Temat interpretacji

Czy Wnioskodawca jest uprawniony do zaliczenia straty, spowodowanej przez wpłatę na konto wskazane przez oszusta, do kosztów uzyskania przychodów na dzień otrzymania postanowienia o umorzeniu śledztwa?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 17 marca 2016 r. (data wpływu do tut. BKIP 21 marca 2016 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości i momentu zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów strat w środkach obrotowych na skutek wyłudzenia jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 marca 2016 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości i momentu zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów strat w środkach obrotowych na skutek wyłudzenia.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (dalej: Spółka) jest firmą produkcyjną, która nabywa niektóre komponenty wykorzystywane przez nią w produkcji od dostawców z siedzibami w Chinach. Spółka starannie dobiera swoich dostawców z Chin, poznaje ich osobiście i odwiedza fabryki, zanim rozpocznie współpracę. W ten sposób weryfikuje nie tylko jakość produkcji, ale też ludzi z którymi współpracuje i ich dane kontaktowe. Pracownicy Spółki co najmniej dwa razy do roku jeżdżą do Chin, gdzie spotykają się z dostawcami. Kontakty Spółki z rynkiem chińskim trwają od prawie 20 lat. Spółka preferuje stałych dostawców, których rzadko zmienia. Współpraca z obecnymi dostawcami zapewnia stałą jakość komponentów, przewidywalne warunki współpracy i łatwą komunikację. Dostawcy, którzy poznają wymagania, preferencje i procedury zakupowe Spółki, dostosowują się do nich, co ułatwia pracę obu stronom. W przypadku chińskich dostawców standardowym wymaganiem do rozpoczęcia realizacji zamówienia (produkcji) jest 100% przedpłata. Długotrwała współpraca umożliwia budowanie wzajemnego zaufania i stopniowe uzyskiwanie przez Spółkę coraz korzystniejszych warunków płatności (opóźnienie momentu zapłaty), niemniej jednak nie jest to regułą. Komunikacja z dostawcami odbywa się drogą mailową na adresy mailowe uzyskane z wizytówek kierownictwa firm lub wskazanych przez nich działów handlowych. Dostawy są realizowane na podstawie zamówień i uzgodnień dokonywanych drogą mailową (z uwagi na odległość oraz różnice językowe). W czerwcu 2014 r. Spółka złożyła jednemu ze swoich stałych dostawców z siedzibą w Chinach (dalej: Dostawca) sukcesywnie sześć zamówień na dokonanie dostawy partii określonych komponentów (łączna ilość towaru wskazana w tych zamówieniach była niezbędna w celu zabezpieczenia płynności procesu produkcyjnego Spółki). Rozpoczęta w 2006 r. współpraca z Dostawcą nasiliła się w latach 2013-2014, w okresie których zrealizowana wartość dostaw przekroczyła 1 mln dolarów amerykańskich. Wskazane zamówienia do Dostawcy zostały złożone drogą mailową, na adres Dostawcy, na który były kierowane poprzednie zamówienia. Na zamówienia te Spółka również otrzymywała odpowiedzi z tego adresu mailowego, (należącego do Dostawcy). Po uzgodnieniu warunków transakcji Spółka otrzymała drogą mailową, wysłane z tego samego adresu email, faktury pro forma, stanowiące podstawę do wpłaty zaliczek na poczet dostaw, których dotyczyły poszczególne zamówienia, a także informację o zmianie numerów rachunków bankowych, na który powinny zostać dokonane wpłaty. Informacje te zostały zwrotnie potwierdzone mailowo. Spółka dokonała uzgodnionych wpłat w łącznej kwocie 212.150,00 USD na wskazane w mailach rachunki bankowe (w banku w Hong Kongu). Dokonanie tych wpłat było warunkiem dokonania dostaw. Pomimo dokonywanych wpłat (łącznie sześć przelewów), dostawy nie były realizowane. W związku z tym Spółka w sierpniu 2014 r. skontaktowała się z Dostawcą i uzyskała informacje, że wpłacone przez nią środki nie wpłynęły na jego rachunek bankowy, a Dostawca nie wysyłał Spółce informacji o zmianie numeru rachunku bankowego, na który mają być dokonywane wpłaty.

W wyniku poczynionych ustaleń stwierdzono, że Spółka padła ofiarą oszustwa: doszło do włamania hakerskiego do serwera Dostawcy (tj. złamania/wykradzenia przez inny podmiot hasła umożliwiającego logowanie się do jego poczty mailowej i wysyłanie wiadomości z jego adresu, a także zablokowanie możliwości otrzymywania wiadomości od Spółki na ten adres), w wyniku czego korespondencja mailowa kierowana przez Spółkę na adres mailowy Dostawcy nie docierała do niego, lecz była przechwytywana przez inny podmiot, który z kolei wysyłał z konta mailowego dostawcy (jak się okazało, z innego adresu IP, tj. z komputera nienależącego do Dostawcy) odpowiedzi do Spółki, wprowadzając ją w błąd co do numerów rachunków do zapłaty za dostawy. Dostawca potwierdził włamanie na jego serwer pocztowy i dokonanie na nim powyższych zmian. Spółka nie mogła zorientować się w sytuacji, ponieważ korespondencja była logiczna i spójna, dotyczyła nie tylko zamówień i płatności, ale również bieżących problemów z jakością.

W związku z zaistniałą sytuacją Spółka niezwłocznie powiadomiła zarówno policję w Hong Kongu, jak i Prokuraturę w Polsce o popełnionym przestępstwie. W lutym 2015 r. Spółka otrzymała z Prokuratury postanowienie o umorzeniu śledztwa w tej sprawie z uwagi na niewykrycie sprawcy przestępstwa. Niezależnie od powyższego, Spółka wystąpiła do towarzystwa ubezpieczeniowego o wypłatę odszkodowania z tytułu opisanej powyżej, poniesionej straty.

W 2014 r. Spółka zwróciła się do Ministra Finansów z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego, w którym zadała m.in. pytania:

1. czy w aktualnym wtedy stanie faktycznym (w którym nie zostało jeszcze umorzone śledztwo w opisanej powyżej sprawie) jest ona uprawniona do zaliczenia przedmiotowej straty do kosztów uzyskania przychodów,
2. a jeśli tak, to którym momencie.

W dniu 13 stycznia 2015 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający z upoważnienia Ministra Finansów wydał interpretację indywidualną nr IPTPB3/423-336/14-5/IR, w której stwierdził, że w sytuacji, gdy postępowanie jest prowadzone przez organy ścigania i nie zostało jeszcze zakończone, strata nie będzie mogła stanowić dla Wnioskodawcy kosztu uzyskania przychodów. Zatem stanowisko Wnioskodawcy, w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów straty powstałej w środkach obrotowych na skutek wyłudzenia środków pieniężnych przez nieznanego sprawcę za pomocą sieci internetowej w sytuacji gdy postępowanie prowadzone przez organy ścigania nie zostało zakończone, należało uznać za nieprawidłowe. W konsekwencji odnoszenie się do kwestii dotyczącej momentu zaliczenia tej straty do kosztów podatkowych (pytanie oznaczone we wniosku nr 2) jest bezprzedmiotowe.

Z uwagi na to, że aktualnie stan faktyczny uległ istotnej zmianie w stosunku do tego, którego dotyczyła ww. interpretacja - zostało bowiem wydane postanowienie o umorzeniu śledztwa w ww. sprawie - uzasadnione jest wystąpienie w wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w niniejszej sprawie.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy Wnioskodawca jest uprawniony do zaliczenia opisanej powyżej straty, spowodowanej przez wpłatę na konto wskazane przez oszusta, do kosztów uzyskania przychodów na dzień otrzymania postanowienia o umorzeniu śledztwa...
2. Na wypadek uznania, że strata nie stanowi kosztu uzyskania przychodu, czy kwota odszkodowania uzyskanego przez Wnioskodawcę od Ubezpieczyciela będzie stanowić przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych...

Zdaniem Wnioskodawcy, jest on uprawniony do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów straty spowodowanej przez wpłatę na konto wskazane przez oszusta na dzień otrzymania postanowienia o umorzeniu śledztwa.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 851 ze zm., dalej: updop), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop. Bezspornym jest, że przepis ten umożliwia zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów nie tylko kosztów poniesionych bezpośrednio w celu uzyskania konkretnego przychodu, ale również innych kosztów, o ile są związane z prowadzoną działalnością, która jest nakierowana na uzyskanie przychodu. W szczególności przepis ten nie stoi na przeszkodzie do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów strat w środkach obrotowych powstałych w związku z prowadzoną działalnością. Przepisy art. 16 ust. 1 pkt 5 i 6 updop wykluczają z kosztów uzyskania przychodów straty w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytej sumą odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1 oraz straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności. A contrario wynika z tego, że w przypadku strat innych niż wymienione w tym przepisie (zarówno strat w środkach trwałych, jak i w środkach obrotowych) nie można wykluczyć uznania ich za koszt uzyskania przychodów, o ile spełniają one przesłanki wymienione w art. 15 ust. 1 updop.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem sądów administracyjnych oraz organów podatkowych, straty w środkach obrotowych mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów w sytuacji, gdy:

• poniesiona strata jest rzeczywista oraz odpowiednio udokumentowana (stanowisko takie zostało wyrażone m.in. w wyroku NSA w Warszawie z 17 grudnia 2002 r. sygn. akt III SA 1152/01),
• poniesiona strata pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (powstałą w trakcie normalnego działania podatnika w ramach prowadzonej działalności gospodarczej - por. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 6 maja 2008 r. nr IBPB3/423-97/08/NG).

Mając powyższe na względzie, należy stwierdzić, że w przypadku opisanej na wstępie straty, poniesionej przez Spółkę, spełnione są powyższe przesłanki uznania jej za koszt uzyskania przychodów. Po pierwsze, strata jest rzeczywista - Spółka poniosła faktyczny uszczerbek majątkowy (rzeczywistą szkodę) w postaci wypływu gotówki z jej rachunku bankowego (udokumentowanego potwierdzeniami przelewu), niewiążący się z uzyskaniem jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Potwierdzają to takie dokumenty, jak: zgłoszenie o popełnieniu przestępstwa złożone policji, postanowienie Prokuratury o wszczęciu śledztwa, jak również powiadomienia banków prowadzących rachunki, na które Spółka przelała środki oraz pisma skierowane przez Spółkę do polskiej ambasady w Chinach oraz konsulatu w Hong Kongu. Ponadto, Spółka posiada wydruki korespondencji mailowej prowadzonej z oszustem (korzystającym z konta mailowego Dostawcy) oraz samym Dostawcą, z których jednoznacznie wynika przebieg zdarzeń skutkujących powstaniem opisanej straty.

Po drugie, strata pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą, tzn. powstała w trakcie działań podatnika wykonywanych w ramach tej działalności. Jak wspomniano, powstała ona w związku ze składanymi przez Spółkę zamówieniami na dostawę komponentów warunkujących ciągłość produkcji sprzedawanych przez Spółkę wyrobów. Wydatkowana kwota, zgodnie z intencją Spółki została poniesiona w celu uzyskania przychodów (z tytułu sprzedaży produkowanych przez Spółkę wyrobów). Jednocześnie należy podkreślić, że Spółka w trakcie składania zamówień i dokonywania wpłat skutkujących powstaniem straty, nie miała podstaw do powzięcia podejrzeń co do warunków transakcji - okoliczności składania zamówień znajdowały uzasadnienie w doświadczeniach wynikających z wieloletniej współpracy z Dostawcą. W transakcjach z Dostawcą standardowo stosowane było zarówno dokonywanie przez Spółkę przedpłat na poczet zakupu towarów, jak również komunikowanie się we wszelkich sprawach związanych z realizacją transakcji (składanie zamówień, przesyłanie faktur pro forma, stanowiących podstawę do dokonania przedpłaty) za pomocą poczty elektronicznej. Za każdym razem Spółka przesyłała i otrzymywała maile z tego samego konta mailowego, o którym mowa w zawartym we wniosku opisie stanu faktycznego. W istocie oszust skorzystał nie z błędu lub nienależytej staranności Spółki, ale dokonał włamania do systemów komputerowych Dostawcy i dzięki temu podszył się pod niego.

Reasumując, uwzględniając dotychczasową współpracę z Dostawcą, Spółka nie miała podstaw do powzięcia jakichkolwiek podejrzeń w związku z wymianą korespondencji mailowej na znany jej adres Dostawcy, która doprowadziła do dokonania przez nią wpłaty na podane konta, a w konsekwencji do powstania straty. Spółka nie mogła przewidzieć, że dojdzie do włamania się przez hakera na skrzynkę pocztową e-mail Dostawcy, zabezpieczoną hasłami. Nie można bowiem wymagać od przeciętnego, racjonalnie zachowującego się uczestnika profesjonalnego obrotu gospodarczego, by przyjmował założenie, że znany mu adres mailowy kontrahenta został przechwycony przez oszusta - zresztą nawet w przypadku przyjmowania takiego założenia możliwości uniknięcia wiążących się z tym ryzyk są znikome. Na podobnej zasadzie można byłoby wymagać od podmiotu gospodarczego, by w każdym przypadku zakładał, że nie otrzyma towaru, który zamówił albo nie dostanie zapłaty za dostarczony przez niego towar - rygorystyczne przestrzeganie tych wymogów uniemożliwiałoby prowadzenie jakiejkolwiek działalności gospodarczej.

Reasumując, opisana strata jest wynikiem nadzwyczajnego zdarzenia, którego nie można było przewidzieć, ani mu zapobiec, tj. popełnienia przestępstwa na szkodę Spółki. Ryzyko wystąpienia takich zdarzeń, na które podatnik nie ma wpływu, jest nieodłącznym elementem działalności gospodarczej - podobnie jak np. ryzyko kradzieży, czy też niewypłacalności kontrahenta.

Dodać należy, że powyższe stanowisko potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w wydanej na wniosek Spółki, przywołanej na wstępie interpretacji indywidualnej z 13 stycznia 2015 r., nr IPTPB3/423-336/14-5/IR, w której stwierdził, że Ww. zdarzenie może być uznane za zdarzenie losowe, niezależne od woli Wnioskodawcy, a powstała strata niewątpliwie wiąże się z całokształtem prowadzonej działalności gospodarczej. Niemniej jednak jednym z warunków uprawniającym do zaliczenia straty do kosztów uzyskania przychodów jest (jak już wskazano) również jej właściwe udokumentowanie. Zaistnienie szkody powinno być bowiem uprawdopodobnione przez właściwe organy ścigania (Policję, Prokuraturę), co jest jednakże możliwe dopiero po zakończeniu postępowania (w przypadku niewykrycia sprawcy, dokumentem tym będzie postanowienie o umorzeniu śledztwa).

Jak wskazano na wstępie, obecnie Spółka otrzymała postanowienie o umorzeniu śledztwa w sprawie przestępstwa, w związku z którym powstała przedmiotowa strata. Oznacza to, że zgodnie z kryteriami przyjętymi w przywołanej interpretacji indywidualnej, strata jest już obecnie udokumentowana w sposób wystarczający do zaliczenia jej do kosztów uzyskania przychodów.

Całokształt przedstawionych okoliczności świadczy o tym, że poniesiona przez Spółkę strata jest rzeczywista oraz prawidłowo udokumentowana, powstała w bezpośrednim związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, a przy tym powstała wskutek nadzwyczajnego zdarzenia, niezależnego od Spółki. Przemawia to za uznaniem za prawidłowe stanowiska Wnioskodawcy, że przedmiotowa strata stanowi koszt uzyskania przychodów.

Przy czym poniesiona przez Spółkę strata jest kosztem uzyskania przychodu innym niż koszt bezpośrednio poniesiony w celu uzyskania przychodu, wobec czego zgodnie z art. 15 ust. 4d updop, powinna być ona zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, w dniu poniesienia tego kosztu.

Z uwagi na to, że do dnia otrzymania przez Spółkę postanowienia o umorzeniu śledztwa w sprawie przestępstwa wskutek którego powstała strata, stosownie do otrzymanej interpretacji podatkowej, Spółka nie mogła zaliczyć jej do kosztów uzyskania przychodów, uzasadnione jest uznanie tego dnia jako dnia zakończenia postępowania przez organy ścigania, za dzień poniesienia kosztu, pośrednio związanego z przychodami, o którym mowa w art. 15 ust. 4d updop.

Stanowisko to ma oparcie w interpretacjach organów podatkowych - tak m.in.:

• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 23 listopada 2012 r., nr IPTPB1/415-531/12-2/KS (winno być: IPTPB1/415-531/12-2/KSU): Datą poniesienia kosztu podatkowego związanego z kradzieżą środków pieniężnych oraz bonów żywnościowych będzie data, w której Wnioskodawczyni otrzymała postanowienie o umorzeniu śledztwa. Postanowienie z tą datą będzie bowiem stanowiło dokument potwierdzający poniesioną stratę, a prawidłowe udokumentowanie straty poniesionej w związku z kradzieżą jest jednym z podstawowych warunków zaliczenia jej do kosztów uzyskania przychodów, oraz
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 21 marca 2008 r., nr IPPB3-423-50/08-2/KB (winno być: IP-PB3-423-50/08-2/KB): strata jako zdarzenie losowe stanowi dla podatnika pośredni koszt uzyskania przychodu. Stosownie do art. 15 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącane w dacie ich poniesienia (...). Zatem w analizowanej sytuacji faktyczną datą poniesienia kosztu podatkowego w postaci wartości początkowej środka trwałego pomniejszonej o sumę uprzednio dokonanych odpisów amortyzacyjnych, a więc w wysokości wartości netto środka trwałego, będzie data, w której Spółka otrzymała postanowienie o umorzeniu śledztwa, a więc 13 marca 2007 r. Postanowienie z tą datą będzie bowiem stanowiło dokument uprawdopodabniający poniesioną stratę a prawidłowe udokumentowanie straty poniesionej w związku z kradzieżą jest jednym z podstawowych warunków zaliczenia jej do kosztów uzyskania przychodów.

Całokształt przedstawionych okoliczności przemawia więc za uznaniem za prawidłowe stanowiska Wnioskodawcy, że jest on uprawniony do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów straty spowodowanej przez wpłatę na konto wskazane przez oszusta na dzień otrzymania postanowienia o umorzeniu śledztwa.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 851 ze zm., dalej: updop), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Zatem, warunkiem uznania wydatku poniesionego przez podatnika za koszt uzyskania przychodów, jest łączne spełnienie następujących przesłanek:

• wydatek został poniesiony przez podatnika,
• jest definitywny, a więc bezzwrotny,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,
• został właściwie udokumentowany,
• nie jest kosztem wymienionym w art. 16 ust. 1 updop.

Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, pomimo ich związku z przychodami i prowadzoną działalnością gospodarczą zawarty został w art. 16 ust. 1 updop. Należy jednak pamiętać, że samo wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, nie stwarza domniemania, że wszelkie pozostałe koszty, które nie są zamieszczone w art. 16 ust. 1 updop, zostaną ex lege uznane za koszty uzyskania przychodów. Wśród kosztów wymienionych w tzw. negatywnym katalogu kosztów, ujętym w art. 16 ust. 1 updop, nie wyszczególniono strat w środkach obrotowych. Oznacza to, że co do zasady straty te, jako związane z prowadzoną działalnością, mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodów.

Zaliczenie strat w środkach obrotowych do kosztów uzyskania przychodów powinno być jednak każdorazowo oceniane w aspekcie:

• całokształtu prowadzonej przez podatnika działalności,
• okoliczności, które spowodowały powstanie straty,
• udokumentowania straty,
• podjętych przez podatnika działań zabezpieczających.

W związku z brakiem w updop definicji zarówno straty, jak również środków obrotowych należy znaczenie to postrzegać w świetle wykładni językowej. Strata w języku potocznym oznacza ubytek, poniesioną szkodę, to co się przestało posiadać. Na ogół stratą jest zniszczenie, uszkodzenie, utracenie towarów lub maszyn i urządzeń w wyniku pożaru, powodzi lub kradzieży, czyli jest ona następstwem zdarzeń losowych i nie wynika z celowego działania podatnika. Przyjmuje się, że dla celów podatkowych tylko stratę powstałą na skutek zdarzeń nieprzewidywalnych, nie do uniknięcia przez racjonalnie działający podmiot można uznać za zdarzenie, które uzasadnia zaliczenie powstałej straty w ciężar kosztów uzyskania przychodów. Należy podkreślić, że jedynie straty w środkach obrotowych powstałe w trakcie normalnego, racjonalnego działania podatnika, ze szczególnym uwzględnieniem dochowania należytej staranności w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej, mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu. Każdy przypadek straty w środkach obrotowych, należy rozpatrywać indywidualnie, z uwzględnieniem okoliczności faktycznych towarzyszących sprawie i oceniać pod kątem całokształtu działalności prowadzonej przez podatnika.

W odniesieniu do środków obrotowych oznacza to, że za stratę w tych środkach można uznać wyłącznie skutki takiego nagłego i nieprzewidywalnego zdarzenia, które spowodowało uszczerbek w majątku podatnika, tj. utratę (bądź zmniejszenie wartości) składników majątku (środków obrotowych) będących w jego posiadaniu lub stanowiących jego własność. Ponadto, aby zaliczyć poniesioną stratę do kosztów uzyskania przychodów, niezbędne jest spełnienie warunku formalnego, tj. właściwe udokumentowanie poniesionego kosztu. Właściwym dokumentem na okoliczność powstałej straty jest posiadanie protokołu szkód, który powinien określać rodzaj szkody, jej ilość, wartość, przyczynę powstania straty, podpis osób uprawnionych oraz datę. Zaistnienie szkody powinno być uprawdopodobnione przez właściwe organy, np. Policję.

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Spółka padła ofiarą oszustwa: doszło do włamania hakerskiego do serwera dostawcy (tj. złamania/wykradzenia przez inny podmiot hasła umożliwiającego logowanie się do jego poczty mailowej i wysyłanie wiadomości z jego adresu, a także zablokowanie możliwości otrzymywania wiadomości od Spółki na ten adres), w wyniku czego korespondencja mailowa kierowana przez Spółkę na adres mailowy Dostawcy nie docierała do niego, lecz była przechwytywana przez inny podmiot, który z kolei wysyłał z konta mailowego dostawcy (jak się okazało, z innego adresu IP, tj. z komputera nienależącego do dostawcy) odpowiedzi do Spółki, wprowadzając ją w błąd co do numerów rachunków do zapłaty za dostawy. Dostawca potwierdził włamanie na jego serwer pocztowy i dokonanie na nim powyższych zmian. W związku z zaistniałą sytuacją Spółka niezwłocznie powiadomiła zarówno policję w Hong Kongu, jak i Prokuraturę w Polsce o popełnionym przestępstwie. W lutym 2015 r. Spółka otrzymała z Prokuratury postanowienie o umorzeniu śledztwa w sprawie z uwagi na niewykrycie sprawcy przestępstwa. Niezależnie od powyższego, Spółka wystąpiła do towarzystwa ubezpieczeniowego o wypłatę odszkodowania z tytułu poniesionej straty.

Ww. zdarzenie może być uznane za zdarzenie losowe, niezależne od woli Wnioskodawcy, a powstała strata niewątpliwie wiąże się z całokształtem prowadzonej działalności gospodarczej oraz została właściwie udokumentowana. Zatem strata w środkach obrotowych spowodowana przez wpłatę na konto wskazane przez oszusta stanowi pośrednie koszty uzyskania przychodu.

Kwestię potrącalności pośrednich kosztów uzyskania przychodów regulują przepisy art. 15 ust. 4d i ust. 4e updop.

W myśl art. 15 ust. 4d updop, koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. Natomiast, zgodnie z art. 15 ust. 4e updop, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4f-4h, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Tym samym w ocenie tut. Organu ustawodawca przesądził, że koszty uzyskania przychodów, rozpoznawane są nie na zasadzie kasowej (a więc z momentem faktycznego poniesienia danego wydatku lub kosztu przez podatnika skutkującego uszczupleniem majątku podatnika), lecz na zasadzie memoriałowej (a więc z momentem księgowego poniesienia danego wydatku lub kosztu przez podatnika). Jak już wcześniej wskazano podstawą do ujmowania kosztu w rachunku podatkowym są dokumenty potwierdzające definitywne poniesienie wydatku. W przedstawionym stanie faktycznym, będzie to otrzymane przez Wnioskodawcę postanowienie o umorzeniu śledztwa, wtedy bowiem urzędowo zostało poświadczone, że odzyskanie wpłaconych środków nie jest możliwe (wobec niewykrycia sprawcy Spółka nie może podejmować działań zmierzających do odzyskania utraconych środków pieniężnych).

W związku z powyższym stwierdzić należy, że strata w środkach obrotowych powstała na skutek wyłudzenia może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w momencie poniesienia, tj. w dniu, na który ujęto ją jako koszt w księgach rachunkowych. Przy czym dzień na który ujęto stratę w księgach rachunkowych może być tożsamy z dniem otrzymania przez Wnioskodawcę postanowienia o umorzeniu śledztwa.

Zatem stanowisko, że Wnioskodawca jest uprawniony do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów straty spowodowanej przez wpłatę na konto wskazane przez oszusta na dzień otrzymania postanowienia o umorzeniu śledztwa jest prawidłowe.

Mając na uwadze fakt, że tut. Organ uznał, że stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 jest prawidłowe, stwierdzić należy, że pytanie oznaczone we wniosku nr 2 dot. ustalenia, czy na wypadek uznania, że strata nie stanowi kosztu uzyskania przychodu, kwota odszkodowania uzyskanego przez Wnioskodawcę od Ubezpieczyciela będzie stanowić przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych stało się bezprzedmiotowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi t.j. Dz. U. z dnia 14 marca 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach