Czy w związku z uczestnictwem Spółki w przedstawionej w niniejszym wniosku strukturze cash poolingu oferowanej przez Bank, na Spółce spoczywał będzi... - Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 22.10.2015, sygn. ITPB3/4510-443/15-2/DK, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy

Temat interpretacji

Czy w związku z uczestnictwem Spółki w przedstawionej w niniejszym wniosku strukturze cash poolingu oferowanej przez Bank, na Spółce spoczywał będzie obowiązek sporządzania dokumentacji cen transferowych, o której mowa w art. 9a Ustawy CIT, a do umowy dotyczącej cash poolingu znajdą zastosowanie przepisy o cenach transferowych, tj. art. 11 Ustawy CIT?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 21 sierpnia 2015 r. (data wpływu 27 sierpnia 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie obowiązku sporządzenia dokumentacji, o której mowa w art. 9a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w związku z zawartą umową cash poolingu oraz stosowania art. 11 ww. ustawy jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 27 sierpnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie obowiązku sporządzenia dokumentacji, o której mowa w art. 9a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w związku z zawartą umową cash poolingu oraz stosowania art. 11 ww. ustawy.

W złożonym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

X Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: Spółka) zamierza uczestniczyć w strukturze zarządzania płynnością finansową (dalej: cash pooling) prowadzonej przez bank z siedzibą na terytorium Polski (dalej. Bank). W strukturze cash poolingu będą uczestniczyły wyłącznie podmioty polskie, cash pooling będzie rozliczany wyłącznie w polskich złotych.

Usługa cash poolingu będzie świadczona przez Bank na rzecz Spółki oraz innych spółek wchodzących w skład grupy kapitałowej, do której należy także Spółka. Celem uczestnictwa w systemie cash pooling jest optymalizacja kosztów związanych z zarządzaniem płynnością finansową w grupie Y między innymi poprzez umożliwienie korzystania ze środków pieniężnych zgromadzonych przez podmioty uczestniczące w strukturze dzięki wykorzystaniu efektu skali. Każdy uczestnik będzie przystępował do Umowy zakładając, że uczestnictwo w Umowie przyczyni się do zmniejszenia kosztów finansowania oraz pozwoli na uzyskanie większych przychodów z tytułu odsetek od sald dodatnich na ich rachunkach bieżących.

Umowa cash poolingu ma charakter umowy nienazwanej na gruncie przepisów prawa cywilnego Podstawowy cel umowy, czyli zarządzanie środkami pieniężnymi podmiotów-uczestników, będzie realizowany poprzez:

wykorzystanie rachunków poszczególnych podmiotów uczestniczących w strukturze,
ustalenie zasad realizacji dyspozycji,
przyznanie uczestnikom tzw. debetów technicznych,
dokonywanie transferów i transferów zwrotnych środków, oraz
odpowiednie naliczanie odsetek.

W ramach funkcjonowania struktury cash poolingu wyróżnić można trzy rodzaje podmiotów: Bank, który jest usługodawcą tejże usługi podmioty uczestniczące w strukturze (dalej: Uczestnicy), lidera struktury (dalej: Lider) który pełni funkcje administracyjne i reprezentuje pozostałych uczestników. Lider jest także Uczestnikiem w strukturze cash poolingu.

Spółka będzie w strukturze cash poolingu pełniła funkcję Uczestnika, ale nie będzie Liderem. Wszystkie rachunki włączone w strukturę cash poolingu będą prowadzone przez Bank. Każdy z Uczestników będzie posiadał rachunek bankowy oznaczony jako rachunek transakcyjny (dalej: Rachunek Transakcyjny). Rachunki Transakcyjne są bieżącymi rachunkami bankowymi Rachunki Transakcyjne służą do dokonywania przez Uczestników bieżących rozliczeń pieniężnych w ramach prowadzonych przez nich działalności gospodarczych. W strukturze będzie występował również rachunek konsolidacyjny (dalej: Rachunek Konsolidacyjny) wykorzystywany do (i) konsolidacji sald Rachunków Transakcyjnych, obliczania odsetek należnych Bankowi bądź Uczestnikom oraz (ii) informowania Banku i Lidera (na koniec dnia pracy Banku) o ogólnym saldzie wszystkich Uczestników (to Rachunek Konsolidacyjny będzie wskazywał aktualne saldo wszystkich Rachunków Transakcyjnych i tym samym aktualny stan środków pieniężnych znajdujących się w cash poolingu). Posiadaczem Rachunku Konsolidacyjnego będzie Lider. Rachunek Konsolidacyjny będzie wykorzystywany wyłącznie dla ww. celów, nie będą z niego dokonywane bieżące operacje, jak na Rachunkach Transakcyjnych.

Poprzez Rachunek Konsolidacyjny będzie dokonywało się zerowanie sald Rachunków Transakcyjnych wszystkich Uczestników. Czynność zerowania sald będzie miała miejsce na koniec każdego dnia roboczego i będzie polegała na tym, że kwoty sald dodatnich z Rachunków Transakcyjnych Uczestników zostaną faktycznie przekazane na Rachunek Konsolidacyjny (przelew bankowy), natomiast salda ujemne Rachunków Transakcyjnych Uczestników zostaną faktycznie pokryte z Rachunku Konsolidacyjnego (przelew bankowy). Następnie na początku kolejnego dnia roboczego, zostaną dokonane transfery zwrotne z Rachunku Konsolidacyjnego na Rachunki Transakcyjne Uczestników tak, aby ich salda wróciły do poziomu z poprzedniego dnia roboczego (tj. sprzed operacji zerowania). Wskazane wyżej transfery będą transferami rzeczywistymi (tzw. cash pooling rzeczywisty), tzn. Bank będzie dokonywał przelewu środków między poszczególnymi rachunkami (tj. między Rachunkami Transakcyjnymi a Rachunkami Konsolidacyjnymi). System udostępniony przez Bank będzie dokonywał powyższych operacji automatycznie, bez udziału Uczestników w oparciu o wyrażoną przez nich wcześniej zgodę na takie działanie W efekcie zerowania sald Rachunków Transakcyjnych, na Rachunku Konsolidacyjnym może powstać saldo dodatnie lub saldo ujemne. Saldo będzie podlegało oprocentowaniu w przypadku salda dodatniego Liderowi będą należne od Banku odsetki od tego salda, a w przypadku salda ujemnego to Bankowi będą należne odsetki od Lidera. Wysokość odsetek będą określały odrębne umowy z Bankiem.

Ponadto umowa cash poolingu przewiduje, tzw. odsetki wewnętrzne, które są należne Uczestnikom wykazującym na koniec dnia roboczego (przed zerowaniem) salda dodatnie Odsetki od salda dodatniego są należne danemu Uczestnikowi od Lidera za okres od dnia transferu tych środków na Rachunek Konsolidacyjny do dnia transferu zwrotnego. Naliczeniem odsetek (co będzie miało miejsce codziennie) oraz przekazaniem ich Uczestnikowi z Rachunku Transakcyjnego Lidera albo z Rachunku Konsolidacyjnego (co będzie miało miejsce raz w miesiącu) zajmuje się Bank. Odsetki wewnętrzne nie obciążają Banku ale Lidera, Bank je tylko technicznie nalicza i przekazuje. Analogicznie sytuacja wygląda w odniesieniu do sald ujemnych (wykazywanych przed zerowaniem na Rachunkach Transakcyjnych), z tym, że wówczas odsetki są należne Liderowi od Uczestnika, który przed zerowaniem wykazywał saldo ujemne. Odsetki wewnętrzne są przekazywane z Rachunku Transakcyjnego danego Uczestnika na Rachunek Transakcyjny Lidera albo na Rachunek Konsolidacyjny Bank będzie przekazywał Liderowi oraz Uczestnikom miesięczne raporty odsetek otrzymanych i tych którymi zostanie obciążony. Czynność naliczania i przelewu/potrącenia odsetek następuje bez dodatkowej dyspozycji ze strony Uczestników.

Odsetki wewnętrzne są naliczane i płacone zgodnie z dyspozycją Lidera, niezależnie od odsetek naliczanych przez Bank od salda ujemnego czy dodatniego wykazywanego na Rachunku Konsolidacyjnym po wyzerowaniu sald.

Bank może także udzielić kredytu w Rachunku Konsolidacyjnym. Kredyt jest udzielany Liderowi na podstawie odrębnej umowy i może być wykorzystany na bieżące potrzeby Lidera lub na finansowanie w ramach struktury cash poolingu. Ponadto, w ramach kompleksowej usługi cash poolingu Bank udostępni Uczestnikom limity zadłużenia, które będą udostępniane w Rachunkach Transakcyjnych poszczególnych Uczestników (tzw. debet techniczny).

W związku z uczestnictwem w opisanej wyżej strukturze cash poolingu jej Uczestnicy, w tym Spółka będą odnosili wymierne korzyści w postaci optymalizacji kosztów związanych z zarządzaniem płynnością finansową. Dzięki codziennemu zerowaniu sald Rachunków Transakcyjnych Uczestników na Rachunku Konsolidacyjnym pojawi się saldo globalne dla wszystkich Uczestników, które będzie mogło korzystać z korzystniejszego oprocentowania zarówno w przypadku salda dodatniego jak i ujemnego. Z uwagi na efekt skali Bank będzie skłonny zaoferować Uczestnikom korzystniejsze warunki od ofertowanych klientom indywidualnym. W skali całej grupy oszczędności stąd wynikające mogą okazać się znaczne.

Uczestnicy cash poolingu, w tym także Lider będą ponosili na rzecz Banku opłaty za świadczenie usług cash poolingu. Zadaniem Banku w strukturze cash poolingowej jest m.in. prowadzenie rachunków bankowych dla wszystkich Uczestników struktury, ustalanie salda na Rachunku Konsolidacyjnym poprzez zerowanie sald Rachunków Transakcyjnych na koniec dnia i przywracanie tych sald z początkiem kolejnego dnia (transfer zwrotny), kalkulacja odsetek od salda na danym Rachunku Transakcyjnym (przed zerowaniem) oraz na Rachunku Konsolidacyjnym, kalkulacja odsetek należnych Bankowi bądź poszczególnym Uczestnikom i ich odpowiednie pobranie i przekazanie pomiędzy Uczestnikami oraz przygotowanie stosownych raportów w tym zakresie, ewentualnie także udzielanie kredytu Liderowi w Rachunku Konsolidacyjnym.

Natomiast zadaniem Lidera w strukturze cash poolingu będzie co do zasady m.in. reprezentowanie innych Uczestników, pośredniczenie w relacjach pomiędzy innymi Uczestnikami a Bankiem, podejmowanie decyzji w zakresie funkcjonowania struktury ze skutkiem dla pozostałych uczestników.

Spółka chciałaby wskazać, że pomiędzy nią a pozostałymi Uczestnikami cash poolingu występują powiązania o których mowa w art. 11 oraz art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 Ustawy CIT. Tego rodzaju powiązania nie występują i nie będą występowały natomiast pomiędzy Bankiem a Uczestnikami (w tym Liderem).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

W odpowiedzi na przedstawione pytanie Wnioskodawca wskazał, że podpisanie przez Spółkę umowy z Bankiem oraz uczestnictwo w strukturze cash poolingu oferowanym przez Bank nie powoduje obowiązku sporządzania przez Spółkę dokumentacji cen transferowych, uregulowanego w art. 9a Ustawy CIT, a do transakcji nie znajdą zastosowania przepisy art. 11 Ustawy CIT.

Uczestnictwo Spółki i innych Uczestników w strukturze cash poolingu umożliwia racjonalne zarządzanie finansami przez grupę kapitałową. Instytucja ta nie doczekała się jednak uregulowania w polskim prawie cywilnym. Cash pooling jest umową nienazwaną, w związku z czym dla oceny skutków podatkowych takich umów szczególne znaczenie ma zakres umowy oraz intencja stron przy jej zawieraniu. Niewątpliwie intencją stron (Uczestników) przystępujących do tego typu umowy jest wspólne zarządzanie płynnością finansową w grupie kapitałowej do której należą, efektywne zarządzanie środkami pieniężnymi, optymalne wykorzystanie nadwyżek finansowych oraz minimalizowanie kosztów finansowania w ramach grupy. Czynności mające na celu realizację tego celu są na rzecz Spółki i innych Uczestników wykonywane przez Bank, który nie jest podmiotem powiązanym z którymkolwiek Uczestnikiem.

Zgodnie z art. 9a ust. 1 Ustawy CIT m.in. podatnicy dokonujący transakcji, w tym zawierający umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub umowy o podobnym charakterze, z podmiotami powiązanymi z tymi podatnikami w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 Ustawy CIT lub są zobowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej takiej (takich) transakcji. Dokumentacja powinna być sporządzona wyłącznie dla transakcji, których wartość w roku podatkowym przekracza wskazane w Ustawie CIT progi, oraz powinna zawierać określone elementy.

Natomiast art. 11 ust. 1 i 4 Ustawy CIT określa, kiedy dwa podmioty gospodarcze uznaje się za podmioty powiązane (warunek konieczny stosowania analizowanych przepisów), oraz określają skutki ustalenia dla takich transakcji cen nierynkowych. Mając na uwadze powyższe, z przepisów Ustawy CIT wynika, że aby powstał wymóg sporządzania dokumentacji cen transferowych, konieczne jest ziszczenie się jednocześnie dwóch warunków:

musimy mieć do czynienia z transakcją oraz
taka transakcja powinna być zawarta między podmiotami powiązanymi.

Pojęcie transakcji nie zostało zdefiniowane w przepisach prawa podatkowego ani cywilnego i dlatego można posłużyć się znaczeniem słownikowym, w myśl którego (zgodnie z internetowym Słownikiem Języka Polskiego) transakcja to operacja handlowa dotycząca kupna lub sprzedaży towarów lub usług lub umowa handlowa na kupno bądź sprzedaż towarów/usług. Zgodnie z art. 9a Ustawy CIT przez transakcję należy rozumieć również umowę spółki oraz umowę wspólnego przedsięwzięcia lub o podobnym charakterze.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Uczestnicy, w tym Lider, zawierają z Bankiem umowę o cash pooling, w ramach której Bank będzie świadczył na rzecz Uczestników usługę zarządzania płynnością finansową. Nie jest jednak tak, że umowa w tym zakresie zawierana jest pomiędzy Uczestnikami. To Uczestnicy są stronami umowy z Bankiem, a Bank jest świadczeniodawcą. Uczestnicy nie nabywają zatem usług zarządzania płynnością finansową od siebie nawzajem. Lecz od Banku. Z uwagi na naturę cash poolingu jego prawidłowe wykonanie i osiągnięcie zamierzonych celów nie jest możliwe bez udziału innych podmiotów. Nie jest jednak tak, że Uczestnicy zawierają transakcje między sobą. Uczestnicy jedynie godzą się na to, aby salda ich rachunków były zerowane poprzez Rachunek Konsolidacyjny. Nie skutkuje to jednak zawarciem transakcji, która obligowałaby Uczestników do sporządzenia dokumentacji podatkowej.

Na podstawie umowy cash poolingu, zapewnienie platformy technicznej umożliwiającej zarządzanie płynnością finansową na rzecz Uczestników, jak również jej obsługa w postaci choćby konsolidacji sald na Rachunku Konsolidacyjnym leży w gestii Banku. Bank jest również odpowiedzialny za prowadzenie Rachunków Transakcyjnych i Konsolidacyjnego. Istotą systemu cash poolingu jest to, że dzięki przystąpieniu do niego większej liczby spółek z grupy jako strony umowy cash poolingu, otrzymują one od Banku jako drugiej strony umowy korzystniejsze oprocentowanie sald dodatnich i sald ujemnych na swoich Rachunkach. Oprocentowanie to jest ustalone na zasadach rynkowych, gdyż jest ustalone w Umowie zawartej z niezależnym podmiotem (Bank nie jest podmiotem powiązanym z którymkolwiek Uczestnikiem), mimo iż w strukturze cash poolingu technicznie rozliczenie odsetek wewnętrznych będzie następowało pomiędzy Uczestnikami a Liderem.

Zdaniem Spółki, w przypadku struktury cash poolingu, jako transakcję można określić usługę cash pooling (usługę kompleksowego zarządzania płynnością finansową) świadczoną na rzecz Uczestników przez Bank. Nie można w takim przypadku mówić, że to Uczestnicy świadczą dla siebie nawzajem taką usługę to bowiem dzięki aktywności Banku i jego czynnościom możliwe jest wykonanie usługi zarządzania finansami. Uczestnicy bez zaangażowania Banku nie mogliby takiej usługi świadczyć. Skoro stroną transakcji są Uczestnicy z jednej strony, a Bank z drugiej strony, to tak długo jak Bank nie jest dla któregokolwiek Uczestnika podmiotem powiązanym, nie można mówić o powstaniu obowiązku sporządzenia dla tej transakcji dokumentacji podatkowej.

W odniesieniu do wynikających z umowy cash poolingu relacji między Uczestnikami (w tym, Liderem) wchodzącymi w skład tej samej grupy kapitałowej, trudno doszukać się w nich jakiegokolwiek przypadku kupna lub sprzedaży towarów/usług, czyli przypadków przeprowadzania transakcji między nimi, w tym także wspólnego przedsięwzięcia. O wspólnym przedsięwzięciu zdaniem Spółki można byłoby mówić wówczas, gdyby to Uczestnicy dokonywali dla siebie nawzajem świadczeń, tak jednak nie jest. Wszyscy Uczestnicy biorą po prostu udział w strukturze cash poolingu, gdyż taka jest natura tej instytucji, razem stanowią oni jednak stronę dla Banku, który jest jedynym usługodawcą w tym systemie. Skoro Uczestnicy cash poolingu nie świadczą w ramach umowy usług, zatem nie można mówić o transakcji między Uczestnikami. Brak transakcji pomiędzy Uczestnikami jako podmiotami powiązanymi wyklucza w ogóle zastosowanie do umowy cash poolingu przepisów art. 11 Ustawy CIT. Ponadto brak transakcji pomiędzy Uczestnikami oznacza także niespełnienie pierwszego z dwóch ww. warunków, od których spełnienia zależy obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych.

Ponadto, jak wcześniej wskazano, transakcja zawierana jest z niepowiązanym Bankiem, a zatem nie jest również spełniony drugi z wymienionych warunków, których spełnienie obliguje podatników do sporządzania dokumentacji cen transferowych. Mając zatem na uwadze, że umowa jest zawarta z udziałem Banku będącego podmiotem niepowiązanym ze Spółką, czy którymkolwiek Uczestnikiem cash poolingu oraz że jedynym usługodawcą w ramach analizowanej struktury cash poolingu jest niepowiązany Bank (Spółka jak i pozostali Uczestnicy są wyłącznie usługobiorcami), uznać należy, iż nie dochodzi do zawarcia transakcji pomiędzy Uczestnikami, a także pomiędzy Uczestnikami i Liderem. Dlatego też, zdaniem Spółki, do analizowanej umowy i czynności w ramach w niej wykonywanych nie będą miały zastosowania przepisy art. 11 ust. 1 i 4 Ustawy CIT, a Spółka nie będzie zobowiązana do sporządzania dokumentacji cen transferowych, o której mowa w art. 9a Ustawy CIT (w przypadku przekroczenia progów wartości wskazanych w tym przepisie).

Analogiczne stanowisko w odniesieniu do zbliżonych bądź identycznych stanów faktycznych prezentuje Minister Finansów w indywidualnych interpretacjach prawa podatkowego. Tak np. w interpretacjach wydanych przez: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 2 lipca 2013 r. (nr: IBPBI/2/423-423/13/AK), Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 28 czerwca 2013 r. (nr: IBPBI/2/423-376/13/JS), Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 21 czerwca 2013 r. (nr: ILPB4/423-96/13-7/DS), Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 15 kwietnia 2011 r. (nr: ITPB3/423-31e/11/PS oraz nr: ITPB3/423-31d/11/PS), Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 20 kwietnia 2010 r. (nr: IPPB3/423-26/10-4/PD).

Stanowisko analogiczne do stanowiska prezentowanego przez Spółkę wyraził także WSA w Warszawie w wyroku z dnia 22 października 2014 r, w którym brak obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej został uargumentowany w następujący sposób:

(...) Otóż wielostronność umowy cash poolingu dotyczy tylko jej aspektów faktycznych w ramach tej umownej konstrukcji prawnej występuje wielu uczestników o różnych statusach i funkcjach (zwykli uczestnicy, pool leader/koordynujący, bank), ale z punktu widzenia Skarżącej zawarła ona umowę tylko z bankiem, i tylko wobec banku ma chronione prawne roszczenia o wykonywanie tej umowy. W sensie prawnym kontrahentem dla Spółki jest tylko bank. gdyż tylko z bankiem zawarła umowę (wynika to zresztą już z pierwszego zdania wniosku o interpretację). To, że w konstrukcji stosunku cash poolingu bierze udział wiele podmiotów, w tym też podmioty powiązane w rozumieniu art. 9a ustawy, nie oznacza, iż mamy do czynienia z zawartymi pomiędzy nimi transakcjami w rozumieniu tego samego przepisu. Transakcja, z perspektywy Skarżącej, była bowiem zawarta z bankiem, który przecież podmiotem powiązanym ze Spółką nie jest (przynajmniej nie wynikało to z wniosku). Na gruncie art. 9a ustawy irrelewantna prawnie pozostaje kwestia tego, kto osiągnie ekonomiczną korzyść z uczestnictwa w stosunku cash poolingu. Tak samo, jak w ramach klasycznej działalności bankowej z pieniędzy lokowanych w banku przez jeden podmiot (za odpłatnością wynikającą z oprocentowania) korzyść odnosi podmiot zupełnie inny, nieznany temu pierwszemu (pieniądze lokowane w banku przez jednych są następnie pożyczane przez ten bank innym, zaś wynagrodzenie/zysk banku wynika z różnicy oprocentowania), tak też w ramach cash poolingu korzyści ekonomiczne osiągają poszczególni uczestnicy tego stosunku prawnego. Nie oznacza to jednak, że łączy ich jakakolwiek prawna więź, że mają względem siebie prawo podmiotowe związane z uczestnictwem w tym systemie. Więź ta bowiem, czyli verba legis transakcja, ma miejsce tylko w relacji poszczególny uczestnik bank.

Mając na uwadze powyższe, Spółka wnosi jak na wstępie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9a ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm.) dalej: Ustawa, podatnicy dokonujący transakcji, w tym zawierający umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub umowy o podobnym charakterze, z podmiotami powiązanymi z tymi podatnikami w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 lub transakcji, w związku z którymi zapłata należności wynikających z takich transakcji dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, w tym zawierający umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub umowy o podobnym charakterze, jeżeli jedną ze stron takiej umowy jest podmiot mający miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, są obowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej takiej (takich) transakcji.

Przepis ten stanowi, że podatnicy dokonujący transakcji, w tym zawierający umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub umowy o podobnym charakterze, z podmiotami powiązanymi z tymi podatnikami w rozumieniu art. 11 ust. 1 i 4 lub transakcji, w związku z którymi zapłata należności wynikających z takich transakcji dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, w tym zawierający umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub umowy o podobnym charakterze, jeżeli jedną ze stron takiej umowy jest podmiot mający miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, są obowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej takiej (takich) transakcji, obejmującej wymogi wymienione w punktach 1-6 tego artykułu.

Na podstawie art. 9a ust. 2 Ustawy, obowiązek sporządzenia dokumentacji występuje w przypadku, gdy łączna kwota (lub jej równowartość) transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych w roku podatkowym świadczeń przekracza równowartość:

100.000 EURO jeżeli wartość transakcji nie przekracza 20% kapitału zakładowego, określonego zgodnie z art. 16 ust. 7, albo
30.000 EURO w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych, albo
50.000 EURO w pozostałych przypadkach.

Z uwagi na powyższe, konieczność sporządzenia dokumentacji transakcji zachodzi w przypadku, gdy spełnione są kumulatywnie następujące warunki:

dochodzi do transakcji,
transakcja jest realizowana pomiędzy podmiotami powiązanymi oraz
łączna kwota transakcji przekracza kwoty wskazane w art. 9a ust. 2 Ustawy.

Przepis art. 9a Ustawy, nie wyłącza obowiązku dokumentowania transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi, dokonywanych w ramach usługi cash poolingu.

Umowa cash poolingu jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu, dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling, którym może być wyspecjalizowany bank, jak również jednostka z grupy.

Umowa cash poolingu nie została uregulowana w polskim systemie prawnym, jest zatem tzw. umową nienazwaną w rozumieniu prawa cywilnego. Jednakże, biorąc pod uwagę charakter tej umowy i jej cele, stwierdzić należy, że ma ona cechy zbliżone do umowy pożyczki (udostępnienie określonej kwoty pieniędzy w zamian za odpowiednie wynagrodzenie odsetki). Faktycznym celem ww. umowy jest udostępnianie środków pieniężnych (w formie transferów rzeczywistych, jak również tzw. wirtualnych) pomiędzy podmiotami z grupy oraz osiąganie przez te podmioty korzyści w postaci odsetek. Jest to zatem rodzaj pożyczek udzielanych pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w tym systemie. Jednocześnie, jak wynika z art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przez pożyczkę (zdefiniowaną na potrzeby art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ww. ustawy) rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Zatem, przepływy środków finansowych dokonywane w ramach umowy cash poolingu wypełniają przesłanki umowy pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b Ustawy. Powyższe stanowisko znalazło potwierdzenie w wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 września 2015 r. sygn. akt II FSK 3137/14, oraz II FSK 2033/14.

Co do zasady pod pojęciem transakcja rozumie się:

operację handlową dotyczącą kupna lub sprzedaży towarów lub usług
umowę handlową na kupno lub sprzedaż towarów lub usług; też zawarcie takiej umowy (tak: Słownik Języka Polskiego. PWN, wyd. internetowe: http://sjp.pwn.pl).

W ujęciu słownikowym transakcja to operacja handlowa albo bankowa typu kupno-sprzedaż, ale na większą skalę także porozumienie, układ w jakiejś sprawie, które jest wynikiem rokowań, przetargów, i ustępstw.

W konsekwencji pod pojęciem transakcji należy rozumieć umowę lub umowy zawarte z tym samym partnerem lub tymi samymi partnerami, przedmiotem której lub których są dobra i usługi objęte określoną ceną. Z przedstawionej definicji słowa transakcja wynika że jest to każda operacja związana ze zdarzeniami handlowymi oraz wynikająca z zawartych umów i porozumień. Oznacza to, że transakcją w rozumieniu tych przepisów może być, np. umowa nabycia lub sprzedaży jednego dobra, umowa sprzedaży szeregu dóbr lub wykonanie szeregu usług, dla których określono łączną cenę, czy też umowa pożyczki, itp.

Definicja podmiotów powiązanych została umieszczona w art. 11 ust. 1 i 4 Ustawy. Zgodnie z którymi, jeżeli:

osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej podmiotem krajowym, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, albo
osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej podmiotem zagranicznym, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego, albo
ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów;
podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego, albo
ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów;

i jeżeli w wyniku takich powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, i w wyniku tego podatnik nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały dochody danego podatnika oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.

Zgodnie z art. 11 ust. 5a Ustawy, posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu, o którym mowa w ust. 1 i 4, oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 5%.

Na podstawie art. 11 ust. 5b Ustawy, określając wielkość udziału pośredniego, jaki podmiot posiada w kapitale innego podmiotu, przyjmuje się zasadę, że jeżeli jeden podmiot posiada w kapitale drugiego podmiotu określony udział, a ten drugi posiada taki sam udział w kapitale innego podmiotu, to pierwszy podmiot posiada udział pośredni w kapitale tego innego podmiotu w tej samej wysokości; jeżeli wartości te są różne, za wysokość udziału pośredniego przyjmuje się wartość niższą.

Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, z którego wynika, że uczestnicy systemu zarządzania środkami pieniężnymi są podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 Ustawy oraz art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 Ustawy, a pomiędzy nimi będzie dochodziło do przepływów środków finansowych, o charakterze zbliżonym do pożyczki, stwierdzić należy, że w niniejszej sprawie zostanie spełniona przesłanka wynikająca z art. 9a ust. 1 Ustawy, w związku z czym Spółka będzie zobowiązana do sporządzania dokumentacji podatkowej, o ile nastąpi wypełnienie przesłanki dotyczącej przekroczenia rocznej wartości zawieranych transakcji, o której mowa w art. 9a ust. 2 Ustawy.

Reasumując, w związku z uczestnictwem Wnioskodawcy w przedstawionej w zdarzeniu przyszłym strukturze cash poolingu, na Spółce spoczywał będzie obowiązek dokumentacyjny wynikający z art. 9a Ustawy, jeżeli wartość transakcji między uczestnikami struktury przekroczy w danym roku podatkowym wartości określone w art. 9a ust. 2 Ustawy.

W kwestii art. 11 Ustawy, należy na wstępie wskazać, że w ramach prowadzonego postępowania dotyczącego wydawania interpretacji indywidualnych przepisów prawa podatkowego tutejszy organ nie jest uprawniony do podejmowania rozstrzygnięć wiążących inne organy podatkowe co do możliwości ich stosowania. W szczególności art. 11 Ustawy, określa sposób postępowania w określonej sytuacji przy czym w zakresie kompetencji do podejmowania decyzji co do zastosowania szczególnych środków wskazanych w tym przepisie, odsyła do właściwych organów podatkowych oraz organów kontroli skarbowej. Biorąc pod uwagę charakter czynności jakie muszą być przeprowadzone w celu podjęcia decyzji o zastosowaniu omawianego przepisu należy wskazać, że tutejszy organ może w ramach przedmiotowej interpretacji odnieść się jedynie do kwestii potencjalnej możliwości stosowania ww. przepisu.

Jak wskazano powyżej, celem umowy cash poolingu jest ograniczenie u podmiotów uczestniczących w takim porozumieniu kosztów związanych z finansowaniem prowadzonej przez nie działalności. Jeżeli dzięki tej umowie u każdego z Uczestników systemu (w tym Wnioskodawcy) saldo odsetek otrzymanych nad odsetkami zapłaconymi jest wyższe od analogicznego salda, jakie podmiot taki zrealizowałby, gdyby w umowie nie uczestniczył, lecz pożyczał środki finansowe na prowadzoną działalność i jednocześnie lokował swoje środki, dokonując tych czynności z podmiotami niepowiązanymi według zasad rynkowych, to należy przyjąć, że dzięki tej umowie wyżej wspomniany cel jest zrealizowany. Jednakże w każdym indywidualnym przypadku wymagałoby oceny to (co zrealizować można tylko w postępowaniu podatkowym lub kontrolnym), czy stopień korzyści w postaci oszczędności związanych z uczestniczeniem przez podmioty w tej umowie jest adekwatny do angażowanych przez podmioty środków finansowych. W przypadku, gdy wzajemne świadczenia uczestników umowy są ekwiwalentne, to zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych (t.j. Dz. U. z 2014 r. Nr 1186) organy podatkowe nie dokonają korekty cen przedmiotów takich transakcji i dochodu podmiotów w niej uczestniczących.

Stwierdzenie, czy postanowienia danej umowy odbiegają od warunków rynkowych, może wymagać w konkretnym przypadku porównania treści swobodnie zawartych umów ze standardowymi warunkami, określonymi w ofercie bankowej. W szczególności prawdopodobieństwo, że umowne uregulowania mogą odbiegać od rynkowych istnieje, kiedy administratorem rozliczeń staje się podmiot z grupy, natomiast konstrukcja i warunki funkcjonowania cash poolingu zostają określone w umowie zawartej przez podmioty przystępujące do tego porozumienia i będące podmiotami powiązanymi. Warunki ustalania wynagrodzenia dla Uczestnika systemu (podmiotu powiązanego z pozostałymi uczestnikami) pełniącego jednocześnie funkcję Lidera powinny odzwierciedlać warunki ustalane w porównywalnych okolicznościach przez podmioty niezależne. W konsekwencji kwestia stosowania art. 11 Ustawy w odniesieniu do wzajemnych rozliczeń dokonywanych w ramach umowy cash poolingu pomiędzy Uczestnikami systemu będącymi podmiotami powiązanymi może podlegać badaniu przez organy podatkowe/organy kontroli skarbowej, które na podstawie zebranych materiałów w toku prowadzonego postępowania kontrolnego i podatkowego mogą ocenić, czy w danej sytuacji zachodzą okoliczności umożliwiające zastosowanie art. 11 Ustawy, do oszacowania dochodów Spółki.

Innymi słowy z konstrukcji przedstawionej umowy cash poolingu nie wynika wprost brak możliwości stosowania art. 11 Ustawy.

Reasumując stanowisko Spółki zawarte we wniosku w odniesieniu do sformułowanego pytania należało uznać za nieprawidłowe, ponieważ Spółka ma obowiązek prowadzenia dokumentacji o której mowa w art. 9a Ustawy, w przypadku przekroczenia wartości progów określonych w art. 9a ust. 2 Ustawy, natomiast stosowania art. 11 Ustawy nie można wykluczyć.

Odnosząc się do powołanych we wniosku interpretacji przepisów prawa podatkowego należy stwierdzić, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach, tym samym nie mogą wpływać na sposób rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Należy również nadmienić, że zgodnie z art. 14e § 1 ustawy &− Ordynacja podatkowa: minister właściwy do spraw finansów publicznych może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeśli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Ponadto należy podnieść, że cel instytucji interpretacji indywidualnej, jakim jest zapewnienie jednolitego stosowania prawa podatkowego, nie może być realizowany z pominięciem zasady praworządności (art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.; Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.; art. 120 w zw. z art. 14h Ordynacji podatkowej). Podstawowym zadaniem każdego organu administracji podatkowej jest działanie zgodnie z przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Odmienne zatem rozstrzygnięcia organów podatkowych dokonane nawet w analogicznych zagadnieniach nie mogą stanowić podstawy do żądania analogicznego rozstrzygnięcia sprawy Wnioskodawcy, jeśli stoi temu na przeszkodzie treść przepisów prawa.

Końcowo należy wskazać, że powołany we wniosku wyrok sądowy został wydany w konkretnej sprawie i nie ma charakteru wiążącego w odniesieniu do stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego przedmiotowej sprawy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz.U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Stanowisko

nieprawidłowe

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie