1. Czy przedstawione we wniosku czynności wykonywane przez pracowników Wnioskodawcy stanowią działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 18d usta... - Interpretacja - 0111-KDIB1-3.4010.33.2024.2.JG

ShutterStock

Interpretacja indywidualna z dnia 11 kwietnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-3.4010.33.2024.2.JG

Temat interpretacji

1. Czy przedstawione we wniosku czynności wykonywane przez pracowników Wnioskodawcy stanowią działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 18d ustawy o CIT? 2. Czy poniesione w danym miesiącu należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz sfinansowane przez Wnioskodawcę składki z tytułu tych należności określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu, mogą zostać odliczone od podstawy opodatkowania w wysokości 200%?

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

23 stycznia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z tego samego dnia, o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie ulgi badawczo-rozwojowej.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 28 lutego 2024 r., (data wpływu tego samego dnia za pośrednictwem platformy e-PUAP).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego

X spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: „Wnioskodawca” lub „Spółka”) osiąga dochody na terytorium Polski i podlega opodatkowaniu 19% stawką podatku dochodowego od osób prawnych (dalej: „CIT”). Spółka nie posiada statusu centrum badawczo-rozwojowego, o którym mowa w art. 17 ustawy z dnia 30 maja 2008 roku o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz.U.2022.0.2474 t. j.). Wnioskodawca nie prowadzi też działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej.

Wnioskodawca prowadzi przedsiębiorstwo funkcjonujące w branży przetwórstwa oraz obróbki (…). Firma oferuje swoje wyroby na rynku polskim i europejskim. Przedmiot przeważającej działalności przedsiębiorcy skupiony jest wokół kodu PKD 26.61.Z - Obróbka metali i nakładanie powłok na metale. Spółka posiada zakład produkcyjny w (…). Spółka wykonuje detale z (…) według wytycznych otrzymanych od jej kontrahentów. Każdorazowe przygotowanie produkcji do wytwarzania nowego (…) wymaga wdrożenia nowego procesu technologicznego. Pracownicy zatrudnieni na stanowisku technolog-konstruktor wykonują prace, polegające w szczególności:

-opracowanie koncepcji wdrożenia produktów w oparciu o zamówienie kontrahenta,

-weryfikacja otrzymanego od dostawcy projektu narzędzi względem dokumentacji rysunkowej,

-weryfikacja narzędzi skrawających niezbędnych do realizacji partii produkcyjnych,

-konstruowanie oprzyrządowania i przygotowanie dokumentacji konstrukcyjnej sytemu załadunku, rozładunku oraz stacji pośrednich robota,

-przygotowanie oprogramowania robotów, wykonujących prace na nowych produktach,

-weryfikacja oprogramowanie robotów wykonujących prace na nowych produktach,

-konstruowanie oprzyrządowania mocującego i przygotowywanie dokumentacji konstrukcyjnej dla nowego produktu na obrabiarki,

-konstruowanie oprzyrządowania mocującego i przygotowywanie dokumentacji konstrukcyjnej chwytka robota przemysłowego,

-opracowanie i przygotowanie procesu technologicznego,

-opracowanie wizualizacji w programie CAM,

-programowanie obrabiarek CNC,

-opracowanie procedur pakowania produktów w procesach technologicznych,

-wprowadzenie procesu technologicznego do systemu produkcyjnego ERP,

-opracowanie arkuszy do uzupełniania (kontroli) trwałości narzędzi dla poszczególnych maszyn wytwarzających nowe produkty.

Wnioskodawca wyodrębnił koszty działalności badawczo-rozwojowej w ewidencji, o której mowa w art. 9 ust. 1b w zw. z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wnioskodawca ewidencjonuje pracę wskazanych pracowników w zakresie dotyczącym wdrażania nowych procesów produkcyjnych w danym miesiącu. Ewidencja następuje na osobnych kartach czasu pracy, w których zawarte są dane o realizowanym projekcie, stanowisku, narzędziach, oprzyrządowaniu oraz technologii używanych do realizacji projektu, jak również liczba godzin poświęconych na pracę związaną z tą działalnością.

Wnioskodawca oświadcza, że nie posiada statusu centrum badawczo-rozwojowego. Wnioskodawca nie prowadzi też działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej. Wnioskodawca nie będzie uwzględniał kosztów kwalifikowanych w dochodzie jaki ewentualne uzyska z przychodów z zysków kapitałowych. Wnioskodawca wskazuje, że osoby uczestniczące we wdrażaniu nowych procesów technologicznych, wytwarzają nową wiedzę (know-how), a także są twórcami utworów w myśl ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Wynagrodzenie stanowiące koszt kwalifikowany wskazany w art. 18d ust. 1 i 1a ustawy o CIT, będzie obliczone w oparciu o ww. ewidencję czasu pracy, a zatem kosztem kwalifikowanym będzie tylko ta część (lub całość w zależności od sytuacji), która przysługuje ww. osobom za zaangażowanie we wdrażanie procesów technologicznych.

Wnioskodawca oświadcza, że nie korzysta ze zwolnień podatkowych o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 lub 34a uCIT. Gdyby jednak w przyszłości Wnioskodawca skorzystał z ww. zwolnień, to będzie dokonywał odliczenia kosztów kwalifikowanych zgodnie z dyspozycją art. 18d ust. 6 uCIT.

Wnioskodawca wskazuje również, że kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekraczać kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych.

Wnioskodawca wskazuje, że z racji prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej w sposób ciągły, niniejszy wniosek dotyczy zarówno zaistniałego stanu faktycznego (1 zaistniały stan faktyczny) oraz zdarzenia przyszłego (1 zdarzenie przyszłe).

Pismem z 18 lutego 2024 r., uzupełniono opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego w następujący sposób:

1. Jak wskazane zostało we wniosku, prace wykonywanie przez pracowników będące przedmiotem pytania oznaczonego nr 1, obejmują:

-opracowanie koncepcji wdrożenia produktów w oparciu o zamówienie kontrahenta,

-weryfikacja otrzymanego od dostawcy projektu narzędzi względem dokumentacji rysunkowej,

-weryfikacja narzędzi skrawających niezbędnych do realizacji partii produkcyjnych,

-konstruowanie oprzyrządowania i przygotowanie dokumentacji konstrukcyjnej sytemu załadunku, rozładunku oraz stacji pośrednich robota,

-przygotowanie oprogramowania robotów wykonujących prace na nowych produktach,

-weryfikacja oprogramowania robotów wykonujących prace na nowych produktach,

-konstruowanie oprzyrządowania mocującego i przygotowywanie dokumentacji konstrukcyjnej dla nowego produktu na obrabiarki,

-konstruowanie oprzyrządowania mocującego i przygotowywanie dokumentacji konstrukcyjnej chwytka robota przemysłowego,

-opracowanie i przygotowanie procesu technologicznego,

-opracowanie wizualizacji w programie CAM,

-programowanie obrabiarek CNC,

-opracowanie procedur pakowania produktów w procesach technologicznych,

-wprowadzenie procesu technologicznego do systemu produkcyjnego ERP,

-opracowanie arkuszy do uzupełniania (kontroli) trwałości narzędzi dla poszczególnych maszyn wytwarzających nowe produkty.

Efektem tych prac jest wprowadzanie innowacjach produktów do oferty Wnioskodawcy, optymalizacja procesów produkcyjnych stosowanych w przedsiębiorstwie Wnioskodawcy oraz dostosowanie oferowanych produktów do indywidualnych wymagań klientów Wnioskodawcy. Efektem tych prac jest wprowadzenie nowych produktów do oferty Wnioskodawcy, ulepszenie istniejących produktów, poprawa efektywności produkcji, a także zoptymalizowanie procesów i usług w przedsiębiorstwie Wnioskodawcy. Prace wykonywane przez dział B+R należą do prac inżynieryjnych, twórczych. Prace te są związane z pozyskaniem odpowiedniej wiedzy technicznej i zastosowanie jej w innowacjach przemysłowych do tworzenia nowych lub ulepszonych produktów. W zakres opisanych prac wchodzą działania dotyczące poszukiwania najbardziej efektywnych rozwiązań związanych ze strategią obróbki przy wsparciu narzędzi (…) oraz odpowiednim doborem materiałów, urządzeń oraz narzędzi obróbczych w celu zapewnienia optymalnego procesu technologicznego. W oparciu o założone cele projektowe opracowane mają zostać nowe metody obróbki komponentów z (…).

2. Wdrażanie nowych lub ulepszonych produktów, procesów i usług wymaga wykorzystywania istniejącej wiedzy z kilku dziedzin. W kwestii nowych produktów należy wymienić wiedzę z zakresu konstrukcji maszyn, obróbki skrawaniem, materiałoznawstwa oraz programowania (…). Dodatkowo wykorzystywana jest wiedza nabyta przez Wnioskodawcę, a będąca wynikiem badań wykonywanych przez podmioty zewnętrzne, między innymi w postaci zastosowania nowoczesnych metod obróbki z wykorzystaniem nowych strategii obróbczych oraz nowoczesnych narzędzi. Dla ulepszania produktów w ramach opisanej działalności badawczo-rozwojowej stosowane są najnowsze osiągnięcia technologiczne w dziedzinie (…), programowania (…), używane są nowatorskie rozwiązania dotyczące mocowań i narzędzi obróbczych mających na celu ulepszenie usług i produktów. W zakresie procesów technologicznych wykorzystywana jest wiedza oraz nabyte doświadczenie inżynieryjne dotyczące wytwarzania oraz stosowania nowoczesnych metod i narzędzi w celach optymalizacji produkcji. Stosowane są także metody analiz pozwalające zidentyfikować zagrożenia występujące w procesie produkcji oraz ich natychmiastową eliminację. Przy usługach związanych z produkcją w oparciu o istniejące procedury oraz wiedzę logistyczną z uwzględnieniem dodatkowych prac około operacyjnych wynikających z ich procesów technologicznych spółka dokonuje planowania produkcji wytwarzanego asortymentu. Przy wszystkich wymienionych czynnościach wykorzystywana jest łącznie wiedza techniczna, inżynieryjna, rynkowa oraz procesowa, co umożliwia skuteczne planowanie, projektowanie oraz wdrażanie innowacyjnych rozwiązań. Dodatkowo Spółka stale monitoruje najnowsze osiągnięcia technologiczne dotyczące prowadzonej działalności w celu dostosowanie się do zmieniających potrzeb rynkowych.

3. W wyniku prowadzonych prac nie powstaje nowa wiedza. Opisana we wniosku działalność badawczo-rozwojowa sprowadza się do nabywanie, łączenie, kształtowania i wykorzystywania dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem jednak działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

4. Unikatowość produktów, procesów oraz usług, pozwalająca uznać je za nowatorskie wynika z zastosowania specjalistycznej wiedzy technicznej, inżynieryjnej, jak również z nowatorskiego podejścia do projektowania i produkcji (…). W ramach produkcji zaimplementowano nowe rozwiązania, które poprawiły wydajność i efektywność produkcji. W jej trakcie wykorzystywane są algorytmy i technologie, które w dalszej perspektywie przyczyniają się do optymalizacji oraz automatyzacji procesów. W ramach prowadzonej działalności wykorzystuje się nowoczesne narzędzia informatyczne do wizualizacji i programowania obrabiarek.

5. Prace wykonywane przez pracowników opisane we wniosku są oraz będą podejmowane w sposób uporządkowany, zaplanowany, metodyczny, według systemu opartego na podstawie przygotowanego harmonogramu prac w przyjęciem określonych celów do osiągnięcia.

6. Koszty, które są przedmiotem wniosku stanowią dla spółki koszty uzyskania przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

7. Wskazane w pytaniu koszty są pokrywane za środków własnych, które nie są oraz nie będą zwracane w jakiejkolwiek formie i nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Pytania

1.Czy przedstawione we wniosku czynności wykonywane przez pracowników Wnioskodawcy stanowią działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 18d ustawy o CIT?

2.Czy poniesione w danym miesiącu należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz sfinansowane przez Wnioskodawcę składki z tytułu tych należności określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu, mogą zostać odliczone od podstawy opodatkowania w wysokości 200%?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, wskazane we wniosku koszty pracy pracowników będą stanowić dla Spółki koszty kwalifikowane dla celów ulgi na działalność badawczo-rozwojową, uregulowaną w art. 18d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z definicją zawartą w art. 4a pkt 26 u.p.d.o.p., działalność badawczo-rozwojowa to działalność twórcza obejmująca badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. W myśl art. 4a pkt 27 u.p.d.o.p. badania naukowe to:

a)badania podstawowe w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (to jest prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne),

b)badania aplikacyjne w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (to jest prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń).

Przepis art. 4a pkt 28 u.p.d.o.p zawiera definicję prac rozwojowych. Wynika z niego, że prace rozwojowe to prace zdefiniowane w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, czyli działalność obejmująca nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Powyższe oznacza, że jako działalność badawczo-rozwojową można zakwalifikować działalność, która:

a)jest działalnością twórczą;

b)obejmuje badania naukowe lub prace rozwojowe;

c)jest podejmowana w sposób systematyczny;

d)jest podejmowana w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

W ocenie Wnioskodawcy, działalność prowadzona przez pracowników zatrudnionych na stanowisku technolog - konstruktor spełnia wszystkie przesłanki wskazane powyżej, to jest:

a)działalność ta ma charakter twórczy - w oparciu o założone cele projektowe opracowane mają być nowe metody obróbki komponentów (…);

b)działalność spełnia przesłanki uznania jej za działalność obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe - prowadzone prace mają na celu przede wszystkim zdobycie nowej wiedzy i późniejsze wykorzystanie jej przy opracowaniu m.in. nowych rodzajów procesów obróbki;

c)jest podejmowana w sposób systematyczny - działalność jest zaplanowana, prowadzona regularnie i w sposób ciągły według ustalonego systemu, Spółka ewidencjonuje prace technologów - konstruktorów którzy prowadzą prace w tym zakresie, a Spółka zamierza je kontynuować w następnych latach;

d)ma na celu zwiększenie zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów do tworzenia nowych zastosować - na podstawie istniejącej wiedzy zgromadzonej podczas prowadzonej działalności opracowywane są nowe metody obróbki. Prace i projekty prowadzone przez technologów-konstruktorów mają przyczynić się do powstania nowych produktów i usług w Spółce.

W myśl art. 18d ust. 1 u.p.d.o.p., podatnik uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych odlicza od podstawy opodatkowania, ustalonej zgodnie z art. 18, koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo-rozwojową, zwane kosztami kwalifikowanymi.

Zgodnie z art. 18d ust. 2 pkt 1 za koszt kwalifikowany uznaje się poniesione w danym miesiącu należności z tytułu wypłaty pracownikom wynagrodzenia za pracę oraz sfinansowane z tego tytułu składki zdrowotne, w zakresie w jakim czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu.

Kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekraczać kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych.

Ustawodawca, przewidział trzy warunki uznania tzw. „kosztów pracowniczych” za koszty kwalifikowane na cele stosowania ulgi badawczo-rozwojowej:

1)muszą stanowić koszty uzyskania przychodu podatnika,

2)muszą dotyczyć tych pracowników podatnika, którzy w ramach swojej pracy realizują działalność badawczo-rozwojową prowadzoną przez podatnika i tylko w części, w jakiej czas przeznaczony na realizację tej działalności pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu;

3)muszą stanowić należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o p.d.o.f.

W ocenie Wnioskodawcy, wszystkie wymienione przesłanki znajdują zastosowanie w tej sprawie, a w konsekwencji Spółka może skorzystać z ulgi badawczo-rozwojowej w rozumieniu art. 18d ustawy o CIT.

W konsekwencji, poniesione w danym miesiącu należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz sfinansowane przez Wnioskodawcę składki z tytułu tych należności określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu, mogą zostać odliczone od podstawy opodatkowania w wysokości 200%.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 18d ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz.U. z 2023 r., poz. 2805 ze zm., dalej: „updop”, „uCIT”),

podatnik uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych odlicza od podstawy opodatkowania, ustalonej zgodnie z art. 18, koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo-rozwojową, zwane dalej „kosztami kwalifikowanymi”. Kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekraczać kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych.

Natomiast zgodnie z art. 4a pkt 26 updop,

ilekroć w ustawie jest mowa o działalności badawczo-rozwojowej - oznacza to działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

W myśl art. 4a pkt 27 updop,

ilekroć w ustawie jest mowa o badaniach naukowych, oznacza to:

a) badania podstawowe w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (dalej: „ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce”),

b) badania aplikacyjne w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

W myśl art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r.- Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce:

badania naukowe są działalnością obejmującą:

a) badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne;

b) badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.

Stosownie do treści art. 4a pkt 28 updop,

ilekroć w ustawie jest mowa o pracach rozwojowych - oznacza to prace rozwojowe w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

W myśl art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r.- Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce,

prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Odnosząc się do kwestii będącej przedmiotem zadanego pytania wskazać należy, że w celu skorzystania z ulgi na działalność badawczo-rozwojową, należy przeprowadzić analizę nakierowaną na zidentyfikowanie przejawów działalności gospodarczej, które mogą zostać uznane za działalność badawczo-rozwojową (tj. tych aktywności podatnika, które spełniają definicje wskazane w art. 4a pkt 26-28 updop).

Ustawodawca wprowadził definicję działalności badawczo-rozwojowej w art. 4a pkt 26 updop, zgodnie z którą (jak już wyżej wskazano) przez działalność badawczo-rozwojową, należy rozumieć działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Kluczowe jest zawarte w definicji działalności badawczo-rozwojowej rozróżnienie, które wskazuje, że taka działalność obejmuje dwa rodzaje aktywności - badania podstawowe i badania aplikacyjne zdefiniowane w art. 4 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz prace rozwojowe, o których mowa w art. 4 ust. 3 tej ustawy.

Z ustawowej definicji wynika zatem, że taka działalność musi mieć charakter twórczy. Posłużenie się tym sformułowaniem wskazuje, że działalność badawczo-rozwojowa to taka aktywność, która nastawiona jest na tworzenie nowych i oryginalnych rozwiązań, często o charakterze unikatowym, które nie mają odtwórczego charakteru. Jak podaje słownik języka polskiego PWN, działalność twórcza to zespół działań podejmowanych w kierunku tworzenia (działalność - zespół działań podejmowanych w jakimś celu), powstania czegoś (twórczy - mający na celu tworzenie, tworzyć - powodować powstanie czegoś). W doktrynie prawa autorskiego podkreśla się natomiast, że cecha twórczości związana jest przede wszystkim z rezultatem działalności człowieka o charakterze kreacyjnym i jest spełniona wówczas, gdy istnieje nowy wytwór intelektu. Działalność twórcza oznacza, że „ustawodawca za przedmiot prawa autorskiego uznaje tylko rezultat (przejaw) takiego działania, który choćby w minimalnym stopniu odróżnia się od innych rezultatów takiego samego działania, a zatem, że posiada cechę nowości, której stopień nie ma znaczenia”. Zatem, twórczość działalności badawczo-rozwojowej może przejawiać się opracowywaniem nowych koncepcji, narzędzi, rozwiązań niewystępujących dotychczas w praktyce gospodarczej podatnika lub na tyle innowacyjnych, że w znacznym stopniu odróżniają się od rozwiązań już funkcjonujących u podatnika.

Po drugie, z art. 4a pkt 26 updop, wynika, że działalność badawczo-rozwojowa musi być podejmowana w systematyczny sposób. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN słowo systematyczny oznacza (i) robiący coś regularnie i starannie, (ii) o procesach: zachodzący stale od dłuższego czasu, (iii) o działaniach: prowadzony w sposób uporządkowany, według pewnego systemu; też: o efektach takich działań; planowy, metodyczny. W związku z tym, że w definicji działalności badawczo-rozwojowej słowo „systematyczny” występuje w sformułowaniu „podejmowaną (działalność) w sposób systematyczny”, a więc odnosi się do „działalności”, czyli zespołu działań podejmowanych w jakimś celu, najbardziej właściwą definicją systematyczności w omawianym zakresie jest definicja obejmująca prowadzenie działalności w sposób uporządkowany, według pewnego systemu. Zatem, słowo systematycznie odnosi się również do działalności prowadzonej w sposób metodyczny, zaplanowany i uporządkowany. To oznacza, że działalność badawczo-rozwojowa jest prowadzona systematycznie niezależnie od tego, czy podatnik stale prowadzi prace badawczo-rozwojowe, czy tylko od czasu do czasu, a nawet incydentalnie, co wynika z charakteru prowadzonej przez niego działalności oraz potrzeb rynku, klientów, sytuacji mikro i makroekonomicznej. Z powyższego wynika, że spełnienie kryterium „systematyczności” danej działalności nie jest uzależnione od ciągłości tej działalności, w tym od określonego czasu przez jaki działalność taka ma być prowadzona ani też od istnienia planu co do prowadzenia przez podatnika podobnej działalności w przyszłości. Wystarczające jest, aby podatnik zaplanował i przeprowadził chociażby jeden projekt badawczo-rozwojowy, przyjmując dla niego określone cele do osiągnięcia, harmonogram i zasoby. Taka działalność może być uznana za działalność systematyczną, tj. prowadzoną w sposób metodyczny, zaplanowany i uporządkowany.

Po trzecie, taka działalność musi mieć określony cel, tj. powinna być nakierowana na zwiększenie zasobów wiedzy oraz ich wykorzystanie do tworzenia nowych zastosowań. Prowadząc działalność badawczo-rozwojową, przedsiębiorca rozwija specjalistyczną wiedzę oraz umiejętności, które może wykorzystać w ramach bieżących albo przyszłych projektów.

Pamiętać trzeba, że w ramach prac rozwojowych następuje połączenie wyników prac badawczych z wiedzą techniczną w celu wprowadzenia do produkcji nowego lub zmodernizowanego wyrobu, nowej technologii czy nowego systemu organizacji. Innymi słowy, prowadzone systematyczne prace opierają się na istniejącej wiedzy, uzyskanej w wyniku działalności badawczej oraz/lub doświadczeń praktycznych i mają na celu wytworzenie nowych materiałów, produktów lub urządzeń, inicjowanie nowych i znaczące udoskonalenie już istniejących procesów, systemów i usług. Podmioty gospodarcze zajmujące się działalnością badawczo-rozwojową realizują ją obok swojej działalności podstawowej (np. przedsiębiorstwa przemysłowe dysponujące własnym zapleczem badawczo-rozwojowym, laboratoria, zakłady i ośrodki badawczo-rozwojowe, działy badawczo-technologiczne, biura konstrukcyjne i technologiczne, zakłady rozwoju technik, biura studiów i projektów itp.). Prace rozwojowe nie obejmują rutynowych i okresowych zmian wprowadzanych do istniejących produktów, linii produkcyjnych, procesów wytwórczych, usług nawet jeśli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Co oznacza, że aktywność podatnika winna być nastawiona na tworzenie nowych i oryginalnych rozwiązań, często o charakterze unikatowym (które nie mają odtwórczego charakteru), związane z postępem naukowym, czy technologicznym.

Na powyższe kryteria wskazał także Minister Finansów w Objaśnieniach podatkowych z 15 lipca 2019 roku dotyczących preferencyjnego opodatkowania dochodów wytwarzanych przez prawa własności intelektualnej (dalej także: „Objaśnienia MF”), które w części 3.2.1. poświęcone są pojęciu działalności badawczo-rozwojowej, która znajduje zastosowanie m.in. do korzystania z ulgi badawczo-rozwojowej przewidzianej w art. 18d updop - co zostało wskazane w samej treści objaśnień (por. pkt 31 Objaśnień MF).

Zgodnie z Objaśnieniami MF, przez działalność twórczą należy rozumieć zespół działań podejmowanych w kierunku tworzenia, powstania czegoś, a twórczość działalności badawczo-rozwojowej przejawiać się może m.in.: opracowywaniem nowych koncepcji, narzędzi, rozwiązań niewystępujących dotychczas w praktyce gospodarczej podatnika lub na tyle innowacyjnych, że w znacznym stopniu odróżniają się od rozwiązań już funkcjonujących u podatnika.

Dodatkowo warto nadmienić, że walidacja (według Słownika języka polskiego PWN rozumiana jako ogół czynności mających na celu zbadanie odpowiedniości, trafności lub dokładności czegoś) nowego lub ulepszonego produktu/technologii/rozwiązań zwłaszcza w warunkach rzeczywistego funkcjonowania, gdzie głównym celem jest dalsze udoskonalenie techniczne, a których ostateczny kształt nie został określony została wyróżniona w Objaśnieniach MF jako typowe przejawy działalności twórczej w znaczeniu przyjmowanym dla potrzeb definicji prac badawczo-rozwojowych (por. pkt 36 Objaśnień MF).

Co więcej, jak podkreślono w Objaśnieniach MF, istotnym elementem tego rodzaju działalności jest kreatywna aktywność wynikająca z działalności człowieka.

Jak wskazano w Objaśnieniach MF (na co zwrócił już uwagę Organ powyżej), w świetle obowiązujących w Polsce znaczeń pojęcia „systematyczność”, prowadzenie działalności w taki sposób może oznaczać realizację tego rodzaju działań:

-w znaczeniu pierwszym - w sposób stały, od dłuższego czasu (regularnie), bądź

-w znaczeniu drugim - w sposób uporządkowany, według pewnego systemu (planowo, metodycznie).

Dla potrzeb definicji działalności badawczo-rozwojowej, kryterium to należy rozumieć zgodnie z drugim znaczeniem. W świetle powyższego, oznacza to, że kryterium systematyczności jest spełnione, gdy działalność prowadzona jest w sposób uporządkowany, według pewnego systemu (metodycznie, zgodnie z planem).

Należy jeszcze raz zaakcentować, że trzecim kryterium uznania danej działalności za badawczo-rozwojową jest zwiększanie zasobów wiedzy (zgodnie z Objaśnieniami MF – pkt 43, to pojęcie odnosi się przede wszystkim do badań naukowych) lub wykorzystania istniejących zasobów wiedzy (na co nakierowane są przede wszystkim prace rozwojowe, obejmujące zdobywanie, łączenie i kształtowanie wiedzy) do tworzenia nowych zastosowań (nowych, zmienionych lub usprawnionych produktów, procesów lub usług).

Jednocześnie, jak zauważono w treści cytowanych Objaśnień MF, ustawodawca nie zdefiniował sformułowania „zwiększania zasobów wiedzy, jednak przyjąć można, że sformułowanie to należy rozumieć z perspektywy danego podatnika a kluczowym jest element celowościowy (tj. zwiększenie poziomu wiedzy oraz wykorzystanie jej do tworzenia nowych zastosowań), bez względu na to, czy zdobywana wiedza stanowić będzie nowość tylko z perspektywy danego podmiotu, albo czy po jej zastosowaniu będzie służyć wyłącznie jednemu podmiotowi, czy też znajdzie szersze zastosowanie (por. pkt 45 Objaśnień MF).

Odnosząc cytowane powyżej przepisy oraz wyjaśnienia do przedstawionego we wniosku opisu, wskazać należy, że przedstawione wyżej okoliczności sprawy pozwalają na stwierdzenie, że czynności wykonywane przez pracowników Wnioskodawcy, spełniają przesłanki do uznania ich za działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu przepisów art. 4a pkt 26-28 updop.

W świetle powyższego, Państwa stanowisko w zakresie ustalenia, czy przedstawione we wniosku czynności wykonywane przez pracowników Wnioskodawcy stanowią działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 18d ustawy o CIT, jest prawidłowe.

Rodzaje kosztów kwalifikowanych podlegających odliczeniu w ramach ulgi na działalność badawczo-rozwojową zostały wymienione w art. 18d ust. 2-3 updop.

Jak stanowi art. 18d ust. 2 updop, za koszty kwalifikowane uznaje się m.in.:

1)    poniesione w danym miesiącu należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz sfinansowane przez płatnika składki z tytułu tych należności określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu;

Zgodnie z art. 18d ust. 5 updop,

koszty kwalifikowane podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

W myśl art. 18d ust. 6 updop,

podatnikowi, który w roku podatkowym korzysta ze zwolnień podatkowych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 lub 34a, prawo do odliczenia przysługuje jedynie w odniesieniu do kosztów kwalifikowanych, które nie są przez podatnika uwzględniane w kalkulacji dochodu zwolnionego z podatku na podstawie tych przepisów.

W myśl art. 18d ust. 7 updop,

kwota kosztów kwalifikowanych nie może przekroczyć:

1)w przypadku gdy podatnik, o którym mowa w ust. 3a, jest mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców - 200% kosztów, o których mowa w ust. 2-3a;

2)w przypadku pozostałych podatników, o których mowa w ust. 3a - 200% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 1-4a i ust. 2a-3a, oraz 100% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 5;

3)w przypadku pozostałych podatników - 100% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 2-5, ust. 2a i 3, oraz 200% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 1a.

Art. 18d ust. 8 updop,

odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane. W przypadku gdy podatnik poniósł za rok podatkowy stratę albo wielkość dochodu podatnika jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, odliczenia - odpowiednio w całej kwocie lub w pozostałej części - dokonuje się w zeznaniach za kolejno następujące po sobie sześć lat podatkowych następujących bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia. Dokonując odliczenia, o którym mowa w zdaniu drugim, uwzględnia się kwoty pomniejszeń, o których mowa w art. 18db ust. 1.

Należy także zwrócić uwagę na brzmienie przepisu art. 9 ust. 1b updop, zgodnie z którym:

podatnicy prowadzący działalność badawczo-rozwojową, którzy zamierzają skorzystać z odliczenia, o którym mowa w art. 18d, są obowiązani w ewidencji, o której mowa w ust. 1, wyodrębnić koszty działalności badawczo-rozwojowej.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 updop,

kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z zasadą, przyjętą w orzecznictwie jak i w doktrynie prawa podatkowego, ulgi podatkowe, w tym ulga badawczo-rozwojowa, są wyjątkiem od zasady równości i powszechności opodatkowania, tak więc przepisy regulujące prawo do ulgi winny być interpretowane ściśle.

Przepisy podatkowe dają możliwość uznania za koszty kwalifikowane należności z tytułu wynagrodzeń pracownika, który realizuje wskazany cel, tj. wykonuje prace badawczo-rozwojowe. Istotne jest aby pracownik faktycznie wykonywał zadania będące realizacją prac badawczo-rozwojowych, wówczas wynagrodzenie takiego pracownika oraz koszty świadczeń poniesionych na jego rzecz będą mogły stanowić dla Wnioskodawcy koszt kwalifikowany w całości.

Zatem, w przypadku gdy pracownik w ramach świadczonej pracy wykonuje obowiązki nie tylko związane z działalnością badawczo-rozwojową, zasadnym jest wyodrębnienie (wyłączenie z ulgi badawczo-rozwojowej) tej części wynagrodzenia oraz świadczeń wypłaconych pracownikom zajmującym się działalnością badawczo-rozwojową, a także składek od tych przychodów, określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, która nie jest związana z realizacją działalności badawczo-rozwojowej.

Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz.U. z 2024 r., poz. 226 ze zm., dalej: „updof”),  

za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

W tym miejscu zauważyć należy, że wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki i nagrody zostały wymienione wprost w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako przychody ze stosunku pracy, a zatem mieszczą się w katalogu kosztów kwalifikowanych, o których mowa w art. 18d ust. 2 pkt 1 updop.

Natomiast, użyty w art. 12 ust. 1 updof, zwrot „w szczególności” oznacza, że poszczególne kategorie przychodów zostały wymienione jedynie przykładowo. Zatem, ww. katalog jest katalogiem otwartym. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Należy podkreślić, że ustawodawca nie narzucił przedsiębiorcom formy podziału/wyodrębnienia. Wybór sposobu udokumentowania tych wydatków pozostawiony został podatnikom, którzy prowadzą działalność badawczo-rozwojową. Dlatego, wskazane jest, aby dla celów dowodowych, ewidencja czasu pracy, poświęconego przez pracowników na działalność badawczo-rozwojową, była prowadzona przez podatnika korzystającego z ulgi.

Mając powyższe na uwadze, należy zatem przyjąć, że to faktyczne wykonywanie określonych czynności w zakresie działalności badawczo-rozwojowej przesądza o tym, czy wynagrodzenie oraz składki od wynagrodzenia (w całości lub w części) stanowią koszt kwalifikowany, o którym mowa w art. 18d ust. 2 pkt 1 updop.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 18d ust. 7 updop, wysokość kosztów kwalifikowanych podlegających odliczeniu w ramach ulgi B+R podlega limitowaniu. W przypadku kosztów pracowniczych limit ten wynosi 200% (art. 18d ust. 7 pkt 3 updop).

Mając na uwadze powyższe, zgodzić należy się z Wnioskodawcą, że poniesione w danym miesiącu należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz sfinansowane przez Wnioskodawcę składki z tytułu tych należności określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu, mogą zostać odliczone od podstawy opodatkowania w wysokości 200%.

Reasumując, Państwa stanowisko, w zakresie ustalenia, czy:

- przedstawione we wniosku czynności wykonywane przez pracowników Wnioskodawcy stanowią działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 18d ustawy o CIT, jest prawidłowe;

- poniesione w danym miesiącu należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz sfinansowane przez Wnioskodawcę składki z tytułu tych należności określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu, mogą zostać odliczone od podstawy opodatkowania w wysokości 200%, jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w  przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a w części dotyczącej zdarzenia przyszłego – stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).