Temat interpretacji

Czy prawidłowe jest stanowisko Spółki, że w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez A. na podstawie umowy cash pooling nie będą miały zastosowania ograniczenia wynikające z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2015 r.?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 4 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 04 sierpnia 2015 r. (data wpływu 10 sierpnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych o niedostatecznej kapitalizacji w związku z zawarciem umowy cash poolingu - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 sierpnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych o niedostatecznej kapitalizacji w związku z zawarciem umowy cash poolingu.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

1. A. Sp. z o.o. (A. lub Spółka), podmiot z siedzibą w Polsce, zamierza zawrzeć umowę cash pooling z B. (B.) z siedzibą w Luksemburgu.
   Głównym celem zawarcia przez A. wspomnianej powyżej umowy cash pooling jest efektywne zarządzanie środkami finansowymi A. przy wykorzystaniu zasobów i umiejętności podmiotu wyznaczonego do tej funkcji w ramach Grupy B. (tj. B.) - a w konsekwencji zmniejszenie kosztów ewentualnego finansowania działalności Spółki oraz efektywniejsze i bezpieczniejsze gospodarowanie nadwyżkami finansowymi wygenerowanymi przez A.. Rozliczenia w ramach ww. umowy będą odbywać się w walucie PLN.W tym miejscu zaznaczyć należy, że B. jest podmiotem powołanym w ramach Grupy B. (Grupa) do prowadzenia profesjonalnej działalności w zakresie finansowania w Grupie.Działalność ta obejmuje udostępnianie oraz przyjmowanie środków finansowych od podmiotów z Grupy zainteresowanymi usługami B. w powyższym zakresie, jak również zarządzanie środkami finansowymi pozyskanymi w związku z zawarciem przez B. umów cash pooling.
2. Przedmiotowa umowa cash pooling zostanie zawarta wyłącznie pomiędzy A. oraz B. (umowa dwustronna).
   W przedstawionej strukturze B. będzie pełniła zatem funkcję tzw. cash pool owner tzn. będzie uprawniona do samodzielnego (tj. niezależnego od Spółki):
   • dysponowania otrzymanymi od A. nadwyżkami środków finansowych ich dalszego deponowania, oraz
   • decydowania o źródłach pozyskiwania środków służących pokryciu niedoborów środków finansowych występujących po stronie A..
3. W rozważanym przez Spółkę systemie cash pooling będzie dochodziło do przepływów środków pieniężnych między A. oraz B. tj.:
   • Na koniec każdego dnia roboczego, nadwyżki z rachunku bankowego A. będą automatycznie przekazywane na rachunek bankowy B. (Rachunek Główny), który jest prowadzony w Polsce. Jeżeli natomiast na rachunku bankowym A. wystąpi niedobór środków finansowych, zostanie on pokryty środkami przekazywanymi przez B. z Rachunku Głównego.
   • Tym samym, w ramach planowanej struktury cash pooling B. będzie zobowiązana przyjąć nadwyżki środków A. oraz B. będzie zobowiązana przekazać A. środki finansowe celem wyrównania niedoborów A.. Jednocześnie, A. będzie zobowiązana przekazać B. nadwyżki finansowe zgromadzone na wskazanych rachunkach bankowych oraz A. będzie zobowiązana do przyjęcia od B. środków celem finansowania niedoborów na wskazanych rachunkach bankowych A..
   Jednocześnie, w ramach ww. cash pooling B. nie będzie zobowiązany do automatycznego przelewania (lokowania) nadwyżek środków finansowych z Rachunku Głównego (należącego do B.) na rachunek bankowy Spółki, ani też A. nie będzie zobowiązany do finansowania działalności B. (uzupełnianie niedoborów B. na Rachunku Głównym).Z perspektywy Spółki - zasadniczo bez znaczenia są źródła i sposób pozyskania przez B. środków niezbędnych do pokrycia niedoborów na rachunkach A.. Pewne jest jednak, że w przypadku, gdy na Rachunku Głównym pojawi się saldo ujemne (tj. B. nie będzie w stanie pozyskać wystarczających środków finansowych z innych źródeł, lecz będzie zmuszony do pozyskania finansowania od banku), B. będzie zobowiązana do zapłaty odsetek na rzecz banku zaangażowanego w schemat cash pooling.
   Odsetki od:
   • udostępnionych przez B. środków służących pokryciu niedoborów Spółki lub
   • przekazanych B. przez A. środków finansowych będących nadwyżkami finansowymi Spółki
   • będą płatne w okresach miesięcznych.
   
   Tytuł prawny do ww. odsetek wypłacanych przez strony umowy cash pooling (tj. przez A. na rzecz B. oraz przez B. na rzecz A.) oraz wierzytelność o wypłatę ww. odsetek będzie przysługiwała wyłącznie stronom umowy (tj. A. oraz B.). Tym samym, na podstawie ww. umowy:
   • B. będzie: (i) przysługiwał tytuł prawny do odsetek wypłacanych przez A. na podstawie umowy cash pooling oraz (ii) wyłącznie zobowiązanym do wypłaty odsetek na rzecz A., a
   • A. będzie: (i) przysługiwał tytuł prawny do odsetek wypłacanych jej przez B. oraz (ii) zobowiązany do wypłaty odsetek wyłącznie na rzecz B..
4. W konsekwencji powyższego, na Rachunku Głównym będą dokonywane następujące operacje:
   • na koniec każdego dnia roboczego, nadwyżki z rachunku bankowego A. będą automatycznie przekazywane na Rachunek Główny,
   • w przypadku, gdy na rachunku bankowym A. wystąpi niedobór środków finansowych, zostanie on pokryty środkami przekazywanymi przez B. z Rachunku Głównego.
   
   Spółka posiada wiedzę odnośnie planowanych założeń funkcjonowania umowy cash pooling między Spółką a B.. Podmiotami - pomiędzy którymi będzie realizowana ww. umowa cash pooling - będą B. i A.. Sposób dysponowania otrzymanymi od Spółki nadwyżkami środków finansowych leży w gestii B., który jako samodzielny podmiot może swobodnie decydować, czy środki te będą przechowywane / kumulowane na Rachunku Głównym (którego B. jest właścicielem), czy też w inny sposób zagospodarowane przez B. w ramach prowadzonej przez ten podmiot działalności.Zgodnie z planowaną umową cash pooling między Spółką a B. - ewentualny niedobór środków finansowych na rachunku Spółki zostanie pokryty przez B. środkami zgromadzonymi przez B. na Rachunku Głównym, którego posiadaczem jest ta spółka.
   Jednocześnie, jak to zostało wskazane powyżej, B. będzie pełniła funkcję tzw. cash pool owner - tzn. będzie uprawniona do samodzielnego (tj. niezależnego od Spółki):
   • dysponowania otrzymanymi od A. nadwyżkami środków finansowych, oraz
   • decydowania o źródłach pozyskiwania środków służących pokryciu niedoborów środków finansowych występujących po stronie A..
   
   Mając powyższe na uwadze, decyzja co do źródła finansowania w celu pokrycia ewentualnego niedoboru środków finansowych na rachunku Spółki leży wyłącznie po stronie B., która jako samodzielny podmiot może swobodnie decydować, czy będą to środki pochodzące z Rachunku Głównego (którego B. jest właścicielem), czy też inne środki pozyskane przez B. (przelane na ww. Rachunek Główny). Decyzja ta pozostaje poza zakresem kompetencji Spółki.
   Należy również podkreślić, że B. jako właściciel Rachunku Głównego będzie odpowiedzialny za zapewnienie wystarczających środków finansowych na pokrycie niedoborów na rachunku Spółki. Odpowiedzialność ta wyraża się poprzez konieczność zapłaty przez B. odsetek do banku w przypadku, gdy B. nie zapewni wystarczającej kwoty środków finansowych na Rachunku Głównym do pokrycia niedoboru na rachunku bankowym Spółki.
5. Spółka wskazuje, że bank (C. Bank) będzie odpowiedzialny za obsługę uczestniczących w umowie cash pooling rachunków bankowych Spółki oraz Rachunku Głównego, którego posiadaczem jest B. W szczególności - w odniesieniu do Spółki - zadaniem banku będzie dokonywanie automatycznego:
   • przeniesienia wszystkich nadwyżek z rachunku Spółki na Rachunek Główny B., oraz
   • pokrycia wszystkich niedoborów na rachunku Spółki poprzez przeniesienie środków finansowych B. z Rachunku Głównego na rachunek Spółki.
   
   Jednocześnie, Spółka ponownie podkreśla, że z uwagi na fakt, iż - jak to zostało wskazane powyżej - w ramach ww. cash pooling:
   • B nie będzie zobowiązany do automatycznego przelewania (lokowania) nadwyżek środków finansowych z Rachunku Głównego (należącego do B.) na rachunek bankowy Spółki, ani też
   • A nie będzie zobowiązany do finansowania działalności B. (uzupełnianie niedoborów B. na Rachunku Głównym).
   
   Bank również nie będzie dokonywał automatycznych działań w powyższym zakresie, tj. bank nie będzie dokonywał automatycznego:
   • przeniesienia nadwyżek z Rachunku Głównego na rachunek Spółki, ani
   • uzupełniania niedoborów na Rachunku Głównym z rachunku Spółki.
   Ponadto, bank będzie odpowiedzialny za dokonanie automatycznej kalkulacji i pobranie odsetek należnych za dany miesiąc z tytułu umowy cash pooling.
6. B jest rezydentem podatkowym w Luksemburgu. A. jest polskim rezydentem podatkowym.
7. A. oraz B. nie są podmiotami bezpośrednio powiązanymi - tj. B. nie posiada (i) ani udziałów Spółki, (ii) ani udziałów w kapitale bezpośredniego udziałowca Spółki oraz B. i Spółka posiadają różnych bezpośrednich udziałowców (nie są spółkami siostrami).

Pomiędzy A. a B. zachodzą jednak pośrednie powiązania kapitałowe - tj. inny podmiot z Grupy posiada pośrednio nie mniej niż 25% udziałów zarówno w A., jak i B..

Spółka wskazuje, że w odniesieniu do stanu faktycznego analogicznego do zdarzenia przyszłego będącego przedmiotem niniejszego wniosku, różniącego się jedynie walutą rozliczeń (EUR), w dniu 5 grudnia 2014 r. została wydana interpretacja indywidualna, sygn. IPPB5/423-1035/14-2/JC (dalej: Interpretacja), potwierdzająca, że przepisy dotyczące tzw. niedostatecznej kapitalizacji nie będą miały zastosowania do odsetek wypłacanych przez spółkę-siostrę A. na rzecz B. na podstawie umowy cash-pooling funkcjonującej na identycznych zasadach, jak umowa którą zamierza zawrzeć z A..

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy prawidłowe jest stanowisko Spółki, że w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez A. na podstawie umowy cash pooling nie będą miały zastosowania ograniczenia wynikające z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2015 r....

Zdaniem Wnioskodawcy, w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez A. na podstawie umowy cash pooling nie będą miały zastosowania ograniczenia wynikające z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2015 r.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce:

• przez podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo

• łącznie przez podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo

• inną spółkę, jeżeli w obu tych spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji),

jeżeli wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec spółki udzielającej pożyczek oraz podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki otrzymującej pożyczkę - w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek.

W świetle powyższego, należy uznać, że ograniczenia wynikające z przepisów o tzw. niedostatecznej kapitalizacji, określone w ww. przepisach będą miały zastosowanie wyłącznie wówczas, gdy jednocześnie:

1. tytułem do naliczenia odsetek jest transakcja będąca pożyczką w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, oraz
2. pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w transakcję występują powiązania bezpośrednie lub pośrednie, wskazane w powyższych przepisach.

Aby zatem określić, czy w opisywanym w niniejszym wniosku zdarzeniu przyszłym będą miały zastosowanie ograniczenia wynikające z tzw. niedostatecznej kapitalizacji, konieczne jest zbadanie, czy opisany system cash pooling pomiędzy A. a B. spełnia obie ww. przesłanki.

Spółka pragnie najpierw odnieść się do kryterium wskazanego w punkcie 1, tj. spełnienia przez opisany cash pooling przesłanek pozwalających uznać go za umowę pożyczki w rozumieniu ustawy o CIT.

Pożyczka w rozumieniu art. 16 ust. 7b ustawy o CIT

Dla oceny stanowiska Spółki w odniesieniu do opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego w niniejszym wniosku, podstawowe znaczenie ma ustalenie, czy umowa cash pooling, którą zamierzają zawrzeć A. i B., jest umową pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b ustawy o CIT.

a. Zgodnie z art. 16 ust. 7b ustawy o CIT, przez pożyczkę, o której mowa powyżej, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy. Dodatkowo, przez pożyczkę rozumie się także kredyt, emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę. Pochodnych instrumentów finansowych nie uważa się za pożyczkę w rozumieniu tego przepisu.

Przedmiotowa definicja ma charakter precyzyjny i szczegółowy. Jasno określa transakcje mieszczące się w jej zakresie - tj. na potrzeby regulacji art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT pożyczką są:

• czynności, których podstawową treścią jest zobowiązanie dającego pożyczkę do przeniesienia na własność biorącego określonej ilości pieniędzy i zobowiązanie się biorącego do zwrotu tej samej ilości pieniędzy;

• udzielenie kredytu;

• emisja papierów wartościowych o charakterze dłużnym;

• przyjęcie depozytu nieprawidłowego;

• przyjęcie lokaty.

Spółka wskazuje, że przywołany katalog ma przy tym charakter zamknięty, gdyż ustawodawca nie użył sformułowania pozwalającego stwierdzić, że mamy do czynienia jedynie z przykładowym wskazaniem przez ustawodawcę takich czynności, które stanowią pożyczkę w rozumieniu art. 16 ust. 7b ustawy o CIT.

Stanowisko to znajduje również wsparcie w doktrynie podatkowej, zgodnie z którą zastosowanie każdego innego instrumentu dłużnego niż wymieniony w tej definicji (...) nie spowoduje zastosowania regulacji dotyczącej cienkiej kapitalizacji (M. Chudzik, Komentarz do ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw). Enumeratywne wyliczenie instrumentów zrównanych z pożyczką w powołanym powyżej przepisie oznacza zatem, że wszelkie niewymienione w nim instrumenty finansowe pozostają poza zasięgiem jego zastosowania.

Spółka w tym miejscu zauważa, że wśród czynności enumeratywnie wymienionych przez ustawodawcę nie znalazła się umowa cash pooling, choć ta konstrukcja prawna powszechnie występuje w obrocie gospodarczym.

b. W ocenie Spółki, przedstawione powyżej rozumienie treści normy art. 16 ust. 7b ustawy o CIT jest zgodne z wolą ustawodawcy wprowadzającego ograniczenia tzw. cienkiej kapitalizacji.

W przekonaniu Spółki powyższa regulacja oznacza, iż za udzielenie pożyczki dla potrzeb przepisów o tzw. niedostatecznej kapitalizacji uznaje się transakcję, w której w drodze jakiejkolwiek umowy pożyczkodawca zobowiązał się do przeniesienia na własność pożyczkobiorcy określonej kwoty pieniędzy, a pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu pożyczkodawcy tej samej kwotę pieniędzy.

Należy podkreślić, że na skutek nowelizacji przepisów dotyczących tzw. niedostatecznej kapitalizacji, która weszła w życie dnia 1 stycznia 2015 r., definicja pożyczki na potrzeby art. 16 ust. 7b ustawy o CIT nie uległa znaczącym zmianom wobec kształtu obowiązującego do 31 grudnia 2014 r.

Zgodnie z art. 16 ust. 7b ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym do 1 stycznia 2015 r., przez pożyczkę, o której mowa powyżej, należało rozumieć każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

Z porównania obu definicji wynika, że wskutek nowelizacji do kategorii pożyczek włączano jednoznacznie również kredyt (wcześniej wymieniony w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT) oraz wskazano, że definicja pożyczki nie obejmuje pochodnych instrumentów finansowych.

Zdaniem Spółki, powyższe zmiany mają głównie charakter doprecyzowujący. Nie odnoszą się one także w żaden sposób do struktur cash pooling. Zatem, powyższa zmiana normy art. 16 ust. 7b ustawy o CIT nie powinna mieć wpływu na ocenę opisanego przez A. zdarzenia przyszłego.

c. W ocenie Spółki, ani stosunek prawny, ani wzajemne obowiązki B. i A. określone na podstawie umowy cash pooling nie odpowiadają wskazanej powyżej definicji pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b ustawy o CIT.

Jak zaznaczono w opisie zdarzenia przyszłego niniejszego wniosku, planowana struktura cash pooling (której wprowadzenie jest planowane pomiędzy A. i B.) to forma zarządzania finansami A., której istotą jest optymalizacja wykorzystania środków będących w dyspozycji podmiotów będących stronami umowy oraz optymalne zarządzenie niedoborami środków finansowych. Powyższe oznacza wielotorowość przepływów pieniężnych między B. a A., które to przepływy są z sobą silnie skorelowane - tj. po stronie Spółki mogą powstać zarówno nadwyżki, jak i niedobory, które w ramach wykonywania przez strony umowy cash pooling zostaną w ekonomicznie uzasadniony sposób zarządzone (nadwyżki zostaną zainwestowane w celu uzyskania przychodów, a niedobory zostaną pokryte wolnymi środkami, aby zapewnić optymalną strukturę finansowania bieżącej działalności gospodarczej). Podstawowym celem zawarcia ww. umowy cash pooling nie jest zatem pożyczanie środków finansowych przez A. od B..

Istotą planowanej struktury jest zarządzanie środkami finansowymi poprzez wykorzystanie zarówno nadwyżek, jak i niedoborów środków finansowych. Nie jest możliwe sztuczne rozgraniczenie takich operacji, gdyż wówczas sens ekonomiczny planowanej struktury przestałby istnieć lub zostałby wypaczony.

Dodatkowym walorem planowanej pomiędzy A. i B. struktury jest również optymalizacja zaangażowania stron umowy, gdyż pozwoli ona na wyłączenie konieczności każdorazowego podejmowania decyzji o wykorzystaniu wolnych środków finansowych (nadwyżek), czy zarządzenia pojawiającymi się w ramach prowadzonej działalności niedoborami środków finansowych. Cash pooling umożliwia automatyzację zarządzenia jedną i drugą sytuacją, z tego względu weryfikacja tylko jednego strumienia płatności (wynikającego z nadwyżek finansowych) bez uwzględnienia drugiego strumienia płatności (wynikającego z niedoborów finansowych) prowadzi do zniekształceń i nie oddaje istoty planowanego instrumentu finansowego.

d. W konsekwencji powyższych, opisana przez Spółkę umowa cash pooling pomiędzy A. i B. nie może być uznana za pożyczkę w rozumieniu art. 16 ust. 7b ustawy o CIT, gdyż:

• przepływy środków pomiędzy ww. podmiotami są obustronne, gdyż łączą się zarówno z wykorzystaniem nadwyżek z rachunku bankowego A., jak i z pokrywaniem występujących na tym rachunku niedoborów;
• B. nie zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określonej ilości pieniędzy - ilość środków podlegających przepływom pomiędzy rachunkiem bankowym Spółki a Rachunkiem Głównym jest zawsze uzależniona od wysokości salda na rachunku bankowym A. na koniec każdego dnia roboczego. Nie ma możliwości wcześniejszego skonkretyzowania kwoty takich środków, jak również konkretna kwota nie jest przedmiotem ustaleń pomiędzy B. a A., jak miałoby to miejsce w przypadku umowy pożyczki;
• A. nie zobowiązuje się zwrócić tej samej ilości pieniędzy - w opisywanym przez Spółkę zdarzeniu przyszłym nie dochodzi nie tylko do zwrotu środków w kwocie równej udostępnionym wcześniej środkom, ale również nie występuje zwrot środków w ścisłym znaczeniu tego pojęcia. A. nie jest bowiem zobowiązany do zwrotu udzielonych mu przez B. kwot, a jedynie do przekazywania występujących na koniec dnia roboczego nadwyżek środków na Rachunek Główny. Hipotetycznie, w przypadku, gdyby na rachunku bankowym Spółki nigdy nie wystąpiły nadwyżki, nie będzie ona nigdy zobowiązana do dokonywania przelewów takich środków na rzecz B.. Ponadto, kwota nadwyżek przekazywanych przez Spółkę na Rachunek Główny nie jest w żadnej sposób uzależniona od kwoty udostępnionych Spółce środków - a jedynie od salda na rachunku bankowym Spółki;
• udostępnianie Spółce środków przez B. w ramach opisywanej struktury cash pooling nie stanowi również kredytu, emisji papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozytu nieprawidłowego lub lokaty.

W świetle powyższego, z uwagi na fakt, iż - jak zostało wykazane przez Spółkę - przepływy środków w ramach opisywanej w niniejszym wniosku struktury cash pooling nie stanowią pożyczki w rozumieniu ustawy o CIT, należy uznać, że w omawianym przypadku nie dojdzie do spełnienia pierwszej z przesłanek zastosowania przepisów o tzw. niedostatecznej kapitalizacji (tj. tytułem do naliczenia odsetek nie będzie transakcja stanowiąca pożyczkę w rozumieniu art. 16 ust. 7b ustawy o CIT).

e. W konsekwencji, zdaniem Spółki badanie spełnienia drugiej przesłanki (występowania powiązań bezpośrednich lub pośrednich między A. i B.) jest bezprzedmiotowe.
f. Orzecznictwo

Stanowisko Spółki znajduje również potwierdzenie w licznych wyrokach sądów administracyjnych. Mimo, iż wyroki te zapadły w stanie prawnym obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2015 r., z uwagi na brak istotnych zmian w definicji pożyczki z art. 16 ust. 7b ustawy o CIT od 1 stycznia 2015 r. w ocenie Spółki przytoczona w nich argumentacja zachowuje pełną aktualność w kontekście rozliczeń w ramach cash pooling także w obecnym stanie prawnym.

Jak zatem wskazują sądy administracyjne:

• W przypadku systemu przedstawionego przez stronę skarżącą, pomiędzy uczestnikami nie dochodzi do zawarcia umowy pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p., mimo że umowa cash-poolingu zawiera pewien element kredytowania jednych podmiotów przez inne. Przede wszystkim jednak podmioty przystępujące do cash-poolingu nie zobowiązują się do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na inny określony w umowie podmiot

  . Uczestnicy tego rodzaju porozumienia nie wiedzą, kiedy ich środki zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Nie jest więc skonkretyzowana druga strona transakcji i wysokość jej przedmiotu

  , ponieważ zerowanie salda debetowego na rachunku uczestnika następuje z wykorzystaniem dodatniego salda rachunku zbiorczego, którego stan jest wypadkową sald rachunków wszystkich uczestników systemu (...) - wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Łodzi z dnia 11 września 2014 r., sygn. akt I SA/Łd 755/14;

• Wobec powyższego zasadne jest stanowisko Skarżącej, że stosunki pomiędzy uczestnikami systemu i Koordynującym wynikające z uczestnictwa w Systemie nie powinny być kwalifikowane jako udzielenie pożyczki, o której mowa w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. i tym samym, odsetki płaconego w ramach umowy cash poolingu nie powinny podlegać restrykcjom wynikającym z przepisów niedostatecznej kapitalizacji

  , mimo że umowy te zawierają element kredytowania jednych podmiotów przez inne podmioty - wyrok WSA w Warszawie z dnia 17 listopada 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 1109/14;

• Należy zauważyć, że ograniczenia w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów przewidziane w art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 u.p.d.o.p. dotyczą odsetek od pożyczek (kredytów) udzielanych podatnikowi przez podmioty z nim powiązane. Natomiast w przypadku cash-poolingu, przedstawionego w zdarzeniu przyszłym opisanym przez stronę, nie dochodzi do zawierania pomiędzy uczestnikami systemu zarządzania środkami pieniężnymi umowy pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p.

  , mimo że umowy te zawierają element kredytowania jednych podmiotów przez inne podmioty - wyrok WSA w Kielcach z dnia 13 sierpnia 2014 r., sygn. akt I SA/Ke 347/14;

• W ocenie bowiem tutejszego Sądu, aby kwalifikować stosunek prawny jako pożyczkę, strony tego stosunku powinny móc określać nie tylko swoją tożsamość, ale również kwotę pożyczanych środków oraz mieć wpływ na parametry czasowe takiej transakcji.

  . Strony takiej umowy muszą złożyć zgodne oświadczenia woli i ustalić podmiotowo i przedmiotowo istotne warunki umowy

  . Tylko w takim przypadku powstanie zobowiązaniowy stosunek umowy pożyczki, w którym wierzycielowi będzie przysługiwało roszczenie o wypłatę środków, zaś na dłużniku spoczywała będzie odpowiedzialność do wykonania tego świadczenia. Tymczasem w systemie cash poolingu poza faktycznym przepływem kapitału nie występują inne przedmiotowo i podmiotowo istotne elementy umowy pożyczki

  - wyrok WSA w Krakowie z dnia 23 czerwca 2014 r., sygn. akt I SA/Kr 665/14;

• Wobec powyższego zasadne jest stanowisko skarżącej, że stosunki pomiędzy uczestnikami systemu i Koordynującym wynikające z uczestnictwa w systemie nie powinny być kwalifikowane jako udzielenie pożyczki, o której mowa w art. 16 ust. 7b u.p.d.p. i tym samym odsetki płacone w ramach umowy cash poolingu nie powinny podlegać restrykcjom wynikającym z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji

  (...) - wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 20 maja 2014 r., sygn. akt I SA/Bd 418/14.

Ponadto, prawidłowość stanowiska Spółki w powyższym zakresie została potwierdzona w interpretacjach indywidualnych, w tym m.in. przez:

• Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 30 sierpnia 2013 r. (IPTPB3/423-181/13-4/IR),

• Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 8 lipca 2013 r. (IPTPB3/423-144/13-2/GG),

• Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 2 lipca 2013 r. (IBPBI/2/423-424/13/AK).

Podsumowując Spółka ponownie podkreśla, że - jak to zostało wskazane w opisie zdarzenia przyszłego - B., z którą Spółka planuje zawrzeć umowę cash pooling, (i) zajmuje się profesjonalnie świadczeniem szerokiego zakresu usług finansowych na rzecz podmiotów z Grupy oraz (ii) będzie świadczyła na rzecz Spółki usługi o charakterze finansowym, obejmujące swym zakresem działania mające na celu optymalizację struktury finansowej A.

Należy zaznaczyć, że usługa, którą Spółka planuje nabyć od B. i która jest przedmiotem niniejszego zapytania, jest kompleksową usługą polegającą na zarządzaniu środkami finansowymi (tj. zarówno nadwyżkami, jak i niedoborami) przez podmiot profesjonalnie zajmujący się takimi usługami.

Dlatego też, Spółka stoi na stanowisku, że w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez A. na podstawie umowy cash pooling nie będą miały zastosowania ograniczenia wynikające z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm., dalej: updop), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 60 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udzielonych łącznie przez podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia wobec tych podmiotów, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 61 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez inną spółkę, jeżeli w obu tych spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec spółki udzielającej pożyczki oraz wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki otrzymującej pożyczkę, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki otrzymującej pożyczkę w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Zatem, ograniczeniom przewidzianym w powyższej regulacji podlegają odsetki od pożyczek udzielanych spółce (pożyczkobiorcy) przez określoną grupę podmiotów (pożyczkodawców), tj.:

1. podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów spółki,
2. podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów spółki,
3. spółkę siostrę, jeżeli w obydwu spółkach (pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy) ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada co najmniej 25% udziałów spółki.

W przypadku przekroczenia przez spółkę (pożyczkobiorcę) wartości zadłużenia odpowiadającej wartości jej kapitału własnego, odsetki od pożyczek zaciągniętych od podmiotów wskazanych powyżej nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów w proporcji, w jakiej kwota pożyczki przekracza tą wartość.

Przy czym, zgodnie z art. 16 ust. 6 updop, wskaźnik procentowy, o którym mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, posiadanych udziałów (akcji) w spółce określa się na podstawie liczby praw głosu, jakie w związku z posiadanymi udziałami (akcjami) przysługują danemu podmiotowi; przepis art. 11 ust. 5b stosuje się odpowiednio. W przypadku wspólnika spółki, o której mowa w art. 1 ust. 3, niebędącego akcjonariuszem uważa się, że ten wskaźnik procentowy pozostaje spełniony bez względu na wielkość jego udziału w tej spółce.

Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7b updop, przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz art. 15c, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także kredyt, emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę; pochodnych instrumentów finansowych nie uważa się za pożyczkę w rozumieniu tego przepisu.

Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 7g updop, wartość zadłużenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, pomniejsza się o wartość pożyczek udzielonych podmiotom powiązanym, wskazanym w tych przepisach.

Z kolei w myśl art. 16 ust. 7h updop, wartość kapitału własnego, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, określa się na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek, o których mowa w tych przepisach, bez uwzględnienia kapitałów z aktualizacji wyceny oraz części kapitału własnego pochodzącego z otrzymanych pożyczek podporządkowanych. Wartość tę pomniejsza się o wartość kapitału zakładowego spółki lub funduszu udziałowego w spółdzielni, jaka nie została na ten kapitał lub fundusz faktycznie przekazana lub jaka została pokryta wierzytelnościami z tytułu pożyczek oraz z tytułu odsetek od tych pożyczek, przysługującymi wspólnikom wobec tej spółki lub członkom wobec tej spółdzielni, a także wartościami niematerialnymi lub prawnymi, od których nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 16a-16m.

Zauważyć należy, że umowa cash poolingu to forma zarządzania finansami, stosowana przez podmioty należące do jednej grupy. Celem tego typu narzędzia finansowego jest minimalizowanie kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy.

Polskie przepisy prawa cywilnego nie zawierają regulacji odnoszących się do umowy cash poolingu, stąd też umowę taką zaliczyć należy do umów nienazwanych na gruncie polskich przepisów prawa cywilnego. Tym niemniej cechą takiej umowy jest to, że jeden z podmiotów przekazuje własne środki finansowe innemu podmiotowi, celem pokrycia przez ten inny podmiot zobowiązań pieniężnych. Otrzymane przez podmiot środki finansowe podlegają zwrotowi wraz z wynagrodzeniem za korzystanie z tych środków, określonym w formie odsetek. W konsekwencji faktycznym celem umowy cash poolingu jest udostępnianie środków pieniężnych pomiędzy podmiotami z grupy oraz osiąganie przez te podmioty korzyści w postaci odsetek.

Istotą zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki jest przejście prawa własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu, czyli do przeniesienia własności takiego samego przedmiotu na pożyczkodawcę.

Opisana we wniosku umowa cash poolingu wypełnia przesłanki zaliczenia jej do umowy pożyczki zdefiniowanej w art. 16 ust. 7b updop. W niniejszej sprawie mamy bowiem do czynienia z przekazywaniem środków pieniężnych między podmiotami oraz uzyskiwaniu w związku z tym określonego wynagrodzenia w postaci odsetek.

Odnosząc powołane wcześniej normy prawne do przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, że uprawnienie Spółki do korzystania ze środków finansowych w ramach opisanej umowy cash poolingu upoważnia do stwierdzenia, że w przedstawionym zdarzeniu przyszłym będziemy mieli do czynienia z pożyczką w rozumieniu definicji zawartej w art. 16 ust. 7b updop. Nowelizacja tego przepisu, która weszła w życie 1 stycznia 2015 r. nie spowodowała bowiem wyłączenia umowy cash poolingu z zakresu przedmiotowego ww. przepisu.

Tym samym, w sytuacji gdy Spółka będzie wykazywała saldo debetowe, a także łączna wartość zadłużenia wobec podmiotów wskazanych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 updop przekroczy wartość kapitału własnego, wówczas w odniesieniu do odsetek płaconych w związku z uczestnictwem w umowie cash poolingu znajdą zastosowanie ograniczenia w zakresie niedostatecznej kapitalizacji.

Mając zatem na względzie treść stanowiska Wnioskodawcy zawartego we wniosku należy stwierdzić, że jest ono nieprawidłowe, gdyż w kontekście przedstawionej umowy cash poolingu, nie można wykluczyć okoliczności stosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 updop, z uwagi na brzmienie art. 16 ust. 7b updop.

Zaakcentować należy, że tut. organ podatkowy formułując rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie dokonał analizy orzecznictwa organów podatkowych (interpretacji indywidualnych) odnoszących się do podobnych stanów faktycznych/zdarzeń przyszłych, w tym interpretacji powołanych przez Wnioskodawcę, uwzględniając jednak przede wszystkim naczelną zasadę dotyczącą instytucji interpretacji indywidualnej, tj. zasadę praworządności wyrażoną w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm., której odzwierciedleniem na gruncie prawa podatkowego jest norma prawna określona w art. 120 (w zw. z art. 14h) Ordynacji podatkowej.

Podkreślić należy, że odmienne rozstrzygnięcia organów podatkowych dokonane nawet w analogicznych zagadnieniach nie mogą stanowić podstawy do żądania analogicznego rozstrzygnięcia sprawy podatnika, jeśli stoi temu na przeszkodzie treść przepisów prawa.

Jednocześnie podkreślić należy, że ze względów wskazanych w uzasadnieniu niniejszej interpretacji tut. organ nie podziela stanowiska zawartego w powołanych przez Spółkę interpretacjach.

Na podstawie art. 14e ustawy - Ordynacja podatkowa, Minister Finansów może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego oraz Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

W odniesieniu zaś do powołanej przez Wnioskodawcę interpretacji z dnia 5 grudnia 2014 r., sygn. IPPB5/423-1035/14-2/JC wskazać należy, że została wydana w odmiennym stanie faktycznym. Ponadto, powołana interpretacja nie pozostaje w sprzeczności z niniejszą interpretacją.

Zauważyć także można, że stanowisko organu zawarte w niniejszej interpretacji znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych przykładowo wyroki: WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 30 stycznia 2014 r., sygn. akt I SA/Go 604/13; WSA w Poznaniu z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn. akt I SA/Po 1014/13; WSA w Lublinie z dnia 11 czerwca 2014 r., sygn. akt I SA/Lu 240/14.

WSA w Gorzowie Wielkopolskim w ww. wyroku stwierdził, że: () w odniesieniu do odsetek od salda ujemnego, płaconych przez skarżącą spółkę w związku z uczestnictwem w cash poolingu na rzecz pozostałych uczestników tej umowy, mogą znaleźć zastosowanie ograniczenia w zakresie niedostatecznej kapitalizacji wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Stanowisko organu zostało także w pełni potwierdzone przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 30 września 2015 r., sygn. akt II FSK 2033/14 oraz II FSK 3137/14.

Jednocześnie należy wskazać na najnowszy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 06 października 2015 r., sygn. akt III SA/Wa 212/15. Sąd ten oddalił skargę podatnika w sprawie tożsamej z niniejszą.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 805 kB

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie