Interpretacja indywidualna z dnia 29 listopada 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP2-2.4010.432.2023.3.IN
Temat interpretacji
Opodatkowanie przez Prostą Spółkę Akcyjną zysków wypracowanych przed i po wyborze ryczałtu od dochodów spółek (estoński CIT).
Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe a w części nieprawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób prawnych uznające, że:
- dywidenda dotycząca zysku wypracowanego w okresie sprzed opodatkowania ryczałtem będzie podlegała opodatkowaniu na gruncie estońskiego CITu – jest prawidłowe;
- zaliczka na poczet dywidendy oraz dywidenda dotycząca zysku wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem będzie podlegała opodatkowaniu na gruncie estońskiego CITu – jest prawidłowe;
- zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o kodeks spółek handlowych (KSH) nie powinno być traktowane jako dochód:
- z podzielonego zysku – jest prawidłowe;
- z ukrytych zysków – jest nieprawidłowe;
- zasilenie kapitału w trybie art. 30019 KSH zyskami wypracowanymi przed opodatkowaniem ryczałtem nie podlegało opodatkowaniu ryczałtem – jest prawidłowe;
- zasilenie kapitału w trybie art. 30019 KSH zyskami wypracowanymi w trakcie opodatkowania ryczałtem podlega opodatkowaniu ryczałtem – jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
16 sierpnia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 16 sierpnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie opodatkowania przez Prostą Spółkę Akcyjną zysków wypracowanych przed i po wyborze ryczałtu od dochodów spółek (estoński CIT).
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
„A” P.S.A (dalej zwana: „A” i/lub Spółką) jest wpisana do rejestru przedsiębiorców krajowego rejestru sądowego pod nr KRS: (…), posiada numer dla celów statystycznych REGON: (…) oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP): (…).
„A” została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego dnia (…) r. Z dniem rejestracji w rejestrze przedsiębiorców krajowego rejestru sądowego „A” rozpoczęła podstawową działalność operacyjną skutkującą rozpoznaniem przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów. „A” prowadzi działalność gospodarczą w formie prostej spółki akcyjnej i używa w obrocie gospodarczym firmy „A” prosta spółka akcyjna lub skrótu „A” P.S.A. Siedzibą „A” jest (…). „A” prowadzi działalność gospodarczą na obszarze Polski oraz poza jej granicami.
Przedmiotem działalności gospodarczej „A” jest w szczególności:
1) sprzedaż hurtowa zboża, nieprzetworzonego tytoniu, nasion i pasz dla zwierząt (PKD: 46, 21, Z),
2) sprzedaż hurtowa wyrobów chemicznych (PKD: 46, 75, Z),
3) sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej lub Internet (PKD: 47, 91, Z),
4) transport drogowy towarów (PKD: 49, 41, Z),
5) magazynowanie i przechowywanie pozostałych towarów (PKD: 52, 10, B),
6) wytwarzanie i przetwarzanie produktów rafinacji ropy naftowej (PKD: 19, 20, Z),
7) produkcja nawozów i związków azotowych (PKD: 20, 15, Z),
8) działalność związana z pakowaniem (PKD: 82, 92, Z),
9) badania i analizy związane z jakością żywności (PKD: 71, 20, A),
10) sprzedaż hurtowa paliw i produktów pochodnych (PKD: 46, 71, Z).
Kapitał akcyjny „A” wynosi (…) zł i z racji prowadzenia działalności gospodarczej w formie prostej spółki akcyjnej nie dzieli się na akcje. „A” wyemitowała 480 akcji. Akcje nie posiadają wartości nominalnej. Są to 24 akcje serii A oraz 456 akcji serii B. Akcje są akcjami zwykłymi. Akcje nie są akcjami uprzywilejowanymi. Każda akcja daje prawo do jednego głosu na Walnym Zgromadzeniu. Wszystkie akcje zostały pokryte wkładami pieniężnymi.
Organami „A” są Rada Dyrektorów oraz Walne Zgromadzenie. Rada Dyrektorów składa się z jednego do pięciu członków powoływanych, odwoływanych i zawieszanych w czynnościach uchwałą akcjonariuszy. Kadencja Dyrektora wynosi 5 lat. Do zakresu działania Rady Dyrektorów należą wszelkie sprawy nie zastrzeżone dla innych organów. W szczególności Rada Dyrektorów zarządza majątkiem i sprawami Spółki oraz kieruje całokształtem bieżącej działalności Spółki. Rada Dyrektorów reprezentuje Spółkę na zewnątrz w stosunku do władz i osób trzecich, w sądzie i poza sądem. Walne Zgromadzenie jest zwyczajne lub nadzwyczajne. Zwyczajne Walne Zgromadzenie winno się odbywać w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Do kompetencji Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia należy w szczególności: rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania Rady Dyrektorów z działalności Spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków, jak również podjęcie uchwały o wypłacie dywidendy albo o pokryciu straty.
Rokiem obrotowym „A” jest rok kalendarzowy. Zgodnie z zapisami umowy spółki pierwszy rok obrotowy miał skończyć się dnia 31 grudnia 2022 r. Rachunkowość i sprawozdawczość Spółki jest prowadzona zgodnie z prawem polskim. Sprawozdanie finansowe oraz rachunek zysków i strat powinny być sporządzane przez Radę Dyrektorów w ciągu trzech miesięcy po upływie roku obrotowego, a z upływem następnych trzech miesięcy powinny być zatwierdzone przez Walne Zgromadzenie. Sprawozdanie roczne Rady Dyrektorów powinno być sporządzone najpóźniej 15 dni przed terminem Walnego Zgromadzenia, na którym sprawozdanie finansowe będzie rozpatrywane oraz powinno być udostępnione wszystkim akcjonariuszom.
„A” jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych posiadającym nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce oraz czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług zidentyfikowanym również dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych. Poczynając od dnia 1 sierpnia 2022 r. „A” wybrała opodatkowanie na zasadach tzw. ryczałtu od dochodów spółek, o którym mowa w art. 28c - 28t ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2587, dalej zwana: UoPDOP lub Ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych). Przystąpienie do ryczałtu od dochodów spółek dnia 1 sierpnia 2022 r. spowodowało zamknięcie roku podatkowego opodatkowanego na zasadach ogólnych dnia 31 lipca 2022 r. oraz rozpoczęcie roku podatkowego opodatkowanego na zasadzie ryczałtu od dochodów spółek dnia 1 sierpnia 2022 r.
W związku z przystąpieniem do ryczałtu „A” sporządziła sprawozdanie finansowe, w którym w kapitałach własnych wyodrębniła zysk niepodzielony za rok poprzedzający opodatkowania ryczałtem tj. za okres od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. Jako, że rok podatkowy rozpoczynający się od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. był zarówno pierwszym, jak również ostatnim rokiem podatkowym oraz biorąc pod uwagę fakt, że na moment sporządzenia ww. sprawozdania finansowego Spółka nie utworzyła żadnych kapitałów (funduszy) zapasowych, jak również żadnych (funduszy) kapitałów rezerwowych zyski za ten okres nie zostały wyodrębnione w pozycjach kapitał (fundusz) zapasowy, pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe, zysk (strata) z lat ubiegłych ale w pozycji zysk (strata) netto. Zysk ten został ustalony na kwotę (…) zł.
Następnie „A” sporządziła również sprawozdanie finansowe za kolejny rok podatkowy od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. W sprawozdaniu tym zysk za okres od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. w kwocie (…) zł został wyodrębniony w kapitałach własnych w pozycji zysk (strata) z lat ubiegłych. Natomiast zysk za okres od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. jako, że dotyczył bieżącego roku został wyodrębniony w kapitałach własnych jako zysk (strata) netto. Zysk ten został z kolei ustalony na kwotę (…) zł.
Jako, że w opisywanym przypadku rok obrotowy nie pokrywał się z rokiem podatkowym (w obrębie jednego roku obrotowego zmieściły się dwa lata podatkowe) zarówno zysk nie podzielony przypadający na okres od dnia 6 września 2021 do dnia 31 lipca 2022 r., jak również zysk za okres od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. był przedmiotem jednej uchwały w przedmiocie podziału zysku, która zapadła dnia 30 czerwca 2023 r.
I tak niepodzielony zysk za okres od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. w kwocie (…) zł został podzielony w ten sposób, że kwota (…) zł została przeznaczona na wypłatę dywidendy a kwota (…) zł zasiliła kapitał akcyjny. Jeśli zaś idzie o zysk za okres od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. w kwocie (…) zł to został on podzielony w ten sposób, że kwota (…) zł została przeznaczona na wypłatę dywidendy, kwota (…) zł została przeznaczona na zasilenie kapitału zapasowego a kwota (…) zł zasiliła kapitał akcyjny.
Kwota do wypłaty z tytułu dywidendy za okres od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. w wysokości (…) zł została pomniejszona o zaliczkę na poczet dywidendy w wysokości (…) zł wypłaconej wspólnikom na mocy uchwały zapadłej dnia 1 września 2022 r.
Z tytułu wypłaty dywidendy za okres od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. w wysokości (…) zł, jako, że dotyczyła ona zysku wypracowanego w roku podatkowym poprzedzającym opodatkowanie ryczałtem nie został naliczony ryczałt od dochodów spółek. Z tytułu wypłaty zaliczki na poczet dywidendy oraz z tytułu wypłaty pozostałej części dywidendy za okres od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r., jako, że dotyczyła ona zysku wypracowanego w pierwszym roku opodatkowania ryczałtem został naliczony ryczałt od dochodów spółek na zasadach ogólnych według stawki 20%. Zarówno z tytułu wypłaty dywidendy za okres od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r., jak również z tytułu wypłaty zaliczki na poczet dywidendy oraz z tytułu wypłaty pozostałej części dywidendy za okres od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. został pobrany podatek z tytułu dochodów (przychodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, o którym mowa w art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2647, ze zm., dalej zwana: UoPDOF i/lub Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych) według stawki 19%, z tym zastrzeżeniem, że odnośnie zaliczki na poczet dywidendy oraz z tytułu wypłaty pozostałej części dywidendy za okres od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. dokonano odliczenia, o którym mowa w art. 30a ust. 19 pkt 2 UoPDOF.
Jeśli zaś idzie o zasilenie kapitału akcyjnego to jego podstawę prawną stanowił art. 30019 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1457, dalej zwana: KSH i/lub Kodeksem spółek handlowych). W szczególności, zgodnie z tym przepisem, na pokrycie strat należy zasilić kapitał akcyjny, przeznaczając na ten cel co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, jeżeli kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy.
W przypadku „A” pomimo dwóch lat podatkowych wystąpił jeden rok obrotowy od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. i był to zarówno pierwszy, jak również ostatni rok obrotowy w rozumieniu ww. przepisu. W związku z powyższym, „A” zasilił kapitał akcyjny zarówno częścią zysku wypracowaną w okresie od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r., jak również częścią zysku wypracowaną w okresie od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. Na chwilę składnia niniejszego wniosku zasilenie kapitału akcyjnego w trybie art. 30019 KSH nie zostało ono jeszcze zarejestrowane w rejestrze przedsiębiorców krajowego rejestru sądowego.
Jednocześnie, po stronie „A” pojawiły się wątpliwości natury prawnej (niezależnie od innych wątpliwości) czy zasilenie kapitału akcyjnego w trybie art. 30019 KSH będzie opodatkowane ryczałtem od dochodów spółek oraz czy powinno być traktowane jako dochód (przychód) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych.
Pytania
1)Czy spółka prawidłowo wyodrębniła zysk za okres przed opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek tj. za okres od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. w ten sposób, że ujęła ten zysk w sprawozdaniu finansowym za ten okres w kapitałach własnych w pozycji zysk (strata) netto?
2)Czy spółka prawidłowo wyodrębniła zysk za okres opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek tj. za okres od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. w ten sposób, że ujęła ten zysk w sprawozdaniu finansowym za ten okres w kapitałach własnych w pozycji zysk (strata) netto?
3)Czy dywidenda dotycząca zysku wypracowanego w okresie od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. nie będzie podlegała opodatkowaniu ryczałtem?
4)Czy zaliczka na poczet dywidendy oraz dywidenda dotycząca zysku wypracowanego w okresie od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. będzie podlegała opodatkowaniu ryczałtem ?
5)Czy z tytułu wypłaty zaliczki na poczet dywidendy oraz z tytułu wypłaty dywidendy dotyczących zysku wypracowanego w okresie od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. będzie przysługiwało odliczenie, o którym mowa w art. 30a ust. 19 pkt 2 UoPDOF?
6)Czy zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o art. 30019 KSH powinno być traktowane jako dochód z tytułu podzielonego zysku w rozumieniu art. 28m ust. 1 pkt 1 lit. a) UoPDOP?
7)Czy zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o art. 30019 KSH powinno być traktowane jako dochód z tytułu ukrytych zysków w rozumieniu art. 28m ust. 1 pkt 2 UoPDOP?
8)W przypadku odpowiedzi pozytywnej na pytanie 6) lub 7) - czy opodatkowaniu ryczałtem na zasadzie właściwej dla dochodów z tytułu podzielonego zysku albo dla dochodu z tytułu ukrytych zysków będzie podlegało zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o art. 30019 KSH z zysków wypracowanych w okresie przed opodatkowania ryczałtem tj. w okresie od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r.?
9)W przypadku odpowiedzi pozytywnej na pytanie 6) lub 7) - czy opodatkowaniu ryczałtem na zasadzie właściwej dla dochodów z tytułu podzielonego zysku albo dla dochodu z tytułu ukrytych zysków będzie podlegało zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o art. 30019 KSH z zysków wypracowanych w okresie opodatkowania ryczałtem tj. w okresie od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r.?
10)Czy zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o art. 30019 KSH powinno być traktowane jako dochód (przychód) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych w rozumieniu art. 24 ust. 5 UoPDOF oraz opodatkowane na zasadach, o których mowa w art. 30a ust. 1 pkt 4 UoPDOF?
11)W przypadku odpowiedzi pozytywnej na pytanie nr 6) oraz na pytanie nr 10) - czy jest możliwe odliczenie od podatku, o którym mowa w art. 30a ust. 1 pkt 4 UoPDOF tj. 70% kwoty odpowiadającej iloczynowi procentowego udziału wspólnika w zysku Spółki liczonego na dzień nabycia przez wspólnika prawa do wypłaty podzielonego zysku i należnego ryczałtu od dochodów spółek z zysku podzielonego Spółki, z którego przychód ten został uzyskany na zasadzie art. 30a ust. 19 pkt 2 UoPDOF?
Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź w kwestii dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie pytań oznaczonych we wniosku nr 3-4, 6-9, przy czym w zakresie pytań 1-2 zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie. Odrębne rozstrzygnięcie zostanie także wydane w odniesieniu do pytań dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych, tj. pytań nr 5, 10 i 11.
Państwa stanowisko w sprawie
Ad. 3.
„A” stoi na stanowisku, że dywidenda dotycząca zysku wypracowanego w okresie od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. nie będzie podlegała opodatkowaniu ryczałtem.
Ad. 4.
„A” stoi na stanowisku, że zaliczka na poczet dywidendy oraz dywidenda dotycząca zysku wypracowanego w okresie od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. będzie podlegała opodatkowaniu ryczałtem.
Ad. 6.
„A” stoi na stanowisku, że zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o art. 30019 KSH nie stanowi dochodu z tytułu podzielonego zysku w rozumieniu art. 28m ust. 1 pkt 1 lit. a) UoPDOR.
Ad. 7.
„A” stoi na stanowisku, że zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o art. 30019 KSH nie stanowi dochodu z tytułu ukrytych zysków w rozumieniu art. 28m ust. 1 pkt 2 UoPDOR
Ad. 8.
„A” stoi na stanowisku, że w przypadku jeżeli zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o art. 30019 KSH byłoby potraktowane jako dochód z tytułu podzielonego zysku w rozumieniu art. 28m ust. 1 pkt 1 lit. a) UoPDOP albo dochód z tytułu ukrytych zysków w rozumieniu art. 28m ust. 1 pkt 2 UoPDOP to zasilenie kapitału akcyjnego w trybie art. 30019 KSH zyskami wypracowanymi w okresie od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. nie byłoby opodatkowane ryczałtem od dochodów spółek.
Ad. 9.
„A” stoi na stanowisku, że w przypadku jeżeli zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o art. 30019 KSH byłoby potraktowane jako dochód z tytułu podzielonego zysku w rozumieniu art. 28m ust. 1 pkt 1 lit. a) UoPDOP albo dochód z tytułu ukrytych zysków w rozumieniu art. 28m ust. 1 pkt 2 UoPDOP to opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek podlegałoby zasilenie kapitału akcyjnego w trybie art. 30019 KSH zyskami wypracowanymi za rok podatkowy od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r.
Ad 3-4.
Zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt 1 lit. a) UoPDOP, opodatkowaniu ryczałtem podlega dochód odpowiadający wysokości zysku netto wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej zysk ten został uchwałą o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto przeznaczony do wypłaty udziałowcom, akcjonariuszom albo wspólnikom (dochód z tytułu podzielonego zysku).
Zgodnie z art. 28m ust. 2 UoPDOP, przepis ust. 1 pkt 1 stosuje się odpowiednio do wypłaty zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy (podzielonego zysku).
Konsekwentnie, dywidenda z zysku wypracowanego w roku podatkowym poprzedzającym pierwszy rok opodatkowania ryczałtem tj. w roku od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. nie podlega opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek, natomiast zaliczka na poczet dywidendy oraz pozostała część dywidendy z zysku wypracowanego w pierwszym roku opodatkowania ryczałtem tj. w roku od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. podlega opodatkowaniu ryczałtem na zasadach ogólnych tj. jako, że „A” nie jest podatnikiem rozpoczynającym prowadzenie działalności gospodarczej oraz małym podatnikiem właściwą stawką będzie stawka 20%.
Ad 6-7.
Zgodnie z art. 3003 KSH, w prostej spółce akcyjnej tworzy się wyrażony w złotych kapitał akcyjny, na który przeznacza się wniesione wkłady pieniężne oraz niepieniężne, z uwzględnieniem art. 14 § 1 KSH. Kapitał akcyjny powinien wynosić co najmniej 1 złoty. Wysokość kapitału akcyjnego nie jest określana w umowie spółki. Do zmian wysokości kapitału akcyjnego nie stosuje się przepisów o zmianie umowy spółki.
Zgodnie z art. 300 2 KSH, akcje są obejmowane w zamian za wkłady pieniężne lub niepieniężne. Wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji może być wszelki wkład mający wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług. Akcje nie posiadają wartości nominalnej, nie stanowią części kapitału akcyjnego i są niepodzielne.
Na gruncie ww. regulacji prawnej w doktrynie prawa podnosi się między innymi, że:
„(...) Kapitał akcyjny jest obligatoryjnym elementem jurydycznej konstrukcji prostej spółki akcyjnej, jednakże istotnie różniącym się od kapitału zakładowego, jaki występuje w pozostałych spółkach kapitałowych. Jedyną cechą łączącą kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej oraz kapitał zakładowy jest to, że jego wartość wyrażana jest w złotych polskich. W przeciwieństwie natomiast do kapitału zakładowego, kapitał akcyjny nie dzieli się na akcje. Ani liczba, ani wartość akcji nie wpływa na wysokość kapitału akcyjnego. Ponadto, wysokość kapitału akcyjnego - w przeciwieństwie do kapitału zakładowego - nie jest określana w umowie spółki, a o za tym idzie, do jej zmiany nie stosuje się przepisów o zmianie umowy spółki. Kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej nie posiada więc cechy stałości, z jaką mamy do czynienia w przypadku kapitału zakładowego. O wysokości kapitału akcyjnego decyduje suma wartości wkładów pieniężnych i niepieniężnych rzeczywiście wniesionych na pokrycie akcji i jednocześnie przeznaczonych na ten kapitał (art. 3003 § 1 k.s.h.). Irrelewantne dla wysokości kapitału akcyjnego są więc te wkłady niepieniężne, które nie spełniają kryteriów aportowych z art. 14 § 1 k.s.h. (tj. wkłady w postaci praw niezbywalnych albo świadczenia pracy bądź usług na rzecz spółki). Majątek powstały z wkładów wniesionych na kapitał akcyjny nie jest chroniony przed wypłatami na rzecz akcjonariuszy (zob. również K. Szczepańska-Leśniewska, Ochrona kapitału akcyjnego w prostej spółce akcyjnej, PPH 2021, nr 11, s. 54). W szczególności, jak wyraźnie wynika z art. 30015 § 2 k.s.h., kwoty z kapitału akcyjnego mogą zostać przeznaczone na wypłatę dywidendy.(. .)" (Dumkiewicz Małgorzata, Kidyba Andrzej, Komentarz aktualizowany do art. 1-300 Kodeksu spółek handlowych Opublikowano: LEX/el. 2023).
„(...) Ustawodawca znacznie zredukował funkcje kapitału akcyjnego w PSA w odniesieniu do funkcji kapitału zakładowego w innych spółkach kapitałowych. Ponieważ akcje PSA nie stanowią ułamka kapitału akcyjnego ani nie opiewają na określoną wartość nominalną, kapitał akcyjny nie pełni funkcji prawno-organizacyjnej. Kapitał akcyjny w PSA nie pełni funkcji gwarancyjnych. Ustalenie jego minimalnej kwoty na poziomie 1 zł powoduje, że kapitał akcyjny nie chroni wierzycieli (...) Wkłady na kapitał akcyjny w PSA mogą być wnoszone w formule zarówno pieniężnej, jak i niepieniężnej.
Niemniej wkłady na pokrycie kapitału akcyjnego muszą wypełniać standardy, o których mowa w art. 14 § 1 k.s.h. Kapitał akcyjny w PSA nie ma charakteru stałego. Przeciwnie, jest on zmienny. Po pierwsze, wysokość kapitału akcyjnego nie jest określana w umowie spółki. Po drugie, do zmian wysokości kapitału akcyjnego nie stosuje się przepisów o zmianie umowy spółki. Zgodnie z art. 30012 § 3 pkt 2 k.s.h. wysokość kapitału akcyjnego przy zgłoszeniu spółki do rejestru ustala się na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów przeznaczonych na kapitał akcyjny. Konstrukcja kapitału akcyjnego PSA przypomina w pewnym sensie zmienny charakter funduszu udziałowego w spółdzielni. Majątek PSA, który stanowi pokrycie kapitału akcyjnego, może zostać przeznaczony na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy, a także na inne wypłaty. Co istotne, wypłata dywidendy kosztem kapitału akcyjnego wymaga jedynie uchwały walnego zgromadzenia o wypłacie dywidendy, jak również wpisu zmniejszenia kwoty kapitału akcyjnego do rejestru. Jak wspomniano powyżej, nie jest wymagana zmiana umowy spółki.(...)” (Adamus Rafał (red.), Malinowski Przemysław (red.), Prosta spółka akcyjna. Komentarz Opublikowano: WKP 2021).
"(...) Kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej będący następstwem wniesionych do spółki wkładów nie jest elementem umowy (porozumienia) akcjonariuszy i jako taki nie podlega (i nie może podlegać) określeniu w umowie spółki. W konsekwencji do zmian wysokości kapitału akcyjnego nie stosuje się przepisów o zmianie umowy spółki. W szczególności, w prostej spółce akcyjnej nie występuje jakakolwiek procedura podwyższenia lub obniżenia kapitału akcyjnego analogiczna do procedury podwyższenia lub obniżenia kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółce akcyjnej, a to w szczególności z uwagi na fakt, że podwyższenie lub obniżenie kapitału akcyjnego nie jest formalnie związane z emisją lub umorzeniem akcji. Kapitał akcyjny ulega podwyższeniu w miarę wnoszenia do spółki wkładów kapitałowych przewidzianych w umowie spółki oraz w uchwałach o emisji akcji, jak również może być zasilony przez odpisy z zysku oraz innych kapitałów własnych spółki, o których mowa w art. 30015 § 2 k.s.h., czyli kapitałów, które mogą być przeznaczone do podziału pomiędzy akcjonariuszy (art. 30020 k.s.h.). W szczególności art. 30019 § 2 k.s.h. nakazuje, aby na pokrycie strat zasilać kapitał akcyjny, przeznaczając na ten cel co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, jeżeli kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy. Kapitał akcyjny może z kolei ulegać obniżeniu przede wszystkim wskutek dokonywanych w ciężar tego kapitału odpisów na pokrycie strat spółki, jak również wskutek wypłat z tego kapitału dokonywanych na rzecz akcjonariuszy. Możliwość dokonywania wypłat causa societatis z kapitału akcyjnego, w szczególności dywidendy, spłaty za umarzane akcje lub zapłaty ceny za nabywane akcje własne (jednakże z wyłączeniem zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy - art. 30017 § 1 zdanie drugie k.s.h.), jest kolejną z głównych wyróżniających cech jurydycznych prostej spółki akcyjnej. Wypłaty z kapitału akcyjnego na rzecz akcjonariuszy, z pewnymi ograniczeniami, mogą nastąpić na tych samych zasadach (zob. komentarz do art. 30015 k.s.h.) co wypłaty z zysku lub innych kapitałów własnych, które mogą być przeznaczane na wypłatę dywidendy. Ograniczenia te to: zakaz doprowadzania do zmniejszenia kwoty kapitału akcyjnego poniżej 1,00 złotego; obowiązek przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego (art. 456 § 1 i 2 oraz art. 458 § 2 pkt 4 k.s.h. stosowane odpowiednio) do wypłaty z kapitału akcyjnego z części tego kapitału stanowiącej 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy; ustalenie, że wypłata z kapitału akcyjnego może nastąpić po wpisie zmiany jego wysokości do rejestru. Powyższe cechy determinują kolejną cechę kapitału akcyjnego prostej spółki akcyjnej odróżniającego go od kapitału zakładowego w innych spółkach kapitałowych - mianowicie jego zmienny charakter. Kapitał akcyjny, jakkolwiek pozbawiony cech stałości i niedzielący się na akcje, jest kapitałem podstawowym prostej spółki akcyjnej w rozumieniu przepisów o rachunkowości. Kapitał akcyjny podlega również ujawnieniu w rejestrze, zarówno przy zgłoszeniu spółki do rejestru (art. 30012 § 2 pkt 6 k.s.h.), jak i przy zgłoszeniu kolejnych emisji akcji. Na potrzeby rejestracji wysokość kapitału zakładowego ustalana jest na podstawie oświadczenia wszystkich członków zarządu spółki (art. 30012 § 3 pkt 2 i art. 300107 § 2 pkt 4 k.s.h.). Pisma i zamówienia handlowe składane przez spółkę, czy to w formie papierowej, czy elektronicznej, a także informacje na stronach internetowych spółki powinny również zawierać informację o wysokości kapitału akcyjnego (art. 30061 k.s.h.).(...)" (Kożuchowski Maciej (red.), Macieszczak Marcin (red.), Woźniak Bartłomiej (red.), Prosta spółka akcyjna. Komentarz Opublikowano: WKP 2021).
"(...) Akcje prostej spółki akcyjnej nie są cząstkami kapitału akcyjnego. Ich liczba nie decyduje zatem o jego wysokości. Ponadto, są to tzw. akcje beznominałowe, tj. nie posiadają wartości nominalnej. Każda akcja jest natomiast odrębnym prawem udziałowym, tj. stanowi wiązkę uprawnień kształtujących pozycję prawną akcjonariusza w spółce. W świetle normy interpretacyjnej z art. 4 § 22 pkt 1 k.s.h. akcje prostej spółki akcyjnej - pomimo ich beznominałowości - nie przestają być miernikiem zakresu praw i obowiązków akcjonariusza. Stosunek liczby akcji przysługujących akcjonariuszowi do ogólnej liczby akcji danej prostej spółki akcyjnej jest bowiem odpowiednikiem udziału wspólnika albo akcjonariusza w kapitale zakładowym spółki z o.o. albo akcyjnej (zob. również L. Modzelewska (w:) Kodeks spółek handlowych. Komentarz, pod red. Z. Jary, Legalis 2020, komentarz do art. 3002, nb 16). (...) Podobnie jak w przypadku pozostałych spółek kapitałowych, akcje prostej spółki akcyjnej obejmowane są w zamian za wkłady wnoszone do spółki. Mogą to być zarówno wkłady pieniężne, jak i niepieniężne. W przypadku wkładów niepieniężnych do prostej spółki akcyjnej przyjęto jednak bardzo szeroką formułę zdolności wkładowej. Akcjonariusz może wnosić na pokrycie obejmowanych akcji również takie wkłady niepieniężne, które nie spełniają kryteriów aportowych z art. 14 § 1 k.s.h., w tym świadczyć tytułem wkładu pracę lub usługi, jak też ustanowić na rzecz spółki prawo niezbywalne (na przykład użytkowanie). Jedynym warunkiem jest posiadanie przez wkład niepieniężny majątkowej wartości. Inaczej niż w przypadku pozostałych spółek kapitałowych wkłady do prostej spółki akcyjnej nie są wnoszone na kapitał zakładowy (ten w prostej spółce akcyjnej w ogóle nie występuje). Wkłady pieniężne oraz te wkłady niepieniężne, które spełniają kryteria zdolności aportowej z art. 14 § 1 k.s.h., przeznaczane są na kapitał akcyjny. Kryteria aportowe znajdują więc zastosowanie również do prostej spółki akcyjnej, co wynika ze znowelizowanej treści art. 14 § 1 k.s.h., jednakże w nieco innym zakresie niż w przypadku pozostałych spółek kapitałowych. Od ich spełnienia nie jest bowiem uzależniona możliwość wniesienia przez akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wkładu na poczet obejmowanych akcji, lecz jedynie to, czy podlegają one zaliczeniu na kapitał akcyjny. Wyłącznie wkłady pieniężne oraz te wkłady niepieniężne, które spełniają kryteria zdolności aportowej z art. 14 § 1 k.s.h., przeznaczane są na kapitał akcyjny. Wartość pozostałych wkładów akcjonariuszy (tj. wkładów niepieniężnych, niespełniających kryteriów aportowych) nie wpływa natomiast na wysokość tego kapitału. Z tego względu wkłady te określane są w doktrynie jako niekapitałowe, w odróżnieniu od podlegających zaliczeniu na kapitał akcyjny - wkładów kapitałowych (zob. A. Opalski, Prosta spółka akcyjna - nowy typ spółki handlowej (część I), PPH 2019, nr 11, s. 5 i n.). (...)" (Dumkiewicz Małgorzata, Kidyba Andrzej, Komentarz aktualizowany do art. 1-300 Kodeksu spółek handlowych, Opublikowano: LEX/eL 2023).
"(...) Istotę regulacji akcji i wkładów PSA można streścić w następujący sposób: Akcjonariusze PSA mają obowiązek wniesienia wkładów do PSA. Nie może bowiem istnieć spółka bezwkładowa. Obowiązek wniesienia wkładów odnosi się do wszystkich akcjonariuszy. Wkłady do PSA wnoszone są na pokrycie akcji w PSA. Akcja w PSA nie jest jednak konstrukcyjnym odpowiednikiem akcji w spółce akcyjnej czy w spółce komandytowo- akcyjnej. Akcje w PSA ani nie mają wartości nominalnej, ani nie są częścią kapitału akcyjnego. Akcjonariusz może objąć jedną akcję w PSA lub większą liczbę akcji. Im więcej akcji obejmie akcjonariusz, tym silniejsza będzie jego pozycja w PSA. Wkładem na pokrycie akcji w PSA mogą być wkłady pieniężne i wszelkie wkłady mające wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług. W PSA tworzony jest obligatoryjny kapitał akcyjny (jako kapitał podstawowy) o minimalnym nominale 1 zł, na który przeznacza się wnoszone wkłady (pieniężne i niepieniężne), ale z wyłączeniem praw niezbywalnych lub świadczenie pracy bądź usług. W konkluzji akcjonariusze są obowiązani wnieść wkłady na beznominałowe akcje, przy czym tylko te z wkładów zostaną przeznaczone na nominałowy kapitał, które odpowiadają kryteriom określonym w art. 14 § 1 k.s.h. Zatem wkład akcjonariusza, który polega np. na świadczeniu pracy lub usług, nadaje się na pokrycie (beznominałowych) akcji, ale już nie nadaje się na pokrycie kapitału akcyjnego. Akcjonariusz wnoszący wkład na pokrycie akcji może - z uwagi na postać wkładu - nie partycypować w pokrywaniu kapitału akcyjnego. (...)" (Adamus Rafał (red.), Malinowski Przemysław (red.), Prosta spółka akcyjna. Komentarz Opublikowano: WKP 2021).
"(...) Akcjonariusze wnoszą do prostej spółki akcyjnej wkłady, pieniężne lub niepieniężne. Wszystkie wkłady wnoszone są na pokrycie emitowanych przez spółkę akcji. Wkłady określane są pierwotnie w umowie spółki, a w przypadku kolejnych emisji akcji – w uchwałach o emisji akcji (art. 300104 k.s.h.). Wniesienie umówionych wkładów jest podstawowym (i często jedynym) obowiązkiem akcjonariuszy. W prostej spółce akcyjnej, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy na pokrycie akcji pierwszej emisji, wnosi się wyłącznie wkłady pieniężne (art. 3007 § 4 k.s.h.). Wkłady, czy to pieniężne, czy niepieniężne, powinny zostać wniesione do spółki w terminie określonym w umowie spółki, nie dłuższym jednak niż trzy lata od dnia wpisu spółki do rejestru. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w spółce akcyjnej wkłady wnoszone są na pokrycie udziałów (akcji) mających wartość nominalną tworzącą zarazem kapitał zakładowy. W prostej spółce akcyjnej jest inaczej - wkłady wnoszone na pokrycie beznominałowych akcji nietworzących żadnego rodzaju kapitału zakładowego (ani akcyjnego); wkłady zarazem, z wyjątkiem wkładów w postaci praw niezbywalnych lub świadczenia pracy bądź usług, przeznacza się na tworzony w prostej spółce akcyjnej kapitał akcyjny. (...)" (Kożuchowski Maciej (red.), Macieszczak Marcin (red.), Woźniak Bartłomiej (red.), Prosta spółka akcyjna. Komentarz Opublikowano: WKP 2021).
Zgodnie z art. 30015 KSH, akcjonariusz ma prawo do udziału w zysku oraz prawo do wypłaty z kapitału akcyjnego w kwocie wynikającej z rocznego sprawozdania finansowego, która została przeznaczona do wypłaty w uchwale akcjonariuszy, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy nie może przekraczać sumy zysku za ostatni rok obrotowy, niepodzielonych zysków z lat ubiegłych, utworzonych z zysku kapitałów rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy, oraz kwoty z kapitału akcyjnego, która została przeznaczona do wypłaty dywidendy. Sumę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały rezerwowe, które nie mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy. Dywidendę rozdziela się w stosunku do liczby akcji, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Wypłata na rzecz akcjonariuszy z kapitału akcyjnego nie może doprowadzić do zmniejszenia kwoty tego kapitału poniżej 1 złotego. Przepisy art. 456 § 1 i 2 K.S.H. stosuje się odpowiednio do wypłaty z kapitału akcyjnego z części tego kapitału stanowiącej 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy. Wypłata na rzecz akcjonariuszy nie może doprowadzić do utraty przez spółkę, w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie sześciu miesięcy od dnia dokonania wypłaty. Wypłata z kapitału akcyjnego może nastąpić po wpisie zmiany jego wysokości do rejestru. W przypadku, o którym mowa w § 4, przepis art. 458 § 2 pkt 4 KSH stosuje się odpowiednio do wniosku o wpis zmiany wysokości kapitału akcyjnego.
Na gruncie ww. regulacji prawnej w doktrynie prawa podnosi się między innymi, że: "(...) Akcje prostej spółki akcyjnej, podobnie jak udziały w spółce z o.o. i akcje spółki akcyjnej, inkorporują prawo do udziału w zysku spółki. Podobnie również jak w przypadku pozostałych spółek kapitałowych, warunkiem powstania roszczenia akcjonariusza o wypłatę należnej mu części zysku jest podjęcie przez walne zgromadzenie stosownej uchwały. Istotną różnicą w stosunku do spółki z o.o. i akcyjnej jest natomiast to, że kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej (inaczej niż kapitał zakładowy w pozostałych spółkach kapitałowych) może stanowić źródło wypłat causa societatis na rzecz akcjonariuszy. Kwota przeznaczona w uchwale akcjonariuszy do wypłaty może więc obejmować nie tylko zysk spółki, lecz także kwoty pochodzące z kapitału akcyjnego. Kwoty te muszą jednak wynikać z rocznego sprawozdania finansowego spółki. Możliwość podjęcia uchwały o wypłacie dywidendy uwarunkowana jest więc uprzednim rozpatrzeniem i zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy. Decyzje te, podobnie jak w przypadku pozostałych spółek kapitałowych, są przedmiotem zwyczajnego walnego zgromadzenia, które powinno odbyć się w ciągu sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego (art. 30082 § 1 i 2 k.s.h.). Pojęcie "wypłata z kapitału akcyjnego", o którym mowa w art. 30015 § 1 k.s.h., należy odnosić do świadczeń dokonywanych causa societatis, np. dywidenda, wynagrodzenie za umorzenie akcji (zob. A. Opalski, Prosta spółka akcyjna - nowy typ spółki kapitałowej (część I), PPH 2019, nr 11, s. 11; por. jednak odmienne stanowisko K. Wosiaka, Dopuszczalność samoistnej wypłaty z kapitału akcyjnego, PPH 2022, nr 12, s. 38 i n., którego zdaniem treść art. 30015 k.s.h. pozwala sformułować ogólne prawo akcjonariusza do wypłaty z kapitału akcyjnego, odrębne od prawa do udziału w zysku, będące samoistnym elementem wiązki uprawnień, jaką jest akcja; akcjonariusze prostej spółki akcyjnej mają więc - zdaniem tego autora - uprawnienie do wypłaty z kapitału akcyjnego, będące odrębnym od prawa do zysku uprawnieniem majątkowym składającym się na akcje).
Jeśli umowa spółki nie modyfikuje zasad wynikających z art. 30015 § 1 k.s.h., decyzja co do sposobu zadysponowania zyskiem należy każdorazowo do akcjonariuszy. Mogą oni podjąć uchwałę o przeznaczeniu całości bądź określonej części zysku na wypłaty dla akcjonariuszy. Możliwe jest również przeznaczenie zysku na kapitał rezerwowy, w tym taki, który może być w przyszłości przeznaczony na wypłatę dywidendy. Ponadto, jak wynika z art. 30020 k.s.h., środki, o których mowa w art. 30015 § 2 k.s.h., mogą być przekazane uchwałą akcjonariuszy na kapitał akcyjny. Przy czym uchwała ta nie uprawnia akcjonariuszy do objęcia nowych akcji (art. 30020 zdanie drugie k.s.h.). Co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy należy natomiast przeznaczyć na zasilenie kapitału akcyjnego z przeznaczeniem na pokrycie strat, jeżeli kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy (art. 30019 k.s.h.). W sposób bezwzględnie obowiązujący wyznaczona została natomiast w art. 30015 § 2 k.s.h. górna granica kwoty przeznaczonej do podziału między akcjonariuszy. Granicę tę stanowi suma zysku za ostatni rok obrotowy, niepodzielonych zysków z lat ubiegłych, utworzonych z zysku kapitałów rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy, oraz - co stanowi szczególną cechę majątkowej konstrukcji prostej spółki akcyjnej - kwoty z kapitału akcyjnego, która została przeznaczona do wypłaty dywidendy. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej (druk sejmowy nr 3236, s. 32 uzasadnienia), kapitał akcyjny powinien pozostawać w zasadniczo swobodnej decyzji akcjonariuszy, w odróżnieniu od kapitału zakładowego spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnych. Na wypłatę dywidendy może w związku z tym zostać przeznaczona kwota kapitału akcyjnego, jednakże z zastrzeżeniem wynikającym z art. 30015 § 4 k.s.h., że nie może to doprowadzić do zmniejszenia kwoty tego kapitału poniżej 1 zł (tj. poniżej minimum technicznego wynikającego z art. 3003 § 1 k.s.h.). Od obliczonej w powyższy sposób sumy należy następnie odjąć wartość niepokrytych strat spółki, akcji własnych oraz kwot, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały rezerwowe, które nie mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy.
Jak wynika z powyższego, strata w ostatnim roku obrotowym, tak jak niepokryta strata z lat ubiegłych, pomniejsza wprawdzie kwotę, jaka może być przeznaczona na wypłatę dywidendy, ale nie wyklucza samej możliwości jej wypłaty, o ile tylko spółka posiada fundusze, które mogą być przeznaczone do podziału w kwocie przewyższającej straty za ostatni i poprzednie lata obrotowe oraz wartość akcji własnych (tak na gruncie art. 192 k.s.h. między innymi J. Komarnicki, Kwota zysku do podziału w spółce kapitałowej, PPH 2001, nr 11, s. 31, oraz A. Opalski, Dywidenda po nowelizacji Kodeksu spółek handlowych, PS 2004, nr 6, s. 4). Novum w przypadku prostej spółki akcyjnej jest tzw. test wypłacalności spółki, którego pozytywny wynik jest warunkiem legalności wypłat na rzecz akcjonariuszy. Test wypłacalności ma stanowić ustawowy instrument ochrony wierzycieli prostej spółki akcyjnej jako spółki kapitałowej bez kapitału zakładowego (zob. szerzej A. Ignaczak, Instrumenty ochrony wierzycieli prostej spółki akcyjnej, PPH 2021, nr 8, s. 11 i n.; por. A. Herbet, Podstawowe elementy struktury kapitałowo-majątkowej prostej spółki akcyjnej (w:) Księga jubileuszowa W. Katnera, 2022, s. 307-308, który wskazuje na mankamenty finalnego kształtu ustawowej regulacji tzw. testu wypłacalności). Konieczność przeprowadzenia przez zarząd (radę dyrektorów) testu przed każdą wypłatą dywidendy (niezależnie od tego, czy ma to nastąpić z kapitału akcyjnego, czy z innych źródeł wskazanych w art. 30015 § 2 k.s.h.) wynika z art. 30015 § 5 k.s.h., który ma charakter bezwzględnie obowiązujący.
Przepis ten, poprzez odesłania, znajduje zastosowanie również do wypłaty zaliczek na poczet dywidendy (art. 30017 § 1 k.s.h.), spłaty z tytułu umorzenia akcji (art. 30044 § 4 k.s.h.) oraz zapłaty ceny nabycia akcji własnych (art. 30047 § 3 k.s.h.). Test wypłacalności polega na przeprowadzeniu prognozy w zakresie wpływu wypłaty na zdolność spółki do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie sześciu miesięcy od dnia jej dokonania, przy założeniu normalnych okoliczności.
Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej (druk sejmowy nr 3236, s. 36 uzasadnienia), zarząd nie odpowiada za nadzwyczajne okoliczności, których wystąpienie w chwili dokonywania prognozy było trudne do przewidzenia lub mało prawdopodobne, na przykład kryzysy polityczne lub finansowe, nagłe załamania w branży, niewypłacalność głównych partnerów gospodarczych czy też nieoczekiwana akcja strajkowa w spółce. Ustalenie istnienia zagrożenia wypłacalności spółki w perspektywie najbliższych sześciu miesięcy od planowanej daty wypłaty środków nie powoduje wygaśnięcia obowiązku wypłaty, lecz jedynie wstrzymanie wymagalności świadczenia spółki na rzecz akcjonariusza. Po odzyskaniu zdolności płatniczej przez spółkę nie jest więc konieczne podejmowanie przez akcjonariuszy ponownej uchwały w przedmiocie wypłaty (zob. druk sejmowy nr 3236, s. 36). (. . .) W przypadku wypłat z kapitału akcyjnego konieczne jest spełnienie dodatkowych (poza testem wypłacalności) warunków określonych w art. 30015 § 4 i 6 k.s.h. Dotyczy to zarówno wypłat dywidendy z kapitału akcyjnego, jak i finansowanej z tego kapitału spłaty z tytułu umorzenia akcji (art. 30044 § 4 k.s.h.) oraz zapłaty ceny nabycia akcji własnych (art. 30047 § 3 k.s.h.). Zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy nie mogą być natomiast wypłacane z kapitału akcyjnego (art. 30017 § 1 k.s.h.). Po pierwsze, warunkiem realizacji wypłat z kapitału akcyjnego jest uprzednie zarejestrowanie zmiany jego wysokości (art. 30015 § 6 k.s.h.). Po drugie, dokonywanie na rzecz akcjonariuszy wypłat z kapitału akcyjnego nie może doprowadzić do jego zmniejszenia poniżej minimum technicznego wynoszącego 1 zł. Po trzecie, jeżeli wypłata z kapitału akcyjnego miałaby doprowadzić do jego zmniejszenia poniżej kwoty odpowiadającej wartości 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy, wymagane jest przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego. Próg ten związany jest z obowiązkiem dokonywania odpisów na kapitał akcyjny, wynikającym z art. 30019 k.s.h. Zgodnie z tym przepisem na pokrycie strat należy zasilić kapitał akcyjny, przeznaczając na ten cel co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, jeżeli kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy. W przypadku gdy wypłata na rzecz akcjonariuszy miałaby nastąpić z części kapitału akcyjnego stanowiącej 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy, nie jest ona zakazana, ale wymaga dokonania przez zarząd (radę dyrektorów) uprzedniego ogłoszenia, wraz z wezwaniem wierzycieli do zgłoszenia roszczeń wobec spółki w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia (art. 456 § 1 w zw. z art. 30015 § 4 k.s.h.). Warunkiem dokonania wypłaty jest w takim przypadku zaspokojenie przez spółkę roszczeń wymagalnych, zgłoszonych w powyższym terminie, oraz zabezpieczenie niewymagalnych jeszcze roszczeń, powstałych przed dniem ogłoszenia i zgłoszonych w wymienionym wyżej terminie, co do których wierzyciele zażądali zabezpieczenia, uprawdopodabniając, że wypłata zagraża zaspokojeniu tych roszczeń (art. 456 § 2 w zw. z art. 30015 § 4 k.s.h.). Zabezpieczenie następuje przez złożenie stosownej sumy pieniężnej do depozytu sądowego, a z ważnych powodów także w inny sposób (art. 456 § 2 w zw. z art. 30015 § 4 k.s.h.).(Dumkiewicz Małgorzata, Kidyba Andrzej, Komentarz aktualizowany do art. 1-300 Kodeksu spółek handlowych, Opublikowano: LEX/el. 2023).
"(...) W odniesieniu do PSA przewidziano możliwość wypłaty z kapitału akcyjnego. Jest to rozwiązanie całkowicie odmienne od zasad przyjętych w odniesieniu do kapitału zakładowego spółki z o.o. i spółki akcyjnej. Zgodnie bowiem z odpowiednio art. 189 i art. 344 § 1 k.s.h. uszczuplenie kapitału zakładowego w przypadku obu tych spółek jest co do zasady niedopuszczalne. Odejście w przypadku PSA od tej zasady i tym samym pozbawienie kapitału akcyjnego cechy stałości stanowi konsekwencję ukształtowania akcji jako nieposiadających wartości nominalnej i niebędących ułamkiem kapitału akcyjnego (A. Opalski, Prosta..., cz. I, s. 10). Wobec istotnego ograniczenia w przypadku PSA gwarancyjnej roli kapitału akcyjnego ustawodawca dopuścił do jego uszczuplenia poprzez wypłaty dokonywane na podstawie art. 30015 § 1 k.s.h. Mimo to wypłaty te nie mogą być dokonywane w sposób nieograniczony. Stosowne regulacje w tym zakresie zawiera art. 30015 § 4-6 k.s.h. Jak wynika z art. 30015 § 3 zdanie pierwsze k.s.h., wypłata z zysku oraz wypłata z kapitału akcyjnego łącznie stanowią dywidendę. Jest to istotna odmienność w stosunku do dywidendy w spółce z o.o. czy spółce akcyjnej. Przykładowo w odniesieniu do spółki akcyjnej pod pojęciem dywidendy rozumie się udział w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, przeznaczonym do podziału pomiędzy akcjonariuszy lub udział przypadający na poszczególnych akcjonariuszy (B. Popielarski, M. Przychodzki, Dywidenda niepieniężna w spółce akcyjnej, PPH 2007/6, s. 18, za: A.W. Wiśniewski, Prawo o spółkach. Podręcznik praktyczny, t. 3, Warszawa 1994, s. 127). Objęcie zakresem pojęcia dywidendy również wypłat z kapitału akcyjnego może rodzić zamieszanie pojęciowe i z tego względu wydaje się niepoprawne. Taka konstrukcja rodzi wątpliwości np. co do sposobu opodatkowania dywidendy w zakresie, w jakim obejmuje ona wypłatę z kapitału akcyjnego.
W świetle art. 7b ust. 1 pkt 1 ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1406 ze zm.), jak również art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1426 ze zm.), opodatkowaniu podlega przychód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, w tym z tytułu dywidendy. Zatem na gruncie podatku dochodowego ustawodawca również utożsamił pojęcie dywidendy z udziałem w zyskach osób prawnych. Skoro jednak wyraźnie wskazano, że opodatkowaniu podlegają przychody z dywidend, to należałoby przyjąć, iż przedmiotem opodatkowania są także przychody z tytułu wypłaty z kapitału akcyjnego. Jednak trudno uznać, że tego rodzaju wypłata stanowi dla akcjonariusza przysporzenie majątkowe w zakresie, w jakim kapitał akcyjny tworzą wkłady wniesione przez akcjonariuszy. Wydaje się więc, że przychodem może być jedynie kwota wypłaconego kapitału akcyjnego przekraczająca wkład wniesiony przez akcjonariusza; jednak literalna wykładnia przepisów ustaw podatkowych może nasuwać w tym zakresie wątpliwości. Zgodnie z art. 30015 § 3 k.s.h. dywidendę rozdziela się w stosunku do liczby akcji, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Przepis ten ma zatem charakter dyspozytywny. W umowie spółki można zatem ustalić, że kwota dywidendy będzie rozdzielana nieproporcjonalnie do liczby akcji przysługującej poszczególnym akcjonariuszom. Wypłaty z kapitału akcyjnego podlegają ograniczeniom określonym w art. 30015 § 4 i 5 k.s.h. Wypłata na rzecz akcjonariuszy z kapitału akcyjnego nie może doprowadzić do zmniejszenia kwoty tego kapitału poniżej 1 złotego. Jest to minimalna wysokość kapitału akcyjnego. Jednak, jak wskazuje M. Dumkiewicz, ograniczenie to ma charakter jedynie fasadowy (M. Dumkiewicz, Kodeks..., LEX 2020, art. 30015). Trudno uznać, że kapitał akcyjny w tak symbolicznej wysokości miałby mieć charakter gwarancyjny. Znacznie bardziej istotne znaczenie ma natomiast przepis art. 30015 § 4 zdanie drugie k.s.h. Jego celem jest ochrona wierzycieli poprzez obowiązek przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego w przypadku, w którym wypłata z kapitału akcyjnego miałaby wynosić kwotę odpowiadającą co najmniej 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy.
Obowiązują wówczas odpowiednio zasady określone w art. 456 § 1 i 2 k.s.h., co oznacza, że o uchwalonym obniżeniu kapitału akcyjnego zarząd niezwłocznie ogłasza, wzywając wierzycieli do zgłoszenia roszczeń wobec spółki w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia (postępowanie konwokacyjne) oraz spółka zaspokaja roszczenia wymagalne, zgłoszone w tym terminie. Ponadto wierzyciele mogą żądać zabezpieczenia roszczeń niewymagalnych, powstałych przed dniem ogłoszenia uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego i zgłoszonych w tym samym, trzymiesięcznym terminie, jeżeli uprawdopodobnią, że obniżenie zagraża zaspokojeniu tych roszczeń oraz że nie otrzymali od spółki zabezpieczenia. Zabezpieczenie następuje przez złożenie stosownej sumy pieniężnej do depozytu sądowego, a z ważnych powodów także w inny sposób. Natomiast nie stosuje się art. 456 § 3 k.s.h., w związku z czym brak jest ograniczenia w postaci możliwości zaspokojenia roszczeń akcjonariuszy z tytułu obniżenia kapitału akcyjnego najwcześniej po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia wpisu obniżenia kapitału do rejestru. Wyłączenie obowiązywania tego przepisu w odniesieniu do PSA wydaje się nieuzasadnione, w szczególności przy jednoczesnym odpowiednim stosowaniu do niej przepisów art. 456 § 1 i 2 k.s.h. Ponadto zgodnie z art. 30015 § 5 k.s.h. wypłata na rzecz akcjonariuszy nie może doprowadzić do utraty przez spółkę, w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie sześciu miesięcy od dnia dokonania wypłaty. Jest to tzw. test wypłacalności.
Sformułowanie "wypłata na rzecz akcjonariuszy" wskazuje na to, iż regulacja zawarta w tym przepisie odnosi się nie tylko do dywidendy, lecz także do wszelkich wypłat dokonywanych na rzecz akcjonariuszy, np. zaliczki na dywidendę (co potwierdza dodatkowo treść art. 30017 § 1 in fine k.s.h.). Jak wskazano w uzasadnieniu projektu ustawy, "zakaz ten ma na celu skorelowanie regulacji prawa spółek z przepisami prawa upadłościowego (por. art. 11 ust. 1 ustawy - Prawo upadłościowe) przez wyeliminowanie przypadków dokonywania wypłat "na przedpolu" utraty przez spółkę wypłacalności lub nawet wprost wywołujących ten skutek" (Uzasadnienie..., s. 26). (...)" (Adamus Rafał (red.), Malinowski Przemysław (red.), Prosta spółka akcyjna. Komentarz, Opublikowano: WKP 2021).
"(...) Drugim źródłem wypłaty na rzecz akcjonariuszy jest kapitał akcyjny. Zgodnie z art. 3003 k.s.h. na kapitał akcyjny przeznacza się wniesione wkłady pieniężne i niepieniężne, a do zmian jego wysokości nie stosuje się przepisów o zmianie umowy spółki. Dopuszczalność stosunkowo swobodnych zmian w wysokości kapitału akcyjnego stanowi nowość i istotne uproszczenie w stosunku do regulacji obowiązujących w spółce akcyjnej oraz spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i kwestia ta była podkreślana w uzasadnieniu projektu ustawy (por. uzasadnienie projektu ustawy, druk sejmowy nr 3236, s. 10). Możliwość stosunkowo swobodnych modyfikacji wysokości kapitału akcyjnego wynika z okoliczności, że akcje w prostej spółce akcyjne pozbawione są wartości nominalnej (zgodnie z art. 3002 § 3 k.s.h.) oraz nie stanowią ułamka kapitału akcyjnego (por. A. Opalski, Prosta spółka akcyjna - nowy typ spółki handlowej (część I), PPH 2019/11, s. 10-11). Wypłata z kapitału zakładowego (który w prostej spółce akcyjnej w ogóle nie funkcjonuje) dopuszczalna jest także w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółce akcyjnej, lecz w przypadku tych dwóch rodzajów spółek konieczna jest rejestracja zmian umowy spółki lub statutu (z wyjątkiem sytuacji umorzenia udziału z czystego zysku - art. 199 § 6 k.s.h.) oraz, z nielicznymi wyjątkami, przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego (por. art. 264 i 456 k.s.h.). W prostej spółce akcyjnej wskazane wyżej formalności zostały w znacznym stopniu wyeliminowane. Okoliczność, że kapitał akcyjny został pokryty wkładami niepieniężnymi (zgodnie z art. 3003 § 1 k.s.h.), nie wyłącza możliwości wypłaty z kapitału akcyjnego w gotówce. Jednocześnie należy jednak potwierdzić, że w prostej spółce akcyjnej możliwe jest uchwalenie dywidendy w postaci niepieniężnej, na analogicznej zasadzie do dywidendy rzeczowej w spółce akcyjnej i spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (por. uwagi na temat dywidendy niepieniężnej w spółce akcyjnej: B. Popielarski, M. Przychodzki, Dywidenda niepieniężna w spółce akcyjnej, PPH 2007/6, s. 18-26 i powołana tam literatura). Wypłaty dokonywane na podstawie art. 30015 k.s.h. określa się mianem dywidendy, niezależnie od tego, czy pochodzą z zysku, czy z kapitału akcyjnego.
Przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie w tym zakresie należy traktować jednak jako wprowadzające niepotrzebne zamieszanie pojęciowe w ramach kodeksu spółek handlowych, gdyż zarówno w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i w spółce akcyjnej pojęcie dywidendy wiąże się wyłącznie z wypłatą kapitałów utworzonych z zysku (zob. art. 193 i 348 k.s.h.). Dodatkowo posłużenie się określeniem "dywidenda" na wypłatę z dwóch różnych źródeł powoduje wątpliwości przy ocenie dalszych przepisów kodeksu spółek handlowych, które jak się wydaje, odnoszą się wyłącznie do wypłaty zysku. Połączenie w ramach jednej regulacji zagadnień dotyczących wypłaty zysku oraz wypłaty z kapitału akcyjnego oznacza, że do wypłaty z kapitału akcyjnego będą miały zastosowanie takie same zasady, jak do wypłaty zysku. W związku z tym dopuszczalne jest przyznanie możliwości decydowania o wypłatach z kapitału akcyjnego także innym organom, a nawet poszczególnym akcjonariuszom. Możliwe jest zatem również wprowadzenie automatycznych zasad wypłaty kapitału akcyjnego, znajdujących podstawę wprost w umowie spółki lub umowie akcjonariuszy. Brak jest przeszkód prawnych, aby wypłata była dokonywana automatycznie każdego roku na podstawie wyników finansowych spółki, niekoniecznie związanych z zyskiem, i de facto prowadziła do tego, że wpłaty dokonane na kapitał akcyjny zostaną zwrócone akcjonariuszom. W rezultacie przepisy dotyczące prostej spółki akcyjnej pozwalają inwestorom na zabezpieczenie zwrotu dokonanej inwestycji w spółkę już na etapie zakładania spółki. Wypłaty z kapitału akcyjnego nie mogą jednak prowadzić do naruszenia minimalnego poziomu kapitału akcyjnego określonego w art. 30015 § 4 k.s.h., chyba że ich dokonanie będzie połączone z przeprowadzeniem postępowania konwokacyjnego. Podstawą określenia wysokości wypłat zarówno z zysku, jak i z kapitału akcyjnego jest roczne sprawozdanie finansowe. Jego sporządzenie i zatwierdzenie przez walne zgromadzenie jest warunkiem koniecznym wypłaty (por. M. Wawer [w:] J. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis 2020, art. 30015, nb 6). Roczne sprawozdanie finansowe pozwala na określenie wysokości zysku za poprzedni rok obrotowy oraz innych kapitałów własnych utworzonych z zysku, jak również wysokości kapitału akcyjnego, z którego można dokonać wypłaty. W oczywisty sposób nie można dokonać wypłaty zysku (w tym kapitałów utworzonych z zysków lat ubiegłych) wyższej niż kwoty wskazane w sprawozdaniu finansowym, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w art. 30017 k.s.h., regulującym zasady wypłaty zaliczki na poczet dywidendy. Odwołanie się do rocznego sprawozdania finansowego nie oznacza jednak, że wypłaty zysku lub wypłaty kapitału akcyjnego można dokonać tylko jeden raz w roku obrotowym. Należy uznać, że w prostej spółce akcyjnej, podobnie jak w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółce akcyjnej, brak jest przepisów zakazujących wypłaty dywidendy kilka razy w ciągu roku. Przy kolejnych wypłatach należy mieć jedynie na uwadze wysokość wypłat dokonanych już wcześniej, aby nie dopuścić do sytuacji, gdy uchwalone wypłaty przekraczają wysokość zysku (i kapitałów utworzonych z zysku) oraz kapitału akcyjnego określonego w rocznym sprawozdaniu finansowym, który może podlegać wypłacie zgodnie z przepisami prawa. Za niedopuszczalną należy uznać wypłatę zysku lub kapitału akcyjnego, który nie został uwzględniony w sprawozdaniu finansowym. Co do zysku osiągniętego w danym roku i nieuwzględnionego jeszcze w rocznym sprawozdaniu finansowym zasady jego wypłaty zostały określone w art. 30017 k.s.h.
Wymagania dotyczące sprawozdania finansowego stanowiącego podstawę wypłaty dywidendy są teoretycznie niższe niż w stosunku do spółki akcyjnej. Zgodnie z art. 347 § 1 k.s.h. udział w zysku, podlegający wypłacie, powinien wynikać ze sprawozdania finansowego zbadanego przez biegłego rewidenta. W przypadku prostej spółki akcyjnej takiego wymagania brak. Regulacji tej nie należy jednak odczytywać jako liberalizacji podejścia do sprawozdania finansowego jako podstawy określenia wysokości zysku i rezygnacji z obowiązku badania sprawozdania przez biegłego. Do określenia, czy sprawozdanie finansowe prostej spółki akcyjnej podlega badaniu, zastosowanie znajdzie art. 64 ust. 1 pkt 4 u.rach., tj. ten sam przepis, który stosowany jest do sprawozdania finansowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zatem jeżeli przepisy o rachunkowości wymagają zbadania sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta, podstawą wypłaty dywidendy powinno być wyłącznie sprawozdanie finansowe sporządzone i zbadane z zachowaniem właściwych przepisów kodeksu spółek handlowych oraz ustawy o rachunkowości. Podstawą wypłaty dywidendy może być wyłącznie sprawozdanie finansowe zatwierdzone przez walne zgromadzenie. Brak jest przepisu formułującego takie wymaganie wprost, ale powyższe twierdzenie wynika z zastosowania wykładni funkcjonalnej. Jeżeli bowiem walne zgromadzenie nie zatwierdziło sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, niezależnie od przyczyn takiej decyzji, świadczy to o tym, że nie uznaje ono sprawozdania finansowego za dokument poprawny. W związku z tym ewentualna uchwała akcjonariuszy o wypłacie dywidendy byłaby w takiej sytuacji oparta na dokumencie, co do którego akcjonariusze nie mają pełnego zaufania, czemu dali formalny wyraz, odmawiając jego zatwierdzenia (w szczególności w drodze głosowania przeciw zatwierdzeniu). Powyższa wykładnia wsparta jest przez brzmienie art. 30082 § 2 k.s.h., określającego kolejność spraw rozpatrywanych w trakcie zwyczajnego walnego zgromadzenia. Zgodnie z powołanym przepisem podjęcie uchwały o wypłacie dywidendy (art. 30082 § 2 pkt 2 k.s.h.) może nastąpić dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego (art. 30082 § 2 pkt 1 k.s.h.). W przeciwieństwie do spółki akcyjnej, w przypadku prostej spółki akcyjnej do wypłaty dywidendy może zostać przeznaczony wyłącznie kapitał rezerwowy. Niezależnie od tego, czy odniesienie wyłącznie do kapitału rezerwowego uznać jedynie za nieścisłość terminologiczną (por. M. Mazgaj [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2020, art. 30015, nb 29), jeżeli w prostej spółce akcyjnej funkcjonuje kapitał zapasowy utworzony z zysku, przeznaczenie go na wypłatę akcjonariuszy będzie niedopuszczalne. Możliwe jest jednak podjęcie uchwały w sprawie przekazania środków z kapitału zapasowego (lub innego kapitału) na kapitał rezerwowy. Jeżeli tylko kapitał taki został utworzony z zysku wypracowanego przez spółkę, dopuszczalna będzie jego wypłata na rzecz akcjonariuszy. Odnosząc się z kolei do zagadnienia kwot, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przeznaczone z zysku na kapitał rezerwowy, w przypadku prostej spółki akcyjnej kodeks spółek handlowych nie przewiduje obecnie takiego obowiązku. W przeciwieństwie do regulacji dotyczących spółki akcyjnej, gdzie art. 396 § 1 k.s.h. nakazuje przelewanie 8% zysku na kapitał zapasowy, w prostej spółce akcyjnej analogiczny obowiązek dotyczy wyłącznie przekazania środków na kapitał akcyjny (zob. art. 30019 k.s.h.). Należy jednak uznać, że art. 30019 k.s.h. stanowi ograniczenie możliwości dysponowania kapitałem akcyjnym w sposób inny niż określony w ustawie, tzn. zakaz jego wypłaty w postaci dywidendy bez postępowania konwokacyjnego. Zgodnie z regułą instrumentalnego zakazu, jeżeli obowiązuje określona norma, to zakazane jest czynienie tego, co przyczynowo wykluczałoby realizację tej normy (por. L. Morawski, Zasady wykładni prawa, Toruń 2010, s. 253). W kontekście prostej spółki akcyjnej oznacza to, że jeżeli ustawa jednoznacznie określa sposób przeznaczenia części zysku, niedopuszczalne jest wykorzystanie go w inny sposób. Powyższe rozważania nie prowadzą jednak do wniosku, że postanowienie o kwotach, jakie powinny być przeznaczone na kapitały rezerwowe, należy odczytywać jako odniesienie do kapitału akcyjnego. (...)" (Kożuchowski Maciej (red.), Macieszczak Marcin (red.), Woźniak Bartłomiej (red.), Prosta spółka akcyjna. Komentarz, Opublikowano: WKP 2021).
Zgodnie z art. 30019 KSH, na pokrycie strat należy zasilić kapitał akcyjny, przeznaczając na ten cel co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, jeżeli kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy.
Zgodnie z art. 30020 KSH, uchwała akcjonariuszy może przeznaczyć na kapitał akcyjny środki, o których mowa w art. 30015 § 2. Uchwała ta nie uprawnia akcjonariuszy do objęcia nowych akcji.
Na gruncie ww. regulacji prawnej w doktrynie prawa podnosi się między innymi, że:
"(...) W prostej spółce akcyjnej, podobnie jak w spółce akcyjnej (art. 396 § 1 k.s.h.), istnieje ustawowy obowiązek dokonywania obowiązkowych odpisów z zysku na pokrywanie strat spółki. W przypadku prostej spółki akcyjnej odpisy te zasilają jednak nie kapitał zapasowy, lecz kapitał akcyjny. Część wypracowanego przez prostą spółkę akcyjną zysku za dany rok obrotowy (tj. co najmniej 8%) podlega obligatoryjnemu przekazaniu na kapitał akcyjny, chyba że wysokość tego kapitału osiąga już równowartość 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy. Zasilenie kapitału akcyjnego wkładami akcjonariuszy - a więc z wyłączeniem wkładów niepieniężnych niepodlegających zaliczeniu na kapitał akcyjny - o wartości co najmniej 5% sumy zobowiązań spółki, wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy, zwalnia spółkę od obowiązkowych odpisów z zysku (uzasadnienie do projektu ustawy nowelizującej - druk sejmowy nr 3236, s. 40). Przeznaczeniem środków pochodzących z obowiązkowych odpisów jest - co do zasady - pokrywanie strat spółki. Możliwa jest również wypłata tych środków na rzecz akcjonariuszy causa societatis (w tym tytułem dywidendy), jednakże z tym zastrzeżeniem, że wypłata z części kapitału akcyjnego stanowiącej 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy wymaga przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego (art. 30015 § 4 k.s.h.).(...)" (Dumkiewicz Małgorzata, Kidyba Andrzej, Komentarz aktualizowany do art. 1-300 Kodeksu spółek handlowych, Opublikowano: LEX/el. 2023).
"(...) Konstrukcja kapitału akcyjnego w PSA ma swoisty charakter. Z jednej strony możliwość dokonywania wypłat z tego kapitału istotnie ogranicza jego charakter gwarancyjny. Jednak z drugiej strony w art. 30019 k.s.h. wprowadzono rozwiązanie, które zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy z 19.07.2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw ma na celu wzmocnienie prewencyjnej ochrony wierzycieli. Zgodnie z tym przepisem kapitał akcyjny powinien być zasilany na pokrycie strat. Tym samym zamiast obowiązku utworzenia i utrzymywania kapitału zakładowego ustawodawca zobowiązał spółkę do tworzenia swego rodzaju rezerwy na pokrycie strat. Obowiązek przekazania części zysku za dany rok obrotowy na pokrycie strat poprzez zasilenie kapitału akcyjnego dotyczy sytuacji, w której kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy. W związku z tym M. Mazgaj wskazuje, że rezerwa ta dostosowana jest "do faktycznych rozmiarów działalności prowadzonej przez spółkę, albowiem wysokość opisanej rezerwy odniesiona jest do sumy zobowiązań spółki" (M. Mazgaj [w:] Kodeks..., red. Z. Jara, art. 30019). Jakkolwiek jednak kwota kapitału akcyjnego, stanowiącego zarazem rezerwę na pokrycie strat, rzeczywiście została odniesiona do wielkości zobowiązań spółki, to niekoniecznie ma ona związek z rozmiarami jej działalności, gdyż suma zobowiązań jest tylko jednym z czynników wpływających na ocenę skali prowadzonej działalności. Przepis określa minimalną część zysku za rok obrotowy, podlegającą odpisowi na pokrycie strat, w wysokości 8%. Nie ma zatem przeszkód, by akcjonariusze zdecydowali o przekazaniu na kapitał akcyjny wyższej części zysku, a nawet pełnej jego kwoty.
W doktrynie powstał spór co do wzajemnej relacji art. 30019 i art. 30015 § 4 zdanie drugie k.s.h. Skoro bowiem drugi z tych przepisów dopuszcza wypłatę z części kapitału akcyjnego stanowiącej 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy po przeprowadzeniu postępowania konwokacyjnego, a jednocześnie art. 30019 k.s.h. nakazuje w sytuacji, w której kapitał akcyjny nie przekroczył 5% sumy zobowiązań spółki, dokonanie odpisu na pokrycie strat, nasuwa się wątpliwość co do rzeczywistego waloru ochronnego art. 30019 k.s.h. Jak wskazuje P. Pinior, "w aspekcie tworzenia kapitału akcyjnego na pokrycie strat ustawodawca dopuścił jednocześnie, że środki te również mogą zostać przeznaczone na wypłatę dywidendy, choć wypłaty z części stanowiącej 5% sumy zobowiązań wymagają przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego. W tym względzie należy wskazać, że dopuszczalność wypłat z części kapitału akcyjnego na pokrycie straty jest rozwiązaniem wadliwym, bowiem jeżeli dokona się wypłaty z tego kapitału, to jednocześnie może pojawić się obowiązek dokonania odpisu 8% czystego zysku, o którym mowa w przepisie art. 30019 projektu, jeżeli kapitał akcyjny nie będzie już osiągał wartości 5% sumy zobowiązań" (P. Pinior, Ocena rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, "Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu" 2019/3(63), s. 112). Ze stanowiskiem tym polemizuje jednak M. Mazgaj (M. Mazgaj [w:] Kodeks..., red. Z. Jara, art. 30019), wskazując: "Zarzut ten jest nie trafny. Artykuł 30015 § 2 zezwala bowiem na dokonywanie z majątku spółki wypłat na rzecz akcjonariuszy jedynie z - verba legis - "kwoty z kapitału akcyjnego, która została przeznaczona do wypłaty dywidendy". Skoro - jak stanowi art. 30019 KSH - część kapitału akcyjnego odprowadzona z zysku przeznaczona jest "na pokrycie strat" (art. 30019 in principio), to tym samym nie jest ona przeznaczona do wypłaty dywidendy, a co za tym idzie - utworzona w ten sposób część kapitału akcyjnego nie może być źródłem wypłaty causa societatis na rzecz akcjonariuszy" (M. Mazgaj [w:] Kodeks..., red. Z. Jara, art. 30019). Stanowisko M. Mazgaja stoi w sprzeczności z celem przepisu wyraźnie sformułowanym w uzasadnieniu projektu ustawy: "Kwotę przeznaczoną do wypłaty tytułem dywidendy może zatem powiększać także ta część kapitału akcyjnego (rezerwa), która zasiliła kapitał w wyniku odpisu na pokrycie przyszłych strat, ale wypłata w warunkach, gdy kapitał akcyjny nie osiągnął pułapu 5% sumy zobowiązań lub wypłata prowadząca do obniżenia kapitału akcyjnego poniżej sumy odpowiadającej temu pułapowi, wiąże się z obowiązkiem przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego" (Uzasadnienie..., s. 32). Wynika z tego, że część kapitału akcyjnego powstała z odpisów na pokrycie strat może zostać przeznaczona na wypłatę tytułem dywidendy (tak również M. Dumkiewicz, Kodeks..., LEX 2020, art. 30019). Wydaje się to zresztą wynikać z treści art. 30015 § 2 k.s.h. Zgodnie z nim kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy składa się m.in. z utworzonych z zysku kapitałów rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy. Ponadto należy zgodzić się z P. Piniorem, gdy podnosi on, że wypłata z kapitału zakładowego może skutkować obowiązkiem dokonania odpisu z zysku. Może bowiem wystąpić sytuacja, w której po przeprowadzeniu postępowania konwokacyjnego dojdzie do wypłaty z części kapitału akcyjnego stanowiącej 5% sumy zobowiązań spółki, co z kolei będzie skutkować obowiązkiem dokonania odpisu na pokrycie strat, które jednak będzie niewykonalne z uwagi na uprzednie zadysponowanie zyskiem. Tym samym jakkolwiek przepisy art. 30019 i art. 30015 § 4 zdanie drugie k.s.h. nie są wzajemnie sprzeczne, to przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie wydaje się niekonsekwentne. Z treści uzasadnienia projektu ustawy zdaje się bowiem wynikać, że celem ustawodawcy było zapewnienie utrzymania kapitału akcyjnego w wysokości stanowiącej 5% sumy zobowiązań spółki, w związku z czym nie należy dopuszczać do sytuacji, w której wysokość tego kapitału może zostać obniżona poniżej tego progu bez możliwości uzupełnienia go o odpisy z zysku. (...)" (Adamus Rafał (red.), Malinowski Przemysław (red.), Prosta spółka akcyjna. Komentarz, Opublikowano: WKP 2021).
"(...) W przypadku prostej spółki akcyjnej docelowy poziom kapitału akcyjnego wyznaczany jest przez poziom zobowiązań spółki. Wraz ze wzrostem spółki, odpowiednim zmianom i zwiększeniu powinien podlegać kapitał akcyjny, przy czym podstawą obliczenia wysokości kapitału akcyjnego ma być poziom zobowiązań wynikający z zatwierdzonego sprawozdania finansowego. Przy ocenie wartości zobowiązań należy uwzględnić wszystkie zobowiązania, bez względu na to, czy mają charakter długoterminowy, czy krótkoterminowy (por. M. Mazgaj [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2020, art. 30019, nb 2). Celem przepisu jest, aby spółka utrzymywała wysokość kapitału akcyjnego na minimalnym poziomie, pozwalającym na wykonywanie jej zobowiązań. Dopuszczalne jest zatem, aby zamiast dokonywać podziału zysku, akcjonariusze zasilili kapitał akcyjny w inny sposób, dzięki czemu kapitał ten osiągnie minimalną wymaganą przez prawo wysokość (por. M. Dumkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020, art. 30019). Kapitał akcyjny utworzony zgodnie z komentowanym przepisem może zostać przeznaczony wyłącznie na pokrycie strat. Wątpliwości może budzić, czy ograniczone przeznaczenie kapitału akcyjnego utworzonego zgodnie z art. 30019 k.s.h. dotyczy całości kapitału utworzonego w ten sposób, czy jedynie części odpowiadającej wartości 5% zobowiązań spółki w danym roku obrotowym. Mając na uwadze cel przepisu oraz inne zasady funkcjonowania prostej spółki akcyjnej, należy przychylić się do drugiej z podanych interpretacji. Jest ona także spójna z art. 30015 § 1 k.s.h., określającym minimalny poziom kapitału akcyjnego, ale jednocześnie sprawia, że wysokość kapitału akcyjnego, który nie może zostać wypłacony w ramach dywidendy bez przeprowadzenia konwokacyjnego, może się zmieniać w różnych latach. Komentowany przepis wyznacza jedynie minimalny poziom zysku, jaki ma być przeznaczony na kapitał akcyjny. Dopuszczalne jest określenie w umowie spółki obowiązku przelewania na kapitał akcyjny większej części zysku (por. M. Mazgaj [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2020, art. 30019, nb 3). Obowiązek przeznaczenia części zysku na kapitał akcyjny stanowi uzupełnienie ograniczeń w wypłacie dywidendy określonych w art. 30015 § 2 k.s.h. Należy wyrazić zastrzeżenie co do technicznego sposobu unormowania tej kwestii. Nie ma natomiast wątpliwości, że jeżeli ustawa nakazuje przeznaczenie określonej części zysku na kapitał akcyjny, niedopuszczalne jest postąpienie z tą kwotą w sposób odmienny. Jednak zgodnie z uwagami poczynionymi powyżej, jeżeli w kolejnym roku obrotowym poziom zobowiązań się zmniejszy, nic nie stoi na przeszkodzie, aby utworzony z zysku kapitał akcyjny przeznaczyć na wypłatę dywidendy, z uwzględnieniem postanowień art. 30015 k.s.h. Należy zgodzić się z poglądem, że wypłata z kapitału utworzonego zgodnie z art. 30019 k.s.h. w kwocie powodującej zmniejszenie kapitału akcyjnego poniżej wartości 5% zobowiązań spółki jest możliwa po przeprowadzeniu postępowania konwokacyjnego (por.
M. Dumkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020, art. 30019). (...)" (Kożuchowski Maciej (red.), Macieszczak Marcin (red.), Woźniak Bartłomiej (red.), Prosta spółka akcyjna. Komentarz Opublikowano: WKP 2021).
"(...) Środki, które zgodnie z art. 30015 § 2 k.s.h. mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy, pozostają w gestii akcjonariuszy. Uchwałą akcjonariuszy można przekazać je na kapitał akcyjny. Tak zadysponowany zysk spółki nie będzie więc już stanowił "niepodzielonego zysku" na gruncie przepisów podatkowych. Decyzja akcjonariuszy, o której mowa w art. 30020 k.s.h., nie wiąże się jednak z emisją nowych akcji, gdyż ta wymagałaby zachowania trybu przewidzianego w art. 300102 i n. k.s.h. W przypadku, o którym mowa w art. 30020 k.s.h., zwiększeniu ulega wartość kapitału akcyjnego, podlegająca uwzględnieniu na potrzeby obliczania nadwyżki bilansowej (art. 30015 § 2 k.s.h.), bez zmiany liczby akcji prostej spółki akcyjnej. Tym samym operacja ta pozostaje bez wpływu na zakres praw akcyjnych przysługujących poszczególnym akcjonariuszom, wyznaczany liczbą posiadanych przez nich akcji. Środki, które w świetle art. 30015 § 2 k.s.h. są przeznaczone do podziału między akcjonariuszy, na podstawie art. 30020 zdanie pierwsze k.s.h. mogą zostać przekazane na kapitał akcyjny spółki. Część autorów zarzuca temu przepisowi superfluum ustawowe. I tak, P. Pinior wskazuje: "Trudno jest jednoznacznie rozstrzygnąć, jakie było zamierzenie ustawodawcy, kiedy dodawał taki przepis, skoro w poprzednim przepisie wskazał już, że na kapitał akcyjny przeznacza się zysk" (P. Pinior, Ocena..., s. 111-112). Podobne stanowisko prezentuje M. Wawer (M. Wawer [w:] J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, Kodeks..., Legalis 2020, art. 30020). Odmienny pogląd przedstawia G. Kozieł, wskazując, że unormowanie art. 30020 k.s.h. uzupełnia ogólną normę wynikającą z art. 30015 § 1 k.s.h., która przewiduje możliwość zadysponowania zyskiem spółki w sposób inny niż wypłata na rzecz akcjonariuszy (G. Kozieł, Prosta..., art. 30020). Jeszcze inne stanowisko prezentuje M. Mazgaj, który wskazuje: "Artykuł 30019 KSH stanowi o zasileniu kapitału akcyjnego, jednak dokonywanym - jak literalnie stanowi ów przepis - "w celu pokrycia strat". Tak utworzona część kapitału akcyjnego nie może natomiast być wykorzystywana w celu np. wypłaty dywidendy (nie może bowiem być zaliczona do sumy dywidendowej z uwagi na brzmienie art. 30015 § 2 KSH i objęcie tą sumą jedynie "kwoty z kapitału akcyjnego, która została przeznaczona do wypłaty dywidendy" (...)). Artykuł 30020 KSH jest natomiast podstawą do przeniesienia zysku (ewentualnie kapitału rezerwowego utworzonego z zysku) na kapitał akcyjny, bez konieczności przeznaczania tak powstałej części kapitału akcyjnego na pokrycie strat. Tym samym środki na kapitale akcyjnym podzielić można na dwie kategorie prawne - środki, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy (środkami tymi będą zasadniczo wszystkie środki na kapitale akcyjnym poza tymi przelanymi na podstawie art. 30019) i środki, które przeznaczone są na pokrycie strat (tymi będą środki, które zasiliły kapitał akcyjny w oparciu o art. 30019)" (M. Mazgaj [w:] Kodeks..., red. Z. Jara, art. 30020). Stanowisko to jest konsekwencją prezentowanego przez tego autora poglądu, iż kapitał akcyjny w części utworzonej z odpisów na pokrycie strat stanowi odrębną kategorię kapitału, która nie może podlegać wypłacie na rzecz akcjonariuszy (por. komentarz do art. 30019 k.s.h.). Wydaje się, że art. 30020 k.s.h. stanowi samodzielną normę prawną pozwalającą na przekazanie na kapitał zakładowy kwoty mogącej podlegać podziałowi pomiędzy akcjonariuszy. Uprawnienie to nie wynika bowiem wprost z art. 30015 § 2 k.s.h. Natomiast przepis art. 30019 k.s.h. dotyczy nie uprawnienia, lecz obowiązku przekazania części zysku na kapitał akcyjny, który uaktualnia się na skutek nieosiągnięcia przez ten kapitał 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy. Zatem art. 30020 k.s.h. nie stanowi superfluum ustawowego w stosunku do żadnego z tych przepisów. Zgodnie z art. 30020 zdanie drugie k.s.h. uchwała o przekazaniu środków, o których mowa w art. 30015 § 2 k.s.h., na kapitał akcyjny nie uprawnia akcjonariuszy do objęcia nowych akcji. Ma to związek ze szczególną konstrukcją PSA, której kapitał akcyjny jest oderwany od akcji spółki. Z tego względu G. Kozieł podnosi, że "można się zastanawiać, czy unormowanie art. 30020 zdanie drugie KSH jako określone superfluum ustawowe nie stanowi regulacji zbędnej" (G. Kozieł, Prosta..., art. 30020). Podobne stanowisko prezentuje M. Mazgaj, wskazując, że "w praktyce z uwagi na brak ustawowej podstawy również w razie braku zdanie drugie art. 30020 nie byłoby podstaw do emisji nowych akcji w sytuacji zasilenia kapitału akcyjnego zyskiem. Przepisy o emisji akcji (art. 300102 i n. KSH) nie przewidują bowiem emisji bez zapłaty ceny emisyjnej przez akcjonariusza" (M. Mazgaj [w:] Kodeks..., red. Z. Jara, art. 30020). Wydaje się jednak, że art. 30020 zdanie drugie ma charakter doprecyzowujący i jako taki nie jest zbędny.(...)" (Dumkiewicz Małgorzata, Kidyba Andrzej, Komentarz aktualizowany do art. 1-300 Kodeksu spółek handlowych Opublikowano: LEX/el. 2023).
"(...) Komentowany przepis nie ma odpowiednika w regulacjach dotyczących spółki akcyjnej. Komentowana regulacja w największy sposób zbliżona jest do art. 396 § 5 k.s.h. W literaturze wskazuje się, że art. 30020 k.s.h. stanowi superfluum i nie wnosi nic ponad regulację art. 30019 k.s.h. (por. M. Wawer [w:] J. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis 2020, art. 30020, nb 1). Zarzuty te nie są w pełni uzasadnione. Ratio legis komentowanego przepisu polega na uchyleniu ewentualnych wątpliwości związanych z rozporządzeniem zyskiem wypracowanym przez spółkę oraz innymi kapitałami, które mogą być przeznaczone do wypłaty dywidendy. Artykuł 30020 k.s.h. stanowi potwierdzenie, że akcjonariusze w drodze uchwały mogą decydować o przesunięciach w kapitałach własnych spółki, w tym przeznaczyć środki, które mogłyby być wypłacone akcjonariuszom na kapitał akcyjny. Jednocześnie komentowany przepis potwierdza oddzielenie kapitału akcyjnego od akcji, które są emitowane i obejmowane przez akcjonariuszy, ale nie posiadają wartości nominalnej. Nie jest zatem dopuszczalne poszukiwanie analogii pomiędzy uchwałą akcjonariuszy o przeznaczeniu środków, o których mowa w art. 30015 § 2 k.s.h., a podwyższeniem kapitału zakładowego spółki akcyjnej ze środków własnych spółki (art. 442 k.s.h. dla spółki akcyjnej lub art. 260 k.s.h. w przypadku spółki z o.o.). W prostej spółce akcyjnej kapitał akcyjny jest jednym z kapitałów własnych spółki, regulowanym w sposób szczególny, ale niezależnym od liczby akcji wyemitowanych przez spółkę. Należy przyznać rację poglądowi, zgodnie z którym możliwość emisji akcji i pokrycia ich z zysku spółki mogłaby stanowić przydatne narzędzie kształtowania struktury akcjonariatu (por. M. Mazgaj [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2020, art. 30020, nb 3). Jednak brak wartości nominalnej akcji prostej spółki akcyjnej i związany z tym brak wymagań dotyczących minimalnej wysokości wkładów stanowią wystarczające narzędzie pozwalające kształtować strukturę akcjonariatu w sposób wystarczająco elastyczny.(...)""(...) Kożuchowski Maciej (red.), Macieszczak Marcin (red.), Woźniak Bartłomiej (red.), Prosta spółka akcyjna. Komentarz Opublikowano: WKP 2021 (...)"
W świetle powyższego należy stwierdzić, iż kapitał akcyjny w przypadku prostej spółki akcyjnej znacznie różni się od kapitału zakładowego występującego w przypadku pozostałych spółek kapitałowych tj. od kapitału zakładowego w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz od kapitału zakładowego w przypadku spółki akcyjnej.
Z tego punktu widzenia w pierwszej kolejności należy stwierdzić, że kapitał akcyjny w przypadku prostej spółki akcyjnej nie dzieli się na udziały lub akcje o określonej wartości nominalnej. Akcje w przypadku prostej spółki akcyjnej są niezależne od wysokości kapitału akcyjnego oraz nie posiadają wartości nominalnej. Kapitał akcyjny w przypadku prostej spółki akcyjnej może być utworzony poprzez wniesienie wkładów pieniężnych oraz wkładów niepieniężnych. Przy czym, jeśli idzie o wkłady niepieniężne to na kapitał akcyjny odnoszone są tylko wykłady niepieniężne posiadające tak zwaną zdolność aportową. O ile na kapitał akcyjny mogą być odniesione wkłady pieniężne oraz wkłady niepieniężne posiadające zdolność aportową, o tyle na objęcie akcji mogą być odniesione wszystkie wkłady tj. zarówno wkłady pieniężne, jak również wkłady niepieniężne, zarówno posiadające zdolność aportową, jak również takie które tej zdolności nie posiadają. Z tego punktu widzenia przypominamy, że w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w przypadku spółki akcyjnej na kapitał zakładowy mogą być przeznaczone wkłady pieniężne oraz wkłady niepieniężne ale tylko posiadające zdolność aportową. W tym wypadku również wniesienie wkładów co do zasady wiąże się z objęciem nowych udziałów albo akcji, chyba że część wartości wkładów została odniesiona na kapitały zapasowy (agio). Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku założenia prostej spółki akcyjnej oraz w przypadku jej funkcjonowania tj. zarówno w przypadku założenia prostej spółki akcyjnej, jak również w przypadku jej funkcjonowania wkłady pieniężne oraz wkłady niepieniężne posiadające zdolność aportową mogą być przeznaczone na kapitał akcyjny, jak również na objęcie akcji nowej emisji. Natomiast, wkłady niepieniężne nieposiadające zdolności aportowej mogą być przeznaczone tylko na objęcie akcji nowej emisji.
Kolejna istotna różnica pomiędzy kapitałem akcyjnym w przypadku prostej spółki akcyjnej a kapitałem zakładowym w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej to kwestia sprowadzająca się do tego, że w przypadku prostej spółki akcyjnej kapitał akcyjny nie stanowi elementu umowy spółki a zatem zmiana wysokości kapitału akcyjnego jego podwyższenie albo obniżenie, o ile podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców krajowego rejestru sądowego to nie stanowi zmiany umowy spółki. Z tego punktu widzenia przypominamy, że inaczej jest w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w przypadku spółki akcyjnej gdzie zmiana wysokości kapitału zakładowego jest procedurą sformalizowaną i co do zasady każdorazowo jest związana ze zmianą umowy spółki.
Ponadto, w przypadku prostej spółki akcyjnej kapitał akcyjny może być zasilany również z zysku oraz pozostałych kapitałów spółki. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w przypadku spółki akcyjnej, o ile istnieje możliwość zasilenia kapitału zakładowego z pozostałych kapitałów spółki (tzw. wewnętrzne podwyższenie kapitału zakładowego), o tyle nie ma możliwości zasilenia kapitału zakładowego bezpośrednio z zysku. Dodatkowo, w przypadku jeżeli kapitał akcyjny w prostej spółce akcyjnej zostanie zasilony bezpośrednio z zysku nie wiąże się to z emisją nowych akcji.
Z punktu widzenia tej ostatniej kwestii tj. zasilenia kapitału akcyjnego z zysku prostej spółki akcyjnej należy wyraźnie odróżnić normę art. 30019 KSH oraz normę art. 30020 KSH, albowiem w tym pierwszym przypadku jest to obowiązek zasilenia kapitału akcyjnego, natomiast w tym drugim przypadku jest to uprawnienie akcjonariuszy, z którego mogą skorzystać, bądź nie. W pierwszym przypadku, zasilenie kapitału akcyjnego ma na celu pokrycie strat. W drugim przypadku, zasilenie kapitału akcyjnego może mieć dowolny cel.
Wreszcie w przypadku prostej spółki akcyjnej wypłata na rzecz akcjonariuszy z kapitału akcyjnego traktowana jest tak jak dywidenda. Innymi słowy mówiąc w przypadku prostej spółki akcyjnej dywidenda może być wypłacona z zysku albo z kapitału akcyjnego. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w przypadku spółki akcyjnej dywidenda może być wypłacona wyłącznie z zysku. Jednocześnie, wypłata dywidendy z kapitału akcyjnego nie wiąże się w żaden sposób z utratą prawa akcjonariuszy do akcji, w szczególności nie mamy tutaj do czynienia jak w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo w przypadku spółki akcyjnej z umorzeniem udziałów lub akcji. Z tego punktu widzenia, należy dodatkowo podnieść, że na wypłatę na rzecz akcjonariuszy może być przeznaczony zarówno kapitał akcyjny pochodzący z wniesionych wkładów, jak również kapitał akcyjny pochodzący z zysku, bądź innych kapitałów spółki. W szczególności w doktrynie prawa podkreśla się również, że na wypłatę może być przeznaczona również ta część kapitału, która pierwotnie była przeznaczona na pokrycie strat.
Zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt 1 UoPDOP, opodatkowaniu ryczałtem podlega dochód odpowiadający wysokości zysku netto wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej zysk ten został uchwałą o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto przeznaczony:
a)do wypłaty udziałowcom, akcjonariuszom albo wspólnikom (dochód z tytułu podzielonego zysku) lub,
b)na pokrycie strat powstałych w okresie poprzedzającym okres opodatkowania ryczałtem (dochód z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat).
Zgodnie z art. 28c pkt 4 UoPDOP, zysk (strata) netto oznacza zysk (stratę) netto ustaloną na podstawie przepisów o rachunkowości.
Zgodnie z art. 28c pkt 2 UoPDOP, podział lub pokrycie wyniku finansowego netto oznacza podział lub pokrycie wyniku finansowego netto, o których mowa w przepisach o rachunkowości.
Przekładając powyższe na realia interpretowanej sprawy nie ulega wątpliwości, że w tym przypadku mamy do czynienia z zyskiem netto za rok obrotowy, który rozpoczął się dnia 6 września 2021 r. oraz skończył się dnia 31 grudnia 2022 r. Zysk ten dotyczył zarówno okresu poprzedzającego okres opodatkowania ryczałtem (od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r.), jak również okresu opodatkowania ryczałtem (od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r.). Zysk za cały rok obrotowy był przedmiotem uchwały o podziale, z tym zastrzeżeniem, że zysk za okres poprzedzający okres opodatkowania ryczałtem (od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r.) został przeznaczony do wypłaty w formie dywidendy oraz odniesiony na kapitał akcyjny w trybie art. 30019 KSH, natomiast zysk wypracowany w okresie opodatkowania ryczałtem (od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r.) został przeznaczony na wypłatę dywidendy/zaliczki na poczet dywidendy, odniesiony na kapitał zapasowy oraz na kapitał akcyjny w trybie art. 30019 KSH.
Jak wynika z art. 28m ust. 1 pkt 1 UoPDOP, zysk za okres poprzedzający opodatkowanie ryczałtem (od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r.) w ogóle nie podlega opodatkowaniu ryczałtem. W związku z powyższym, w dalszej części niniejszego wniosku pod kątem ewentualnego opodatkowania ryczałtem analizujemy wyłącznie zysk wypracowany w okresie opodatkowania ryczałtem (od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r.) w tej części, w której zasilił on kapitał akcyjny w trybie art. 30019 KSH. Z tego zaś punktu widzenia należy stwierdzić, że zasilenie kapitału akcyjnego w trybie art. 30019 KSH nie jest równoznaczne z przeznaczeniem jego do wypłaty jak wymaga tego art. 28m ust. 1 pkt 1 UoPDOP. Zysk dalej pozostaje w spółce. Zysk nie został przekazany akcjonariuszom. W związku z powyższym, również w tym przypadku zasilenie zysku w trybie art. 30019 KSH nie może być traktowane jako dochód z zysku podzielonego w rozumieniu art. 28m ust. 1 pkt 1 UoPDOP.
Zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt 2 UoPDOP, opodatkowaniu ryczałtem podlega dochód odpowiadający wysokości ukrytych zysków (dochód z tytułu ukrytych zysków).
Zgodnie z art. 28m ust. 3 pkt 6 UoPDOP, przez ukryte zyski rozumie się świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest udziałowiec, akcjonariusz albo wspólnik lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem, akcjonariuszem albo wspólnikiem, w szczególności równowartość zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału zakładowego.
Zgodnie z art. 4a pkt 18 UoPDOP, kapitał zakładowy oznacza również kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej.
Zgodnie z art. 4a pkt 19a UoPDOP, udział w kapitale (udziale w kapitale zakładowym) oznacza również stosunek liczby akcji przysługujących akcjonariuszowi prostej spółki akcyjnej do liczby wszystkich akcji wyemitowanych w spółce.
Analizując ww. regulację z punktu widzenia interpretowanej sprawy w pierwszej kolejności należy stwierdzić, że w przypadku zasilenia kapitału akcyjnego w trybie art. 30019 KSH oraz art. 30020 KSH nie mamy w ogóle do czynienia ze świadczeniem, albowiem wszystko dzieje się w obrębie jednego podmiotu tj. w obrębie spółki tj. wyłącznie na poziomie spółki dochodzi do przeniesienia kwot stanowiących zysk na kapitał akcyjny. Natomiast, z samej istoty świadczenia wynika, że winny występować co najmniej dwie strony tj. strona uprawniona (wierzyciel) oraz strona zobowiązana (dłużnik).
Po drugie, beneficjentem takiej operacji gospodarczej zarówno bezpośrednio, jak również pośrednio nie będą akcjonariusze ale spółka, albowiem w przypadku prostej spółki akcyjnej zasilenie kapitału akcyjnego zarówno w trybie art. 30019 KSH, jak również w trybie art. 30020 KSH nie będzie związane z emisją nowych akcji. Akcjonariusze więc w przypadku takiej operacji nie uzyskują ani bezpośrednio, ani pośrednio jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego. Z tego punktu widzenia zaś należy stwierdzić, że sprawa wygląda inaczej w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w przypadku spółki akcyjnej, albowiem w przypadku tych spółek wewnętrzne podwyższenie kapitału zakładowego tj. zasilenie kapitału zakładowego środkami z kapitałów rezerwowych powoduje emisję nowych udziałów lub akcji, o określonej wartości nominalnej oraz o określonej wartości rynkowej.
W szczególności, odnośnie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiednia regulacja prawna znajduje się w art. 260 KSH. Zgodnie z tym przepisem, uchwałą wspólników o zmianie umowy spółki można podwyższyć kapitał zakładowy, przeznaczając na ten cel środki z kapitału zapasowego lub kapitałów (funduszy) rezerwowych utworzonych z zysku spółki (podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki). Nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia. W przypadku podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowych udziałów ww. regulację stosuje się odpowiednio. Ww. regulacji nie stosuje się do udziałów własnych spółki.
Natomiast, odnośnie spółki akcyjnej regulacja prawna jest nieco bardzie rozbudowana oraz znajduje się w art. 442 oraz 443 KSH. W myśl tych przepisów, walne zgromadzenie może podwyższyć kapitał zakładowy, przeznaczając na to środki z kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku, jeżeli mogą być one użyte na ten cel (podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki), w tym także z kapitałów rezerwowych utworzonych w przypadku określonym w art. 457 § 2 KSH (kapitał rezerwowy przeznaczony na porycie strat), kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku, które zgodnie ze statutem nie mogą być przeznaczone do podziału między akcjonariuszy oraz z kapitału zapasowego. Należy jednakże pozostawić taką część kapitałów, które mogą być przeznaczone do podziału, jaka odpowiada niepokrytym stratom oraz akcjom własnym. Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków spółki może zostać powzięta, jeżeli zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk i sprawozdanie z badania nie zawiera istotnych zastrzeżeń dotyczących sytuacji finansowej spółki. Jeżeli ostatnie sprawozdanie finansowe zostało sporządzone na dzień bilansowy przypadający co najmniej na sześć miesięcy od dnia walnego zgromadzenia, na którym przewiduje się powzięcie takiej uchwały, firma audytorska wybrana do badania sprawozdania finansowego spółki albo inna firma audytorska wybrana przez radę nadzorczą bada nowy bilans i rachunek zysków i strat wraz z informacją dodatkową, które powinny być przedstawione na tym zgromadzeniu. Nowe akcje, które mają być przydzielone akcjonariuszom na mocy uchwały walnego zgromadzenia, nie wymagają objęcia. Akcje przydzielone w ww. trybie przysługują akcjonariuszom w stosunku do ich udziałów w dotychczasowym kapitale zakładowym. Odmienne postanowienia statutu lub uchwały są nieważne. Jeżeli akcjonariuszom miałyby przypaść części ułamkowe akcji, wówczas walne zgromadzenie może powziąć uchwałę o:
1)emisji i przyznaniu akcjonariuszom akcji, które nie są pokryte w pełni ze środków spółki, pod warunkiem uiszczenia przez nich dopłat do pełnej ceny emisyjnej, albo,
2)wypłacie akcjonariuszom stosownych kwot, stanowiących różnicę między ceną emisyjną a wartością nominalną przysługujących im, lecz nieobjętych, części ułamkowych akcji. Jeżeli akcje, o których mowa w pkt 1, nie zostaną objęte w całości, zarząd dokona stosownych wypłat na rzecz uprawnionych akcjonariuszy, zgodnie z pkt 2.
Wypłaty nie mogą przewyższać jednej dziesiątej łącznej wartości nominalnej akcji przydzielonych akcjonariuszom zgodnie z wyżej opisanym trybem.
Ww. regulacja prawna na gruncie przepisów prawa handlowego odpowiada regulacji prawnej na gruncie art. 28m ust. 3 pkt 6 UoPDOP, albowiem stanowi on wprost o równowartości zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału zakładowego tj. w przepisie tym nie mówi się o zysku przeznaczonym na kapitał zakładowy jak to ma miejsce w przypadku art. 30019 KSH oraz art. 30020 KSH, ale o jego równowartości tj. w art. 28m ust. 3 pkt 6 UoPDOP nie idzie o kwoty pochodzące bezpośrednio z zysku ale o kwoty pochodzące pośrednio z zysku tj. z kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku.
Wreszcie, zgodnie z art. 28m ust. 3 pkt 6 UoPDOP, aby powstał dochód z zysków ukrytych, zysk musi być przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego. Podwyższenie kapitału zakładowego jest celem samym w sobie. Natomiast, w przypadku regulacji prawnej zawartej w art. 30019 KSH po pierwsze ciężko jest mówić o "przeznaczeniu zysków" albowiem słowo "przeznaczenie" zakłada, że akcjonariusze mają możliwość wyboru przeznaczać, bądź nie. Natomiast, odnośnie regulacji zawartej w art. 30019 KSH jak to już zostało napisane wyżej, o ile zaistnieją przesłanki opisane w tym przepisie istnieje obowiązek zasilenia kapitału akcyjnego. Ponadto, w przypadku normy wynikającej z art. 30019 KSH podwyższenie kapitału akcyjnego nie jest celem samym w sobie, jest raczej skutkiem ubocznym docelowej operacji gospodarczej, albowiem celem omawianej operacji gospodarczej jest pokrycie ewentualnych strat. Z tego punktu widzenia ustawodawca nie bez kozery w art. 30019 KSH nie mówi o podwyższeniu kapitału akcyjnego ale o jego zasileniu.
W związku z powyższym, zarówno odnośnie zysku za okres opodatkowania ryczałtem (od 1 sierpnia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r.), jak również tym bardzie odnośnie zysków za okres sprzed opodatkowania ryczałtem (od 6 września 2021 r. do 31 lipca 2022 r.) (tu dochodzi jeden dodatkowy argument sprowadzający się do istoty ryczałtu a mianowicie, że zyski te zostały wypracowane przed przystąpieniem do ryczałtu) w części przeznaczonej na zasilenie kapitału akcyjnego w trybie art. 30019 KSH nie powstaną również dochody z tytułu ukrytych zysków.
Ad 8-9.
Zgodnie z art. 28e UoPDOP, rokiem podatkowym podatnika opodatkowanego ryczałtem jest rok obrotowy w rozumieniu przepisów o rachunkowości. Jeżeli podatnik dokonał wyboru opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek przed upływem przyjętego roku podatkowego za pierwszy rok podatkowy opodatkowania ryczałtem uważa się okres od pierwszego dnia miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku podatkowego do końca miesiąca przyjętego przez podatnika roku obrotowego.
Zgodnie z art. 28j ust. 5 UoPDOP, podatnik może wybrać opodatkowanie ryczałtem również przed upływem przyjętego przez niego roku podatkowego, jeżeli na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego pierwszy miesiąc opodatkowania ryczałtem zamknie księgi rachunkowe oraz sporządzi sprawozdanie finansowe zgodnie z przepisami o rachunkowości. W tym przypadku księgi rachunkowe otwiera się na pierwszy dzień miesiąca opodatkowania ryczałtem.
Zgodnie z art. 7aa ust. 1 pkt 2 lit. a) UoPDOP, podatnik, który wybrał opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek, jest obowiązany na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego pierwszy rok opodatkowania tym ryczałtem wyodrębnić w kapitale własnym spółki na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek kwotę zysków niepodzielonych i kwotę zysków podzielonych odniesione na kapitały, wypracowanych w latach poprzedzających pierwszy rok opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.
Zgodnie z art. 28d ust. 1 pkt 1 i 2 lit. a) UoPDOP, podatnik opodatkowany ryczałtem od dochodów spółek, jest obowiązany do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania sprawozdań finansowych na podstawie przepisów o rachunkowości w sposób zapewniający prawidłowe określenie: wysokości zysku (straty) netto, podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku oraz w kapitale własnym kwoty zysków niepodzielonych i kwoty zysków podzielonych odniesione na kapitały, wypracowanych w latach opodatkowania ryczałtem.
Taki przypadek miał miejsce w przypadku interpretowanej sprawy, albowiem opodatkowanie ryczałtem zostało wybrane w trakcie roku podatkowego ze skutkiem na dzień 1 sierpnia 2022 r. jednocześnie zarówno w przypadku sprawozdania finansowego sporządzonego na dzień 31 lipca 2022 r., jak również w przypadku sprawozdania finansowego sporządzonego na dzień 31 grudnia 2022 r. „A” dokonała wyodrębnienia w kapitałach własnych, o których mowa w ww. przepisach tj. w sprawozdaniu finansowym sporządzanym na dzień 31 lipca 2022 r. zostały wyodrębnione zyski za okres sprzed opodatkowania ryczałtem tj. za okres od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. a w sprawozdaniu finansowym sporządzanym na dzień 31 grudnia 2022 r. zostały wyodrębniony zysk za okres opodatkowania ryczałtem tj. za okres od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r.
Jednocześnie, biorąc pod uwagę ogólną zasadę, że ryczałtem od dochodów spółek mogą być opodatkowane tylko zyski wypracowane w okresie stosowania ryczałtu należy dojść do wniosku, że nawet jeśli by potraktować zasilenie kapitału akcyjnego w trybie art. 30019 KSH jako dochody z zysków podzielonych albo jako dochody z ukrytych zysków to ryczałtem podlegałoby tylko zasilenie kapitału akcyjnego w trybie art. 30019 KSH zyskiem wypracowanym w okresie opodatkowania ryczałtem tj. zyskiem wypracowanym w okresie od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. Natomiast, nie będzie polegało opodatkowaniu ryczałtem zasilenie kapitału akcyjnego w trybie art. 30019 KSH zyskiem wypracowanym w okresie poprzedzającym okres stosowania ryczałtu tj. w okresie od dnia 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku zgodnie z którym:
- dywidenda dotycząca zysku wypracowanego w okresie sprzed opodatkowania ryczałtem będzie podlegała opodatkowaniu na gruncie estońskiego CITu – jest prawidłowe;
- zaliczka na poczet dywidendy oraz dywidenda dotycząca zysku wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem będzie podlegała opodatkowaniu na gruncie estońskiego CITu – jest prawidłowe;
- zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o kodeks spółek handlowych (KSH) nie powinno być traktowane jako dochód:
- z podzielonego zysku – jest prawidłowe;
- z ukrytych zysków – jest nieprawidłowe;
- zasilenie kapitału w trybie art. 30019 KSH zyskami wypracowanymi przed opodatkowaniem ryczałtem nie podlegało opodatkowaniu ryczałtem – jest prawidłowe;
- zasilenie kapitału w trybie art. 30019 KSH zyskami wypracowanymi w trakcie opodatkowania ryczałtem podlega opodatkowaniu ryczałtem – jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Na podstawie art. 28j ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587, dalej: „ustawa o CIT”), opodatkowaniu ryczałtem może podlegać podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o CIT, tj. podatnik, który ma siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz podlega obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania, jeżeli spełnia łącznie w każdym okresie opodatkowania ryczałtem pozostałe warunki określone w przepisie art. 28j ustawy o CIT.
I tak, zgodnie z art. 28j ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT, opodatkowaniu ryczałtem może podlegać podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:
prowadzi działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej, spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej, której odpowiednio udziałowcami, akcjonariuszami lub wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne nieposiadające praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciele (fundatorzy) lub beneficjenci fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym, z wyłączeniem fundatorów i beneficjentów fundacji rodzinnej;
Przedmiotem Państwa wątpliwości jest również kwestia ustalenia, czy:
- dywidenda dotycząca zysku wypracowanego w okresie sprzed opodatkowania ryczałtem będzie podlegała opodatkowaniu ryczałem;
- zaliczka na poczet dywidendy oraz dywidenda dotycząca zysku w okresie opodatkowania ryczałtem będzie podlegała opodatkowaniu ryczałem.
Jak zawarto w opisie sprawy zysk wypracowany w okresie sprzed opodatkowania ryczałtem tj. od 6 września 2021 r. do 31 lipca 2022 r. jak również zysk wypracowany w trakcie opodatkowania ryczałtem tj. od 1 sierpnia do 31 grudnia 2022 r. był przedmiotem jednej uchwały z 30 czerwca 2022 r. w przedmiocie podziału zysku. Część wypracowanych zysków została podzielona odpowiednio z zapisami uchwały na: wypłatę dywidendy, zasilenie kapitału zapasowego i zasilenie kapitału akcyjnego. Na mocy uchwały z 1 września 2022 r. kwota do wypłaty z tytułu dywidendy za okres od 1 sierpnia do 31 grudnia 2022 r. została pomniejszona o zaliczkę na poczet dywidendy.
Zatem wskazać należy, że zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o CIT, opodatkowaniu ryczałtem podlega dochód odpowiadający:
1)wysokości zysku netto wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej zysk ten został uchwałą o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto przeznaczony:
a)do wypłaty udziałowcom, akcjonariuszom albo wspólnikom (dochód z tytułu podzielonego zysku) lub
b)na pokrycie strat powstałych w okresie poprzedzającym okres opodatkowania ryczałtem (dochód z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat);
2)wysokości ukrytych zysków (dochód z tytułu ukrytych zysków);
Stosownie do art. 28m ust. 2 ustawy CIT:
przepis ust. 1 pkt 1 stosuje się odpowiednio do wypłaty zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy (podzielonego zysku).
Jak wynika z art. 28m ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o CIT, opodatkowaniu ryczałtem podlega dochód odpowiadający wysokości zysku netto wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej zysk ten został uchwałą o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto przeznaczony do wypłaty udziałowcom, akcjonariuszom albo wspólnikom (dochód z tytułu podzielonego zysku). Uzupełniająco, art. 28m ust. 2 reguluje, iż wskazany art. 28m ust. 1 pkt 1 lit. a stosuje się odpowiednio do zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy (podzielonego zysku).
Zauważyć należy, że wypłata zysku netto wypracowanego w okresie przed opodatkowaniem ryczałtem w części, w jakiej zysk ten w oparciu o pisemną decyzję zostanie wykazany w bilansie Spółki nie skutkuje obowiązkiem zapłaty ryczałtu, o ile podatnik jest w stanie udokumentować, że wypłacany zysk został wypracowany w okresie przed wyborem ryczałtu od dochodów spółek. Kluczowa w tej kwestii jest treść art. 28m ust. 1 pkt 1 ustawy CIT, zgodnie z którym opodatkowaniu ryczałtem podlega dochód odpowiadający wysokości zysku netto wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem.
Nie sposób również uznać, że wypłata zysku netto wypracowanego w okresie przed opodatkowaniem ryczałtem w części, w jakiej zysk ten, zostanie wykazany w kapitale własnym Spółki, stanowi dochód z tytułu ukrytych zysków, o którym mowa w art. 28m ust. 1 pkt 2 ustawy CIT. Zgodnie bowiem z definicją ukrytych zysków zawartą w art. 28m ust. 3 ustawy CIT, przez ukryte zyski, o których mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie się świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk.
W myśl art. 28m ust. 3 ustawy o CIT:
przez ukryte zyski, o których mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie się świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest udziałowiec, akcjonariusz albo wspólnik lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem, akcjonariuszem albo wspólnikiem, w szczególności:
1)kwotę pożyczki (kredytu) udzielonej przez podatnika udziałowcowi, akcjonariuszowi albo wspólnikowi, w tym za pośrednictwem tworzonych z zysku funduszy, lub podmiotowi powiązanemu z udziałowcem, akcjonariuszem lub wspólnikiem oraz odsetki, prowizje, wynagrodzenia i opłaty od pożyczki (kredytu) udzielonej przez te podmioty podatnikowi;
2)świadczenia wykonane na rzecz:
a)fundacji prywatnej lub rodzinnej, podmiotu równoważnego takiej fundacji lub przedsiębiorstwa prowadzonego przez taką fundację albo taki podmiot, lub na rzecz beneficjentów takiej fundacji lub takiego podmiotu,
b)trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym;
3)nadwyżkę wartości rynkowej transakcji określoną zgodnie z art. 11c ponad ustaloną cenę tej transakcji;
4)nadwyżkę zwróconej kwoty dopłaty, wniesionej do spółki zgodnie z odrębnymi przepisami, ponad kwotę wniesionej dopłaty, przy czym jeżeli dopłata została wniesiona w walucie obcej, przeliczenia tej kwoty na złote dokonuje się według średniego kursu waluty obcej ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na dzień odpowiednio zwrócenia dopłaty i faktycznego jej wniesienia;
5)wypłacone z zysku wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziału (akcji), ze zmniejszenia wartości udziału (akcji), z wystąpienia wspólnika ze spółki, ze zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w spółce;
6)równowartość zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału zakładowego;
7)darowizny, w tym prezenty i ofiary wszelkiego rodzaju;
8)wydatki na reprezentację;
9)dopłaty wypłacone w przypadku połączenia lub podziału podmiotów;
10)odsetki od udziału kapitałowego, wypłacane na rzecz wspólnika przez spółkę;
11)zysk przeznaczony na uzupełnienie udziału kapitałowego wspólnika spółki;
12)świadczenia pieniężne i niepieniężne wypłacone w przypadku zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w spółce.
Stosownie do art. 28m ust. 4 ustawy o CIT:
do ukrytych zysków, o których mowa w ust. 1 pkt 2, nie zalicza się:
1)wynagrodzeń z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 7, 8 i 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłaconych osobie fizycznej – w części, w jakiej suma tych wynagrodzeń i zasiłków wypłacona w danym miesiącu tej osobie nie przekracza pięciokrotności średniego miesięcznego wynagrodzenia wypłacanego przez podatnika z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 7, 8 i 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie więcej jednak niż pięciokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, przy czym średnie i przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustala się za miesiąc poprzedzający miesiąc dokonania wypłat osobie fizycznej;
2)wydatków i odpisów amortyzacyjnych oraz odpisów z tytułu trwałej utraty wartości, związanych z używaniem samochodów osobowych, środków transportu lotniczego, taboru pływającego oraz innych składników majątku:
a)w pełnej wysokości – w przypadku składników majątku wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności gospodarczej,
b)w wysokości 50% – w przypadku składników majątku, które nie są wykorzystywane wyłącznie na cele działalności gospodarczej;
3)kwoty pożyczki (kredytu) zwróconej przez podatnika udziałowcowi akcjonariuszowi lub wspólnikowi lub podmiotowi powiązanemu, z wyłączeniem odsetek, prowizji, wynagrodzeń i opłat.
Wskazać należy, ze przedmiotem opodatkowania w systemie ryczałtu jest zatem co do zasady efektywna dystrybucja zysku ze spółki kapitałowej do jej udziałowca/akcjonariusza, przy czym przepisy nie ograniczają się wyłącznie do opodatkowania dywidend, ale uwzględniają również inne formy dystrybucji.
Istotą przyjętego modelu jest odroczenie opodatkowania dystrybuowanego zysku do dnia podjęcia uchwały o przeznaczeniu tego zysku i wypłat równoważnych takiej dystrybucji. Intencją ustawodawcy jest zatem uwzględnienie w katalogu dochodów do opodatkowaniem także innych, alternatywnych niż dywidenda, świadczeń dokonanych na rzecz udziałowców/akcjonariuszy lub podmiotów powiązanych bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tymi udziałowcami/akcjonariuszami, (tzw. ukryte zyski). Wypłata ukrytych zysków oznacza powstanie dla spółki odpowiadającego im dochodu, podlegającego opodatkowaniu ryczałtem.
Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że przywołany wyżej art. 28m ust. 1 ustawy o CIT zawiera zamknięty katalog dochodów, które podlegają opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek. Do tych dochodów ustawa o CIT zalicza:
- dochód z tytułu podzielonego zysku,
- dochód z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat,
- dochód z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą,
- dochód z tytułu zmiany wartości składników majątku,
- dochód z tytułu zysku netto,
- dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych,
- dochód z tytułu ukrytych zysków, przez które co do zasady rozumie się wszelkie świadczenia wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest udziałowiec lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem.
Zgodnie z treścią art. 28m ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, opodatkowaniu ryczałtem podlega m.in. dochód odpowiadający wysokości ukrytych zysków (dochód z tytułu ukrytych zysków).
Jak wskazano powyżej, w myśl art. 28m ust. 3 ustawy o CIT, przez ukryte zyski rozumie się świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest udziałowiec albo akcjonariusz lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem lub akcjonariuszem.
Wskazać należy, że w art. 28m ust. 3 ustawy o CIT, ustawodawca przykładowo wymienia niektóre kategorie ukrytych zysków, jednak należy podkreślić, że katalog ukrytych zysków ma otwarty charakter, zatem wyszczególnienie części z nich w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych nie oznacza że są to jedyne kategorie dochodu uznane za ukryte zyski.
Przykładem transakcji traktowanej jako dochód z tytułu ukrytych zysków jest nadwyżka wartości rynkowej transakcji określona zgodnie z art. 11c, ponad ustaloną cenę tej transakcji (art. 28m ust. 3 pkt 3 ustawy o CIT). Z treści przepisu wynika zatem, że wszystko co przewyższa wartość rynkową transakcji stanowi zysk ukryty podlegający opodatkowaniu.
Jednocześnie zauważyć należy, że ustawodawca dokonał także pewnych wyłączeń z kategorii ukrytych zysków, które zostały określone w cyt. powyżej art. 28m ust. 4 ustawy CIT.
Jednocześnie, jak już wspomniano, należy mieć na uwadze, że zdanie wstępne przepisu art. 28m ust. 3 ustawy o CIT, wskazuje na otwarty (a nie zamknięty) katalog świadczeń mogących prowadzić do powstania dochodu z tytułu ukrytych zysków. Dlatego ocena czy dochód z tytułu wskazanych we wniosku a dokonywanych przez Spółkę z podmiotami powiązanymi powyższych transakcji będzie spełniać warunki do uznania go za dochód z tytułu ukrytego zysku powinna zostać dodatkowo przeprowadzona w oparciu o przesłanki wynikające ze zdania wstępnego przepisu art. 28m ust. 3 ustawy CIT. Jak z niego wynika, dochód z tytułu ukrytego zysku nie obejmuje świadczeń, które nie są wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, czyli świadczeń podjętych (wykonanych) bez jakiegokolwiek wpływu podmiotów powiązanych na działanie i decyzje spółki opodatkowanej ryczałtem, w zakresie ocenianego świadczenia.
W świetle powyższego zauważyć należy, że przeznaczenie zysku netto wypracowanego w okresie przed opodatkowaniem ryczałtem w części, w jakiej zysk ten zostanie wykazany w bilansie Spółki jest formą podziału zysku. W konsekwencji taka dystrybucja zysku nie może być uznana za zdarzenie generujące dochód z tytułu ukrytych zysków, ze względu na brak spełnienia przesłanek określonych w art. 28m ust. 3 ustawy CIT.
Jak wynika z art. 28c pkt 4 „zysk netto” oznacza zysk netto ustalany na podstawie przepisów o rachunkowości. Co do zasady, zysk ten podlega opodatkowaniu – w okresie opodatkowania ryczałtem – tylko wówczas, gdy uchwałą o jego podziale został przeznaczony do wypłaty udziałowcom lub akcjonariuszom.
Jeżeli więc uchwała o podziale zysku wypracowanego przed opodatkowaniem ryczałtem przewiduje wypłatę dywidendy, to taki podział zysku nie powoduje opodatkowania ryczałtem – nie jest to bowiem zysk, o którym mowa w art. 28m ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o CIT.
Przenosząc powyższe na grunt analizowanej sprawy, należy stwierdzić, że wypłata zysków wypracowanych przed opodatkowaniem ryczałtem od dochodów spółek, nie będzie spełniała przesłanek do uznania za którąkolwiek z kategorii dochodów podlegających opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek. W szczególności zyski z działalności spółki przed zmianą formy opodatkowania na ryczałt od dochodów spółek nie będą zyskiem netto wypracowanym w okresie opodatkowania ryczałtem.
Zatem, wypłata przez Spółkę akcyjną będącej podatnikiem ryczałtu od dochodu spółek zysków wypracowanych w okresie poprzedzającym wybór tej formy opodatkowania nie podlega opodatkowaniu ryczałtem, o ile podatnik jest w stanie udokumentować ponad wszelką wątpliwość z jakiego okresu pochodzą wypłacane zyski.
Ponadto należy wskazać, że kwestia opodatkowania ryczałtem dochodów uzyskiwanych przez podatnika (spółkę) jest niezależna od opodatkowania dochodów (przychodów) uzyskiwanych przez akcjonariusza tego podatnika na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych.
W świetle powyższego dywidenda dotycząca zysku wypracowanego w okresie od 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. (zyski wypracowane w okresie sprzed opodatkowania ryczałem) nie będzie podlegała opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek. Jednakże zaliczka na poczet dywidendy oraz pozostała część dywidendy z zysku wypracowanego w pierwszym roku opodatkowania ryczałtem tj. w roku od 1 sierpnia do 31 grudnia 2022 r. podlega opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek.
Zatem Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 3 i 4 należało uznać za prawidłowe.
Przedmiotem Państwa wątpliwości jest również kwestia ustalenia czy zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o kodeks spółek handlowych powinno być traktowane jako dochód z podzielonego zysku lub dochód z ukrytych zysków.
Wskazać należy, że kwestie dotyczące akcji i uprawnień indywidualnych akcjonariusza prostej spółki akcyjnej reguluje art. 30015 § 1-6 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1467 z późn. zm.), zgodnie z którym:
Akcjonariusz ma prawo do udziału w zysku oraz prawo do wypłaty z kapitału akcyjnego w kwocie wynikającej z rocznego sprawozdania finansowego, która została przeznaczona do wypłaty w uchwale akcjonariuszy, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy nie może przekraczać sumy zysku za ostatni rok obrotowy, niepodzielonych zysków z lat ubiegłych, utworzonych z zysku kapitałów rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy, oraz kwoty z kapitału akcyjnego, która została przeznaczona do wypłaty dywidendy. Sumę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały rezerwowe, które nie mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy.
Dywidendę rozdziela się w stosunku do liczby akcji, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Wypłata na rzecz akcjonariuszy z kapitału akcyjnego nie może doprowadzić do zmniejszenia kwoty tego kapitału poniżej 1 złotego. Przepisy art. 456 § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do wypłaty z kapitału akcyjnego z części tego kapitału stanowiącej 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy.
Wypłata na rzecz akcjonariuszy nie może doprowadzić do utraty przez spółkę, w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie sześciu miesięcy od dnia dokonania wypłaty.
Wypłata z kapitału akcyjnego może nastąpić po wpisie zmiany jego wysokości do rejestru. W przypadku, o którym mowa w § 4, przepis art. 458 § 2 pkt 4 stosuje się odpowiednio do wniosku o wpis zmiany wysokości kapitału akcyjnego.
Jak stanowi art. 300 19 KSH:
Na pokrycie strat należy zasilić kapitał akcyjny, przeznaczając na ten cel co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, jeżeli kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy.
W świetle powyższego wskazać należy, że kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy nie może przekraczać sumy zysku za ostatni rok obrotowy, niepodzielonych zysków z lat ubiegłych, utworzonych z zysku kapitałów rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy, oraz kwoty z kapitału akcyjnego, która została przeznaczona do wypłaty dywidendy. Sumę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały rezerwowe, które nie mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy.
Artykuł 30015 § 2 zezwala bowiem na dokonywanie z majątku spółki wypłat na rzecz akcjonariuszy jedynie „kwoty z kapitału akcyjnego, która została przeznaczona do wypłaty dywidendy”. Jak bowiem stanowi art. 30019 KSH – część kapitału akcyjnego odprowadzona z zysku przeznaczona jest „na pokrycie strat”, to nie jest ona przeznaczona do wypłaty dywidendy, a co za tym idzie – utworzona w ten sposób część kapitału akcyjnego nie może być źródłem wypłaty na rzecz akcjonariuszy.
Jak już wcześniej wskazano art. 28m ust. 1 ustawy o CIT, zawiera katalog dochodów, które podlegają opodatkowaniu ryczałtem, I tak zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt 1 i 2 opodatkowaniu ryczałtem podlega dochód odpowiadający:
1)wysokości zysku netto wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej zysk ten został uchwałą o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto przeznaczony:
a)do wypłaty udziałowcom, akcjonariuszom albo wspólnikom (dochód z tytułu podzielonego zysku) lub
b)na pokrycie strat powstałych w okresie poprzedzającym okres opodatkowania ryczałtem (dochód z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat);
2)wysokości ukrytych zysków (dochód z tytułu ukrytych zysków);
Jak przedstawiono powyżej definicja ukrytych zysków została zawarta w art. 28m ust. 3 ustawy CIT, zgodnie z którą przez ukryte zyski, o których mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie się świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk.
Z przedstawionego we wniosku opis sprawy wynika że, część wypracowanych zysków przez Spółkę została podzielona odpowiednio z zapisami uchwały na: wypłatę dywidendy, zasilenie kapitału zapasowego i zasilenie kapitału akcyjnego. Zasilenie kapitału akcyjnego nastąpiło na podstawie art. 300 19 kodeksu spółek handlowych. W myśl tego przepisu Spółka zasiliła kapitał akcyjny zarówno częścią zysku wypracowaną w okresie sprzed opodatkowania ryczałtem jak i w okresie opodatkowania ryczałtem.
Nadmienić należy, że obowiązek zasilenia kapitału akcyjnego na pokrycie przyszłych strat Prostej Spółki akcyjnej przewidziany w art. 30019 KSH ogranicza Spółkę w swobodnym dysponowaniu wypracowanym przez nią zyskiem. Część zysków, które zostaną przeznaczone na zasilenie kapitału akcyjnego jest przeznaczona na pokrycie strat. Oznacza to, że ww. zyski nie są przeznaczone na wypłatę dywidendy.
Zgodnie z brzmieniem ww. przepisu opodatkowaniu ryczałtem podlega dochód odpowiadający wysokości zysku netto wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej zysk ten został uchwałą o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto przeznaczony do wypłaty udziałowcom, akcjonariuszom albo wspólnikom (dochód z tytułu podzielonego zysku). Zgodnie z komentarzem do art. 30019 KSH red. Jara 2023, wyd. 27/M. Mazgaj – Legalis − utworzona w ten sposób część kapitału akcyjnego nie może być źródłem wypłaty causa societatis na rzecz akcjonariuszy.
W świetle wyżej wymienionych przepisów prawa podatkowego oraz przedstawionego opisu sprawy stwierdzić należy, że zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o art. 30019 KSH nie stanowi dochodu z tytułu podzielonego zysku, o którym mowa w art. 28m ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o CIT.
Zatem Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 6 należało uznać za prawidłowe.
Zauważyć jednak należy, że zasilenie kapitału akcyjnego obowiązkowymi odpisami, o których mowa w art. 30019 KSH prowadzi do podwyższenia kapitału spółki, tym samym równowartość zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału zakładowego stanowi ukryty zysk, o którym mowa w art. 28m ust. 1 pkt 2 w zw. z ust. 3 pkt 6 ustawy o CIT.
Jak wynika z treści art. 30019 KSH, na pokrycie strat należy zasilić kapitał akcyjny, przeznaczając na ten cel co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, jeżeli kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy.
Przepis ten przewiduje obowiązek oszczędzania w celu podwyższenia kapitału akcyjnego poprzez konieczność tworzenia z zysków spółki obligatoryjnej rezerwy na pokrycie strat (rezerwa ta w istocie stanowi część kapitału akcyjnego). W sytuacji, gdy przez cały okres funkcjonowania spółki relacja jej kapitału akcyjnego do wysokości zobowiązań będzie taka, że kapitał akcyjny stanowić będzie więcej niż 5% sumy zobowiązań wynikającej z kolejnych zatwierdzonych sprawozdań finansowych, wówczas zysk będzie mógł być wypłacany bez konieczności zatrzymywania jego części w spółce). Określona w przepisie część zysku odprowadzana na kapitał akcyjny może być wyższa od przewidzianego minimum wynoszącego 8% zysku, nie może natomiast być niższa.
Zgodnie z art. 28m ust. 3 pkt 6 ustawy o CIT:
przez ukryte zyski, o których mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie się świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest udziałowiec, akcjonariusz albo wspólnik lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem, akcjonariuszem albo wspólnikiem, w szczególności równowartość zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału zakładowego.
Cechą charakterystyczną kapitału akcyjnego w prostej spółce akcyjnej jest jego zmienność. Dlatego ilekroć w KSH jest mowa o udziale akcjonariusza w kapitale zakładowym tej spółki, należy przez to rozumieć stosunek liczby akcji przysługujących temu akcjonariuszowi do liczby wszystkich akcji wyemitowanych w spółce. Proporcja ta stanowi odpowiednik udziału w kapitale zakładowym spółki z o.o. albo akcyjnej. Wzrost wartości kapitału akcyjnego przekłada się wprost na wartość akcji przysługujących temu akcjonariuszowi.
Ustawa o CIT w art. 28m ust. 3 pkt 6 odnosi się do sytuacji, gdy spółka stosująca opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek przeznacza zysk na podwyższenie kapitału zakładowego. Z przepisu nie wynika, aby miał on zastosowanie jedynie do dobrowolnego podwyższenia kapitału. Zatem podwyższenie kapitału zgodnie z art. 30019 KSH (z mocy ustawy) również mieści się w jego dyspozycji.
Zgodnie z art. 4a pkt 18 ustawy o CIT:
ilekroć w ustawie jest mowa o kapitale zakładowym oznacza to również kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej oraz kapitał podstawowy spółki, o której mowa w art. 1 ust. 3.
W związku z tym zasilenie kapitału akcyjnego prostej spółki akcyjnej powinno być traktowane jak podwyższenie kapitału zakładowego, czyli zdarzenie wskazane w art. 28m ust. 3 pkt 6 ustawy o CIT, skutkujące powstaniem dochodu z ukrytych zysków w wysokości równowartości zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału akcyjnego.
Powyższe stanowisko potwierdza również komentarz zawarty w systemie Legalis: Estoński CIT 2023. Ryczałt od dochodów spółek, Mateusz Oleksy, Przemysław Szot (rozdział 3.4.4. Świadczenia związane z regulacjami prawa spółek): „Odnosząc się w tym miejscu do kwestii opodatkowania zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału zakładowego, zwrócić należy uwagę, iż zasada ta może znaleźć zastosowanie również w spółkach objętych ryczałtem, które kapitału zakładowego nie posiadają. W drodze przykładu wskazać można tutaj na tzw. prostą spółkę akcyjną, posiadającą kapitał akcyjny, który pod pewnymi względami różni się od tradycyjnego kapitału zakładowego – przede wszystkim kapitał akcyjny nie dzieli się na akcje, nie ma też wartości stałej i nie podlega ujawnieniu w umowie spółki. Tradycyjnego kapitału zakładowego nie posiada również spółka komandytowa
będąca podatnikiem CIT. Zgodnie jednak z art. 4a pkt 18 PDOPrU w sytuacji, gdy przepisy ustawy posługują się pojęciem kapitału zakładowego, rozumieć przez to należy również kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej oraz kapitał podstawowy spółki komandytowej. Konsekwentnie zatem przeznaczenie zysku na podwyższenie również rzeczonych kapitałów spółek wiązać powinno się z koniecznością zapłaty ryczałtu”.
W świetle powyższego stwierdzić należy, że Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 7 należało uznać za nieprawidłowe.
Przechodząc do pytań nr 8 i 9, które zadane są w formie warunkowej (w zależności od oceny stanowiska w zakresie pytań nr 6 i 7), w świetle uznania za prawidłowe Państwa stanowiska z zakresie pytania nr 6, odpowiedź na pytania oznaczone we wniosku nr 8 i 9 w tej części stała się bezprzedmiotowa.
Ponieważ w kwestii dotyczącej ustalenia, czy zasilenie kapitału akcyjnego w oparciu o kodeks spółek handlowych powinno być traktowane jako dochód z ukrytych zysków uznaliśmy Państwa stanowisko za nieprawidłowe stwierdzając, że w wyniku ww. transakcji powstanie dochód z tytułu ukrytych zysków w myśl art. 28m ust. 3 pkt 6 ustawy o CIT (pytanie oznaczone we wniosku nr 7) to ustalenia wymaga fakt, czy zasilenie kapitału akcyjnego zyskami wypracowanymi zarówno w trakcie opodatkowania ryczałtem, jak i sprzed opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek podlega opodatkowaniu na gruncie estońskiego CITu.
Wskazać należy, że jak wynika z opisu sprawy Spółka dokonała zmiany formy opodatkowania na ryczałt od dochodów spółek z dniem 1 sierpnia 2022 r. Tym samym na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego zostały wyodrębnione zyski za okres sprzed opodatkowania ryczałtem tj. od 6 września 2021 r. do 31 lipca 2022 r. Natomiast w sprawozdaniu finansowym sporządzonym na dzień 31 grudnia 2022 r. zostały wyodrębnione zyski za okres opodatkowania ryczałtem tj. za okres od dnia 1 sierpnia do 31 grudnia 2022 r.
Zauważyć należy, że wypłata zysku przez podatnika w okresie przed opodatkowaniem ryczałtem w części, w jakiej zysk ten został uchwałą o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto przeznaczony do wypłaty udziałowcom, akcjonariuszom albo wspólnikom lub na pokrycie strat powstałych w okresie poprzedzającym okres opodatkowania ryczałtem, nie skutkuje obowiązkiem zapłaty ryczałtu, o ile podatnik jest w stanie udokumentować, że wypłacany zysk został wypracowany w okresie przed wyborem ryczałtu od dochodów spółek. Kluczowa w tej kwestii jest treść art. 28m ust. 1 pkt 1 ustawy CIT, zgodnie z którym opodatkowaniu ryczałtem podlega dochód odpowiadający wysokości zysku netto wypracowanego w okresie opodatkowania ryczałtem.
Poprzez analogię należy potraktować zasilenie kapitału akcyjnego zyskami wypracowanymi w okresie sprzed opodatkowania ryczałtem tj. w okresie od 6 września 2021 r. do dnia 31 lipca 2022 r. W związku z powyższym zdarzenie to nie będzie powodowało przysporzenia dochodu do opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.
W odniesieniu natomiast do zysków wypracowanych w trakcie opodatkowania ryczałtem tj. w okresie od 1 sierpnia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r., zasilenie kapitału akcyjnego zyskami wypracowanymi w okresie opodatkowania ryczałtem skutkuje obowiązkiem opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.
Tym samym Państwa stanowisko w zakresie pytań oznaczonych we wniosku nr 8 i 9 w części odnoszącej się do pytania nr 7 należało uznać za prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.
Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.
Końcowo należy zaznaczyć, że pytanie przedstawione przez Państwa we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wyznacza zakres przedmiotowy tego wniosku. W związku z powyższym, tutejszy Organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Państwa wniosku (zapytania). Zatem, inne kwestie wynikające z opisu sprawy i własnego stanowiska, nie objęte pytaniem, nie zostały rozpatrzone w niniejszej interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”.
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).