Czy cesja wierzytelności własnych w wyniku zawarcia przez Wnioskodawcę z Faktorem Umowy Faktoringu, na warunkach opisanych w zdarzeniu przyszłym, niestanowiąca umowy sprzedaży wierzytelności w rozumieniu kodeksu cywilnego, będzie skutkować dla Wnioskodawcy (jako faktoranta) powstaniem przychodu podatkowego, w sytuacji gdy wierzytelność ta zostanie uprzednio opodatkowana jako przychód należny, a otrzymana od Faktora kwota w związku z cesją wierzytelności nie przewyższy nominalnej wartości wierzytelności. Czy Wnioskodawca ma prawo do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tytułu cesji wierzytelności na Faktora w ramach Umowy Faktoringu w kwocie brutto wierzytelności. Czy Wnioskodawca ma prawo do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tytułu wynagrodzenia płaconego Faktorowi za usługę faktoringu wykonaną na podstawie Umowy Faktoringu.

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

 1) ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku z 5 maja 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej – uwzględniam przy tym wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 14 stycznia 2021 r., sygn. akt I SA/Wr 527/20 oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 stycznia 2024 r., sygn. akt II FSK 569/21;

 2) stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 maja 2020 r. wpłynął Państwa wniosek z 5 maja 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie ustalenia:

   - czy cesja wierzytelności własnych w wyniku zawarcia przez Wnioskodawcę z Faktorem Umowy Faktoringu, na warunkach opisanych w zdarzeniu przyszłym, niestanowiąca umowy sprzedaży wierzytelności w rozumieniu kodeksu cywilnego, będzie skutkować dla Wnioskodawcy (jako faktoranta) powstaniem przychodu podatkowego, w sytuacji gdy wierzytelność ta zostanie uprzednio opodatkowana jako przychód należny, a otrzymana od Faktora kwota w związku z cesją wierzytelności nie przewyższy nominalnej wartości wierzytelności,

   - czy Wnioskodawca ma prawo do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tytułu cesji wierzytelności na Faktora w ramach Umowy Faktoringu w kwocie brutto wierzytelności,

   - czy Wnioskodawca ma prawo do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tytułu wynagrodzenia płaconego Faktorowi za usługę faktoringu wykonaną na podstawie Umowy Faktoringu.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Spółka („Wnioskodawca”) jest spółką kapitałową prawa polskiego, będącą rezydentem podatkowym opodatkowanym od całości swoich dochodów na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Spółka jest zarejestrowana do celów VAT w Polsce. Prowadzi działalność gospodarczą polegającą m.in. na produkcji i sprzedaży elastycznej pianki poliuretanowej. Spółka jest też częścią międzynarodowej Grupy.

W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, Wnioskodawca przystąpił do Ogólnoeuropejskiej Umowy Faktoringu (…). … lutego 2020 r. Wnioskodawca zawarł umowę zmiany i konsolidacji Ogólnoeuropejskiej Umowy Faktoringu (…, dalej „Umowa Faktoringu”), która na nowo określiła obowiązki i prawa Wnioskodawcy z tytułu uczestnictwa w umowie faktoringu. W związku z zawarciem Umowy Faktoringu … lutego 2020 r., po stronie Wnioskodawcy pojawiły się wątpliwości dotyczące prawidłowego rozliczenia Umowy Faktoringu dla celów podatkowych. Umowa Faktoringu została już zawarta, ale w stosunku do Wnioskodawcy (polskiej spółki) nie weszła jeszcze w życie z przyczyn formalnych (stąd, Wnioskodawca pyta o zdarzenia przyszłe).

Stroną Umowy Faktoringu jest kilkanaście podmiotów, posiadających siedziby w różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej, w tym również spółka kapitałowa z siedzibą (…) („Faktor”), prowadząca działalność gospodarczą obejmującą m.in. działalność w zakresie świadczenia usług faktoringowych. Faktor podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania na terytorium państwa swojej rezydencji – czyli (…), jest również zarejestrowany (…) jako podatnik VAT (…). Faktor nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.

Zgodnie z Umową Faktoringu Wnioskodawca ma być beneficjentem świadczonych przez Faktora usług faktoringu. W ramach świadczonych przez Faktora usług faktoringu Wnioskodawca ma przenosić (cedować) na Faktora swoje określone wierzytelności i w ten sposób uzyskiwać finansowanie od Faktora (w wysokości nie wyższej niż nominalna wartość cedowanej wierzytelności brutto, tj. wraz z kwotą VAT). Przeniesienie wierzytelności na rzecz Faktora odbywać się będzie w formie cesji wierzytelności. Umowa cesji wierzytelności zawierana jest pomiędzy Wnioskodawcą, a Faktorem w ramach realizacji Umowy Faktoringu.

W celu uniknięcia wątpliwości Strony zgodnie ustaliły, że umowa cesji wierzytelności nie jest umową samodzielną (o skutku zobowiązująco-rozporządzającym), a jedynie stanowi wykonanie wieloelementowej nowej Umowy Faktoringu, a zatem umowa cesji wierzytelności jest konsekwencją nowo zawartej … lutego 2020 r. Umowy Faktoringu. W konsekwencji, umowa cesji wierzytelność przez Wnioskodawcę na Faktora ma jedynie charakter czynności rozporządzającej, której źródłem (przyczyną, tj. causa) jest Umowa Faktoringu. W oparciu o Umowę Faktoringu dokonywane są liczne cesje wierzytelności oraz udostępniane Spółce (faktorantowi) środki pieniężne. Zawarcie Umowy Faktoringu podyktowane było w szczególności umożliwieniem Spółce finansowania bieżącej działalności przedsiębiorstwa, co pozwoliło skrócić cykl rotacji należności, a więc poprawić bieżącą płynność Spółki. Co istotne, w Umowie Faktoringu strony jasno podkreśliły, że cesja wierzytelności dokonywana przez Wnioskodawcę na rzecz Faktora w wykonaniu Umowy Faktoringu nie stanowi umowy sprzedaży w rozumieniu art. 535 kodeksu cywilnego. Wynika to choćby z faktu, że umowa sprzedaży jest umową nazwaną, a zawarta przez Wnioskodawcę Umowa nie jest umową nazwaną.

Ponadto, elementy przedmiotowo istotne umowy sprzedaży nie są w całości spełnione w przypadku cesji na podstawie Umowy Faktoringu, gdyż przeniesienie wierzytelności na Faktora nie jest zawsze bezwarunkowe i bezzwrotne.

Zgodnie z Umową Faktoringu, Faktor co do zasady przejmie ryzyko niewypłacalności dłużnika wobec wierzytelności objętych faktoringiem do wysokości przyznanego (uzgodnionego) limitu. Faktor zachowa jednak prawo do zwrotnego przeniesienia przeterminowanych wierzytelności w ściśle określonych przypadkach. Niezależnie, czy Faktor przejmie ryzyko niewypłacalności dłużnika, zasadniczo nastąpi zmiana wierzyciela. Wierzytelności będą przenoszone jako wierzytelności istniejące oraz przyszłe. Wierzytelności przenoszone w ramach transakcji to własne wierzytelności handlowe wynikające ze sprzedaży towarów oraz usług przez Wnioskodawcę. W konsekwencji, przed dokonaniem cesji Wnioskodawca zasadniczo rozpozna przychód należny z tytułu tych wierzytelności, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Przedmiotem przelewów będą jedynie wierzytelności spełniające określone warunki, tj. m.in.:

   - muszą w pełni przysługiwać Wnioskodawcy;

   - powinny wynikać z umów;

   - powinny być denominowane w PLN lub innej walucie wskazanej w Umowie;

   - powinny być udokumentowane na fakturach wydanych Faktorowi przez Wnioskodawcę, a wystawionych wobec dłużników Wnioskodawcy;

   - powinny być źródłem ważnego, zgodnego z prawem, wiążącego i wykonywalnego zobowiązania do zapłaty;

   - nie mogą podlegać wymogowi uzyskania zgody dłużnika Wnioskodawcy na przeniesienie (przelew) takiej wierzytelności albo zgoda taka powinna zostać uzyskana przed przeniesieniem (przelaniem) wierzytelności na rzecz Faktora;

   - nie mogą wynikać z umów z konsumentami.

Z tytułu świadczonych usług Faktor będzie otrzymywał wynagrodzenie na zasadach prowizyjnych. Prowizja ta jest skalkulowana m.in. w oparciu o określony procent wartości wierzytelności nabytych w toku realizacji Umowy Faktoringu oraz stawki procentowane (przykładowo LIBOR/EURIBOR Z WIBOR), przy czym w ciągu roku wartość wynagrodzenia płatnego na rzecz Faktora nie może być mniejsza niż kwota określona w Umowie Faktoringu. Ponadto, Faktor jest uprawniony do otrzymania dodatkowych opłat określonych w Umowie Faktoringu.

Pytania

 1. Czy cesja wierzytelności własnych w wyniku zawarcia przez Wnioskodawcę z Faktorem Umowy Faktoringu, na warunkach opisanych w zdarzeniu przyszłym, niestanowiąca umowy sprzedaży wierzytelności w rozumieniu kodeksu cywilnego, będzie skutkować dla Wnioskodawcy (jako faktoranta) powstaniem przychodu podatkowego, w sytuacji gdy wierzytelność ta zostanie uprzednio opodatkowana jako przychód należny, a otrzymana od Faktora kwota w związku z cesją wierzytelności nie przewyższy nominalnej wartości wierzytelności?

 2. Czy Wnioskodawca ma prawo do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tytułu cesji wierzytelności na Faktora w ramach Umowy Faktoringu w kwocie brutto wierzytelności?

 3. Czy Wnioskodawca ma prawo do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tytułu wynagrodzenia płaconego Faktorowi za usługę faktoringu wykonaną na podstawie Umowy Faktoringu?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad. 1)

Państwa zdaniem, cesja wierzytelności własnych w wyniku zawarcia przez Wnioskodawcę z Faktorem Umowy Faktoringu, na warunkach opisanych w zdarzeniu przyszłym, niestanowiąca umowy sprzedaży wierzytelności w rozumieniu kodeksu cywilnego, nie będzie skutkować dla Wnioskodawcy (jako faktoranta) powstaniem przychodu podatkowego, w sytuacji gdy wierzytelność ta zostanie uprzednio opodatkowana jako przychód należny, a otrzymana od Faktora kwota w związku z cesją wierzytelności nie przewyższy nominalnej wartości wierzytelności.

Uzasadniając własne stanowisko wskazali Państwo, że wynika to z następujących okoliczności: Umowę Faktoringu zalicza się do tzw. umów nienazwanych co oznacza, że nie jest stypizowana ustawowo i stanowi umowę pośrednictwa w obrocie gospodarczym. Factoring uważany jest za umowę łączącą w sobie elementy różnych umów, np. cesji wierzytelności i umowy zlecenia, jednak bez całkowitego utożsamiania jej z którąkolwiek z tych umów. Przyjęto, że do umowy należy stosować przepisy kodeksu cywilnego dotyczące m.in. cesji wierzytelności. Jest to uzasadnione, gdyż przedmiotem umowy jest istniejąca wierzytelność pieniężna. Umowa ta w sensie prawnym zaliczana jest do umów odpłatnych, terminowych, kauzalnych, wzajemnych i konsensualnych. W praktyce przyjęła się definicja, na podstawie której można stwierdzić, że faktoring polega na przejęciu przez faktora określonych wierzytelności przysługujących przedsiębiorcy z tytułu sprzedaży, dostawy lub usługi, w zamian za określoną kwotę odpowiadającą wierzytelności. Ponadto, w ramach umowy faktor może zobowiązać się do dokonania czynności dodatkowych. Faktoring jest usługą odpłatną, co oznacza, że faktorant płaci wynagrodzenie za usługi faktora.

Wnioskodawca wskazuje, że w praktyce gospodarczej wykształciły się różne rodzaje faktoringu. Jednak podstawowym kryterium jego podziału, zarówno na rynku polskim, jak również w innych krajach, jest kwestia ryzyka związanego z przejęciem wierzytelności przez faktora. To podstawowe kryterium podziału usług faktoringowych, wywiera wpływ na wysokość kosztów. Wyróżnia się podział na factoring pełny (właściwy) i niepełny (niewłaściwy) oraz faktoring mieszany, rozkładający po części ryzyko niewypłacalności dłużnika – na faktora oraz faktoranta.

Factoring pełny (właściwy) polega na tym, że faktor na mocy zawartej umowy o przelew wierzytelności przejmuje nie tylko wszelkie wierzytelności służące sprzedawcy (usługodawcy) względem dłużnika (nabywcy towaru lub usługi), ale dodatkowo obciąża go ryzyko niewypłacalności tego ostatniego. Zatem w umowie factoringu pełnego (właściwego) ryzyko niewypłacalności dłużnika ponosić będzie faktor (tzw. ryzyko dei credere). Faktoring niepełny (niewłaściwy) polega na tym, że ryzyko wypłacalności dłużnika nie przechodzi na faktora, co w szczególności oznacza, że cesja wierzytelności faktoranta (dostawcy, usługodawcy) na faktora nie jest definitywna.

Niezależnie, który rodzaj faktoringu zostanie uznany za dominujący w Umowie Faktoringu, to niewątpliwie nie skutkuje on zawarciem przez Faktora i faktoranta (tut. Wnioskodawcę) umowy sprzedaży wierzytelności. Zgodnie z art. 535 § 1 Kodeksu cywilnego („KC”) przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. W myśl art. 555 KC przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii, praw oraz wody. Umowa sprzedaży jest umową o skutku rzeczowym (tj. zobowiązująco-rozporządzająca). Tymczasem, cesja wierzytelności dokonywana w ramach Umowy Faktoringu zasadniczo ma skutek jedynie rozporządzający, gdyż zobowiązanie do przeniesienia wierzytelności z faktoranta (Wnioskodawcy) na Faktora, nie wynika z umowy cesji, lecz właśnie z Umowy Faktoringu (a zatem Umowa Faktoringu stanowi causa do dokonania samej czynności rozporządzającej, tj. cesji). W konsekwencji, skutków podatkowych cesji wierzytelności przez Wnioskodawcę na Faktora w ramach Umowy Faktoringu nie można utożsamiać ze skutkami sprzedaży wierzytelności. Niewątpliwie, skutków umowy cesji wierzytelności w zakresie podatku dochodowego nie należy też utożsamiać ze skutkami, jakie pociąga za sobą umowa pożyczki, gdyż w przypadku faktoringu pełnego (właściwego) Faktor, co do zasady nie ma prawa regresu wobec faktoranta (nie występuje tu obowiązek zwrotu wypłaconej kwoty).

W konsekwencji, umowa faktoringu stanowi umowę nienazwaną, która jednak zawiera w sobie nazwany w KC element „cesji”. Zgodnie z art. 509 § 1 KC, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 tego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Stosownie natomiast do art. 510 § 1 KC, przeniesienie wierzytelności może nastąpić w wyniku wykonania umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, która przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Ustawa CIT nie zawiera legalnej definicji przychodu, jednakże w art. 12 zostały wymienione przykładowe zdarzenia, których wystąpienie wiąże się z osiągnięciem przychodu. I tak, w art. 12 ust. 1 pkt 1 Ustawy CIT wskazano, że przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Natomiast, stosowanie do art. 12 ust. 3 Ustawy CIT, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Aby po stronie podatnika (tut. Wnioskodawcy) powstał przychód podatkowy musi on otrzymać (mieć postawioną do dyspozycji) wartość, która będzie zwiększała jego majątek. Inaczej mówiąc, przychodem dla podatnika może być jedynie faktyczne przysporzenie, które on uzyskuje. Z uwagi na przedmiot opodatkowania oraz cel podatku dochodowego należy niewątpliwie uznać, iż przychodem są jedynie faktyczne przysporzenia po stronie podatnika, które mają rzeczywisty, trwały oraz definitywny charakter. Jeżeli natomiast podatnik uzyskuje świadczenie, które nie spełnia jednego z powyższych kryteriów, tj. na przykład nie stanowi rzeczywistego przysporzenia po stronie podatnika z uwagi na to, że jest jedynie spłatą rozpoznanej już jako przychód należny wierzytelności, wówczas nie powstaje dla podatnika przychód podatkowy. Nie można bowiem mówić o faktycznym wzbogaceniu się podatnika, co jest niezbędne dla powstania przychodu podatkowego (a zatem przyrostu w majątku podatnika).

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w doktrynie prawa podatkowego, na przykład w komentarzu do Ustawy CIT, którego autorzy stwierdzają, iż przychód dla celów podatkowych powinien mieć charakter definitywny oraz jednoznacznie określony. (...) Reasumując, przychód jest to taka zmiana stanu majątkowego, u której podstaw leży zamiar uzyskania przysporzenia i zmiana ta powinna cechować się definitywnością, być określona co do kwoty (bądź w inny wiarygodny sposób wyceniona), a uzyskujący przychód powinien w rezultacie mieć możliwość rozporządzania nim jak właściciel (G. Dźwigała, Z. Huszcz, P. Karwat, R. Krasnodębski, M. Ślifirczyk, F. Świtała, Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych. Komentarz, Warszawa 2007, s. 177).

W ten sam sposób pojęcie przychodu jest rozumiane w orzecznictwie sądów administracyjnych, na przykład Naczelny Sąd Administracyjny („NSA”) w wyroku z 27 listopada 2003 r., sygn. akt III SA 3382/02 jednoznacznie podkreślił, iż zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 i 3 do przychodów zaliczyć można tylko takie wartości, które określają definitywny przyrost majątku podatnika.

W innym wyroku z 14 maja 1998 r., sygn. akt SA/Sz 1305/97 NSA zaznaczył, iż: „z istoty podatku dochodowego wynika, że jest on ciężarem publicznoprawnym od przyrostu majątkowego (dochodu), a zatem przychodem – jako źródłem dochodu – jest tylko taka wartość, która wchodząc do majątku podatnika może powiększyć jego aktywa. Otrzymanymi pieniędzmi lub wartościami pieniężnymi są zatem w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 omawianej ustawy tylko takie wartości, które powiększają aktywa majątkowe podatnika, a więc takie, którymi może on rozporządzać jak własnymi.

Podobnie wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny („WSA”) we Wrocławiu w wyroku z 30 października 2007 r., sygn. akt I SA/Wr 861/07. Warto również zaznaczyć, iż analogiczne podejście do uznania uzyskanego świadczenia za przysporzenie, a w konsekwencji za przychód podatkowy prezentuje Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 24 września 2009 r. Znak: IPPB3/423-474/09-2/GJ, oraz Naczelnik Urzędu Skarbowego w Łodzi w interpretacji z 17 stycznia 2006 r., Znak: ŁUS 11-2-423/133/05/JB, a także Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 14 listopada 2008 r., Znak: ILPB3/423-506/08-2/EK pisząc, iż wskazać należy, iż o przychodzie można mówić wtedy, gdy następuje trwałe i definitywne przysporzenie majątkowe.

Pojęcie „przychody należne” w ujęciu materialno-podatkowym oznacza kwoty należne, których wydania podatnik może żądać, a które jeszcze nie zostały otrzymane. Oznacza to, że przychody te będą należne nawet wówczas, gdy ich nie otrzyma albo zrezygnuje z ich otrzymania. Dotyczy to również sytuacji, gdy strony odroczą termin płatności należności pieniężnych. Z drugiej jednak strony późniejsze otrzymanie zapłaty nie skutkuje ponownym powstaniem przychodu podatkowego (gdyż w przeciwnym wypadku powstałby on dwa razy). Otrzymanie środków pieniężnych przez faktoranta (tut. Wnioskodawcę) od Faktora w wyniku cesji wierzytelności do wysokości nominalnej wartości wierzytelności (brutto), w ramach umowy faktoringu, nie stanowi przysporzenia dla faktoranta (Wnioskodawcy), gdyż nie skutkuje to faktycznym przysporzeniem w majątku Wnioskodawcy. Wnioskodawca otrzymuje bowiem jedynie spłatę wierzytelności, którą już rozpoznał jako swój przychód należny albo która odpowiada kwocie wykazanego podatku VAT należnego, która nie stanowi przychodu zgodnie z przepisami Ustawy CIT (kwota VAT nie jest przysporzeniem majątkowym dla Wnioskodawcy, gdyż podlega wpłacie do organu podatkowego jako VAT należny). Ponieważ cesja jest wynikiem zawartej umowy faktoringu (nie jest odrębną umową sprzedaży wierzytelności) zatem w przypadku cesji wierzytelności własnej na rzecz Faktora w wyniku zawarcia umowy faktoringu i otrzymania zapłaty z tego tytułu, Wnioskodawca nie będzie osiągać przychodu, gdyż zgodnie z art. 12 ust. 3a Ustawy CIT osiągnął go już wcześniej, wykazując przychód należny z tytułu tej wierzytelności.

Jeżeli zatem wartość wierzytelności Wnioskodawca zaliczył do przychodów należnych, to uzyskane w wyniku cesji wierzytelności od Faktora środki nieprzewyższające wartości nominalnej brutto tej wierzytelności stanowić będą w istocie jedynie (i) spłatę należności już uprzednio zaliczonej do przychodów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób prawnych oraz (ii) spłatę wykazanej kwoty VAT należnego niestanowiącego przychodu dla Wnioskodawcy (tj. podlegającą wpłaceniu do organu podatkowego przez Wnioskodawcę jako podatnika VAT). Ze względu na fakt, że kwota wypłacona przez Faktora została już wcześniej zaliczona do przychodów Wnioskodawcy jako przychód należny, w momencie cesji wierzytelności nie może być ponownie uznana za przychód (gdyż Wnioskodawca nie sprzedaje tej wierzytelności Faktorowi, a jedynie w wyniku cesji uzyskuje od Faktora jej spłatę). W szczególności zaś za przychód Wnioskodawcy nie powinna zostać uznana ta część środków otrzymanych od Faktora w ramach cesji, która odpowiada cedowanej kwocie wierzytelności odpowiadającej podatkowi VAT należnemu (wykazanemu w fakturze sprzedażowej przez Wnioskodawcę). Kwota VAT nie jest bowiem przychodem podatkowym, a zatem również środki pieniężne otrzymane w tym zakresie od Faktora nie mogą stanowić dla Wnioskodawcy przychodu (choćby dlatego że nie są faktycznym przysporzeniem, a jedynie kwotą którą Wnioskodawca musi wykazać jako należny VAT w swoich rozliczeniach podatkowych).

Powyższe stanowisko potwierdzają organy podatkowe, przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji podatkowej z 26 września 2017 r., Znak: 0114-KDIP2-1.4010.183.2017.1.JS dotyczącej analogicznego stanu faktycznego, gdzie organ podatkowy uznał, że u zbywcy wierzytelności „własnej”, jeżeli wierzytelność została uprzednio zaliczona do przychodów należnych - zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (...) - odpłatność za zbytą wierzytelność nie zwiększa przychodów. W tym przypadku następuje bowiem jedynie spłata należności zaliczonej już wcześniej do przychodów. Ze względu na fakt, że kwota wypłacona przez Nabywcę wierzytelności (Faktora) zostanie już wcześniej zaliczona do przychodów Spółki jako przychód należny, w momencie zbycia wierzytelności nie może być ponownie uznana za przychód”.

Analogicznie wypowiedział się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej również w interpretacji z 18 października 2018 r., Znak: 0114-KDIP2-1.4010.328.2018.3.AJ.

To samo stanowisko przyjmuje Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z 7 listopada 2019 r., sygn. akt I SA/OI 560/19, dotyczącym analogicznego zdarzenia przyszłego wskazując, że nie podziela poglądu KIS, że zbycie wierzytelności własnej w ramach zawartej umowy faktoringu podmiotowi trzeciemu jest odrębnym zdarzeniem gospodarczym podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych na podstawie art. 12 ust. 1 PDOPrU w związku z art. 14 ust. 1 ww. ustawy.

WSA w Olsztynie w wyroku podkreśla, iż skarżąca ma obowiązek uznać za przychód należny zgodnie z art. 12 ust. 3a PDOPrU - przychód z wystawionych faktur dokumentujących wierzytelności powstałe z tytułu prowadzonej przez nią działalności gospodarczej tj. sprzedaży towarów i świadczenia usług. Obrót wierzytelnościami nie jest przedmiotem działalności skarżącej, a zbycie wierzytelności w ramach umowy faktoringu ma na celu polepszenie kondycji finansowej strony i przeniesienie ryzyka niewypłacalności kontrahenta na Faktora, co jest typowe dla transakcji faktoringowych. Istotne jest także typowe dla umowy faktoringu właściwego, a występujące także w opisie stanu przyszłego, upoważnienie (pełnomocnictwo) udzielone przez skarżącą Faktorowi w celu dochodzenia od dłużnika zapłaty należności wynikających z faktur wystawionych przez skarżącą, a zbytych na rzecz Faktora. Skutkiem realizacji umowy faktoringu jest przeniesienie uprawnień do wierzytelności przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi - na nowego nabywcę, w celu wyegzekwowania przysługującej zbywcy wierzytelności, która została już uprzednio wykazana jako przychód należy u zbywcy (skarżącej). Zatem celem umowy faktoringu nie jest uzyskanie przychodu z kolejnego źródła, a jedynie wyegzekwowanie części kwoty, która to już została uprzednio opodatkowana przez zbywcę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w ramach świadczonych usług czy też dostarczonych towarów.

Analogicznie wypowiedział się także Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 30 marca 2016 r., Znak: IBPB-1-3/4510-41Z16/IŻ wskazując, że w przypadku zbycia wierzytelności własnej na rzecz innego podmiotu w wyniku zawarcia umowy faktoringu i otrzymania zapłaty z tego tytułu, wierzyciel nie osiągnie przychodu, gdyż osiągnął go już wcześniej, wykazując przychód należny zgodnie z art. 12 ust. 3 u.p.d.o.p. Jeżeli zatem, wartość wierzytelności Wnioskodawca zaliczył do przychodów należnych, to uzyskana w wyniku zbycia wierzytelności cena nieprzewyższająca wartości nominalnej tej wierzytelności stanowić będzie w istocie jedynie spłatę należności już uprzednio zaliczonej do przychodów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Ad. 2)

Państwa zdaniem, Wnioskodawca nie ma prawa do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tytułu cesji wierzytelności na Faktora w ramach Umowy Faktoringu w kwocie brutto wierzytelności w przypadku uznania jego stanowiska w zakresie pyt. 1 za prawidłowe (gdyż nie powstaje przychód podatkowy). Gdyby jednak Organ podatkowy uznał stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pyt. 1 za nieprawidłowe, wówczas Wnioskodawca powinien mieć prawo rozpoznać koszt uzyskania przychodów w kwocie brutto wierzytelności, gdyż w przeciwnym wypadku w sposób nieuzasadniony zostanie obciążony przychodem podatkowym, bez prawa do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów.

W szczególności, jeżeli Organ uzna, że również kwota VAT cedowanej wierzytelności (tj. przykładowo 23% wartości netto wykazanej na fakturze) stanowi przychód podatkowy dla Wnioskodawcy, to Wnioskodawca powinien mieć prawo rozpoznać koszt uzyskania przychodu w wysokości nominalnej wartości brutto całej wierzytelności.

Uzasadniając własne stanowisko wskazali Państwo, że Wnioskodawca ma świadomość art. 16 ust. 1 pkt 39 Ustawy CIT, zgodnie z którym za koszty uzyskania przychodów nie uznaje się strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, w tym w sposób określony w art. 12 ust. 1 pkt 7, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio zostały zarachowane jako przychód należny – do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny. Jednak przepis ten nie ma zastosowania w niniejszej sprawie. Po pierwsze, cesja wierzytelności dokonywana przez Wnioskodawcę na podstawie Umowy w ramach usług faktoringu świadczonych przez Faktora nie stanowi „odpłatnego zbycia wierzytelności” w rozumieniu art 16 ust 1 pkt 39 Ustawy CIT. Po drugie, jeżeli cedowana kwota brutto wierzytelności jest uznawana za przychód podatkowy, to Wnioskodawca powinien mieć również prawo rozpoznać koszty uzyskania przychodów w tym zakresie.

Odmienna konkluzja oznaczałaby, że Wnioskodawca jest stratny ekonomicznie na kwocie VAT, czego nie można by uznać za zgodne z konstrukcją podatku dochodowego. Otóż kwota VAT z tytułu wierzytelności handlowej własnej nie stanowi przychodu należnego po stronie Wnioskodawcy zgodnie z przepisami Ustawy CIT. Gdyby zaś uznać, że w przypadku cesji cała wartość nominalna brutto stanowi przychód podatkowy, a kosztem uzyskania przychodu może być tylko wartość rozpoznana wcześniej jako przychód należny (kwota netto), to kwota odpowiadająca VAT, byłaby przychodem (dochodem) podatkowym Wnioskodawcy w dacie cesji, co byłoby niezgodne z konstrukcją podatku dochodowego. To wskazuje, że uznanie stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe (zwłaszcza w zakresie pyt. 1 powyżej) prowadziłoby do irracjonalnych skutków.

Ad. 3)

Państwa zdaniem, Wnioskodawca ma prawo do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tytułu wynagrodzenia płaconego Faktorowi za usługę faktoringu wykonaną na podstawie Umowy.

Uzasadniając własne stanowisko wskazali Państwo, że zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy CIT za koszty uzyskania przychodów należy uznać koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ww. ustawy. Podstawową cechą kosztu podatkowego jest związek z przychodem. Ustawodawca zastrzega również, że koszt może być związany z zabezpieczeniem lub zachowaniem źródła przychodu. Zlecenie usługi faktoringu ma na celu zabezpieczenie przychodów Wnioskodawcy poprzez znaczący wpływ na poprawę płynności finansowej Wnioskodawcy przy jednoczesnej oszczędności czasu. Dzięki temu Wnioskodawca nie będzie posiadać zatorów płatniczych (a co najmniej zostaną one istotnie ograniczone), co w konsekwencji wpływa na jego sytuację majątkową.

Aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

   - został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik);

   - jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona;

   - pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą;

   - poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów;

   - został właściwie udokumentowany;

   - nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

W opinii Wnioskodawcy wynagrodzenie za usługę faktoringu, zapłacone na rzecz Faktora, spełnia powyższe warunki oraz pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami, wobec czego należy uznać, że stanowi ono koszt uzyskania przychodu w myśl art. 15 ust. 1 Ustawy CIT. Wnioskodawca płaci bowiem za usługę faktoringu, dzięki której uzyskuje szybciej środki pieniężne i poprawia swoją sytuacją finansową. Są to zatem wydatki związane z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy, która jest źródłem przychodów Wnioskodawcy.

Jednocześnie, w zakresie wynagrodzenia płaconego Faktorowi nie znajdują zastosowania negatywne przesłanki wymienione w art. 16 ust. 1 Ustawy CIT. W szczególności, wynagrodzenie płacone Faktorowi przez Wnioskodawcę stanowi wynagrodzenie za usługę faktoringu świadczoną przez Faktora. Jest to zatem odrębne wynagrodzenie za usługę, a nie element kosztowy wierzytelności Wnioskodawcy. Nie będzie to zatem wydatek poniesiony przez Wnioskodawcę stanowiący koszt (stratę) w związku z odpłatnym zbyciem wierzytelności, a w konsekwencji nie znajdzie zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 39 Ustawy CIT limitujący wysokość kosztów w przypadku odpłatnego zbycia wierzytelności.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w wielu interpretacjach podatkowych, przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 17 marca 2020 r., Znak: 0111-KDIB2-1.4010.595 2019.1.AR stwierdza, że prowizje z tytułu zawartej umowy faktoringu będą pozostawać w związku z osiągniętym przychodem. Wydatki te nie będą również stanowić wydatków wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Niewątpliwie zawieranie umów faktoringowych umożliwi szybsze odzyskiwanie przez Wnioskodawcę własnych wierzytelności, co pozytywnie wpłynie na płynność finansową firmy, a w efekcie zniweluje ryzyko utraty źródła przychodów. Zatem, należy zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, zgodnie z którym wydatki z tytułu prowizji uiszczanych w związku z umową faktoringu będzie można zaliczać do kosztów podatkowych. Pamiętać jednak należy, że na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 39 u.p.d.o.p., nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, w tym w sposób określony w art. 12 ust. 1 pkt 7, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio zostały zarachowane jako przychód należny - do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny.

Ponadto, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji podatkowej z 18 października 2019 r., Znak: 0114-KDIP2-1.4010.328.2018.3.AJ, wskazuje, iż w związku ze zbywaniem Wierzytelności na rzecz C, Polscy Zbywcy będą uprawnieni do zaliczania do swoich kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia C za Usługi faktoringowe (...).

Stanowisko to zostało również potwierdzone przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 5 grudnia 2016 r. Znak: 1462-IPPB5.4510.939.2016.1.AJ, w której Organ podatkowy wskazał, że koszty prowizji (marży Banku), odsetek oraz inne koszty finansowania ponoszone przez Wnioskodawcę z tytułu umowy zawartej z Bankiem są związane z osiąganymi przez Wnioskodawcę przychodami (mają na celu zapewnić odpowiednią płynność finansową umożliwiającą prowadzenie działalności operacyjnej generującej przychód), a zatem pomiędzy ich poniesieniem a uzyskiwanymi przychodami występuje związek tego typu, że poniesienie ww. wydatku zmierza do osiągnięcia przychodów. W konsekwencji przedmiotowe koszty ponoszone przez Wnioskodawcę będą mogły stanowić koszty podatkowe, na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT (pod warunkiem należytego ich udokumentowania) (...).

Mając na uwadze powyższe Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie swojego stanowiska w sprawie.

Interpretacja indywidualna

W wyniku analizy Państwa wniosku – 7 sierpnia 2020 r. wydałem interpretację indywidualną Znak: 0111-KDIB2-1.4010.188.2020.1.MK, w której uznałem Państwa stanowisko za nieprawidłowe.

Interpretacja ta została skutecznie doręczona 12 sierpnia 2020 r.

Skarga na interpretację

Pismem z 7 września 2020 r. nadanym za pośrednictwem Poczty Polskiej tego samego dnia wnieśli Państwo skargę na ww. interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. Skarga wpłynęła do mnie 11 września 2020 r.

Wnieśli Państwo m.in. o uchylenie interpretacji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Dyrektora oraz zasądzenie od strony przeciwnej zwrotu kosztów postępowania, w tym również kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną z 7 sierpnia 2020 r. Znak: 0111-KDIB2-1.4010.188.2020.1.MK– wyrokiem z 14 stycznia 2021 r., sygn. akt I SA/Wr 527/20.

Wniosłem skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny – wyrokiem z 30 stycznia 2024 r. sygn. akt II FSK 569/21, oddalił skargę kasacyjną.

Wyrok, który uchylił zaskarżoną interpretacje indywidualną, stał się prawomocny od 30 stycznia 2024 r. Data wpływu prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu do Organu – 19 marca 2024 r.

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.):

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

 1) uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oraz Naczelny Sąd Administracyjny w ww. wyrokach;

 2) ponownie rozpatruję Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy zauważyć, że Organ nie jest uprawniony do oceny dopuszczalności prawnej/skuteczności zawartych przez Państwa umów cywilnoprawnych, a jedynie do oceny prawno-podatkowych skutków tych umów. Kierując się taką właśnie zasadą Organ stwierdza, że jako element opisu zdarzenia przyszłego nie podlegający ocenie przyjęto, iż w wyniku wykonania zawartej przez Państwa umowy faktoringu, dochodzi w istocie do cesji, tj. odpłatnego zbycia wierzytelności Faktorowi.

Przedmiotem Państwa wątpliwości jest kwestia opodatkowania przychodu z cesji wierzytelności w ramach umowy faktoringu, wysokość kosztów uzyskania przychodu z tej cesji oraz wynagrodzenia za usługę faktoringu, na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2019 r. poz. 865 ze zm., dalej: „ustawa o CIT”),

W myśl art. 7 ust. 2 ustawy o CIT,

Taka, a nie inna konstrukcja przepisu art. 7 ust. 2 ustawy o CIT powoduje więc, że kluczowe znaczenie dla ustalenia zasad opodatkowania podatkiem dochodowym mają: po pierwsze – przychód, a po drugie – koszty jego uzyskania.

Należy przy tym wyjaśnić, że omawiana ustawa nie zawiera definicji przychodu podatkowego. Ustawodawca ograniczył się w tym zakresie do wskazania w art. 12 ust. 1 ustawy o CIT przykładowych przysporzeń, zaliczanych do tej kategorii.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy,

Z kolei, w myśl art. 12 ust. 3 ustawy o CIT,

Stosownie do art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy o CIT,

Natomiast w myśl art. 14 ust. 1 ustawy o CIT,

Jednocześnie, jak stanowi art. 14 ust. 2 ustawy o CIT,

Zgodnie natomiast z art. 14 ust. 4 ustawy o CIT,

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o CIT,

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu, a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania. Innymi słowy oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem, a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy.

Zatem, aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:

   - został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

   - jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

   - pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

   - poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

   - został właściwie udokumentowany,

   - nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT,

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 20 ww. ustawy,

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że za przychód w rozumieniu przepisów prawa podatkowego mogą zostać uznane tylko takie przysporzenie podatnika, które mają charakter definitywny, tj. w sposób bezzwrotny i trwały powiększają jego majątek. Przychody należne to bowiem wszelkiego rodzaju przychody, co do których przysługuje podatnikowi uprawnienie do ich dochodzenia, czyli takie, które wynikają z konkretnego stosunku prawnego. „Należność” odnosi się zarówno do możliwości dochodzenia konkretnego świadczenia oraz do powinności jego spełnienia. Oznacza to, że powstanie przychodów należnych związane jest z powstaniem wierzytelności. Ponieważ wierzytelność to termin wywodzący się z prawa cywilnego, to przychodami należnymi są przychody wymagalne w rozumieniu prawa cywilnego, tj. możliwe do prawnie skutecznego ich dochodzenia. Stanowisko to potwierdzają także przedstawiciele doktryny, w ocenie których: Przychodem podatkowym są wyłącznie tylko takie wartości, które definitywnie powiększają aktywa osoby prawnej (tak: P. Małecki, M. Mazurkiewicz, Komentarz do art. 12 u.p.d.o.p., CIT. Komentarz, Lex, 2012).

Kwestie dotyczące wierzytelności oraz ich cesji uregulowane zostały w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 ze zm., dalej: „k.c”).

Wierzytelność stanowi uprawnienie wierzyciela do żądania od dłużnika spełnienia określonego działania lub zaniechania, np. zapłaty ceny za wykonaną usługę lub zapłaty ceny za sprzedany towar. W myśl art. 509 § 1 k.c.,

Jak wynika natomiast z art. 510 § 1 k.c.,

Przeniesienie wierzytelności dochodzi do skutku w wyniku umowy zawartej między wierzycielem (cedentem) a osobą trzecią (cesjonariuszem), co oznacza, że zgoda dłużnika nie jest konieczna do dokonania tej czynności, chyba, że strony w pierwotnej umowie tak postanowiły. Przeniesienie wierzytelności może być dokonane odpłatnie lub nieodpłatnie.

Z kolei zgodnie z art. 535 k.c.,

Art. 555 k.c. stanowi z kolei, iż

W efekcie dokonania sprzedaży wierzytelności na nabywcę przechodzi sama wierzytelność (wraz wszelkimi związanymi z nią prawami, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – o ile strony nie zastrzegły w umowie inaczej). W odniesieniu do zrealizowanej dostawy towaru/świadczenia usługi będzie to co do zasady uprawnienie do żądania zapłaty wynagrodzenia z tytułu tej dostawy/świadczenia usługi. W następstwie sprzedaży wierzytelności w zamian za określoną sumę pieniędzy zbywca przenosi na nabywcę uprawnienie do żądania zapłaty wynagrodzenia z tytułu tej dostawy/świadczenia usługi.

W efekcie dokonania sprzedaży wierzytelności zbywca przenosi na nabywcę uprawnienie do żądania zapłaty wynagrodzenia z tytułu dostawy towaru/świadczenia usługi, jednocześnie jednak otrzymuje cenę określoną w umowie sprzedaży. Tym samym zbywca wierzytelności, na którym w następstwie dokonania jej zbycia nie przestaje ciążyć obowiązek podatkowy z tytułu podatku od towarów i usług, przenosi uprawnienie do żądania zapłaty wynagrodzenia z tytułu danej dostawy towarów/świadczenia usług (tracąc to uprawnienie) jednocześnie jednak otrzymuje określoną cenę z tytułu umowy sprzedaży tej wierzytelności.

Państwa zdaniem, cesja wierzytelności własnych w wyniku zawarcia przez Wnioskodawcę z Faktorem Umowy Faktoringu, na warunkach opisanych w zdarzeniu przyszłym, niestanowiąca umowy sprzedaży wierzytelności w rozumieniu kodeksu cywilnego, nie będzie skutkować dla Wnioskodawcy (jako faktoranta) powstaniem przychodu podatkowego, w sytuacji gdy wierzytelność ta zostanie uprzednio opodatkowana jako przychód należny, a otrzymana od Faktora kwota w związku z cesją wierzytelności nie przewyższy nominalnej wartości wierzytelności (stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku Nr 1).

Z powyższym stanowiskiem Organ podatkowy nie może się jednak zgodzić.

Należy bowiem zauważyć, że na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych, odpłatne zbycie wierzytelności własnej powoduje powstanie przychodu. Jak wskazuje się w orzecznictwie, przychód z odpłatnego zbycia wierzytelności powstaje zarówno wtedy, gdy przedmiotem zbycia jest wierzytelność obca, to jest nabyta przez zbywcę (wierzytelności) od innego podmiotu, jak i wówczas, gdy podatnik sprzedaje własną wierzytelność. W przypadku sprzedaży wierzytelności przez podmiot, dla którego obrót wierzytelnościami stanowi przedmiot działalności gospodarczej, przychód powstaje na zasadach określonych w art. 12 ust. 3 oraz ust. 3a ustawy o CIT. Z kolei w odniesieniu do podmiotu, który dokonuje sprzedaży własnej wierzytelności, to jest poza zakresem przedmiotu działalności gospodarczej, zastosowanie znajduje przepis art. 14 ust. 1 ustawy o CIT, który określa przychód ze sprzedaży praw majątkowych.

Zbycie wierzytelności własnej jest innym zdarzeniem, aniżeli sprzedaż towaru (lub świadczenie usług), a co za tym idzie powoduje ono konieczność rozpoznania przychodu.

Mając jednak na uwadze treść art. 12 ust. 4 pkt 9 (stosowanego odpowiednio na mocy odesłania zawartego w art. 14 ust. 4 ustawy o CIT do przychodu z odpłatnego zbycia rzeczy, praw majątkowych lub świadczenia usług) przychód ze sprzedaży wierzytelności nie powinien obejmować „należnego podatku od towarów i usług” rozumianego jako wartość transakcji, która mogłaby stanowić przysporzenie (tak otrzymane lub należne) dla podatnika, ale z racji tego, że ma on z tego przysporzenia sfinansować ciężar ekonomiczny podatku od towarów i usług należnego z tytułu określonej dostawy towaru/świadczenia usług, nie stanowi takiego przysporzenia.

Wskazana wykładnia art. 14 ust. 1 w zw. z ust. 4 oraz art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy o CIT znajduje dodatkowe potwierdzenie w brzmieniu art. 16 ust. 1 pkt 39 (w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2018 r.). Zgodnie z tym przepisem nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, w tym w sposób określony w art. 12 ust. 1 pkt 7, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio zostały zarachowane jako przychód należny – do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny. Wskazany przepis wprowadza możliwość (ograniczając wyłączenie) zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów (w związku z odpłatnym zbyciem wierzytelności) wierzytelności, które uprzednio zostały zarachowane jako przychód należny – do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny.

Mając na uwadze zachodzącą współzależność między przychodami a kosztami, skoro w związku ze zbyciem wierzytelności ustawodawca na mocy art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT wprowadza ograniczenie dla zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów (wprowadzając ograniczenie do wysokości przychodu należnego, który nie obejmuje podatku od towarów i usług), to również rozpoznając przychód na mocy art. 14 ust. 1 w zw. z ust. 4 oraz 12 ust. 4 pkt 9 ustawy o CIT należy pomniejszyć go o „należny podatek od towarów i usług”.

W konsekwencji, przychód uzyskany w wyniku sprzedaży tej wierzytelności Faktorowi stanowi odrębną kategorię przychodu od przychodu z tytułu pierwotnie zawartej transakcji, w związku z którą powstała ta wierzytelność. Nie można zgodzić się z Państwem, że w tym przypadku otrzymują Państwo jedynie spłatę wierzytelności, którą została już rozpoznana jako przychód należny. Wierzyciel w takiej sytuacji otrzymuje wynagrodzenie od podmiotu trzeciego za zbytą wierzytelność, które nie stanowi jednak kwoty tytułem spłaty wierzytelności przez pierwotnego dłużnika. W związku z powyższym, w omawianej sprawie znajdzie zastosowanie art. 14 ust. 1 wraz z art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy o CIT, a w konsekwencji przychód z tytułu sprzedaży wierzytelności powinien zostać rozpoznany w wysokości odpowiadającej kwocie netto wierzytelności (tj. pomniejszony o kwotę należnego podatku od towarów i usług).

Jak wynika z ugruntowanej linii orzecznictwa sądów administracyjnych, sprzedaż wierzytelności własnej nie jest sprzedażą związaną z prowadzoną działalnością gospodarczą i stanowi źródło przychodów określonych w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, jako sprzedaż prawa majątkowego, do którego zastosowanie znajduje art. 14 ust. 1 ww. ustawy, z którego wynika, że przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie.

Powyższe potwierdza m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 8 sierpnia 2023 r. sygn. akt II FSK 211/21, zgodnie z którym kluczem do prawidłowej wykładni analizowanych przepisów jest zapis art. 14 ust. 4 u.p.d.o.p., stanowiący, że przepisy art. 12 ust. 4 pkt 7, 9 i 10 stosuje się odpowiednio. W odesłaniu tym wskazano zatem jako odpowiednio stosowany w przypadku rozpoznania przychodu na podstawie art. 14 ust. 1 u.p.d.o.p., zapis mówiący o tym, że do przychodów nie zalicza się należnego podatku od towarów i usług (art. 12 ust. 4 pkt 9 u.p.d.o.p.).

Zauważyć należy, że skoro podatek należny obciążający dostawy towarów i świadczenie usług w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm., dalej jako: „ustawa o VAT”) ma zostać przez podatnika pokryty nie ze środków przekazanych (czyli należnych) od otrzymującego towar lub usługę, ale z uwagi na zawarcie umowy factoringu i cesję wierzytelności, ze środków przekazanych od nabywcy tej wierzytelności, to – zgodnie z odpowiednio stosowanym art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy o CIT – należy uznać, że otrzymana (należna) z tytułu zbycia wierzytelności cena, w rozumieniu art. 14 ust. 1 ustawy o CIT, obejmuje wartość netto zbywanej wierzytelności, gdyż nie stanowi jej wyszczególniany w fakturach podatek od towarów i usług. Część ceny stanowiącej zapłatę z tytułu zbycia wierzytelności służy pokryciu (sfinansowaniu) tego podatku przez podatnika będącego podatnikiem podatku od towarów i usług. Podatnik jest bowiem nadal zobowiązany do rozliczenia podatku należnego od towarów i usług z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług, będącego również w tym zakresie częścią zapłaconej ceny, a tym samym stanowi nadal należny podatek od towarów i usług w rozumieniu art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy o CIT. Skoro jedną z podstawowych zasad podatku od towarów i usług jest zasada neutralności tego podatku, to kwota podatku od towarów i usług zawarta w cenie zbywanej wierzytelności, jako kwota podatku należnego, nie może – zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy o CIT – stanowić przychodu podatnika. Podlegać on powinien rozliczeniu w ramach sytemu podatku od towarów i usług.

Tym samym Państwa stanowisko, zgodnie z którym, cesja wierzytelności własnych w wyniku zawarcia przez Wnioskodawcę z Faktorem Umowy Faktoringu, na warunkach opisanych w zdarzeniu przyszłym, niestanowiąca umowy sprzedaży wierzytelności w rozumieniu kodeksu cywilnego, nie będzie skutkować dla Wnioskodawcy (jako faktoranta) powstaniem przychodu podatkowego, w sytuacji gdy wierzytelność ta zostanie uprzednio opodatkowana jako przychód należny, a otrzymana od Faktora kwota w związku z cesją wierzytelności nie przewyższy nominalnej wartości wierzytelności, należy uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się z kolei do Państwa wątpliwości w zakresie pytania oznaczonego we wniosku Nr 2, a więc dotyczących wysokości kosztów uzyskania przychodu z tytułu cesji wierzytelności w ramach umowy faktoringu, jako odpłatnego zbycia praw majątkowych, wskazać należy, że skutkiem uznania zbycia wierzytelności na rzecz Faktora, za przychód podatkowy jest możliwość rozpoznania kosztów uzyskania przychodów z tej transakcji w wysokości wykazanego uprzednio przychodu należnego ze sprzedaży towarów i usług (netto), pomniejszonego o ewentualną spłatę dokonaną uprzednio przez kontrahentów Spółki. Wynika to bowiem z powołanego powyżej art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT.

Wykluczone jest natomiast zaliczenie w ciężar kosztów podatkowych wierzytelności przedawnionych. Jak stanowi bowiem z cytowanego powyżej art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione.

Ustawodawca możliwość rozpoznania kosztów uzyskania przychodów z transakcji zbycia wierzytelności ograniczył do wysokości wykazanego uprzednio przychodu należnego ze sprzedaży towarów i usług, czyli przychodu w wysokości netto. Tym samym do kosztów uzyskania przychodu powinni Państwo zaliczyć koszty do wysokości uprzednio wykazanego przychodu należnego bez podatku od towarów i usług (netto).

W konsekwencji, ustawodawca w związku ze zbyciem wierzytelności zaliczonych do praw majątkowych – na mocy art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT – wprowadził ograniczenie dla zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów do wysokości przychodu należnego, który nie obejmuje podatku od towarów i usług.

Tym samym Państwo stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku Nr 2, dotyczącego ustalenia, czy mają Państwo prawo do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tytułu cesji wierzytelności na Faktora w ramach Umowy Faktoringu w kwocie brutto wierzytelności, należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się natomiast do Państwa wątpliwości w zakresie pytania oznaczonego we wniosku Nr 3 ,a więc możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia (prowizji i dodatkowych opłat) płaconego przez Państwa Faktorowi za usługę faktoringu, przywołać ponownie należy art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, zgodnie z którym

Biorąc pod uwagę opisane zdarzenie przyszłe oraz przytoczone przepisy, stwierdzić należy, że ponoszone przez Państwa wynagrodzenie za usługę faktoringu z tytułu zawartej Umowy Faktoringu będzie pozostawać w związku z osiąganymi przez Państwa przychodami. Niewątpliwie usługa faktoringu, umożliwi szybsze odzyskiwanie przez Państwa wierzytelności i pozytywnie wpłynie na płynność finansową Spółki, a w efekcie zniweluje ryzyko utraty źródła przychodów.

Zatem, należy zgodzić się z Państwa stanowiskiem, że Spółka ma prawo do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu z tytułu wynagrodzenia płaconego Faktorowi za usługę faktoringu wykonaną na podstawie Umowy Faktoringu.

Pamiętać jednakże należy, że w świetle cytowanego już art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, Spółka będzie miała prawo do rozpoznania kosztów uzyskania przychodu jedynie do wysokości uprzednio wykazanego przychodu należnego. Tym samym nie sposób zgodzić się z zawartym w stanowisku stwierdzeniem, że do kosztu tego nie znajduje zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT.

Należy bowiem zauważyć, że art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT znajduje zastosowanie do odpłatnego zbycia wierzytelności w ramach umowy faktoringu, traktowanej jako zbycie praw majątkowych, dlatego także wynagrodzenie za tę usługę, jako koszt uzyskania przychodu ze zbycia prawa majątkowego, podlega na podstawie wskazanego przepisu ograniczeniu do wysokości przychodu należnego (bez podatku od towarów i usług).

Tym samym Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku Nr 3 należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie wydania pierwotnej interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

  - Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosujecie się Państwo do interpretacji.

  - Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

   - Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

   - w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

   - w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.