Dotyczy ustalenia, czy Kwota pożyczki, jak i kwoty wypłacane Inwestorom tytułem udziału w zwrocie z Inwestycji (w tym w szczególności Wynagrodzenie Inwestora), nie będą uwzględniane jako przychód Spółki w oparciu o art. 5 ust. 1 Ustawy CIT.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

13 października 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z tego samego dnia o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy Kwota pożyczki, jak i kwoty wypłacane Inwestorom tytułem udziału w zwrocie z Inwestycji (w tym w szczególności Wynagrodzenie Inwestora), nie będą uwzględniane jako przychód Spółki w oparciu o art. 5 ust. 1 Ustawy CIT.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

W spółka komandytowo-akcyjna (dalej: „Wnioskodawca”, „Spółka”) jest spółką komandytowo-akcyjną z siedzibą na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Spółka jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, a także jest czynnym podatnikiem VAT.

Spółka rozpoczęła proces inwestycyjny polegający na nabyciu portfeli wierzytelności i egzekwowaniu należności z zakupionych wierzytelności („Inwestycja”). Spółka pełni rolę podmiotu organizującego Inwestycję i przebieg całego procesu inwestycyjnego. To Spółka zawarła umowy zakupu portfeli wierzytelności i jest odpowiedzialna za proces ich egzekwowania.

Spółka przeznaczyła również część swoich zasobów finansowych na zakup portfeli wierzytelności. Ponadto Spółka zawarła umowy pożyczek partycypacyjnych, których istotą jest zapewnienie częściowego finansowania na potrzeby konkretnych przedsięwzięć inwestycyjnych Spółki (dalej: „Pożyczka partycypacyjna”). W ramach umów Pożyczki partycypacyjnej, Wnioskodawca otrzymał od osób fizycznych działających poza działalnością gospodarczą, podlegających na terytorium Polski nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (dalej: „Inwestorzy”), środki pieniężne (dalej: „Kwota pożyczki”) na sfinansowanie nabycia portfeli wierzytelności oraz na częściowe pokrycie wszelkich innych kosztów związanych z realizacją zakupu portfela wierzytelności oraz procesem egzekwowania należności z zakupionych wierzytelności.

Inwestorzy umownie zobowiązali się i przenieśli na Spółkę określoną ilość pieniędzy. Spółka jednak nie zobowiązuje się do zwrotu takiej samej ilości pieniędzy, ale do wypłaty Inwestorom udziału w zwrocie z Inwestycji. Kwota jaka będzie przysługiwać Inwestorom z tytułu udziału w zwrocie z Inwestycji nie została określona z góry na moment zawierania umów Pożyczek partycypacyjnych, a wynikać będzie z tego jaki zwrot z Inwestycji uda się osiągnąć. Nie wykluczone, że Wnioskodawca nie zwróci Inwestorom takiej samej ilości pieniędzy jaką od nich otrzymał. Mogą to być kwoty znacznie wyższe, jak również może nie dojść do zwrotu w całości Kwot pożyczek.

Z tytułu udzielonej Pożyczki partycypacyjnej, każdemu z Inwestorów przysługiwać będzie udział w zwrocie z Inwestycji.

Udział w zwrocie z Inwestycji nie odpowiada określonemu w art. 720 2 Kodeksu Cywilnego oprocentowaniu umowy pożyczki. Jego wysokość nie zależy wprost od Kwoty pożyczki i czasu jej trwania, ale od faktycznie uzyskanych kwot spłat wierzytelności nabytych w ramach portfeli wierzytelności.

Zwrot z Inwestycji obejmować będzie uzyskane przez Spółkę kwoty, w szczególności kwoty główne, odsetki lub jakiekolwiek inne kwoty faktycznie otrzymane przez Spółkę, tytułem spłaty lub zbycia nabytych w ramach Inwestycji wierzytelności, pomniejszone o koszty obsługi portfela wierzytelności, tj. koszty egzekucyjne, koszty sądowe oraz koszty obsługi portfela wierzytelności, przypadające na Inwestorów. W ten sposób Inwestorzy będą razem ze Spółką partycypowali w kosztach Inwestycji.

Udział w zwrocie z Inwestycji będzie zdefiniowany u każdego z Inwestorów odrębnie.

Jednemu z Inwestorów będzie przysługiwał udział w zwrocie z Inwestycji, pomniejszony o koszty obsługi Portfeli wierzytelności, w wysokości (…)% uzyskanej przez Spółkę kwoty zwrotu. Na koniec każdego miesiąca, po otrzymaniu zwrotu z inwestycji, Spółka będzie wypłacać Inwestorowi na rachunek bankowy część jego udziału w zwrocie z inwestycji (np. (…)% kwoty zwrotu z Inwestycji), a pozostałą część (np. (…)% kwoty zwrotu z Inwestycji) Spółka będzie reinwestowała w zakup kolejnych portfeli wierzytelności. Po zakończeniu reinwestowania w zakup Portfeli wierzytelności, Spółka będzie wypłacała Inwestorowi pozostałą część jego udziału w zwrocie z inwestycji.

Drugiemu z Inwestorów będzie przysługiwał udział w zwrocie z Inwestycji, pomniejszony o koszty obsługi Portfeli wierzytelności, w wysokości (…)% uzyskanej przez Spółkę kwoty Zwrotu. Udział w zwrocie z Inwestycji u drugiego Inwestora będzie w całości reinwestowany przez Spółkę w zakup kolejnych portfeli wierzytelności. Po zakończeniu reinwestowania w zakup Portfeli wierzytelności, Spółka będzie wypłacała Inwestorowi pozostałą część jego udziału w zwrocie z inwestycji.

W umowach Pożyczek partycypacyjnych nie zostały określone warunki jakie muszą zostać spełnione, aby nastąpił zwrot udzielonego finansowania. Każdorazowo Zwrot z Inwestycji będzie przypisywany każdemu z Inwestorów według przypadającego na niego udziału.

W przypadku pierwszego z Inwestorów część udziału w zwrocie z inwestycji będzie wypłacana Inwestorowi na rachunek bankowy, reszta zaś będzie reinwestowana tj. przeznaczana na zakup kolejnych portfeli wierzytelności. Począwszy od miesiąca następującego po zakończeniu reinwestowania w zakup Portfeli wierzytelności pozostała część udziału Inwestora będzie wypłacana na rachunek bankowy. W przypadku drugiego Inwestora jego udział w miesięcznych Zwrotach będzie reinwestowany przez Spółkę w zakup kolejnych wierzytelności. Spółka na koniec każdego miesiąca począwszy od miesiąca następującego po zakończeniu reinwestycji wypłacać będzie Inwestorowi jego Udział z zakupionych Portfeli wierzytelności.

Zarówno Spółka jak i Inwestorzy będą ponosili ryzyko ekonomiczne Inwestycji, w tym w szczególności ryzyko tego, że nie dojdzie do osiągnięcia zysku z Inwestycji, a zwrot Kwoty pożyczki nastąpić może w trudnej do określenia perspektywie czasowej (w częściach, sukcesywnie po uzyskaniu spłat/zbycia wierzytelności zakupionych ze środków pochodzących z Pożyczki partycypacyjnej).

Inwestorom przysługiwać będzie również prawo do kontroli efektów prowadzonej Inwestycji. Rozliczenie Spółki z Inwestorem z tytułu Kwoty Pożyczki nastąpi w części odpowiadającej proporcji wkładu Inwestora do całkowitego kosztu zakupu danego portfela wierzytelności.

Wypłata Inwestorom udziału w zwrocie z Inwestycji ma w założeniu zapewnić Inwestorom zwrot Kwoty pożyczki oraz dodatkowy zysk. Umowy nie gwarantują tego jednak. Inwestorzy nie otrzymają zatem zwrotu całości bądź części Kwoty Pożyczki w sytuacji, gdy uzyskana ze sprzedaży nabytego portfela wierzytelności cena sprzedaży nie pokryje pełnej wysokości Kwoty Pożyczki, jak również w sytuacji, gdy Spółka podejmie decyzję o niedochodzeniu należności wynikających z zakupionych portfeli wierzytelności.

W efekcie, o uzyskaniu wynagrodzenia przez Inwestora, będzie można mówić wtedy, gdy powstanie dodatnia różnica pomiędzy kwotą uzyskaną jako udział w zwrocie z Inwestycji, a Kwotą pożyczki przekazanej przez danego Inwestora (dalej: „Wynagrodzenie Inwestora”).

Pytanie

Czy Kwota pożyczki, jak i kwoty wypłacane Inwestorom tytułem udziału w zwrocie z Inwestycji (w tym w szczególności Wynagrodzenie Inwestora), nie będą uwzględniane jako przychód Spółki w oparciu o art. 5 ust. 1 Ustawy CIT?

(pytanie oznaczone we wniosku Nr 2)

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, ani kwota pożyczki, ani kwoty wypłacane Inwestorom tytułem udziału w zwrocie inwestycji (w tym w szczególności Wynagrodzenie Inwestora), nie powinny być uwzględniane jako przychód podatkowy Spółki w oparciu o art. 5 ust. 1 ustawy CIT.

Art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej: „KC”) przewiduje zasadę swobody umów. W myśl tego przepisu: „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Z zasady tej wynika możliwość zawierania tzw. „umów nienazwanych”, tj. nieuregulowanych w KC. Należy przy tym pamiętać, że treść dozwolonej przez prawo umowy wyznaczają postanowienia art. 56 i 58 KC.

Zgodnie z art. 56 KC „Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.”

Zgodnie z art. 58 KC „Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, że bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana”.

Z uwagi na brak ustawowych uregulowań umowy pożyczki partycypacyjnej należy stwierdzić, że umowa ta jest jedną z tzw. umów nienazwanych. W doktrynie prawa cywilnego mianem umów nazwanych określa się umowy „normowane przez zespoły przepisów prawa zwykle wyodrębnione w systematyce aktu normatywnego (zwłaszcza kodeksu cywilnego), które mają charakter powtarzający się w obrocie i występują (zarówno w przepisach, jak i w praktyce obrotu) pod określoną nazwą” (H. Filipczyk, Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz, LEX (za:) A. Brzozowski (w:) Prawo zobowiązań... pod red. E. Lętowskiej, s. 407). Przez umowę nienazwaną należy natomiast rozumieć „umowę, której treść nie odpowiada charakterystyce umowy nazwanej” (H. Filipczyk, Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz, LEX).

Należy zauważyć, że o rodzaju zawartej umowy nie decyduje nadana jej przez strony nazwa, lecz treść złożonych przy jej zawieraniu oświadczeń woli. Tak więc jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny skutków podatkowych takiej umowy, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

W ocenie Wnioskodawcy przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego umowy pożyczki partycypacyjnej powinny zostać zakwalifikowane jako umowy nienazwane, a skutki podatkowe tych umów powinny być określane w oparciu rzeczywistą treść tych umów, nie zaś w oparciu o ich nazwę.

Zdaniem Wnioskodawcy ani Kwota pożyczki ani kwoty wypłacane Inwestorom tytułem udziału w zwrocie z Inwestycji (w tym w szczególności Wynagrodzenie Inwestora) nie powinny być uwzględniane jako przychód podatkowy Spółki w oparciu o art. 5 ust. 1 ustawy CIT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 Ustawy CIT, „Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych łączy się z przychodami każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.”

Pożyczka partycypacyjna nie daje Inwestorowi praw identycznych do ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce osobowej prawa handlowego (niebędącej osobą prawną). Jednakże, Inwestor udziela finansowania na konkretną Inwestycję - zakup portfela wierzytelności, ma możliwość kontroli efektywności Inwestycji oraz ponosi ryzyko ekonomiczne tej Inwestycji do wysokości udzielonego finansowania.

Zdaniem Wnioskodawcy, zawarcie umowy Pożyczki partycypacyjnej powinno być dla celów podatkowych traktowane przez Spółkę jako „wspólne przedsięwzięcie”.

Ustawa CIT nie zawiera definicji legalnej „wspólnego przedsięwzięcia”. Zgodnie z potocznym rozumieniem, słowo to wywodzi się od wyrazu „przedsięwziąć”, czyli - jak podaje Słownik Języka Polskiego PWN, red. M. Szymczak, t. 2, s. 968 – „przystąpić do wykonania czegoś, zdecydować się na wykonanie czegoś”.

Jak wskazują zaś przedstawiciele doktryny, „Będzie to zatem wspólne działanie kilku podmiotów celem osiągnięcia zamierzonego celu. Celem tym może być osiągnięcie zysku, ale także wspólne przedsięwzięcie może realizować inne cele, np. wspólna reklama. (...) Wysokość udziału w przychodach z takiego wspólnego przedsięwzięcia poszczególnych uczestników będzie wynikała z umowy regulującej to przedsięwzięcie” (Dorota Jaszczak, Podatek dochodowy od osób prawnych. Komentarz, wyd. III).

Wspólne przedsięwzięcie charakteryzuje się tym, iż strony przedsięwzięcia są związane ustaleniami umownymi oraz że owe ustalenia umowne ustanawiają sprawowanie współkontroli. O wspólnym przedsięwzięciu należy mówić w każdym przypadku, gdy co najmniej dwa podmioty podejmują się we współpracy realizacji określonego, najczęściej w miarę precyzyjnie zdefiniowanego, celu gospodarczego.

Zdaniem Wnioskodawcy, Pożyczka partycypacyjna wypełnia warunki wspólnego przedsięwzięcia. Strony umowy Pożyczki partycypacyjnej łączy wspólna inwestycja, do której przystępują, oraz z której będą czerpać potencjalne zyski. Jednocześnie sposób ustalania wynagrodzenia z tytułu Pożyczki partycypacyjnej wskazuje na to, iż nie może być ona traktowana na gruncie przepisów podatkowych jak pożyczka w rozumieniu cywilistycznym.

Inwestorom będzie przysługiwał udział w zwrocie z Inwestycji proporcjonalny do ich zaangażowania kapitałowego w tę Inwestycję. Nie jest więc pewne czy Inwestorzy otrzymają zwrot zainwestowanych środków. Jeżeli bowiem nie dojdzie do ściągnięcia kwot wierzytelności lub zbycia wierzytelności Inwestor nie otrzyma w tej części wypłaty z tytułu udziału w Inwestycji. Tak więc w odróżnieniu od umowy pożyczki określonej w art. 720 KC, umowa Pożyczki partycypacyjnej nie zobowiązuje Spółki do zwrotu Kwoty pożyczki przekazanej przez Inwestora.

Nie jest również pewne, czy po stronie Inwestorów pojawi się Wynagrodzenie Inwestora za udostępnienie Wnioskodawcy środków finansowych. Dopiero jeżeli z Inwestycji zostanie osiągnięty zysk będzie można powiedzieć, iż Inwestorzy uzyskali Wynagrodzenie Inwestora. Wynagrodzenie będzie więc zależne od rezultatu finansowego Inwestycji, a nie od wysokości zainwestowanego kapitału czy czasu trwania Inwestycji. W ocenie Wnioskodawcy, tak wyliczane wynagrodzenie z tytułu udzielenia Pożyczki partycypacyjnej nie może być traktowane jak wynagrodzenie w formie odsetek. Mamy tu do czynienia z inną formą wynagrodzenia ustaloną zgodnie z zasadą swobody zawierania umów wynikającej z art. 353 KC.

Powyższe znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie sądów i aktualnych stanowiskach organów podatkowych. Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 24 grudnia 2010 r., Znak: IPPB3/423-580/10-5/JB, wskazał, że „Sam fakt, że kapitał został udostępniony przez Pożyczkodawcę na określony czas, a po upływie tego czasu - bądź wcześniej w przypadku wcześniejszej spłaty - zostanie zwrócony, nie może decydować o uznaniu przedmiotowej umowy za umowę pożyczki w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Istotne są bowiem również pozostałe warunki, na jakich została zawarta ta umowa”. Dyrektor IS w Warszawie wskazuje, że ważne są także warunki dotyczące wynagrodzenia za udzielenie pożyczki, tj. czy wynagrodzenie zawiera oprócz ustalonych odsetek udział w wyniku finansowym spółki oraz uprawnienia pożyczkodawcy we współdecydowaniu w zakresie działalności spółki. Zwraca uwagę na różnicę pomiędzy umową klasycznej pożyczki, a umową uzależniającą wynagrodzenie od zysku spółki, wynikającą z uzależnienia wypłaty dodatkowego wynagrodzenia od sukcesu ekonomicznego przedsięwzięcia, w wyniku podjęcia dodatkowego ryzyka ekonomicznego. Co więcej, zdaniem Dyrektora IS w Warszawie „W przedmiotowej sprawie, wprawdzie Pożyczkodawca nie otrzymuje w Spółce praw głosu, jednakże ma prawo do jej kontrolowania i udziału w podejmowaniu istotnych z punktu widzenia realizowanego projektu deweloperskiego decyzji, a w szczególności takich, które mogłyby negatywnie wpłynąć na przyszły zysk z inwestycji. A zatem przedmiotowa umowa, mimo iż nazwana umową pożyczki, jest w istocie umową zawartą w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia, dla odniesienia wspólnych korzyści, przy solidarnym ponoszeniu ryzyka. Sposób podatkowego rozliczania tego typu przedsięwzięć ustawodawca przewidział w art. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych”.

W przedstawionym zdarzeniu przyszłym mamy więc do czynienia z sytuacją, gdzie trzy niezależne podmioty podjęły się realizacji wspólnego celu gospodarczego. Każdy z nich oprócz wniesienia wkładu kapitałowego na realizację Inwestycji przyjmuje na siebie ryzyko ekonomiczne, że Inwestycja może nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Zarówno Spółka jak i Inwestorzy liczą się więc z możliwością utraty zainwestowanych środków. Ponadto Inwestorom przysługiwać będą narzędzia kontroli realizacji Inwestycji oraz będą mogli podejmować działania mające na celu zwiększenie zysku z Inwestycji.

Powyższe okoliczności przemawiają za tym, że umowy Pożyczki partycypacyjnej są faktycznie umowami wspólnego przedsięwzięcia. Kwota pożyczki jako stanowiąca wkład kapitałowy Inwestora do wspólnego przedsięwzięcia nie powinna więc być uwzględniona w kalkulacji podatkowej Spółki i nie powinna stanowić przychodu Spółki. Ponadto rozliczenie podatkowe przychodów i kosztów Inwestycji powinno się odbywać w oparciu o regulacje dotyczące wspólnego przedsięwzięcia, a więc o art. 5 ust. 1 i 2 Ustawy CIT.

Stwierdzić należy, iż określony w umowach Pożyczki partycypacyjnej udział danego Inwestora w zwrocie z Inwestycji powinien być utożsamiany z określonym w art. 5 ust. 1 Ustawy CIT prawem do udziału w zysku. Spółka swoje przychody i koszty z Inwestycji powinna ustalić bez uwzględniania w nich kwot jakie przypadają na Inwestorów z tytułu ich udziału w zwrocie z Inwestycji w oparciu o umowy Pożyczki partycypacyjnej. Przychodu Spółki nie powinny więc stanowić spłaty otrzymane w ramach Inwestycji w części w jakiej Inwestorom przysługuje udział w zwrocie z Inwestycji. W rachunku podatkowym Spółki nie powinna być również uwzględniana ta część kosztów związanych z Inwestycją jaka przypada na Inwestorów zgodnie z ich udziałem w zwrocie z Inwestycji.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe, takich jak:

- interpretacja Dyrektora KIS z 13 lipca 2022 r., Znak: 0111-KDIB2-1.4010.250.2022.3.AR: „Stronom umowy pożyczek partycypacyjnych określony zostanie podlegający opodatkowaniu udział w zysku ze wspólnego przedsięwzięcia, w wysokości odpowiadającej ustalonemu w ww. umowach udziałowi w „zysku z inwestycji” przypadającego na strony umowy. Tym samym zgodzić się należy z Wnioskodawcą, że wynagrodzenie z tytułu wskazanych we wniosku pożyczek partycypacyjnych (udział w zysku) wypłacany Pożyczkodawcom pomniejszy zysk przypadający na Spółkę, dla celów art. 5 ust. 1 Ustawy CIT. Przypadający Pożyczkodawcom udział w zysku ze wspólnego przedsięwzięcia nie będzie mógł zatem zostać zaliczony przez Spółkę do kosztów uzyskania przychodu, ale jednocześnie nie będzie stanowił on przychodu po stronie Spółki”.

Mając na uwadze powyższe Spółka stoi na stanowisku, że ani Kwota pożyczki, ani kwoty wypłacane Inwestorom tytułem udziału w zwrocie z Inwestycji (w tym w szczególności Wynagrodzenie Inwestora) nie powinny być uwzględniane jako przychód podatkowy Spółki w oparciu o art. 5 ust. 1 Ustawy CIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Kwestie osiągania przychodów i rozliczania kosztów związanych z udziałem we wspólnym przedsięwzięciu, uregulowane są w art. 5 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587 ze zm. dalej: „ustawa o CIT”).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o CIT ,

W myśl natomiast art. 5 ust. 2 ustawy o CIT,

Podkreślić należy, że przepis art. 5 ustawy o CIT określa sposób podziału i  opodatkowania przychodu ze źródeł przychodów będących źródłami wspólnymi dla więcej niż jednego podatnika, z  wyjątkiem przychodów z udziału w spółce będącej osobą prawną. Ponieważ identyczne reguły dotyczą rozliczania kosztów uzyskania przychodów oraz zwolnień i ulg podatkowych, komentowany przepis w istocie ustanawia zasadę obliczania dochodu ze wspólnych źródeł przychodów oraz wymiaru podatku od tego dochodu. Przychody ze źródeł wspólnych opodatkowuje się osobno u każdego z podatników. Przychód z omawianych źródeł stanowi taką część przychodu wspólników ze wspólnego przedsięwzięcia, jaka odpowiada udziałowi podatnika. Ustalona w powyższy sposób suma przychodu podlega łączeniu z innymi, podlegającymi opodatkowaniu na zasadach ogólnych, przychodami podatnika.

Zatem z podatkowego punktu widzenia konsekwencją wspólnego przedsięwzięcia, jest to, że przychody każdego z uczestników wspólnego przedsięwzięcia po pomniejszeniu o  koszty uzyskania przychodów opodatkowane są odrębnie u każdego z nich, proporcjonalnie do posiadanego udziałów w tym przedsięwzięciu.

W przepisach ustawy o CIT, nie ma definicji pojęcia „wspólne przedsięwzięcie”. Niewątpliwie z  wykładni językowej przepisu art. 5 ust. 1 ustawy o CIT wynika, że w przepisie tym mowa jest o takim wspólnym przedsięwzięciu, które nie stanowi ani podejmowania działalności w  ramach spółki prawa cywilnego, czy też spółki osobowej prawa handlowego, ani nie jest związane ze współwłasnością, współposiadaniem i współużytkowaniem.

W doktrynie prawa podatkowego przyjęto, że przez wspólne przedsięwzięcie należy rozumieć wspólne zorganizowane działanie kilku podmiotów nakierowane na osiągnięcie zamierzonego celu ( zobacz: Współpraca w ramach „wspólnego przedsięwzięcia”– wybrane problemy podatkowe, Agnieszka Sobiech, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 5/2016 (83), cz. 1, http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ekon-element-000171439874).

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Spółka rozpoczęła proces inwestycyjny polegający na nabyciu portfeli wierzytelności i egzekwowaniu należności z zakupionych wierzytelności. Spółka pełni rolę podmiotu organizującego Inwestycję i przebieg całego procesu inwestycyjnego. To Spółka zawarła umowy zakupu portfeli wierzytelności i jest odpowiedzialna za proces ich egzekwowania.

Spółka przeznaczyła również część swoich zasobów finansowych na zakup portfeli wierzytelności. Ponadto Spółka zawarła umowy pożyczek partycypacyjnych, których istotą jest zapewnienie częściowego finansowania na potrzeby konkretnych przedsięwzięć inwestycyjnych Spółki. W ramach umów Pożyczki partycypacyjnej, Wnioskodawca otrzymał od osób fizycznych działających poza działalnością gospodarczą, podlegających na terytorium Polski nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, środki pieniężne na sfinansowanie nabycia portfeli wierzytelności oraz na częściowe pokrycie wszelkich innych kosztów związanych z realizacją zakupu portfela wierzytelności oraz procesem egzekwowania należności z zakupionych wierzytelności.

Inwestorzy umownie zobowiązali się i przenieśli na Spółkę określoną ilość pieniędzy. Spółka jednak nie zobowiązuje się do zwrotu takiej samej ilości pieniędzy, ale do wypłaty Inwestorom udziału w zwrocie z Inwestycji. Kwota jaka będzie przysługiwać Inwestorom z tytułu udziału w zwrocie z Inwestycji nie została określona z góry na moment zawierania umów Pożyczek partycypacyjnych, a wynikać będzie z tego jaki zwrot z Inwestycji uda się osiągnąć. Nie wykluczone, że Wnioskodawca nie zwróci Inwestorom takiej samej ilości pieniędzy jaką od nich otrzymał. Mogą to być kwoty znacznie wyższe, jak również może nie dojść do zwrotu w całości Kwot pożyczek.

Z tytułu udzielonej Pożyczki partycypacyjnej, każdemu z Inwestorów przysługiwać będzie udział w zwrocie z Inwestycji.

Przedmiotem wątpliwości Wnioskodawcy jest kwestia ustalenia, czy Kwota pożyczki, jak i kwoty wypłacane Inwestorom tytułem udziału w zwrocie z Inwestycji (w tym w szczególności Wynagrodzenie Inwestora), nie będą uwzględniane jako przychód Spółki w oparciu o art. 5 ust. 1 Ustawy o CIT.

W związku z brakiem definicji pożyczki w polskim ustawodawstwie podatkowym, należy sięgnąć do definicji umowy pożyczki, uregulowanej w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Zgodnie z art. 720 § 1 ww. ustawy, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa ta może być zawarta bez wynagrodzenia, jak również odpłatnie. Odpłatność umowy przybiera postać odsetek.

Z kolei zgodnie z internetowym słownikiem PWN „partycypować” to «ponosić wspólnie z  kimś koszty jakiegoś przedsięwzięcia lub mieć udział w zyskach»

Zatem pożyczka partycypacyjna to rodzaj pożyczki przeznaczonej dla firm charakteryzującej się udziałem pożyczkodawcy w zyskach finansowanej firmy, oprócz poboru stałych odsetek.

Biorąc pod uwagę przytoczoną wyżej definicję pożyczki oraz wskazane w opisie sprawy postanowienia umowy pożyczki partycypacyjnej, należy stwierdzić, że umowę, która zawierana będą przez Spółkę nie można traktować na równi z pożyczką w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego. Z opisu sprawy wynika, iż Inwestorom będzie przysługiwał udział w zwrocie z Inwestycji proporcjonalny do ich zaangażowania kapitałowego w tę Inwestycję, nie jest więc pewne czy Inwestorzy otrzymają zwrot zainwestowanych środków. Jeżeli bowiem nie dojdzie do ściągnięcia kwot wierzytelności lub zbycia wierzytelności Inwestor nie otrzyma w tej części wypłaty z tytułu udziału w Inwestycji. Tak więc w odróżnieniu od umowy pożyczki określonej w art. 720 KC, umowa Pożyczki partycypacyjnej nie zobowiązuje Spółki do zwrotu Kwoty pożyczki przekazanej przez Inwestora. Sam fakt, że kapitał zostanie udostępniony przez pożyczkodawców na określony czas, nie może decydować o uznaniu przedmiotowych umów za umowy pożyczki w  rozumieniu Kodeksu cywilnego. Ponadto we wniosku wskazano, że udział w zwrocie z Inwestycji nie odpowiada określonemu w art. 720² Kodeksu Cywilnego oprocentowaniu umowy pożyczki, jego wysokość nie zależy wprost od Kwoty pożyczki i czasu jej trwania, ale od faktycznie uzyskanych kwot spłat wierzytelności nabytych w ramach portfeli wierzytelności. Istotne są bowiem również pozostałe warunki, na jakich będą zawarte te umowy. Jak bowiem wynika z  wniosku:

-  Strony umowy Pożyczki partycypacyjnej łączy wspólna inwestycja, do której przystępują, oraz z której będą czerpać potencjalne zyski.

-  Inwestorom będzie przysługiwał udział w zwrocie z Inwestycji proporcjonalny do ich zaangażowania kapitałowego w tę Inwestycję. Nie jest więc pewne czy Inwestorzy otrzymają zwrot zainwestowanych środków. Jeżeli bowiem nie dojdzie do ściągnięcia kwot wierzytelności lub zbycia wierzytelności Inwestor nie otrzyma w tej części wypłaty z tytułu udziału w Inwestycji.

-  Wynagrodzenie Inwestora będzie zależne od rezultatu finansowego Inwestycji, a nie od wysokości zainwestowanego kapitału czy czasu trwania Inwestycji.

-  Zarówno Spółka jak i Inwestorzy będą ponosili ryzyko ekonomiczne Inwestycji, w tym w szczególności ryzyko tego, że nie dojdzie do osiągnięcia zysku z Inwestycji, a zwrot Kwoty pożyczki nastąpić może w trudnej do określenia perspektywie czasowej (w częściach, sukcesywnie po uzyskaniu spłat/zbycia wierzytelności zakupionych ze środków pochodzących z Pożyczki partycypacyjnej).

-  Inwestorom przysługiwać będzie również prawo do kontroli efektów prowadzonej Inwestycji.

Zgodzić się zatem należy z Wnioskodawcą, że powyższe warunki pozwalają na zakwalifikowanie wskazanych we wniosku pożyczek partycypacyjnych jako „wspólne przedsięwzięcie”, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o CIT.

W konsekwencji stronom umowy pożyczki partycypacyjnej określony zostanie podlegający opodatkowaniu udział w zysku ze wspólnego przedsięwzięcia, w wysokości odpowiadającej ustalonemu w ww. umowach udziałowi w „zysku z inwestycji” przypadającego na strony umowy. 

Tym samym zgodzić się należy z Wnioskodawcą, że ani Kwota pożyczki, ani kwoty wypłacane Inwestorom tytułem udziału w zwrocie z Inwestycji (w tym w szczególności Wynagrodzenie Inwestora) nie powinny być uwzględniane jako przychód podatkowy Spółki w oparciu o art. 5 ust. 1 Ustawy o CIT. Spółka swoje przychody i koszty z Inwestycji powinna ustalić bez uwzględniania w nich kwot jakie przypadają na Inwestorów z tytułu ich udziału w zwrocie z Inwestycji w oparciu o umowy Pożyczki partycypacyjnej. Przychodu Spółki nie powinny więc stanowić spłaty otrzymane w ramach Inwestycji w części w jakiej Inwestorom przysługuje udział w zwrocie z Inwestycji. W rachunku podatkowym Spółki nie powinna być również uwzględniana ta część kosztów związanych z Inwestycją jaka przypada na Inwestorów zgodnie z ich udziałem w zwrocie z Inwestycji.

Wskutek powyższego stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja rozstrzyga wyłącznie w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. W pozostałym zakresie wniosku, tj. w podatku od czynności cywilnoprawnych wydane zostało/zostanie odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a w odniesieniu do zdarzenia przyszłego stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym/zdarzeniem przyszłym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanych we wniosku interpretacji, stwierdzić należy, że zostały one wydane w  sprawach innych podmiotów i nie wiążą one Organu w sprawie będącej przedmiotem wniosku.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-  w formie papierowej, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-  w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).