Temat interpretacji

Czy do odsetek wypłaconych w ramach usługi cash pooling mają zastosowanie przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o pdop?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 24 sierpnia 2011 r. (data wpływu do tut. BKIP 25 sierpnia 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy do odsetek wypłaconych w ramach usługi cash pooling mają zastosowanie przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o pdop (pytanie oznaczone we wniosku Nr 2) - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 25 sierpnia 2011 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy do odsetek wypłaconych w ramach usługi cash pooling mają zastosowanie przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o pdop.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka prowadzi działalność gospodarczą w ramach grupy podmiotów powiązanych (dalej Grupa), w zakresie trzech procesów, które mają kluczowe znaczenie dla większości przemysłowych technologii przetwarzania i produkcji. Są to:

1. wymiana ciepła,
2. oddzielanie i filtracja,
3. sterowanie przepływami.

Spółka, w ramach swojej działalności, na podstawie umowy o zarządzanie płynnością finansową, zamierza skorzystać z kompleksowej usługi oferowanej przez bank - podmiot niepowiązany (dalej Bank). Umowa o zarządzanie płynnością finansową jest umową typu cash-pooling, której celem jest polepszenie płynności finansowej spółek wchodzących w skład Grupy w prowadzonej działalności gospodarczej, jak również zmniejszenie kosztów finansowania zewnętrznego. Zarządzanie płynnością finansową odbywa się w oparciu o rachunek prowadzony w PLN.

Uczestnikami umowy o zarządzaniu płynnością finansową będzie Spółka oraz 2 spółki siostry zarejestrowane w Polsce należące do Grupy.

Zasadniczym elementem przedmiotowej umowy jest:

• stworzenie spółkom z Grupy możliwości korzystania z zasobów wspólnej płynności finansowej każdego dnia roboczego - tj. Bank przyzna każdej spółce kredyt dzienny, który może być wykorzystany pod warunkiem istnienia sald dodatnich na rachunkach innych Spółek lub dostępności kredytu w rachunku bieżącym dla jednej ze Spółek z Grupy przyznanego przez bank na podstawie odrębnej umowy;
• wdrożenie procesu zarządzania posiadanymi na rachunkach bankowych środkami pieniężnymi oraz zadłużeniem Spółki, aby kwota odsetek płaconych bankowi z tytułu istniejącego zadłużenia była jak najmniejsza, a jednocześnie, aby dochody uzyskiwane przez Spółkę z nadwyżek finansowych były wyższe od standardowego oprocentowania lokat bankowych.

W systemie biorą udział rachunki bankowe (bieżące lub pomocnicze) powiązanych podmiotów tworzące tzw. Grupę Rachunków, w ramach których dokonuje się zarządzanie wspólną płynnością finansową. Jeden z podmiotów powiązanych pełni rolę zarządzającego strukturą tzw. Agenta/Pool leadera (Agentem jest Spółka). Dla tego podmiotu Bank prowadzi dwa rachunki: jeden w ramach Grupy Rachunków, drugi dodatkowy Główny Rachunek Płynności poza Grupą Rachunków. Bank, biorąc pod uwagę płynność Grupy, przyznaje każdemu posiadaczowi indywidualny limit kredytu dziennego, a ich dzienna spłata jest solidarnie poręczona przez wszystkie podmioty uczestniczące w systemie (wynagrodzenie należne z tytułu poręczeń jest uwzględnione w kalkulacji odsetek alokowanych przez bank do poszczególnych posiadaczy rachunków).

Salda ujemne na rachunkach powstające w ciągu dnia w Grupie Rachunków - tzw. kredyty dzienne są długami wymagalnymi na koniec każdego dnia roboczego. System oparty jest na mechanizmie zerowania sald realizowanym na podstawie faktu, iż każdy posiadacz rachunku nieodwołalnie upoważnia Bank do obciążania jednego lub wszystkich jego rachunków, a Agent nieodwołalnie upoważnia Bank do obciążania Głównego Rachunku Płynności lub rachunku bieżącego prowadzonego w ramach Grupy Rachunków kwotami, które nie zostały spłacone Bankowi przez któregokolwiek z posiadaczy rachunków zaciągających kredyty dzienne. Oznacza to, że na koniec każdego dnia roboczego Bank na podstawie poręczenia spłaty kredytów dziennych wykorzystuje salda dodatnie na rachunkach jednych spółek prowadzonych w ramach Grupy Rachunków by uregulować salda ujemne powstałe na rachunkach prowadzonych w ramach Grupy Rachunków - należących do pozostałych Spółek z Grupy. W rezultacie salda na rachunkach w ramach Grupy Rachunków są wyrównywane do zera. Spłata następuje przy wykorzystaniu technicznego rachunku bankowego, tzw. bankowego konta spłaty (konto rozrachunkowe). Dzienne sumaryczne saldo netto Grupy Rachunków jest transferowane na lub z Głównego Rachunku Płynności prowadzonego dla Agenta poza Grupą Rachunków na rachunek bieżący prowadzony dla Agenta w ramach Grupy Rachunków. Uczestnik systemu, którego saldo dodatnie na rachunku Bank wykorzystał na koniec dnia roboczego do uregulowania salda ujemnego na rachunku innego podmiotu prawnego wstąpi w prawa zaspokojonego wierzyciela zgodnie z cywilistyczną konstrukcją subrogacji ustawowej, o której mowa w art. 518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r. Nr 16, poz. 93 wraz z kolejnymi nowelizacjami; dalej Kodeks cywilny"). Wraz z wstąpieniem w prawa Banku (zaspokojonego wierzyciela) i nabyciem wierzytelności, poszczególni Uczestnicy, również Agent, będą nabywać prawo do odsetek od wartości nominalnej nabytych wierzytelności.

Bilansowanie sald na rachunkach bankowych Uczestników, dokonywane na koniec każdego dnia roboczego, przebiegać będzie w sposób następujący:

1. Bank ustali saldo netto grupy wykazywane na rachunkach prowadzonych w ramach Grupy Rachunków,
2. w przypadku salda ujemnego Bank, w imieniu i na rzecz Agenta, dokona przelewu środków pieniężnych z Głównego Rachunku Płynności Agenta na rachunek pomocniczy Agenta w ramach Grupy Rachunków, w wysokości pokrywającej saldo ujemne Grupy,
3. w przypadku salda dodatniego Bank, w imieniu i na rzecz Agenta, dokona przelewu środków pieniężnych z rachunku pomocniczego Agenta w ramach Grupy Rachunków na rachunek Główny Rachunek Płynności Agenta, w wysokości nadwyżki pieniężnej wygenerowanej przez Grupę,
4. Bank, w imieniu i na rzecz Agenta, dokona przelewu środków pieniężnych z rachunku pomocniczego Agenta na swoją rzecz, dokonując w ten sposób spłaty przez Agenta wierzytelności Banku wobec uczestników posiadających salda ujemne. W ten sposób Agent wstąpi w prawa zaspokojonego wierzyciela (Banku) z tytułu wierzytelności Banku przysługujących względem uczestników ujemnych,
5. jeśli w wyniku operacji opisanych w pkt. d) na rachunku Agenta prowadzonym w ramach Grupy Rachunków powstanie saldo ujemne, Bank, w imieniu i na rzecz Uczestników posiadających salda dodatnie na rachunkach pomocniczych dokona przelewu środków pieniężnych z ich rachunków na swoją rzecz, dokonując w ten sposób spłaty wierzytelności Banku wobec Agenta. W konsekwencji Uczestnicy wstąpią w prawa zaspokojonego wierzyciela (Banku) z tytułu wierzytelności Banku przysługujących względem Agenta.

W rezultacie operacji zerowania sald wykonywanych przez Bank codziennie w ramach procesu końca dnia będącego integralnym elementem usługi cash pooling, Spółki będą wykazywały salda równe zero na rachunkach w ramach Grupy Rachunków - Spółki z Grupy będą wykazywały w swoich księgach krótkoterminowe należności lub krótkoterminowe zobowiązania wobec innych Spółek z Grupy.

Zgodnie z założeniami struktury, na początku każdego kolejnego dnia roboczego w ramach struktury będą występowały transfery odwrotne do wieczornych operacji zerowania sald. Oznacza to, że każdego dnia roboczego rano Spółki będą regulowały/ spłacały powstałe w rezultacie wieczornych operacji sald należności/ zobowiązania. W konsekwencji, poszczególni Uczestnicy systemu każdego następnego dnia rano będą posiadali takie same salda na swoich rachunkach bieżących w ramach Grupy Rachunków jakie posiadały przed dokonaniem wieczornych transferów zerowania sald.

Odsetki od wzajemnych zobowiązań, jakie powstawały pomiędzy Spółkami uczestniczącymi w usłudze cash pooling każdego dnia roboczego w poprzednim miesiącu w wyniku wieczornych operacji zerowania sald, będą naliczane na bazie dziennej, natomiast ich płatność przez (do) poszczególnych Uczestników będzie dokonywana raz w okresie rozliczeniowym - każdego pierwszego dnia roboczego na rachunku każdego podmiotu prawnego włączonego do usługi cash pooling. Bank będzie naliczał oraz księgował odsetki.

W Umowie cash-pooling zostaną określone wysokości oprocentowania kredytów dziennych przyznanych poszczególnym Uczestnikom struktury cash pooling. W rezultacie wykonanych operacji zerowania sald i wstąpienia Spółek z Grupy w prawa Banku (zaspokojonego wierzyciela) do odsetek od spłaconych kredytów dziennych, poszczególni Uczestnicy, również Agent, będą nabywać prawo do odsetek od wartości nominalnej nabytych wierzytelności. Bank będzie świadczył usługę naliczania i alokacji odsetek od wzajemnych zobowiązań na saldach uczestników zgodnie z zasadami określonymi w umowie cash-pooling. Uczestnicy usługi cash pooling, których rachunki bieżące włączone do Grupy Rachunków będą wykazywały dodatnie salda i które to rachunki bieżące wykorzystane zostały do spłaty kredytów dziennych pozostałych Uczestników usługi cash pooling, otrzymają od wykorzystanego w ten sposób salda odsetki od Uczestników usługi cash pooling, których kredyty dzienne zostały spłacone, zgodnie z warunkami oprocentowania dla kredytów dziennych.

Odsetki od dodatnich sald na rachunkach bieżących włączonych do Grupy Rachunków, z których dokonano spłaty kredytów dziennych pozostałych Uczestników Usługi cash pooling oraz odsetki od niespłaconych kredytów dziennych będą kapitalizowane jedną kwotą, osobno na każdym Rachunku Bieżącym włączonym do Grupy Rachunków, pierwszego Dnia Roboczego danego miesiąca kalendarzowego za okres obejmujący miesiąc poprzedni.

Na podstawie odrębnych umów zawartych z Bankiem, Bank na bazie dziennej, naliczał będzie odsetki debetowe/kredytowe od salda występującego na Rachunku Płynności Agenta. Na koniec okresu rozliczeniowego, Bank będzie uznawał Rachunek Główny Agenta kwotą należnych odsetek lub odpowiednio obciążał Rachunek Główny Agenta kwotą odsetek należnych Bankowi.

Powyżej opisany mechanizm zarządzania płynnością finansową jest w pełni administrowany i zarządzany przez Bank. Nie wymaga on żadnego dodatkowego zaangażowania ani Spółki, ani pozostałych podmiotów w nim uczestniczących. Za korzystanie z usługi cash pooling każda ze Spółek z Grupy będzie płaciła bankowi opłatę miesięczną w takiej samej wysokości.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy do odsetek wypłaconych w ramach usługi cash pooling mają zastosowanie przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o pdop... (pytanie oznaczone we wniosku Nr 2)

Zdaniem Wnioskodawcy, do odsetek naliczonych i zapłaconych w ramach realizowanej przez bank umowy zarządzania płynnością nie będą miały zastosowania przepisy o niedostatecznej kapitalizacji (art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o pdop), ponieważ stroną umowy jest bank (podmiot niepowiązany), a spółki uczestniczące w strukturze cash pooling nie zwierają umów między sobą.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Umowa cash poolingu jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowana przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej, lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem, tzw. Pool leadera, którym może być wyspecjalizowany bank, jak również jednostka z grupy. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników to na jego rachunek trafiają środki finansowe. Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż funkcję Pool Leadera pełnić będzie Wnioskodawca.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r., Nr 74, poz. 397 ze zm., dalej ustawa o pdop), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o pdop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o pdop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7b ustawy o pdop, przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz w ust. 7, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

Umowa cash poolingu nie jest formą tradycyjnej pożyczki udzielanej sobie nawzajem przez podmioty powiązane, lecz ma charakter bieżącego wyrównywania sald w drodze wielostronnych i wielokrotnych świadczeń konsolidacyjnych o charakterze zwrotnym.

Z przedstawionych okoliczności wynika, iż tytuły prawne rozliczeń dokonywanych pomiędzy Uczestnikami Usługi (w tym Wnioskodawcą) oparte będą na:

• poręczeniu cywilnym (t.j. Pool Leader i pozostali Uczestnicy Usługi udzielą Bankowi poręczeń, na podstawie których Pool Leader i pozostali Uczestnicy Usługi będą odpowiedzialni solidarnie względem Banku za wszystkie długi wynikające z Umowy) oraz
• subrogacji (po spłacie przez Uczestnika Usługi zadłużenia innego Uczestnika Usługi wobec Banku, wstąpienie tego Uczestnika Usługi w miejsce zaspokojonego wierzyciela - art. 518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

W konsekwencji powołane przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji w opisanej strukturze nie powinny mieć zastosowania, z uwagi na niespełnienie jednej z przesłanek wskazanej w tych przepisach: podstawą dokonywanych transferów w ramach struktury nie będą bowiem pożyczki, o których mowa w tych przepisach. Uczestnicy zobowiązują się do konsolidowania swoich środków ze środkami innych podmiotów uczestniczących w systemie, a nie do pożyczenia ich konkretnemu Uczestnikowi. Tym samym nie jest możliwe konkretne określenie drugiej strony operacji oraz jej przedmiotu. Spółka, jako Uczestnik Usługi, nie jest zobowiązana do przeniesienia z góry ustalonej ilości pieniędzy na rzecz określonego podmiotu, lecz udostępnia lub pobiera środki w zależności od swojej sytuacji finansowej. Zarówno rola, jaką będzie ona pełnić, jak również wartości, jakie otrzyma lub wpłaci do systemu nie są znane na podstawie umów regulujących jej uczestnictwo w cash - poolingu. Umowa prowadzenia rachunków w przedmiotowym systemie nie może być więc uznana za pożyczkę w takim rozumieniu, ponieważ żadna ze stron nie zobowiązuje się do przeniesienia na własność drugiej strony określonej ilości pieniędzy, a także żadna ze stron nie zobowiązuje się do ich zwrotu. Wszelkie transfery środków będą wykonywane na podstawie subrogacji, w sposób automatyczny.

Odnosząc się również do kwestii związanych z obowiązkami Wnioskodawcy jako Pool Leadera i możliwością (koniecznością) korzystania z linii kredytowych w banku organizującym system cash pooling w celu pokrycia sald ujemnych na rachunkach bieżących wskazać należy, że zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o pdop, tzw. kwalifikowanym pożyczkodawcą jest podmiot, posiadający określony udział w kapitale zakładowym podatnika. W analizowanym stanie faktycznym bank nie będzie posiadał udziałów bądź akcji Uczestników Usługi, w tym Wnioskodawcy (Pool Leadera) i tym samym nie będzie stanowił kwalifikowanego pożyczkodawcy dla jakiegokolwiek podmiotu uczestniczącego w cash poolingu.

W konsekwencji przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o pdop, nie będą miały zastosowania przy zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów odsetek zapłaconych przez Wnioskodawcę.

Reasumując, stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Nadmienia się, iż w sprawach będących przedmiotem pytań oznaczonych we wniosku numerem 1 oraz numerami od 3 do 5 wydano odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach