Temat interpretacji

w zakresie ustalenia, czy potrącenie wzajemnych wierzytelności (kompensata) zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego stanowi płatność wskazaną w rozumieniu art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i czy w związku z tym dotyczą jej ograniczenia w wysokości kwoty, którą można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu zgodnie z powołanym przepisem ustawy o CIT.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 201) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 6 grudnia 2016 r. (data wpływu do BKIP w Piotrkowie Trybunalskim 12 grudnia 2016 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych m.in. w zakresie ustalenia, czy potrącenie wzajemnych wierzytelności (kompensata) zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego stanowi płatność wskazaną w rozumieniu art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i czy w związku z tym dotyczą jej ograniczenia w wysokości kwoty, którą można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu zgodnie z powołanym przepisem ustawy o CIT (pytanie oznaczone we wniosku nr 1) jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 12 grudnia 2016 r. wpłynął do BKIP w Piotrkowie Trybunalskim wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych m.in. w zakresie ustalenia, czy potrącenie wzajemnych wierzytelności (kompensata) zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego stanowi płatność wskazaną w rozumieniu art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i czy w związku z tym dotyczą jej ograniczenia w wysokości kwoty, którą można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu zgodnie z powołanym przepisem ustawy o CIT. Wniosek ten, przy piśmie z 15 grudnia 2016 r., Znak: 1061-IPTPB3.4510.35.2016.1.IK został przekazany, zgodnie z właściwością miejscową do tut. Biura (data wpływu 21 grudnia 2016 r.).

We wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest spółką prawa handlowego, przedsiębiorcą w rozumienia art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 8 kwietnia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 584) winno być: z dnia 2 lipca 2004 r. (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1829 ze zm.). W zakresie rozliczeń z innymi przedsiębiorcami wnioskodawca często stosuje potrącenie (kompensatę) wzajemnych należności zgodnie z art. 498 kodeksu cywilnego, przy czym zawiadomienie i zgoda na dokonanie kompensaty wyrażane są zarówno w formie pisemnej jak i innej, np. telefonicznej, mailowej, faksem, poprzez potwierdzenie salda, ustnej. Zgodnie z wchodzącym w życie w dniu 1 stycznia 2017 r. przepisem art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do kosztów uzyskania przychodów podatnik nie będzie mógł zaliczyć części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy potrącenie wzajemnych wierzytelności (kompensata) zgodnie z art. 498 Kodeksu cywilnego stanowi płatność wskazaną w rozumieniu art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i czy w związku z tym dotyczą jej ograniczenia w wysokości kwoty, którą można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu zgodnie z powołanym przepisem ustawy o CIT? (pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

W ocenie Wnioskodawcy, pojęcie płatności wskazane w art. 15d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wchodzącym w życie w dniu 1 stycznia 2017 r. nie jest tożsame z kompensatą wzajemnych należności dokonaną na podstawie art. 498 Kodeksu cywilnego. Kompensata wzajemnych należności, jakkolwiek stanowi formę uregulowania wzajemnych zobowiązań i może być sposobem poniesienia kosztu (zgodnie z art. 15 ust 1 ustawy o CIT- szeroko rozumiane koszty poniesione) nie wyczerpuje pojęcia płatności z art. 15d ustawy o CIT. Płatność wskazana w art. 15d ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w ocenie Wnioskodawcy, obejmuje swym zakresem pojęciowym jedynie czynności rzeczywistej zapłaty dokonanej przez podatnika, zgodnie z odniesieniem do art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą.

W związku z powyższym w ocenie Wnioskodawcy, skoro kompensata nie jest płatnością w rozumieniu art. 15d ustawy o CIT, nie dotyczą jej ograniczenia w możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów w wysokości wskazanej w art. 22 w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Brak stosowania powyżej wskazanych ograniczeń w ocenie Wnioskodawcy powinien skutkować możliwością zaliczenia całej objętej kompensatą kwoty do kosztów uzyskania przychodu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1888 ze zm., dalej: updop), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W świetle powyższego przepisu, ocena prawna konkretnego wydatku poniesionego przez podatnika wymaga odniesienia się do kryterium celowości jego poniesienia oraz uwzględnienia wyłączeń z kategorii kosztów uzyskania przychodów określonych w art. 16 ust. 1 updop. Odnosząc się do przesłanki celowości wydatku należy podkreślić, że kosztem uzyskania przychodów są zarówno wydatki, których poniesienie bezpośrednio przekłada się na uzyskanie konkretnych przychodów, jak i te, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako zmierzające do ich osiągnięcia. W każdym przypadku konieczne jest jednak zaistnienie związku pomiędzy poniesionym kosztem, a uzyskiwaniem, bądź też szansą uzyskiwania przychodów przez podmiot ponoszący ten koszt.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

• został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
• został właściwie udokumentowany,
• nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów. Aby zatem wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów należy oceniać jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczyniać się do osiągnięcia przychodu, bądź służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów - w okresie ponoszenia kosztów lub w przyszłości. Należy jednak mieć na uwadze zamknięty katalog wydatków zawarty w art. 16 ust. 1 updop, które nie podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, pomimo, że pozostają w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością i zostały przez niego poniesione w celu uzyskania przychodu.

Ustawą z dnia 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2016 r., poz. 780), znowelizowano updop poprzez dodanie art. 15d, zgodnie z którym podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.) została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

W myśl art. 22 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

1. stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15. 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Zarówno przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jak i ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, nie odnoszą się wprost do kwestii rozliczania zobowiązań w drodze kompensaty (potrącenia). Przepisy tych ustaw nie definiują również tych pojęć.

Zasady i skutki dokonywania kompensaty (potrącenia) regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 380 ze zm., dalej: KC).

Art. 498 § 1-2 KC stanowi, że gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Powyższa regulacja KC stanowi podstawę powszechnie występujących w obrocie gospodarczym rozliczeń dokonywanych pomiędzy kontrahentami. Z KC wynikają następujące warunki dokonania potrącenia (kompensaty):

• wierzytelności muszą być wzajemne, co oznacza, że każda ze stron jest wierzycielem drugiej i jednocześnie jej dłużnikiem;
• wierzytelności muszą być jednorodzajowe;
• obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Co istotne, w art. 498 § 2 KC postanowiono, że skutkiem potrącenia jest wzajemne umorzenie wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej. KC nie definiuje pojęcia umorzenia zobowiązania czy należności. Niemniej jednak z internetowego Słownika Języka Polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN S.A. wynika, że umorzyć, umarzać oznacza zrezygnować całkowicie lub częściowo ze ściągania jakichś należności pieniężnych.

Zatem, czynności dokonywania potrącenia (kompensaty) nie należy postrzegać jako formy płatności za daną transakcję. W rozumieniu wyżej wskazanego Słownika płatność oznacza obowiązek regulowania zobowiązań pieniężnych w określonym terminie. Tymczasem, istotą i skutkiem potrącenia jest to, że strony transakcji fizycznie nie dokonują płatności z uwagi na wzajemność ich świadczeń. W efekcie, pomimo braku transferów środków, dochodzi do zaspokojenia i wygaśnięcia zobowiązania.

Istotą nowelizacji było ograniczenie praktyki gotówkowego regulowania zobowiązań na rzecz form bezgotówkowych. Tym samym, potrącenie (kompensata) jako inna niż gotówkowa forma prowadząca do zaspokojenia i wygaśnięcia zobowiązania uznana jest za niemieszczącą się w dyspozycji art. 15d updop.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że kosztem uzyskania przychodu Spółki będą koszty w tej części, w jakiej zobowiązania Spółki związane z tymi kosztami rozliczone (uregulowane) zostaną w formie kompensaty (bez względu na rozliczoną kwotę zobowiązania), o ile spełnione będą przesłanki określone w art. 15 ust. 1 updop.

Stanowisko Wnioskodawcy uznano zatem za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Nadmienia się, że w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2 wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, ul. Prosta 10, 25-366 Kielce po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz.U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach