni przepisu, zwłaszcza przepisu o charakterze wyjątku od ogólnej zasady ustawowej. Takimi przepisami są w szczególności przepisy zawarte w art. 16 i będące wyjątkiem względem ogólnej zasady z art. 15 u.p.d.o.p. Przyjęcie wykładni naruszającej te granice dopuszczalności prowadziłoby do nieproporcjonalnego naruszenia konstytucyjnej zasady równego traktowania podatników. Wykładnia taka naruszałaby zatem dyrektywę prokonstytucyjnej wykładni przepisów prawa podatkowego18. To jest dodatkowa przyczyna, dla której Minister Finansów wyraża w niniejszej interpretacji opinię, że wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów straty z odpłatnego zbycia wierzytelności, które wynika z art. 16 ust. 1 pkt 39, nie obejmuje zbycia SPW”.

Choć argumentacja Ministra Finansów ze wskazanej powyżej Interpretacji Ogólnej dotyczy zwolnienia odsetek lub dyskonta od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochodów z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskanych przez nierezydentów (art. 17 ust. 1 pkt 50 ustawy o CIT), to sam Minister Finansów potwierdza, że zbliżone konstrukcyjnie zwolnienie jest zawarte w art. 17 ust. 1 pkt 50c ustawy o CIT. Minister Finansów stwierdził bowiem, że: „Teza o potrącalności wydatków na nabycie SPW bez uwzględnienia wyłączenia z art. 16 ust. 1 pkt 39 znajduje dodatkowe uzasadnienie w porównaniu sytuacji podatnika-zbywcy będącego nierezydentem podatkowym, czyli podlegającego ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu na podstawie art. 3 ust. 2, i sytuacji podatnika-zbywcy będącego rezydentem podatkowym, czyli podlegającego nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w rozumieniu art. 3 ust. 1. I tak, w świetle art. 17 ust. 1 pkt 50, dochód z obligacji emitowanych przez Skarb Państwa jest wolny od podatku dochodowego, jeżeli obligacje są oferowane na rynku zagranicznym i dochód zostaje uzyskany przez nierezydenta podatkowego. Chodzi zarówno o dochód z tytułu odsetek i dyskonta od obligacji, jak i z tytułu zbycia obligacji. Podobne zwolnienia dotyczące dochodu nierezydenta z obligacji emitowanych przez inne podmioty są zawarte w art. 17 ust. 1 pkt 50b-50c”.

Mając zatem na uwadze powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, zachowanie symetrii w sytuacji prawnej rezydenta i nierezydenta jest również niezbędne na tle art. 17 ust. 1 pkt 50c ustawy o CIT, co będzie możliwe wyłącznie w sytuacji, w której rezydent będzie mógł ustalić w sposób prawidłowy wynik finansowy z tytułu sprzedaży obligacji, tj. uwzględnić w całości należne przychody i poniesione koszty.

Ewentualne naruszenie symetrii w sytuacji prawnej rezydenta i nierezydenta, jak wskazał Minister Finansów w Interpretacji Ogólnej, możliwe jest zasadniczo w przypadku interwencji ustawodawcy w ramach treści konkretnego przepisu, co w tym przypadku nie występuje. Nieuzasadnione rozróżnienie sytuacji rezydenta i nierezydenta narusza konstytucyjną zasadę równości wobec prawa (aspekt równości wobec prawa szerzej Wnioskodawca porusza w pkt iii) poniżej), co z kolei uniemożliwia zastosowanie prokonstytucyjnej wykładni. W kontekście takiej wykładni wypowiedział się NSA w wyroku z dnia 4 marca 2020 r., sygn. akt II FSK 903/18 podkreślając, że: „Niezależnie od przyjmowanej koncepcji wykładni współcześnie nie budzi zasadniczych zastrzeżeń twierdzenie, że proces rekonstrukcji norm nie może abstrahować od zasady bezpośredniego stosowania oraz nadrzędności Konstytucji RP. W powiązaniu z domniemaniem konstytucyjności aktów prawnych składających się na porządek prawa stanowionego w każdym procesie wykładni konieczne jest uwzględnienie treści Konstytucji RP w oparciu o zasadę wykładni prokonstytucyjnej. Proces interpretacji winien być zatem nastawiony na poszukiwanie takiego znaczenia normy, które realizować będzie w najpełniejszym z możliwych stopniu zasady konstytucyjne. Uwzględnienie Konstytucji RP jako jednej z podstaw złożonego procesu wykładni, akceptacja zasady pionowej spójności systemu, wreszcie dostrzeżenie zasady bezpośredniego stosowania i nadrzędności Konstytucji RP przesądzają nie tylko o powinności uwzględnienia jej treści w procesie wykładni dokonywanej przez każdy organ władzy publicznej, w tym w szczególności przez sądy, ale także wyboru takich rezultatów wykładni, które nie naruszają Konstytucji RP, a także służyć mogą w najpełniejszy sposób realizacji zasad konstytucyjnych. Z założenia zatem taki szkic modelu badania konstytucyjności prawa opiera się na interpretacji i stosowaniu prawa przez sądy i nie wymaga dysponowania przez sądy kompetencjami derogacyjnymi. W rezultacie należy stwierdzić, że wykładnia prokonstytucyjna nie może prowadzić do odmiennego odczytania przepisu, niż wynika to z jego jednoznacznej treści (szerz. M. Gutowski i P. Kardas, Sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Kilka uwag o kompetencjach sądów powszechnych do bezpośredniego stosowania konstytucji, Palestra nr 4/2016)”.

iii. Równość nabywców obligacji w kontekście Interpretacji Ogólnej wydanej przez Ministra Finansów oraz konstytucyjnych zasad równości i proporcjonalności popartych orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego

Kolejnym istotnym argumentem jest dopuszczenie przez Ministra Finansów w Interpretacji Ogólnej, w której Minister Finansów wskazał szereg argumentów świadczących o braku zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT w przypadku zbycia obligacji skarbowych. Argumenty te zostały w znacznej części przywołane przez Wnioskodawcę w niniejszym wniosku. Wnioskodawca uznaje bowiem, że nie ma żadnych racjonalnych argumentów, w oparciu o które należy rozróżnić sytuację podatkową nabywcy obligacji skarbowych, który następnie dokonuje sprzedaży tych obligacji oraz nabywcy obligacji korporacyjnych dokonującego analogicznej czynności.

Należy zaznaczyć, że choć w zakresie dotyczącym podstawy prawnej emisji obligacji skarbowych i korporacyjnych występuje odrębność (obligacje skarbowe są emitowane na podstawie przepisów Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U.2023 poz. 1270 z późn. zm., natomiast obligacje korporacyjne emitowane są w oparciu o Ustawę o obligacjach), to w zakresie regulacji dotyczących obrotu tymi instrumentami ustawodawca nie dokonuje już takiego rozróżnienia.

Stosownie do art. 1 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U.2023 poz. 646 z późn. zm., dalej jako: „Ustawa o obrocie”) ustawa reguluje zasady, tryb i warunki podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie obrotu instrumentami finansowymi, prawa i obowiązki podmiotów uczestniczących w tym obrocie oraz wykonywanie nadzoru w tym zakresie. Przepisów ustawy nie stosuje się do weksli i czeków w rozumieniu przepisów prawa wekslowego i czekowego.

Z kolei stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 1 Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są papiery wartościowe. Jednocześnie w myśl art. 3 pkt 1 Ustawy o obrocie pod pojęciem papierów wartościowych należy rozumieć:

a)  akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1467, 1488, 2280 i 2436), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, bankowe prawa pochodne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 2324, z późn. zm.) i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego,

b)  inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych określonych w lit. a, lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego, odnoszące się do papierów wartościowych określonych w lit. a, walut, stóp procentowych, stóp zwrotu, towarów oraz innych wskaźników lub mierników (prawa pochodne).

Na gruncie ww. przepisu ustawodawca nie dokonał rozróżnienia obligacji na skarbowe i korporacyjne, lecz posługuje się zbiorczo pojęciem „obligacji”. Świadczy to o tym, że w zakresie konstrukcji nie ma różnic między obligacjami skarbowymi i korporacyjnymi. W ocenie Wnioskodawcy, różnice w postaci podstawy prawnej do emisji obligacji oraz względem samego podmiotu emitującego obligacje nie mogą wpływać na powstanie odmiennych skutków podatkowych względem konstrukcyjnie tożsamego instrumentu finansowego.

Odmienne traktowanie pod względem podatkowym odpłatnego zbycia obligacji skarbowych i korporacyjnych narusza, w ocenie Wnioskodawcy, art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997 nr 78 poz. 483 z późn. zm.) zgodnie z którymi wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Ww. zasada konstytucyjna znajduje szerokie rozwinięcie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, czego przykładem jest orzeczenie TK z dn. 16.12.1997 r., sygn. K 8/97, w którym to orzeczeniu TK stwierdził, że: „Innymi słowy, wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą zawsze znajdować podstawę w odpowiednio przekonywujących kryteriach. Kryteria te muszą mieć:

-    po pierwsze, charakter relewantny, a więc pozostawać w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma oraz służyć realizacji tego celu i treści, czyli wprowadzane zróżnicowania muszą mieć charakter racjonalnie uzasadniony. Nie wolno ich dokonywać według dowolnie ustalonego kryterium (orzeczenie z 12 grudnia 1994 r., sygn. K. 3/94, OTK w 1994 r., cz. II, s. 141).

-    po drugie, kryteria te muszą mieć charakter proporcjonalny, a więc waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji adresatów normy, musi pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów podobnych.

-    po trzecie, kryteria te muszą pozostawać w jakimś związku z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych (np. orzeczenie z 23 października 1995 r., sygn. K. 4/95, OTK w 1995 r., cz. II, s. 93).

Trybunał Konstytucyjny uważa, że tą samą metodę analizy należy przyjąć na tle art. 32 nowej konstytucji, tym bardziej, że przepis ten formułuje w sposób ogólny zasadę równości i nie wymienia żadnych kryteriów czy cech szczególnych, tak jak to czynił art. 67 ust. 2 poprzednio obowiązujących przepisów konstytucyjnych. Takie ujęcie art. 32 wskazuje na to, że twórcy konstytucji nadali zasadzie równości wymiar uniwersalny, odnosząc je do wszelkich zróżnicowań, jakie zostaną dokonane w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym, niezależnie od cechy (kryterium), według którego zróżnicowanie to zostanie dokonane. W odniesieniu do każdej badanej regulacji Trybunał Konstytucyjny winien więc najpierw ustalić, w oparciu o jaką cechę (kryterium), dokonano zróżnicowania obywateli, a następnie rozważyć, czy zróżnicowanie to było uzasadnione. Nie ma żadnej zamkniętej listy owych cech czy kryteriów, tym bardziej, że art. 32 ust. 2 wyraźnie zakazuje dyskryminacji „z jakiejkolwiek przyczyny”.

Zdaniem Wnioskodawcy, ww. wytyczne Trybunału Konstytucyjnego, których spełnienie uprawniałoby do ewentualnego odmiennego pod względem podatkowym traktowania zbycia obligacji korporacyjnych i skarbowych nie zostały spełnione. Nie ma bowiem racjonalnego powodu tudzież konkretnej wartości wymagającej ochrony, które uzasadniają zastosowanie art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT w odniesieniu do kosztów uzyskania przychodów z tytułu sprzedaży obligacji korporacyjnych przy jednoczesnym braku obowiązku stosowania tego przepisu w odniesieniu do kosztów uzyskania przychodów potrącanych przy sprzedaży obligacji skarbowych.

iv. Potencjalne wystąpienie podwójnego opodatkowania

Wnioskodawca pragnie również podkreślić, że zastosowanie art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT przy ustaleniu kosztów podatkowych z tytułu sprzedaży obligacji korporacyjnych prowadzi w istocie do potencjalnego podwójnego opodatkowania. Wnioskodawca nabywa bowiem obligacje korporacyjne w ramach rynku wtórnego po cenie brudnej, tj. po cenie uwzględniającej wartość naliczonych odsetek. Ewentualnie otrzymane przed sprzedażą obligacji odsetki będą stanowiły dla Wnioskodawcy przychód podatkowy (art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT). Jednocześnie przy sprzedaży przez Wnioskodawcę obligacji poniżej ceny brudnej, która uwzględniała wypłacone Wnioskodawcy po nabyciu obligacji odsetki, koszt nabycia obligacji w części odsetkowej nie będzie mógł zostać uwzględniony w kalkulacji dochodu ze względu na art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT. Jak wskazał Wnioskodawca, takie postępowanie prowadzi do podwójnego opodatkowania części odsetkowej obligacji.

v. Poglądy wyrażone przez sądy administracyjne i organy podatkowe

Na możliwość uwzględnienia w pełni ceny brudnej nabycia papierów dłużnych jako kosztu podatkowego przy zbyciu tych papierów zwraca uwagę NSA w wyroku z dnia 14 czerwca 2023 r., sygn. akt II FSK 178/23, w którym to wyroku NSA podkreślił, że: „Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego hipoteza normy wywiedzionej z art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. obejmuje wydatki poniesione na nabycie papierów wartościowych. Nie ma więc żadnych powodów do rozdzielenia tych wydatków na poszczególne części składowe. Ustawodawca w tym zakresie sam takiego rozdzielenia, tj. na wartość nominalną papieru wartościowego oraz jego część odsetkową nie czyni (lege non distinguente). Ustawodawca posługuje się jedynie ogólnym pojęciem wydatku na nabycie papierów wartościowych. Posługując się pojęciem wykupu odnosi je dość szeroko również do świadczeń ubocznych. Jednocześnie nie można, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, z powyższego faktu wyprowadzać wniosek o możliwości innego ujęcia w rachunku podatkowym kuponu odsetkowego. Jeśli zatem ustawodawca stanowi z jednej strony o wydatku na nabycie, a z drugiej o wykupie to obejmuje tymi pojęciami wszelkie świadczenia, które są bezpośrednio związane z nabyciem papieru wartościowego. Skoro warunkiem nabycia papieru wartościowego jest uiszczenie jego ceny emisyjnej wraz z wartością kuponu odsetkowego, to również kupon odsetkowy, tj. jego wartość, składa się na cenę nabycia papieru wartościowego. Cena stanowi więc wydatek na jego nabycie. Wydatek ten dopiero w momencie zbycia lub wykupu papieru wartościowego jako całość, a zatem wraz z kuponem odsetkowym, może zostać zaliczony do kosztów podatkowych”.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie można różnicować jednego wydatku, w zależności od tego na co ten wydatek jest w części przeznaczony tj. na wartość nominalną i na odsetki. Jak powiedziano jest to jeden wydatek inkorporowany w „cenie emisyjnej” sprzedaży związanej z ceną brudną. Wydatek na kupon odsetkowy jest nadal wydatkiem na nabycie papieru wartościowego sprzedawanego według wyliczenia tzw. „ceny brudnej”.

W konsekwencji skoro cena nabycia obejmuje kupon odsetkowy, to również ten wydatek podlega subsumpcji pod normę wywiedzioną z art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. Podtrzymać należy przy tym stanowisko, iż skoro papier wartościowy zawiera zobowiązanie emitenta do zapłaty posiadaczowi takiego papieru jego wartości nominalnej wraz z oprocentowaniem, wydatek na nabycie takiego papieru obejmuje także tę część płatności, która dotyczy kuponu odsetkowego. Wobec tego wydatek taki, co raz jeszcze należy podkreślić, stanowi koszt uzyskania przychodu dopiero w momencie zbycia papieru wartościowego lub wykupu przez emitenta. Należy wskazać, że wydatki na nabycie, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p., obejmują nie tylko cenę nabywanego papieru wartościowego, ale także wszystkie inne koszty związane z jego nabyciem. Brak więc podstaw prawnych do różnicowania momentu rozpoznania jako koszt uzyskania przychodu wydatków na cenę nominalną dłużnych papierów wartościowych i wydatków na nabycie odsetek, tj. wartość kuponu odsetkowego. Moment faktycznego otrzymania odsetek z tytułu dłużnych papierów wartościowych nie ma wpływu na moment zaliczenia wydatków na nabycie tych papierów, w tym wydatków na nabycie prawa do tych odsetek, do kosztów uzyskania przychodów banku.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego skarżący bank powinien rozpoznać jako koszty uzyskania przychodów poniesione przez niego wydatki na nabycie dłużnych papierów wartościowych, obejmujące zarówno ich cenę nominalną jak i obliczone odsetki, tzw. kupony odsetkowe, w momencie wykupu dłużnych papierów wartościowych przez emitenta lub odpłatnego zbycia tych papierów”.

Spółka pragnie również zwrócić uwagę na pogląd organów podatkowych i sądów administracyjnych na gruncie przepisów Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako: Ustawa o PIT), który potwierdza, przy analogicznym brzmieniu przepisów Ustawy o PIT, że przy sprzedaży obligacji zbywca jest uprawniony do rozliczenia wydatków poniesionych na nabycie obligacji w pełnej wysokości.

W myśl art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, z wykupu przez emitenta obligacji, a także z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 3e, w części niezaliczonej w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów.

Jednocześnie zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z odpłatnego zbycia wierzytelności, w tym w sposób określony w art. 17 ust. 1 pkt 9, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio na podstawie art. 14 zostały zarachowane jako przychód należny - do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny.

Brak zastosowania art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o PIT przy jednoczesnym wyłącznym zastosowaniu art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT w przypadku transakcji sprzedaży obligacji można pośrednio wywodzić z wyroku NSA z dnia 14 września 2022 r., sygn. akt II FSK 402/22, w którym to wyroku sąd podkreślił, że: „Nie ma także racji skarżąca, że umorzenie obligacji w wyniku przymusowej restrukturyzacji, z uwagi na podobny skutek (utratę możliwości dysponowania obligacją i wynikającymi z niej prawami) powinno powodować podobne podatkowe skutki (w zakresie kosztów uzyskania przychodów i powstania ewentualnej straty podatkowej) jak odpłatne zbycie papieru wartościowego. Skutki te są odmienne – w przypadku odpłatnego zbycia obligacji, prawa z niej wynikające przechodzą na nabywcę papieru wartościowego. W wypadku umorzenia obligacji - prawa inkorporowane w tym papierze wartościowym wygasają (w sposób efektywny – w przypadku wykupu lub nieefektywny – w przypadku nieodpłatnego umorzenia). Ponadto w przypadku odpłatnego zbycia papierów wartościowych zawsze powstanie przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., w przypadku umorzenia obligacji – tylko w przypadku wykupu”.

Z kolei bezpośrednio na brak zastosowania art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o PIT wskazuje Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 28 kwietnia 2023 r., Znak: 0115-KDIT1. 4011.188.2023.1.MK, w której to interpretacji organ podatkowy podkreślił, że: „Zatem w sytuacji odpłatnego zbycia obligacji Pana wydatki na nabycie tych obligacji będą stanowiły w całości koszty uzyskania przychodów w myśl art.23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Końcowo wskazania wymaga, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje możliwości rozpoznania straty ze sprzedaży papierów wartościowych jako kosztu uzyskania przychodu - do której to możliwości odniósł się Pan w treści wniosku. Jak wynika bowiem z art. 9 ust. 3 w zw. z art. 9 ust. 6 tej ustawy, o wysokość straty ze źródła przychodów poniesionej w roku podatkowym podatnik może obniżyć dochód uzyskany z tego źródła. Tak więc w sytuacji objętej Pana wnioskiem przepis art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ma zastosowania”.

Biorąc zatem pod uwagę, że na gruncie przepisów ustawy o PIT dopuszczalne jest uwzględnienie w kosztach podatkowych w całości wydatków poniesionych na nabycie obligacji, to w ocenie Wnioskodawcy analogiczne stanowisko należy przyjąć przy dokonaniu tożsamej czynności, tj. sprzedaży obligacji, objętej reżimem przepisów ustawy o CIT, zawierającej analogiczne przepisy.

Mając na uwadze wszystkie przywołane przez Wnioskodawcę argumenty Wnioskodawca, w przypadku, w którym cena sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji przez Wnioskodawcę, będzie uprawniony do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości.

Ad. 4.

Zgodnie z art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b) ustawy o CIT za przychody z zysków kapitałowych uważa się przychody z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych.

Jednocześnie w myśl art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. e) przychodem z zysków kapitałowych jest również przychód ze zbycia praw określonych w art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. a)-c) ustawy o CIT, a zatem również przychód ze zbycia papierów wartościowych.

Mając na uwadze powyższe przychód i koszty uzyskania przychodu z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK Wnioskodawca powinien rozpoznać w źródle zyski kapitałowe.

Ad. 5

Określając wartość przychodu należnego z tytułu wykupu obligacji przez emitenta należy uwzględnić treść przepisu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT.

Stosownie bowiem do art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia albo umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 7e, w części niezaliczonej w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów.

Ustawodawca zatem wprost przewidział, że zbywca obligacji może rozpoznać koszty podatkowe przy wykupie obligacji przez emitenta. Jednocześnie żaden z przepisów ustawy o CIT nie przewiduje, że przychodem z tytułu wykupu obligacji przez emitenta jest wyłącznie dyskonto lub wartość określona w inny sposób, jak np. wartość nominalna obligacji.

Mając zatem na uwadze powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, przychodem Wnioskodawcy z tytułu wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będzie cała kwota należna od emitenta z tytułu realizacji praw Wnioskodawcy. Odmienne podejście (np. uznanie, że omawianym przychodem jest wyłącznie kwota dyskonta) uniemożliwiłoby zastosowanie dyspozycji przepisu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT w zakresie, w jaki odnosi się on do przychodów z tytułu wykupu obligacji przez emitenta, a przez to naruszałoby zakaz wykładni per non est, tj. zakaz takiej interpretacji przepisu, w której pewne fragmenty przepisu okazują się bezprzedmiotowe.

Ad. 6

Nawiązując do odpowiedzi udzielonej na pytanie nr 5 Wnioskodawca pragnie jeszcze raz podkreślić, że ustawodawca wprost wskazał w treści art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT, że wydatki poniesione na nabycie obligacji stają się kosztem podatkowym z chwilą wykupu tych obligacji przez emitenta.

Mając na uwadze powyższe w ocenie Wnioskodawcy kosztem uzyskania przychodu Wnioskodawcy, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będą wydatki poniesione przez Wnioskodawcę na nabycie tych obligacji, potrącalne z chwilą wykupu obligacji.

Ad. 7

Na wstępie należy zaznaczyć, że Wnioskodawcy znane są stanowiska wyrażane przez organy podatkowe, zgodnie z którymi wykup obligacji przez emitenta stanowi zbycie obligacji w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 8 w zw. z art 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT (por. przykładowo interpretacje indywidualne wydane przez Dyrektora KIS z dnia 1 marca 2024 r., Znak: 0114-KDIP2-2.4010.694.2023.2.SP oraz z dnia 29 grudnia 2023 r., Znak: 0111-KDIB1-1.4010.567. 2023.1.AW.

W przywołanych powyżej interpretacjach organ odwołał się do językowego brzmienia art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT. W interpretacji z dn. 01.03.2024 r. Dyrektor KIS podkreślił, że: „Przechodząc na grunt analizowanej sprawy wskazać należy, że treść art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p., wyraźnie stanowi, iż: nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie (...) papierów wartościowych, (...); wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia (...) papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych (...). Nie ulega wątpliwości, że obligacje zaliczają się do papierów wartościowych (art. 4 ust. 1 ustawy o obligacjach). Ustawodawca jednoznacznie wskazuje, że jedną z form zbycia papierów wartościowych, a więc także obligacji, jest ich wykup przez emitenta.

Zatem wydatki poniesione na nabycie obligacji będą stanowić koszty uzyskania przychodów w momencie wykupu przez emitenta na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT, jednakże nie w pełnej wysokości.

Nie można zatem zgodzić się z Państwem, że w przypadku sprzedaży obligacji za cenę niższą niż cena ich nabycia będą mieli prawo do zaliczenia do kosztów podatkowych całej kwoty, za którą nabyli obligacje. Na przeszkodzie temu stoi bowiem przepis art. 16 ust. 1 pkt 39 udpop, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, w tym w sposób określony w art. 12 ust. 1 pkt 7, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio zostały zarachowane jako przychód należny do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny.

Wbrew Państwa twierdzeniu, przepis art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT nie jest jedynym, który należy mieć na uwadze, rozliczając podatkowo transakcję sprzedaży obligacji na rzecz emitenta. Ustalając wynik podatkowy z tego tytułu na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. Bank powinien mieć na względzie także przepis art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, co oznacza, że strata powstała w efekcie tej transakcji nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodów. W sprawie nie zajdzie zastosowania wyjątek zawarty w tym przepisie, gdyż z treści wniosku nie wynika, aby wierzytelność z tytułu obligacji była uprzednio zaliczona do przychodów należnych”.

W ocenie Wnioskodawcy, organ dokonał błędnej wykładni językowej 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT.

Stosownie bowiem do art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia albo umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 7e, w części niezaliczonej w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów.

W ocenie Wnioskodawcy, wyrażenie „w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych” odnosi się do użytej wcześniej w tym przepisie frazy „przychodu z...”, a zatem przychodu z odpłatnego zbycia papierów wartościowych. Posłużenie się przez ustawodawcę wyrażeniem „w tym” oznacza, że „wykup przez emitenta papierów wartościowych” stanowi jeden z przykładów uzyskania przychodu z papierów wartościowych i w związku z wystąpieniem właśnie tego przychodu podatnik jest uprawniony do rozpoznania kosztów podatkowych. Przepis art. 16 ust. 1 pkt 8 Ustawy o CIT w żadnej mierze nie zawiera cywilnoprawnej kwalifikacji, w myśl której „wykup przez emitenta papierów wartościowych” miałby stanowić formę odpłatnego zbycia takiego papieru. Jedyną funkcją omawianego przepisu jest określenie tego, co stanowi koszt uzyskania przychodu m.in. „z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych” oraz określnie tego, kiedy ten koszt jest potrącalny.

W takim wypadku nie znajdzie zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, bowiem w przepisie tym mowa o stratach z odpłatnego zbycia, a jak Wnioskodawca wskazał, pojęcie to nie jest tożsame z wykupem.

Jednocześnie nawet jednak przyjmując, że wykup obligacji przez emitenta stanowi odpłatne zbycie obligacji, to nie jest to równoznaczne z odpłatnym zbyciem wierzytelności w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, co potwierdzają argumenty przywołane przez Wnioskodawcę w zakresie dotyczącym rozpoznania wydatków na nabycie obligacji przy ich sprzedaży na rzecz podmiotu trzeciego spoza PG lub na rzecz podmiotu innego niż Wnioskodawca, również wchodzącego w skład PGK, które to argumenty znajdą również zastosowanie w niniejszym przypadku. Argumenty te, przedstawione w ad. 3 niniejszego wniosku, polegają na:

-   rozróżnieniu pojęcia „wierzytelności” i „papierów wartościowych” dokonanym przez samego ustawodawcę na gruncie przepisów ustawy o CIT;

-   zachowaniu równości w traktowaniu podatników będących rezydentami i nierezydentami;

-   równym traktowaniu nabywców obligacji w kontekście Interpretacji Ogólnej wydanej przez Ministra Finansów oraz konstytucyjnych zasad równości i proporcjonalności popartych orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego;

-   potencjalnym wystąpienie podwójnego opodatkowania;

-   trafności poglądów wyrażonych przez sądy administracyjne i organy podatkowe, które Wnioskodawca przywołał w ad. 3 pkt v. niniejszego wniosku.

Mając na uwadze powyższe w ocenie Wnioskodawcy w przypadku, w którym cena wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji przez Wnioskodawcę, Wnioskodawca będzie uprawniony do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości.

Ad. 8

W myśl art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b) ustawy o CIT za przychody z zysków kapitałowych uważa się przychody z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych.

Mając na uwadze art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b) ustawy o CIT i fakt, że obligacja stanowi papier wartościowy, to przychód z tytułu wykupu obligacji przez emitenta stanowi przychód z papierów wartościowych.

Tym samym w ocenie Wnioskodawcy przychód i koszty uzyskania przychodu z tytułu przedstawienia obligacji emitentowi do wykupu w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, Wnioskodawca powinien rozpoznać w źródle zyski kapitałowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Ad. 1, 5

Przedmiotem Państwa wątpliwości w zakresie pytania Nr 1 i 5 jest kwestia ustalenia:

-  czy Państwa przychodem, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2805 ze zm., dalej: „ustawa o CIT”), z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie cena obligacji należna z tytułu ich sprzedaży,

-  czy Państwa przychodem, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu wykupu przez emitenta obligacji w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będzie cała kwota należna od emitenta z tytułu realizacji Państwa praw.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o CIT:

W myśl art. 12 ust. 3 ustawy o CIT:

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiuje ściśle pojęcia przychodu podatkowego. Ustawodawca ograniczył się w tym zakresie do wskazania w art. 12 ust. 1 ustawy o CIT przykładowych przysporzeń, zaliczanych do tej kategorii. Jednakże z treści art. 12 ustawy o CIT wynika, że pojęcie „przychodu” jest bardzo szerokie i obejmuje m.in. wszystkie otrzymane pieniądze z zastrzeżeniem wyjątków wskazanych w przepisach. 

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o CIT:

Jak stanowi natomiast art. 14 ust. 2 ustawy o CIT:

W myśl art. 14 ust. 3 ustawy o CIT:

Biorąc pod uwagę opis sprawy i powołane powyżej przepisy należy zgodzić się z Państwem, że Państwa przychodem z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie cena należna na dzień sprzedaży obligacji z zastrzeżeniem, że bez nieuzasadnionych przyczyn nie odbiega znacznie od wartości rynkowej.

Wobec powyższego Państwa stanowisko w zakresie pytania Nr 1 należało uznać za prawidłowe.

Odnosząc się natomiast do sposobu określenia wartości przychodu należnego z tytułu wykupu obligacji przez emitenta, uwagę należy zwrócić na przepis art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT, zgodnie z którym:

Z żadnego przepisu ustawy o CIT nie wynika, że w momencie wykupu obligacji przez emitenta przychodem obligatariusza są jedynie odsetki lub dyskonto. Ustawodawca jednoznacznie wskazuje, że jedną z form zbycia papierów wartościowych, a więc także obligacji, jest ich wykup przez emitenta.

W wyniku wykupu obligacji przez ich emitenta, dochodzi do realizacji praw z obligacji, tj. Wnioskodawca otrzymuje wartość nominalną obligacji, której element stanowi dyskonto.

Wobec powyższego, Spółka ustalając w przychodach powinna uwzględnić całą kwotę otrzymaną z tytułu realizacji prawa, jakim jest wierzytelność przysługująca wnioskodawcy jako obligatariuszowi wobec emitenta wynikająca ze zobowiązania emitenta do wykupu obligacji w ustalonym terminie.

Zatem zgodzić się należy z Państwa stanowiskiem, że Państwa przychodem z tytułu wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będzie cała kwota należna od emitenta z tytułu realizacji praw Wnioskodawcy.

Wobec powyższego Państwa stanowisko w zakresie pytania Nr 5 należało uznać za prawidłowe.

Ad. 2, 3, 6 i 7

Przedmiotem Państwa wątpliwości w zakresie pytania NR 2, 3 i 7 jest kwestia ustalenia:

-  czy Państwa kosztem uzyskania przychodu, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będą wydatki poniesione przez Państwa na nabycie tych obligacji, potrącalne z chwilą sprzedaży obligacji,

-  czy w przypadku, w którym cena sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji przez Państwa, będą Państwo uprawnieni do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości,

-  czy Państwa kosztem uzyskania przychodu, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będą wydatki poniesione przez Państwa na nabycie tych obligacji, potrącalne z chwilą wykupu obligacji,

-  czy w przypadku, w którym cena wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji, będą Państwo uprawnieni do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT:

Definicja kosztów uzyskania przychodów sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu ze źródła przychodu lub realną szansą powstania przychodu podatkowego, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła jego uzyskiwania.

Innymi słowy oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem, a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy.

Zgodnie z powołanym już wyżej art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT:

Z kolei zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT:

Natomiast zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2244 ze zm.),

Przechodząc na grunt analizowanej sprawy wskazać należy, że treść art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT, wyraźnie stanowi, iż: nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie (…) papierów wartościowych, (…); wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia (…) papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych (…). Nie ulega wątpliwości, że obligacje zaliczają się do papierów wartościowych (art. 4 ust. 1 ustawy o obligacjach). Ustawodawca jednoznacznie wskazuje, że jedną z form zbycia papierów wartościowych, a więc także obligacji, jest ich wykup przez emitenta.

Zatem wydatki poniesione na nabycie obligacji będą stanowić koszty uzyskania przychodów w momencie sprzedaży lub wykupu przez emitenta na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT, jednakże nie w pełnej wysokości.

Nie można się zatem z Państwem zgodzić, że w przypadku sprzedaży obligacji czy też wykupu obligacji przez emitenta za cenę niższą niż cena ich nabycia będziecie Państwo mieli prawo do zaliczenia do kosztów podatkowych całej kwoty, za którą nabyli Państwo obligacje. Na przeszkodzie temu stoi bowiem przepis art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, w tym w sposób określony w art. 12 ust. 1 pkt 7, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio zostały zarachowane jako przychód należny do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny.

Zasadność zastosowania w niniejszej sprawie art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, wynika przede wszystkim z poniższych okoliczności. Obligacje zaliczają się do papierów wartościowych o charakterze dłużnym.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o obligacjach, obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji, zwanego dalej „obligatariuszem”, i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. W wyniku emisji obligacji emitent uzyskuje, często długoterminowe, źródło finansowania swojej działalności, nabywca zaś lokuje środki pieniężne w celu uzyskania korzyści o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym. Istota tych papierów polega bowiem na tym, że emitent poprzez sprzedaż uzyskuje od nabywców określoną kwotę pieniężną (pewnego rodzaju pożyczkę), którą jest zobowiązany zwrócić w terminie oznaczonym na danym papierze wartościowym (w sposób i w terminach określonych w warunkach emisji) oraz zapłacić nabywcy papieru wartościowego, określoną kwotę dyskonta lub procent za korzystanie z pieniędzy.

Obligacja jest więc nierozerwalnie związana z długiem. Jest to papier wartościowy, który poświadcza istnienie długu. To właśnie szczególna forma – papieru wartościowego – odróżnia ją od pożyczki, która jest również zaciągnięciem długu. Wierzycielem emitenta staje się każdy kolejny posiadacz (nabywca) obligacji.

W wyroku WSA w Warszawie z dnia 24 maja 2017 r. sygn. akt III SA/Wa 1240/16 Sąd stwierdził: „Zdaniem Sądu obligacja ma charakter pożyczkowy, tym samym wierzytelność inkorporowana w obligacji jest wierzytelnością pożyczkową, którą ta obligacja potwierdza (inkorporuje) i mieści się w pojęciu wierzytelności o jakiej mowa w art. 16 ust. 1 pkt 39 u.p.d.o.p.”

Tożsame stanowisko zawarto w wyroku tego samego Sądu z dnia 18 stycznia 2013 r. sygn. akt III SA/Wa 1564/12, w którym czytamy: „(…) nie może budzić wątpliwości, że obligacja jest papierem wartościowym, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem wobec właściciela obligacji, zobowiązującym się do spełnienia określonego w obligacji świadczenia. Obligacje zalicza się do kategorii papierów wartościowych dłużnych (papierów wartościowych wierzycielskich). Pomiędzy emitentem obligacji a obligatariuszem zawiązuje się stosunek zobowiązaniowy, do którego należy stosować odpowiednio m.in. przepisy Kodeksu cywilnego o zobowiązaniach (art. 353-534 KC). Obligatariusz jako wierzyciel może żądać od emitenta jako dłużnika, świadczenia określonego w treści obligacji, a emitent powinien to świadczenie spełnić. Innymi słowy, wierzytelności ucieleśnionej w obligacji przysługującej obligatariuszowi odpowiada dług ciążący na emitencie (por. Michał Romanowski, Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck str. 77).

Prawidłowe jest więc stanowisko Ministra Finansów, że obligacja jest nierozerwalnie związana z długiem. Rozumiana natomiast jako papier wartościowy stanowi potwierdzenie istnienia długu. Obligacja stanowi więc potwierdzenie wierzytelności nabywcy obligacji (w stosunku do emitenta) z tytułu zwrotu przekazanej emitentowi od nabywcy obligacji, określonej kwoty pieniężnej.

(…) Skoro więc w przypadku zbycia obligacji mamy do czynienia ze zbyciem wierzytelności pożyczkowej, to zgodzić się należy z Ministrem Finansów, iż ewentualna strata powstała w wyniku zbycia obligacji stanowi stratę, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 39 u.p.d.o.p. Warto przy tym podkreślić, iż przepis ten nie różnicuje wierzytelności, co wskazuje, że zakres regulacji art. 16 ust. 1 pkt 39 u.p.d.o.p. dotyczy odpłatnego zbycia wszelkich wierzytelności. Jedynie dla celu określenia kosztów uzyskania przychodu, ustawodawca różnicuje wierzytelności stanowiące przedmiot odpłatnego zbycia na wierzytelności zarachowane uprzednio do przychodów należnych na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy oraz wierzytelności pozostałe”.

Stanowisko zawarte w powyższym orzeczeniu uzyskało także aprobatę Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w wyroku z dnia 27 maja 2015 r. sygn. akt II FSK 1143/13 stwierdził m.in.: „W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie można podzielić wywodów skargi kasacyjnej, że obligacje nie mają charakteru pożyczkowego. Jakkolwiek z literalnego brzmienia art. 729 K.c. wynika, że do essentialia negotii umowy pożyczki należy zobowiązanie biorącego pożyczkę do zwrotu tej samej kwoty pieniędzy, to prawo cywilne dopuszcza możliwość zawarcia takiej umowy pod tytułem odpłatnym, a odpłatność może być wyrażana w dowolny sposób (por. W. Popiołek w: K. Pietrzykowski red., Kodeks cywilny, Komentarz, Tom II, Warszawa 1998, str. 306). Rację ma więc sąd pierwszej instancji, że na umowę pożyczki należy patrzeć w szerszym zakresie. Ponadto, co najistotniejsze, umowa emisji obligacji spełnia cechy kredytu, co już przez ten fakt, czyni ją umową zbliżoną do umowy pożyczki pieniężnej (W. Popiołek, op.cit. str. 308; P. Kochański, Polskie prawo o obligacjach, Samorząd Terytorialny 1995, nr 3, str. 37 i nast.)(…).

Nie znajduje uzasadnienia pogląd strony skarżącej, że skoro obligacje jak i papier wartościowy są kategoriami prawnymi, zdefiniowanymi w odrębnych ustawach, a art. 16 ust. 1 pkt 39 u.p.d.o.p. się do nich nie odwołuje, to nie ma podstaw do zastosowania tego przepisu do straty ze zbycia obligacji (…)”.

Analogiczny pogląd został wyrażony w wyroku WSA w Warszawie z dnia 6 grudnia 2019 r. sygn. akt III SA/Wa 849/19, gdzie dodatkowo stwierdzono: „W odniesieniu do podnoszonej przez skarżącego kwestii, że w obydwu ustawach podatkowych ustawodawca rozróżnia wyraźnie i precyzyjnie skutki podatkowe, które są związane z wierzytelnościami wynikającymi z różnych stosunków zobowiązaniowych od skutków związanych z papierami wartościowymi, należy wskazać, że w treści art. 16 ust. 1 pkt 39 updop, takiego rozróżnienia nie ma. Oznacza to – w ocenie sądu – że dyspozycji tego przepisu podlegają wszelkiego rodzaju wierzytelności, niezależnie od tego czy są powiązane, czy też nie z papierami wartościowymi”. Powyższe orzeczenie uzyskało aprobatę NSA, który w wyroku z dnia  26 stycznia 2023 r. sygn. akt II FSK 1460/20 stwierdził: „Sąd administracyjny pierwszej instancji zasadnie przyjął, że analizowany przepis dotyczy również straty z tytułu zbycia wierzytelności (inkorporowanej w formie obligacji). Nie znajdują, więc uzasadnienia wątpliwości strony wskazującej na przesłanki wynikające z zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p w sytuacji przyjęcia, iż obligacja jest papierem wartościowym o charakterze dłużnym (skoro właśnie taki charakter dokumentu odpowiada wierzytelności w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt. 39 tej ustawy).”

Reasumując, przy ustalaniu wysokości kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT, muszą Państwo mieć na względzie także przepis art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy, co oznacza, że strata powstała w wyniku sprzedaży obligacji czy wykupu przez emitenta obligacji nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodów. Kosztem może być tylko ta część wydatku na nabycie obligacji, która odpowiada wysokości przychodu uzyskanego z ich zbycia.

Wobec powyższego Państwa stanowisko, zgodnie z którym:

-  Państwa kosztem uzyskania przychodu z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będą wydatki poniesione przez Państwa na nabycie tych obligacji, potrącalne z chwilą sprzedaży obligacji – jest prawidłowe,

-  w przypadku, w którym cena sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji przez Państwa, będą Państwo uprawnieni do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości – jest nieprawidłowe,

-  Państwa kosztem uzyskania przychodu, w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, z tytułu wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym, będą wydatki poniesione przez Państwa na nabycie tych obligacji, potrącalne z chwilą wykupu obligacji – jest prawidłowe,

-  w przypadku, w którym wykupu obligacji przez emitenta w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy będzie niższa niż cena nabycia tych obligacji przez Państwa, będą Państwo uprawnieni do potrącenia poniesionych na nabycie tych obligacji kosztów uzyskania przychodu w pełnej wysokości – jest nieprawidłowe.

Wobec powyższego Państwa stanowisko w zakresie pytania Nr 2, 3, 6 i 7 należało uznać w części za prawidłowe i w części za nieprawidłowe.

Ad. 4 i 8

Przedmiotem Państwa wątpliwości w zakresie pytania Nr 4 i 8 jest kwestia ustalenia w jakim źródle przychodów powinni Państwo rozpoznać przychód i koszty uzyskania przychodu z tytułu:

-  sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK.;

-  przedstawienia obligacji emitentowi do wykupu w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym.

Odnosząc się do powyższych wątpliwości wskazać należy, że  ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych wydzielił odrębne źródło przychodów, tym samym zamieścił w niej katalog, w którym określił listę przychodów alokowanych do źródła przychodów z zysków kapitałowych.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o CIT:

W myśl art. 7 ust. 2 ustawy o CIT:

Należy zauważyć, że od 2018 r. w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, przychody podatników zostały rozdzielone na dwa źródła:

-  z zysków kapitałowych oraz

-  z innych źródeł.

Istotą wprowadzonych zmian jest wyodrębnienie źródła przychodów w postaci zysków kapitałowych i oddzielenie dochodów uzyskiwanych z tego tytułu od pozostałych dochodów uzyskiwanych przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych.

Zgodnie z art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b i e ustawy o CIT:

Zauważyć należy, że przepis art. 7b ust. 1 ww. ustawy, zawiera zamknięty katalog przychodów, które należy zakwalifikować do przychodów z zysków kapitałowych. Wskazane zostały w nim konkretne transakcje gospodarcze kreujące przychód podatkowy z zysków kapitałowych, co oznacza, że wszelkie inne przychody niewymienione w tym przepisie nie będą zaliczane do tej kategorii przychodów.

Wobec powyższego ponownie wskazać należy, że zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o obligacjach:

Powyższe również znajduje potwierdzenie w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 646 ze zm.).

Jak wynika z art. 3 pkt 1 lit. a ww. ustawy:

Przechodząc na grunt analizowanej sprawy zauważyć należy, że z przywołanego wcześniej art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b ustawy o CIT, wynika wprost, że za przychody z zysków kapitałowych uważa się przychody z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych.

Jednocześnie, z przychodów tych wyłączono przychody uzyskiwane z pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów, niezaliczanych do zysków kapitałowych.

Natomiast w odniesieniu do przychodów z papierów wartościowych, nie zwarto analogicznego wyłączenia, w związku z czym, mając na uwadze powyższe, przychody te powinny zostać w całości zaliczone do źródła „zyski kapitałowe”.

Mając na uwadze powyższe, zgodzić się należy z Państwa stanowiskiem, że:

-  przychód i koszty uzyskania przychodu z tytułu sprzedaży obligacji na rzecz podmiotu trzeciego spoza PGK lub innego podmiotu wchodzącego w skład PGK

-  przychód i koszty uzyskania przychodu z tytułu przedstawienia obligacji emitentowi do wykupu w terminie zasadniczym określonym w prospekcie emisyjnym lub w terminie wcześniejszym niż termin zasadniczy, również określonym w prospekcie emisyjnym

powinni Państwo rozpoznać w źródle zyski kapitałowe.

Wobec powyższego Państwa stanowisko w zakresie pytania Nr 4 i Nr 8 należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych oraz orzeczeń sądów administracyjnych należy stwierdzić, iż zostały one wydane w indywidualnych sprawach podmiotów, które o ich wydanie wystąpiły, zatem nie są one wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację. Odnosząc się natomiast do powołanej interpretacji ogólnej wskazać należy, że dotyczy ona obligacji skarbowych, uregulowanych odrębnie i służących innym celom niż obligacje korporacyjne.

Odnosząc się natomiast do wyrażonego we wniosku stanowiska Spółki wywodzonego z ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), należy zauważyć, że w toku postępowania interpretacyjnego organy podatkowe nie są władne do dokonywania kontroli zgodności unormowań polskiego prawa podatkowego z postanowieniami ww. aktu prawnego. Wydawane przez Organ interpretacje indywidualne nie mają charakteru aktu normatywnego, a jedynie przedstawiają pogląd Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na interpretowane zagadnienie podatkowe.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

-   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-  w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-  w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).