Temat interpretacji

Czy w przypadku zawieranych przez Wnioskodawcę transakcji zabezpieczających na instrumentach pochodnych, przychód dla celów podatku dochodowego od osób prawnych powinien być rozpoznany - dla transakcji nierzeczywistych - w oparciu o metodę kasową zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. w dacie rozliczenia pieniężnego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 23 grudnia 2014 r. (data wpływu do tut. BKIP 5 stycznia 2015 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych m.in. w zakresie ustalenia, czy w przypadku zawieranych przez Wnioskodawcę transakcji zabezpieczających na instrumentach pochodnych, przychód dla celów podatku dochodowego od osób prawnych powinien być rozpoznany - dla transakcji nierzeczywistych - w oparciu o metodę kasową zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. w dacie rozliczenia pieniężnego (część pytania oznaczonego we wniosku nr 1) - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 stycznia 2015 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych m.in. w zakresie ustalenia, czy w przypadku zawieranych przez Wnioskodawcę transakcji zabezpieczających na instrumentach pochodnych, przychód dla celów podatku dochodowego od osób prawnych powinien być rozpoznany - dla transakcji nierzeczywistych - w oparciu o metodę kasową zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. w dacie rozliczenia pieniężnego.

We wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Decyzją z 25 listopada 2014 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego dokonał rejestracji umowy o utworzeniu Podatkowej Grupy Kapitałowej (dalej: PGK, Wnioskodawca), zawartej aktem notarialnym 22 września 2014 r. Rejestracji PGK dokonano na okres 3 lat podatkowych od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2017 r. Rok podatkowy w PGK obejmuje okres od 1 stycznia do 31 grudnia, a pierwszy rok rozpocznie się z dniem 1 stycznia 2015 r.

Do podstawowej działalności podmiotów wchodzących w skład PGK należy:

• wydobycie węgla,
• wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła,
• dystrybucja energii elektrycznej,
• obrót energią elektryczną,
• dystrybucja i sprzedaż ciepła.

Spółką dominującą w rozumieniu art. 1a ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy o pdop i spółką reprezentującą PGK jest Spółka X.

W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą PGK narażona będzie na ryzyko wynikające m.in. ze zmienności indeksów cen towarów, kursów walutowych oraz stóp procentowych. Powyższe ryzyka będą ryzykami istotnymi dla PGK w związku z czym, w celu zabezpieczenia się przed negatywnym wpływem na wyniki finansowe niekorzystnych zmian cen towarów, kursów walutowych oraz stóp procentowych, PGK będzie zawierać na giełdach (ICE oraz EEX) w celach zabezpieczających kontrakty terminowe typu futures, głównie na dostawę energii elektrycznej oraz na prawa majątkowe dotyczące uprawnień do emisji zanieczyszczeń. Zawierane przez PGK kontrakty zabezpieczające będą przybierać charakter rzeczywisty, bądź nierzeczywisty.

W przeważającej mierze, kontrakty rzeczywiste, jak i nierzeczywiste będą zawierane na okresy wielomiesięczne z tym, że w przypadku kontraktów rzeczywistych nastąpi fizyczne dostarczenie instrumentu bazowego, a przy kontraktach nierzeczywistych - realizacja transakcji dokonywana będzie poprzez finansowe rozliczenie pomiędzy stronami transakcji.

Giełdy dokonywać będą bieżącej (codziennej) wyceny pochodnych instrumentów finansowych. Wynik wyceny wpływać będzie na stan środków finansowych zgromadzonych przez PGK na depozycie zabezpieczającym. PGK obowiązana będzie utrzymywać określony poziom wartości depozytu zabezpieczającego. W przypadku, gdy stan środków pieniężnych będzie niższy niż wymagany limit dla depozytu zabezpieczającego, kwoty dziennej wyceny kontraktów pobierane będą z powiązanego rachunku bankowego. W sytuacji zaś, gdy dzienna wycena wygeneruje nadwyżkę ponad nałożone limity, środki pieniężne przelewane będą na powiązany rachunek bankowy PGK. Do czasu dnia zapadalności kontraktu tj. upływu okresu na jaki został on zawarty, wyceny traktowane będą przez PGK neutralnie podatkowo i nie będą stanowiły rozliczenia kontraktu.

W konsekwencji, transakcje zabezpieczające na instrumentach pochodnych zawierane przez PGK będą charakteryzować pewne stałe parametry, jak:

• data wykonania - dzień zapadalności kontraktu tj. upływ okresu, na jaki został on zawarty,
• data rozliczenia pieniężnego - dzień przepływu środków pieniężnych wynikających z wykonania kontraktu (w odniesieniu do transakcji o charakterze nierzeczywistym),
• data dostawy aktywa bazowego - dzień dostawy aktywa bazowego w postaci np. energii elektrycznej lub prawa majątkowego dotyczącego uprawnień do emisji zanieczyszczeń (w odniesieniu do transakcji o charakterze rzeczywistym).

W przypadku ustalenia w dacie wykonania dodatniego wyniku na transakcji na instrumentach pochodnych, PGK będzie uprawniona do otrzymania od drugiej strony umowy instrumentu pochodnego świadczenia pieniężnego w odpowiedniej kwocie. W przypadku ustalenia zaś w dacie wykonania ujemnego wyniku na transakcji na instrumentach pochodnych, PGK będzie zobowiązana do przekazania drugiej stronie umowy instrumentu pochodnego świadczenia pieniężnego w odpowiedniej kwocie.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w przypadku zawieranych przez PGK transakcji zabezpieczających na instrumentach pochodnych, przychód dla celów podatku dochodowego od osób prawnych powinien być rozpoznany - dla transakcji nierzeczywistych - w oparciu o metodę kasową zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm., dalej: ustawa o pdop), tj. w dacie rozliczenia pieniężnego... (część pytania oznaczonego we wniosku nr 1)

Zdaniem Wnioskodawcy, przychód osiągnięty w wyniku zapadalności transakcji zabezpieczających na instrumentach pochodnych, powinien dla celów podatku dochodowego od osób prawnych być rozpoznany - w każdej dacie faktycznego otrzymania płatności z tytułu realizacji transakcji zabezpieczającej nierzeczywistej (data rozliczenia pieniężnego).

Definicję pochodnych instrumentów finansowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy o pdop, zgodnie z którym, za pochodne instrumenty finansowe uznaje się prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe. Mając na uwadze, że ustawa o pdop nie określa w sposób szczegółowy zasad opodatkowania poszczególnych transakcji na instrumentach pochodnych, w opinii Wnioskodawcy, dla określenia konsekwencji podatkowych transakcji na instrumentach finansowych pochodnych, zastosowanie znajdują ogólne zasady prawa podatkowego dotyczące określania momentu powstania przychodu uregulowane przepisami art. 12 ust. 3a - 3e ustawy o pdop.

Wnioskodawca wskazuje, że przychód wynikający z realizacji zawartych przez PGK instrumentów pochodnych należy uznać za przychód związany z działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o pdop, z uwagi na osiąganie go w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

Na mocy art. 12 ust. 3a ustawy o pdop, za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

1. wystawienia faktury albo
2. uregulowania należności.

Z kolei w świetle art. 12 ust. 3e ustawy o pdop, w przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3, do którego nie stosuje się ust. 3a, 3c i 3d (tj. przychód ten nie jest wynikiem wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi) za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

W ocenie Wnioskodawcy, kluczowe dla poprawnego określenia momentu rozpoznania przychodu z tytułu zapadalności transakcji na instrumentach pochodnych dla celów podatkowych o charakterze nierzeczywistym, jest właściwe określenie charakteru świadczenia otrzymanego w wyniku rozliczenia tj. czy w stosunku do tego rodzaju przychodów można mówić o wydaniu rzeczy, zbyciu prawa majątkowego lub wykonaniu usługi, czy też zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o pdop, przychody te powinny być rozpoznane na zasadzie kasowej. Przy czym, zdaniem Wnioskodawcy, nie ulega wątpliwości, że w analizowanym stanie faktycznym (winno być zdarzeniu przyszłym) zastosowania nie znajdzie art. 12 ust. 3c i ust. 3d ustawy o pdop.

Zdaniem Wnioskodawcy, w wyniku rozliczenia transakcji nierzeczywistych na instrumentach pochodnych zawieranych przez PGK nie będzie dochodziło do:

1.wydania rzeczy - z uwagi na fakt, że w ramach zawieranych przez PGK transakcji zabezpieczających nie będzie dochodziło do wydania rzeczy, rozliczenie będzie bowiem miało zawsze charakter wyłącznie pieniężny;

2.zbycia prawa majątkowego - w wyniku rozliczenia transakcji na instrumentach pochodnych PGK będzie realizować bowiem uprawnienia wynikające z przysługującego jej prawa majątkowego (tj. instrumentu pochodnego), a nie będzie dokonywać jego zbycia.

Zdaniem Wnioskodawcy, nie ma podstaw do uznania, że realizacja instrumentu pochodnego powinna być utożsamiana ze zbyciem prawa majątkowego z uwagi na fakt, że w dniu, w którym strony umowy dokonują rozliczenia, nabywca instrumentu traci prawo z niego wynikające. W dacie wykonania dochodzi do skonkretyzowania wzajemnych praw i obowiązków stron transakcji na instrumentach pochodnych, co oznacza, że jedna ze stron umowy może żądać wykonania świadczenia zgodnie z postanowieniami umowy, a druga strona jest to świadczenie zobowiązana wypełnić. Należy jednak podkreślić, że nie oznacza to realizacji zobowiązania wynikającego z zawartej transakcji zabezpieczającej. Do realizacji takiego zobowiązania dojdzie w sytuacji, gdy PGK z tytułu rozliczenia transakcji na instrumentach pochodnych, otrzyma należną jej kwotę pieniężną.

W tym miejscu Wnioskodawca pragnie wskazać na wykładnię pojęcia zbycie prawa majątkowego w odniesieniu do instrumentów pochodnych dokonaną przez Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z 9 listopada 2011 r., sygn. akt II FSK 21/11, uznał, że zbycie to wiązać się jednak musi z prawnie dopuszczalnym odpłatnym przeniesieniem prawa własności danego prawa majątkowego na inną osobę, a zatem ze zmianą osoby uprawnionej do korzystania z prawa majątkowego. W opisanym we wniosku o interpretację stanie faktycznym nie wskazano na uzyskanie przychodu w wyniku zbycia prawa majątkowego. Wynikało z niego, że przychód pochodzić miał z wykonania wskazanych w umowie obowiązków stron tej umowy, a zatem, co zresztą przyjmuje także organ podatkowy, jego źródłem miała być realizacja nierzeczywistych kontraktów terminowych czy opcyjnych (poprzez wypłacenie wyliczonej zgodnie z kontaktem kwoty pieniędzy), a nie zbycie praw przysługujących w wyniku ich zawarcia. W wyniku tych czynności nie dochodziło do zmian podmiotowych stosunku umownego, a jedynie do spełnienia przez jedną ze stron tego stosunku przyrzeczonego umówionego świadczenia pieniężnego. Ustawodawca w sposób jednoznaczny odróżnia zbycie praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych od ich realizacji czy rezygnacji z realizacji tych praw. Wynika to wprost z treści art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p (...) Przy takiej wykładni część art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. byłaby bowiem zbędnym powtórzeniem. Z tych względów nie można uznać, że realizacja praw z nierzeczywistych kontraktów terminowych i opcyjnych jest równoznaczna z ich zbyciem.

3.wykonania usługi - w ramach rozliczenia transakcji nierzeczywistej na instrumentach pochodnych PGK nie będzie wyświadczać żadnej usługi.

Jednocześnie Wnioskodawca pragnie zaznaczyć, że jego stanowisko w odniesieniu do interpretowania pojęcia wykonanie usługi przy realizacji transakcji na instrumentach pochodnych znajduje potwierdzenie w orzecznictwie, w tym przykładowo w wyroku z 21 września 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 112/10 (wyrokiem z 9 listopada 2011 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu podatkowego, sygn. akt II FSK 21/11), w którym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że przepis ten traktuje o (...) usłudze, a więc czynności rzeczywistej. Czynność podejmowana przez Bank czy jako wystawcy czy jako nabywcy opcji nie ma charakteru usługi skoro w wyniku zawartej umowy strony nie podejmują działania.

Również Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 4 czerwca 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 327/09 (wyrokiem z 1 lutego 2011 r. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu podatkowego, sygn. akt II FSK 1724/09), orzekł, że w przypadku uzyskiwania przychodów z realizacji pochodnych instrumentów finansowych przez Spółkę (...) nie występuje również element wykonania usługi w momencie realizacji (wykonania) przez Spółkę praw z instrumentu pochodnego, skoro przychód po stronie Spółki powstaje w wyniku korzystnego ustalenia ceny sprzedaży instrumentu pierwotnego we wcześniej zawartym kontrakcie.

Uwzględniając powyższe, w odniesieniu do stanu faktycznego (winno być zdarzenia przyszłego) przedstawionego we wniosku, w ocenie Wnioskodawcy zastosowania nie może znaleźć ogólna zasada decydująca o dacie powstania przychodu wskazana w art. 12 ust. 3a ustawy o pdop, uzależniająca moment powstania przychodu w pierwszej kolejności od daty wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, do których, jak Wnioskodawca wskazał powyżej, nie będzie dochodziło w przypadku rozliczenia transakcji nierzeczywistych na instrumentach pochodnych. W konsekwencji, decydujące dla Wnioskodawcy znaczenie ma przepis art. 12 ust. 3e ustawy o pdop i w oparciu o ten przepis PGK powinna rozpoznawać przychód podatkowy z tytułu rozliczenia transakcji nierzeczywistej na instrumentach pochodnych, tj. każdorazowo w dniu otrzymania zapłaty kwoty wynikającej z tego rozliczenia (w oparciu o metodę kasową).

Wnioskodawca pragnie zaznaczyć, że zagadnienie dotyczące momentu rozpoznawania przychodu podatkowego osiągniętego w wyniku rozliczenia transakcji o charakterze nierzeczywistym na instrumentach pochodnych jest jednolicie interpretowane przez sądy administracyjne.

Na poparcie swojego stanowiska, zgodnie z którym przychody wynikające z rozliczenia transakcji nierzeczywistej na instrumentach pochodnych powinny być rozliczane zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o pdop (tj. każdorazowo w dacie przepływu środków pieniężnych wynikających z rozliczenia), Wnioskodawca pragnie wskazać na zapadłe w tej sprawie orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego:

-wyrok z 22 czerwca 2012 r. (sygn. akt II FSK 2522/10), w którym Sąd uznał, że w wyniku realizacji instrumentów pochodnych nierzeczywistych nie występuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, nie dochodzi do zbycia prawa majątkowego lub wydania rzeczy, nie występuje również wykonanie usługi. Zatem zgodnie z tymi regulacjami, jak trafnie to ocenił Sąd pierwszej instancji, data powstania przychodu rozumianego jako zrealizowany dodatni wynik na transakcjach z kontraktów nierzeczywistych instrumentów pochodnych może zostać określona wyłącznie na podstawie art. 12 ust. 3e u.p.d.o.p. W konsekwencji, w myśl tego przepisu obowiązek wykazania przychodu podatkowego powstanie dopiero w momencie otrzymania zapłaty (delivery date),

-wyrok z 1 lutego 2011 r. (sygn. akt II FSK 1724/09), w którym Sąd uznał, że przychody z realizacji przez Spółkę nierzeczywistych instrumentów pochodnych (dodatni wynik z transakcji) powstają w dacie faktycznego otrzymania płatności z tego tytułu, stosownie do art. 12 ust. 3e u.p.d.o.p., tj. gdy zostają zapłacone wynikające z nich należności. Nie jest tym samym możliwe stosowanie art. 12 ust. 3 i 3a u.p.d.o.p., gdyż nie dochodzi do wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi,

-a także odpowiednio w wyrokach z:

• 28 marca 2012 r., sygn. akt II FSK 1780/10,
• 1 lutego 2011 r. sygn. akt II FSK 1725/09.

Także interpretacje indywidualne prawa podatkowego wydane w ostatnim czasie, w szczególności:

• interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z 30 stycznia 2013 r. (Znak: IPPB5/423-1077/12-3/IS), w której organ stwierdził, że pierwszeństwo w kształtowaniu daty przychodu ma dzień dokonania czynności, którą jest wydanie rzeczy, zbycie prawa majątkowego lub wykonanie usługi. Ponieważ Spółka nie dokonuje ani wydania rzeczy, ani wykonania usługi, ani zbycia prawa majątkowego, nie wystawia również faktury VAT, wobec tego, w sytuacji opisanej we wniosku znajdzie zastosowanie art. 12 ust. 3e updop, w którym przewidziano odstępstwo od wyżej wspomnianej ogólnej zasady. Zgodnie z art. 12 ust. 3e updop, przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3 i do którego nie stosuje się ust. 3a, 3c i 3d za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty. Tym samym, w myśl tego przepisu obowiązek wykazania przez Spółkę przychodu podatkowego powstanie dopiero w momencie otrzymania zapłaty, a nie jak twierdzi Spółka nie później niż z datą otrzymania należności,
• interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z 15 stycznia 2013 r. (Znak: IPPB5/423-1007/12-3/IŚ), w której organ stwierdził, że w przypadku transakcji nierzeczywistych - wbrew przekonaniu Spółki - art. 12 ust. 3a updop nie będzie miał zastosowania w opisanym stanie faktycznym. Przepis ten wprowadza ogólną zasadę decydującą o dacie powstania przychodu. Pierwszeństwo w kształtowaniu daty przychodu ma dzień dokonania czynności, którą jest wydanie rzeczy, zbycie prawa majątkowego lub wykonanie usługi. Ponieważ Spółka nie dokonuje ani wydania rzeczy, ani wykonania usługi, ani zbycia prawa majątkowego, nie wystawia również faktury VAT, wobec tego, w sytuacji opisanej we wniosku znajdzie zastosowanie art. 12 ust. 3e updop, w którym przewidziano odstępstwo od wyżej wspomnianej ogólnej zasady. Zgodnie z art. 12 ust. 3e updop, przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3 i do którego nie stosuje się ust. 3a, 3c i 3d za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty. Tym samym, w myśl tego przepisu obowiązek wykazania przez Spółkę przychodu podatkowego powstanie dopiero w momencie otrzymania zapłaty, a nie jak twierdzi Spółka nie później niż z datą otrzymania należności.
• interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z 6 lutego 2014 r. (Znak: IPPB5/423-897/13-2/IŚ).

Ponadto, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że przychód w PGK nie powstanie z tytułu dziennej wyceny depozytu, bowiem będzie ona neutralna podatkowo - jej wynik, wpłynie jedynie na bieżącą wartość depozytu. Końcowa wartość kontraktu, może zostać określona dopiero po jego zapadalności tj. po upływie okresu określonego w kontrakcie jako czas jego trwania. Tym samym, przychód PGK powstanie na zasadzie kasowej, w momencie faktycznego otrzymania zysku, będącego efektem rozliczenia kontraktu w dacie rozliczenia.

Reasumując, w przypadku zawieranych przez PGK transakcji zabezpieczających o charakterze nierzeczywistym, Wnioskodawca stoi na stanowisku, przy uwzględnieniu brzmienia przepisów dotyczących zasad ustalania momentu rozpoznania przychodu dla celów podatku dochodowego od osób prawnych oraz aktualnej jednolitej linii orzeczniczej w tym zakresie, że przychody z tytułu realizacji takich transakcji należy rozpoznawać w dacie faktycznego otrzymania płatności z tego tytułu (data rozliczenia pieniężnego), zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o pdop.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm., dalej ustawa o pdop), przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 13 i 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. W myśl postanowień art. 12 ust. 3 ustawy o pdop, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Zatem przychodem są wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, których rzeczywiste otrzymanie, a w niektórych przypadkach już sam fakt, że są należne, powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Co do zasady, o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa.

Zasady podatkowego rozpoznawania momentu uzyskania przychodów, określonych w art. 12 ust. 3 ustawy o pdop, uregulowane zostały w art. 12 ust. 3a-3i.

W tym miejscu wskazać należy, że ustawą z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1328 ze zm., dalej: ustawa zmieniająca), dokonano szeregu zmian przepisów m.in. ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 851 ze zm., dalej: ustawa o pdop). Skutkiem uchwalenia powyższych zmian było m.in. wprowadzenie definicji instrumentu pochodnego (art. 1 pkt 3 ustawy zmieniającej), określenie terminu powstania przychodu z tytułu z tytułu realizacji praw wynikających z instrumentów pochodnych (art. 1 pkt 8 lit. e ustawy zmieniającej) oraz uchylenie art. 16 ust. 1b ustawy o pdop (art. 1 pkt 13 lit. b ustawy zmieniającej).

W myśl art. 4a pkt 22 ustawy o pdop, ilekroć w ustawie jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych, oznacza to instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumentów rynku pieniężnego.

Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 94 ze zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są niebędące papierami wartościowymi:

1. tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania,
2. instrumenty rynku pieniężnego,
3. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne,
4. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,
5. opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez dostawę, pod warunkiem, że są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu,
6. niedopuszczone do obrotu na rynku regulowanym ani w alternatywnym systemie obrotu opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar, które mogą być wykonane przez dostawę, które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,
7. instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,
8. kontrakty na różnicę,
9. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych, uprawnień do emisji oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także wszelkiego rodzaju inne instrumenty pochodne odnoszące się do aktywów, praw, zobowiązań, indeksów oraz innych wskaźników, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych.

Zgodnie z art. 12 ust. 3f ustawy o pdop, za datę powstania przychodu z tytułu realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych uważa się moment realizacji tych praw.

Z przedstawionego we wniosku opis zdarzenia przyszłego wynika, że w celu zabezpieczenia się przed negatywnym wpływem na wyniki finansowe niekorzystnych zmian cen towarów, kursów walutowych oraz stóp procentowych, PGK będzie zawierać na giełdach w celach zabezpieczających kontrakty terminowe typu futures, głównie na dostawę energii elektrycznej oraz na prawa majątkowe dotyczące uprawnień do emisji zanieczyszczeń. Zawierane przez PGK kontrakty zabezpieczające będą przybierać charakter rzeczywisty, bądź nierzeczywisty. W przeważającej mierze, kontrakty rzeczywiste jak i nierzeczywiste będą zawierane na okresy wielomiesięczne z tym, że w przypadku kontraktów rzeczywistych nastąpi fizyczne dostarczenie instrumentu bazowego, a przy kontraktach nierzeczywistych realizacja transakcji dokonywana będzie poprzez finansowe rozliczenie pomiędzy stronami transakcji.

Kontrakt terminowy to umowa pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do kupna, a druga do sprzedaży, w określonym terminie w przyszłości (w tzw. dniu wygaśnięcia) i po ustalonej w umowie cenie, określonej ilości instrumentu bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia pieniężnego. Dochodzi do niego w drodze rozliczenia różnic między ceną kontraktu a ceną rynkową. Do kontraktów terminowych należą przede wszystkim cztery grupy umów: kontrakty futures i forward, opcje oraz kontrakty wymiany swap.

Warto w tym miejscu wskazać, że w przypadku transakcji terminowych wyróżniamy transakcje:

• nierzeczywiste, w których nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy cen, oraz
• rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny.

Zatem, zgodnie z cytowanym powyżej art. 12 ust. 3f ustawy o pdop, od 1 stycznia 2015 r. za datę powstania przychodu tytułu realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych uważa się moment realizacji tych praw.

W świetle powyższych przepisów, w przypadku zawieranych przez PGK transakcji zabezpieczających na instrumentach pochodnych, przychód dla celów podatku dochodowego od osób prawnych dla transakcji nierzeczywistych powinien być rozpoznany w momencie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, o którym mowa w art. 12 ust. 3f ustawy o pdop, a nie z art. 12 ust. 3e ustawy o pdop.

Reasumując, stanowisko Spółki należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

W zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 (w części dot. kontraktów rzeczywistych) oraz pytania nr 2 wydano odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi t.j. Dz.U. z dnia 14 marca 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 3 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach