Temat interpretacji

w zakresie ustalenia, czy zapłacone koszty sądowe i zasądzony zwrot kosztów zastępstwa procesowego z tytułu braku zapłaty zobowiązań z tytułu dostaw towarów i usług stanowią koszty uzyskania przychodu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 201) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 16 grudnia 2016 r. (data wpływu do tut. BKIP 23 grudnia 2016 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy zapłacone koszty sądowe i zasądzony zwrot kosztów zastępstwa procesowego z tytułu braku zapłaty zobowiązań z tytułu dostaw towarów i usług stanowią koszty uzyskania przychodu jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 grudnia 2016 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy zapłacone koszty sądowe i zasądzony zwrot kosztów zastępstwa procesowego z tytułu braku zapłaty zobowiązań z tytułu dostaw towarów i usług stanowią koszty uzyskania przychodu.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej. Jego celem statutowym są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie stanu zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonania. Do zadań Wnioskodawcy należy udzielanie świadczeń zdrowotnych o określonym rodzaju i zakresie ustalonym w statucie, a sklasyfikowanych w PKD-8610Z. Zadania realizowane są przez szpital, podstawową opiekę zdrowotną, poradnie specjalistyczne oraz ratownictwo medyczne.

Gospodarka finansowa SPZOZ prowadzona jest na zasadach określonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 618 ze zm.): z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów pokrywane są koszty działalności i regulowane zobowiązania. Głównym źródłem przychodów Szpitala jest kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia. Wysokość kontraktu nie pokrywa kosztów funkcjonowania Wnioskodawcy. Ponadto Szpital wykonuje znaczną ilość świadczeń, w tym ratujących życie, za które nie otrzymuje bieżącej zapłaty. Realizacja świadczeń ponad limit wynika z dużego zapotrzebowania pacjentów na usługi medyczne i służy ratowaniu, przywracaniu życia, zdrowia i poprawie zdrowia. Szpital, jako podmiot działalności leczniczej, ustawowo został zobowiązany do przyjęcia, zdiagnozowania, udzielenia wymaganej pomocy pacjentowi. W tym celu wykorzystuje leki, materiały i sprzęt medyczny, za który płaci z dużym opóźnieniem. Natomiast za wykonaną usługę ponad limit (tzw. nadwykonanie) uzyskuje zapłatę dopiero po zawarciu ugody z NFZ po kilkunastu miesiącach i to w niepełnej kwocie.

Brak zapłaty za wykonane świadczenia medyczne generuje zobowiązania przeterminowane, przede wszystkim z tytułu dostaw leków, sprzętu medycznego, materiałów medycznych i odczynników. Przeterminowanie zobowiązań sięga nawet kilkudziesięciu dni. Wnioskodawca podejmuje szereg działań mających na celu uniknięcie windykacji na drodze sądowej, ale możliwości w tym zakresie ma znacznie ograniczone.

Rosnące zobowiązania i wydłużający się termin przeterminowania powodują, że wierzyciele kierują na drogę sądową dochodzenie swoich należności. Sprawy te kierowane są głównie do postępowania upominawczego, a ponieważ są oczywiste Wnioskodawca zgadza się z nakazem zapłaty i spłaca zobowiązanie główne wraz z zasądzonymi kosztami zastępstwa procesowego i kosztami sądowymi.& 

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy zapłacone koszty sądowe i zasądzony zwrot kosztów zastępstwa procesowego z tytułu braku zapłaty zobowiązań z tytułu dostaw towarów i usług stanowią koszty uzyskania przychodu? (pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

Zdaniem Wnioskodawcy, decydującym czynnikiem pozwalającym zaliczyć dany wydatek do kosztów uzyskania przychodów jest poniesienie go w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Przy kwalifikowaniu poniesionych wydatków trzeba brać pod uwagę ich celowość oraz potencjalną możliwość przyczynienia się wydatku do osiągnięcia przychodu, a także racjonalność wydatków, to znaczy ich adekwatność do rzeczywistych potrzeb i zakresu prowadzonej działalności oraz konieczność ich poniesienia dla osiągnięcia przychodu lub jego zabezpieczenia.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

• został poniesiony z zasobów majątkowych podmiotu gospodarczego,
• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
• pozostaje w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
• został właściwie udokumentowany,
• nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Koszty poniesione przez Wnioskodawcę zostały poniesione w związku ze złą sytuacją finansową jednostek typu samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Zdaniem Wnioskodawcy, spełniają one ww. warunki i mają swoje racjonalne uzasadnienie. Zostały one poniesione na skutek działania, którego celem było wykonanie usług, dzięki którym Wnioskodawca uzyskał lub uzyska przychód albo zabezpieczy uzyskanie źródła tego przychodu. Także brak zakupu niektórych towarów i usług mógłby spowodować brak wyleczenia pacjenta lub złe wyleczenie, które mogłoby się skończyć sprawami sądowymi.

Specyfika finansowania publicznej służby zdrowia, limitowanie przez NFZ ilości świadczeń, rozliczanie pod koniec roku w pierwszej kolejności świadczeń ratujących życie oraz brak możliwości pobierania opłat od pacjentów ubezpieczonych stawia Szpital w bardzo niekorzystnej sytuacji.

Jednocześnie Wnioskodawca nie może odmówić w przypadku zagrożenia życia wykonania usługi mimo braku pewności uzyskania za nią zapłaty lub braku leków albo innych materiałów. Powstałe koszty sądowe w trakcie postępowania o zapłatę za nieuregulowane zobowiązania związane są bezpośrednio ze specyfiką funkcjonowania i finansowania publicznych zakładów opieki zdrowotnej i niestety, muszą być ponoszone, aby Szpital mógł wykonywać świadczenia, do których został powołany.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1888 ze zm.; dalej: updop), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop.

Oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy. W oparciu o kryterium stopnia tego powiązania, ustawodawca wyróżnia przy tym koszty podatkowe bezpośrednio związane z przychodami, których poniesienie przekłada się wprost na uzyskanie konkretnych przychodów (możliwe jest ustalenie, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód) oraz inne niż bezpośrednio związane z przychodami, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie).

Jednocześnie nadmienić należy, że nie każdy wydatek ponoszony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowić może koszt uzyskania przychodów i jako taki podlegać odliczeniu od podstawy opodatkowania. Skoro ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z celem osiągnięcia przychodów, to ten cel musi być widoczny, a ponoszone koszty winny ten cel realizować lub co najmniej zakładać go jako realny.

Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Jednocześnie trzeba podkreślić, że przez pojęcie zachować należy rozumieć dochować coś w stanie niezmienionym, nienaruszonym, utrzymać. Natomiast zabezpieczyć oznacza uczynić bezpiecznym, niezagrożonym, dać ochronę. Można więc przyjąć, że koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, które umożliwią dalsze funkcjonowanie źródła. Za koszty związane z zabezpieczeniem i zachowaniem źródła przychodów należy więc uznać przede wszystkim koszty prawidłowego funkcjonowania podatnika, czy prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej.

Mając zatem na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:

• został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
• został właściwie udokumentowany,
• nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 updop nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Wątpliwości Wnioskodawcy budzi możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z zasądzonymi przez sąd kosztami procesu oraz kosztami zastępstwa procesowego.

Jako że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie przewidują bezpośredniego wyłączenia kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów procesu z kosztów uzyskania przychodów, zasadnicze znaczenie dla dokonania oceny możliwości zaliczenia określonych wydatków do kosztów uzyskania przychodu będzie miało - jak wskazano to powyżej - określenie, czy są one ponoszone w celu osiągnięcia przychodów, zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodów, co wynika wprost z normy art. 15 ust. 1 updop.

Istotne w rozpatrywanej sprawie jest to, że za koszty podatkowe uważa się również koszty pośrednio związane z przychodami oraz dotyczące całokształtu działalności podatnika. W ocenie tut. Organu o tym, że dany wydatek został poniesiony w celu osiągnięcia przychodu, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu można mówić wówczas, gdy jego poniesienie ma lub może mieć wpływ na powstanie lub też zwiększenie przychodów. W konsekwencji, możliwość zaliczania danych wydatków do kosztów uzyskania przychodów ma przede wszystkim skłaniać podatników do podejmowania racjonalnych decyzji gospodarczych, w tym znaczeniu, że przysparzać one będą konkretne przychody podatkowe lub też zachowają źródło przychodów w niezmienionym stanie albo zabezpieczą to źródło przed uszczupleniem czy też zmniejszeniem.

Należy także zwrócić uwagę na art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1822 ze zm.), zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Odnosząc zatem powyższe do przedstawionego opisu sprawy należy stwierdzić, że przedmiotowe wydatki (zasądzone przez sąd koszty procesu oraz koszty zastępstwa procesowego) z tytułu udziału Wnioskodawcy w procesach sądowych, pozostają w związku z całokształtem prowadzonej przez niego działalności, ponieważ zostały poniesione w celu ochrony jego interesów. Ponadto, koszty związane z udziałem w postępowaniu sądowym mają na celu ochronę Wnioskodawcy przed uszczupleniem jego majątku, wykorzystywanego w działalności gospodarczej prowadzonej w celu osiągania przychodów. Uznać zatem należy, że ww. wydatki miały swoje racjonalne i ekonomiczne uzasadnienie i służyły zachowaniu źródła przychodów Wnioskodawcy.

Podsumowując, poniesione przez Szpital koszty sądowe oraz koszty zastępstwa procesowego, które zostały zasądzone przez sąd stanowią dla Wnioskodawcy koszty uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 updop.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1 należy zatem uznać za prawidłowe.

Nadmienia się, że w związku z uznaniem za prawidłowe stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1, pytanie oznaczone we wniosku nr 2 stało się bezprzedmiotowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, ul. Marii Skłodowskiej-Curie 40, 20-029 Lublin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz.U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach