Temat interpretacji

Podatek dochodowy od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odszkodowania.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 4 pkt 3rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentowanej przez pełnomocnika, przedstawione we wniosku z 25 lutego 2016 r. (data wpływu 29 lutego 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odszkodowania jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 lutego 2016 r. został złożony ww. wniosek uzupełniony pismem w dniu 12 kwietnia 2016 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujący opis zdarzenia przyszłego.

Wnioskodawca zawarł umowę najmu w której był najemcą nieruchomości na której położone były budynki magazynowe. Nieruchomość była wykorzystywana do działalności gospodarczej Wnioskodawcy.

W trakcie umowy najmu doszło do podpalenia przez osoby trzecie w wyniku czego spłonął budynek. Sprawcy zdarzenia zostali ustaleni przez Policję. Wnioskodawca nie ponosi winy z tytułu spalenia budynku.

Obecnie Wynajmujący domaga się od Wnioskodawcy naprawienia szkody od Wnioskodawcy. Wnioskodawca rozważa zawarcie ugody z Wynajmującym albowiem ograniczy ono koszty sądowe i ewentualne odsetki za opóźnienie w zapłacie. Wnioskodawca ponadto może wynegocjować korzystniejsze warunki zapłaty odszkodowania niż na drodze sądowej.

Spółka posiada ubezpieczenie o odpowiedzialności cywilnej za mienie powierzone, z tym że ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania na rzecz Wynajmującego z uwagi na brak winy po stronie Spółki.

Po zawarciu ewentualnej ugody Wnioskodawca rozważy wystąpienie na drogę sądową przeciwko sprawcom pożaru, niemniej przed wszczęciem procesu sprawdzi ich stan majątkowy i oceni szanse zwindykowania odszkodowania. Tak aby nie ponieść niepotrzebnych kosztów.

Pismem w dniu 12 kwietnia 2016 r. Wnioskodawca na poniższe pytania:

1. wskazanie podstawy prawnej wypłaty przedmiotowego odszkodowania,
2. jaki charakter posiada przedmiotowe odszkodowanie,
3. wskazanie związku wypłaty odszkodowania z działalnością gospodarczą prowadzoną przez Spółkę,
4. w kontekście stwierdzenia, że: ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania () z uwagi na brak winy po stronie Spółki, należy wskazać, czy zachowanie (działanie lub zaniechanie) Spółki było/nie było źródłem szkody, naprawienia której domaga się Wynajmujący,
5. jaką odpowiedzialność za wyrządzenie szkody ponosi Wnioskodawca, której naprawienia domaga się Wynajmujący skoro jak twierdzi ubezpieczyciel brak jest winy po stronie Spółki,
6. na podstawie jakich przepisów prawa (zawartej umowy itp.) Wynajmujący domaga się od Wnioskodawcy naprawienia szkody od Wnioskodawcy,
7. w kontekście stwierdzenia, że: Wnioskodawca rozważa zawarcie ugody z Wynajmującym albowiem ograniczy ono koszty sądowe i ewentualne odsetki za opóźnienie w zapłacie. Wnioskodawca ponadto może wynegocjować korzystniejsze warunki zapłaty odszkodowania niż na drodze sądowej; należy wskazać, jakie konkretnie okoliczności skłoniły Wnioskodawcę do takich rozważań, co jest podstawą przyjęcia takich a nie innych obiektywnych kryteriów;
8. wskazanie argumentów, które zdaniem Spółki przemawiają za tym, że Spółka może wynegocjować korzystniejsze warunki zapłaty odszkodowania niż na drodze sądowej czy Spółka posiada w tym zakresie wiarygodne ekspertyzy lub opinie prawne,
9. w kontekście stwierdzeń, że: Spółka posiada ubezpieczenie o odpowiedzialności cywilnej za mienie powierzone () ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania na rzecz Wynajmującego z uwagi na brak winy po stronie Spółki, należy wskazać, który podmiot - Spółka (najemca), czy Wynajmujący posiadał ubezpieczenie, który podmiot był na podstawie umowy uprawniony do otrzymania odszkodowania,
10. czy warunki ubezpieczenia przewidywały odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu pożaru budynku,
11. mając na uwadze brak winy po stronie Spółki, dlaczego ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania,
12. czy stosunek najmu pomiędzy Spółką a Wynajmującym nadal trwa,
13. w jaki sposób wypłata przez Spółkę odszkodowania spełnia przesłanki wynikające z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2014 r., poz. 851 ze zm.), tj.:
    • służy osiągnięciu przychodów lub
    • zachowaniu albo zabezpieczeniu źródła przychodów.

Należy wykazać związek przyczynowo-skutkowy przedmiotowego wydatku.

Uzupełnił wniosek o następujące informacje:

Ad. 1, 4-6.

Spółka jako najemca zgodnie z umową i przepisem art. 675 Kodeksu cywilnego, zobowiązana była po zakończeniu najmu zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym. Tymczasem wskutek pożaru na nieruchomości budynek spłonął i nadaje się do rozbiórki.

Ad. 2.

Polega ono na naprawieniu szkody Wynajmującemu polegającej na utracie wartości nieruchomości wskutek spłonięcia budynku. Spółka jako najemca nie realizujący obowiązku zwrotu nieruchomości zobowiązana jest do wyrównania szkody w tym zakresie.

Ad. 3.

Szkoda powstała w związku z umową najmu, a budynek był wynajmowany przez Spółkę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej jako powierzchnia magazynowa.

Ad. 7 i 8.

Spółka w tym zakresie opiera się na opiniach prawnych współpracujących ze Spółką adwokatów którzy posiadają wieloletnie doświadczenie w tym zakresie. W ocenie adwokatów Spółki prowadzenie sporu może narazić Spółkę na niepotrzebne koszty. Poza tym obiektywnie koszty przegranego procesu to opłata sądowa w wysokości 5% wartości dochodzonego roszczenia oraz koszty zastępstwa procesowego.

Ad. 9.

Ubezpieczenie OC posiadała Spółka.

Ad. 10.

Tak, ale pod warunkiem sprawstwa Spółki w zakresie pożaru.

Ad. 11.

Ubezpieczyciel uznał, że całkowitą i wyłączną odpowiedzialność ponosi osoba trzecia, która przyznała się do podpalenia.

Ad. 12.

Nie, umowa najmu została rozwiązana.

Ad. 13.

Działając w warunkach rynkowych Spółka musi podejmować racjonalne z jej punktu widzenia, oparte na ekonomicznych analizach i kalkulacjach, działania zmierzające do uzyskania możliwie największej efektywności ekonomicznej. Działania te mogą również polegać na dokonywaniu określonych oszczędności, zmniejszeniu kosztów i wydatków. W tym sensie ograniczenie strat z tytułu należnego Wynajmującej odszkodowania powinno być postrzegane jako prowadzące do zachowania bądź zabezpieczenia źródła przychodów, a związane z tym koszty, jako koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawca będzie mógł zaliczyć wypłacone odszkodowanie, o których mowa w stanie faktycznym, do kosztów uzyskania przychodów...

Zdaniem Wnioskodawcy, przedmiotowe wydatki mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

Za koszty uzyskania przychodów należy zatem uznać takie koszty, które spełniają łącznie następujące warunki: zostały poniesione przez podatnika, pozostają w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, ich poniesienie miało na celu uzyskanie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów, nie zostały wyłączone z kategorii kosztów podatkowych mocą art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz zostały właściwie udokumentowane.

Wypłata odszkodowania nie została przewidziana w katalogu negatywnym określonym w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wypłata odszkodowania wiąże się z bieżącą działalnością Spółki, która nie ponosi winy w zakresie powstałej szkody. Stąd też odmowa realizacji z tytułu umowy ubezpieczenia. Spółka zawierając ugodę z Wynajmującym ograniczy kolejne koszty, a tym samym jej działanie jest logiczne i uzasadnione. Tym bardziej, że Spółka rozważy wystąpienie z regresem wobec sprawców pożarów i w przypadku spłaty odszkodowania przez sprawców rozpozna przychód podatkowy w momencie zapłaty.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

W niniejszej sprawie zapytaniem Spółki objęta jest kwestia dopuszczalności zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wypłaconego odszkodowania na rzecz podmiotu wynajmującego jej nieruchomość.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jako najemca zawarł umowę najmu nieruchomości na której położone były budynki magazynowe wykorzystywane do działalności gospodarczej. W trakcie umowy najmu doszło do podpalenia przez osoby trzecie w wyniku czego spłonął budynek. Sprawcy zdarzenia zostali ustaleni przez Policję a Wnioskodawca nie ponosi winy. Obecnie Wynajmujący domaga się od Wnioskodawcy naprawienia szkody. Wnioskodawca rozważa zawarcie ugody z Wynajmującym albowiem ograniczy ono koszty sądowe i ewentualne odsetki za opóźnienie w zapłacie. Wnioskodawca ponadto może wynegocjować korzystniejsze warunki zapłaty odszkodowania niż na drodze sądowej. Spółka posiada ubezpieczenie o odpowiedzialności cywilnej za mienie powierzone jednakże ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania na rzecz Wynajmującego z uwagi na brak winy po stronie Wnioskodawcy. Dodatkowo Spółka wskazała, że po zawarciu ewentualnej ugody z Wynajmującym rozważy wystąpienie na drogę sądową przeciwko sprawcom pożaru, niemniej przed wszczęciem procesu sprawdzi ich stan majątkowy i oceni szanse windykowania odszkodowania, tak aby nie ponieść niepotrzebnych kosztów.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że wypłata odszkodowania wiąże się z bieżącą działalnością Spółki i tym samym może stanowić koszty uzyskania przychodów zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2014 r., poz. 851 ze zm.). Spółka, mając na względzie przytoczone powyżej okoliczności faktyczne wyprowadza wniosek, że musi podejmować racjonalne z jej punktu widzenia, oparte na ekonomicznych analizach i kalkulacjach, działania zmierzające do uzyskania możliwie największej efektywności ekonomicznej. Działania te mogą również polegać na dokonywaniu określonych oszczędności, zmniejszeniu kosztów i wydatków. W tym sensie ograniczenie strat z tytułu należnego Wynajmującej odszkodowania powinno być postrzegane jako prowadzące do zachowania bądź zabezpieczenia źródła przychodów, a związane z tym koszty, jako koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1.

Organ wskazuje, że istotne znaczenie dla potrzeb niniejszej sprawy ma wykazanie przesłanek wymaganych przez ustawodawcę, ażeby konkretny wydatek zaliczyć w poczet kosztów uzyskania przychodów, tj. wykazanie związku pomiędzy jego poniesieniem a osiągnięciem przychodów, ewentualnie zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie przewidują bezpośredniego wyłączenia wydatków z tytułu wypłaconego przez Spółkę odszkodowania z kosztów uzyskania przychodów, w konsekwencji zasadnicze znaczenie dla dokonania oceny charakteru tego wydatku ma określenie, czy powyższe koszty zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Zgodnie z brzmieniem wskazanej normy prawnej, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Ustawodawca, dla zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych wprowadza szereg wymogów, które wydatki winny spełniać. Zakłada zatem wypełnienie szeregu wymogów i to zarówno o charakterze pozytywnym (definitywność wydatku, związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, celowość wydatku, a zatem wykazanie związku pomiędzy jego poniesieniem a osiągnięciem przychodów, ewentualnie zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów, właściwe udokumentowanie), jak również o charakterze negatywnym, a mianowicie brak wydatków w enumeratywnym katalogu kosztów ex definitione wyłączonych z podatkowej kategorii kosztów uzyskania przychodów.

Aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

• został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
• został właściwie udokumentowany,
• nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Należy zauważyć, że definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach, należy zaś zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania. Podatnik oceniając związek wydatku z prowadzoną działalnością gospodarczą winien zakładać, że dany koszt może obiektywnie przyczynić się do osiągnięcia przychodu. Ponadto, należy mieć na względzie, że podatnik uznając wydatek za koszt uzyskania przychodu odnosi ewidentne korzyści albowiem o ten koszt zmniejsza podstawę opodatkowania. Na nim więc spoczywa ciężar udowodnienia, że określony wydatek jest kosztem uzyskania przychodu.

Uznanie wydatków za koszt uzyskania przychodów jest możliwe tylko wtedy, gdy z prawidłowo i rzetelnie udokumentowanych zdarzeń wynika ponad wszelką wątpliwość, że są to wydatki celowe i racjonalnie uzasadnione w tym znaczeniu, że przysparzać one będą konkretne przychody podatkowe lub też zachowają źródło przychodów w niezmienionym stanie albo zabezpieczą to źródło przed uszczupleniem czy też zmniejszeniem. Podatnik zobowiązany jest więc wykazać nie tylko fakt poniesienia danego wydatku, ale także jego celowość i racjonalność. Przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów, nie można uznać za koszt wydatków, których charakter budzi wątpliwości.

Można więc przyjąć, że koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów to takie koszty, które są poniesione w trakcie dążenia do uzyskania przychodów. Określony cel musi być widoczny w momencie ponoszenia kosztu. Ponadto poniesione koszty winny omawiany cel realizować lub co najmniej zakładać jego realność. Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronienie istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób.

Innymi słowy, wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu zaistnieje związek przyczynowy.

Z przepisu art. 15 ust. 1 wynika zatem, że aby wydatki poczynione przez podatnika można było uznać za koszt uzyskania przychodu, muszą być poniesione w sposób celowy. Podatnik więc podejmując decyzję o dokonaniu wydatku musi być przeświadczony o racjonalności, z punktu widzenia prowadzonej przez niego działalności, wydatkowania środków finansowych.

Konieczność uchwycenia celowościowego (koszty poniesione w celu) związku pomiędzy wydatkiem a uzyskaniem przychodu lub zachowaniem bądź zabezpieczeniem źródła przychodów, wymaga oceny przesłanek, jakimi kierował się podatnik oraz uwarunkowań determinujących poniesienie wydatku, z których powinna wynikać racjonalność i gospodarcze uzasadnienie określonego działania podatnika.

Należy mieć zatem na uwadze, że celowość kosztu oznacza jego nakierowanie na osiągnięcie przychodu, zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodu. Przy czym za celowe można uznać jedynie takie wydatki, które oceniane przez pryzmat całokształtu okoliczności faktycznych pozwalają na przyjęcie, iż zamiarem Spółki w momencie poniesienia wydatku było właśnie albo osiągniecie przychodu albo ewentualnie jego zachowanie, czy też zabezpieczenie.

Wyrażenie w celu osiągnięcia przychodu zawarte w przepisie art. 15 ust. 1 ww. ustawy oznacza, że nie wszystkie wydatki ponoszone przez podatnika w związku z prowadzoną działalnością, podlegają odliczeniu od podstawy opodatkowania. Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu, zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów. Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego pod red. M. Szymczaka, Warszawa 1996, przez pojęcie zachować (zachowywać) należy rozumieć dochować coś w stanie niezmienionym, nie naruszonym, utrzymać. Natomiast zabezpieczyć (zabezpieczać) oznacza uczynić bezpiecznym - nie zagrożonym; dać ochronę, ochronić. Można więc przyjąć, iż koszty poniesione na zachowanie źródła przychodów to takie koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronienie istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby źródło to funkcjonowało w bezpieczny sposób. Zatem wydatki, które przyczynią się do zabezpieczenia bądź zachowania źródła przychodu, to takie wydatki, które w efekcie pozwolą w przyszłości osiągnąć przychód z tego źródła.

Wobec powyższego, każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, w oparciu o konkretne okoliczności faktyczne. Zatem, do zbadania pozostaje kwestia, czy zapłata odszkodowania spełnia przesłanki ustawowe dla zaliczenia tego wydatku do kosztów podatkowych.

Badanie całokształtu okoliczności faktycznych ma w sprawie kluczowe znaczenie, albowiem kategoria kosztu podatkowego nie ma charakteru czysto obiektywnego, rozumianego w sposób formalistyczny, lecz zakłada istnienie elementów subiektywnych zależnych od oceny tych okoliczności. Skoro bowiem ustawodawca zakłada, iż wydatek musi być celowy, to tym samym konieczne jest przeprowadzenie analizy owej celowości, która możliwa jest jedynie w oparciu o fakty przedstawione przez Wnioskodawcę w opisie sprawy.

W niniejszej sprawie, kluczowe znaczenie, ma właśnie prawidłowe zbadanie okoliczności faktycznych przez pryzmat zamiaru podatnika w poniesieniu wydatku.

Biorąc pod uwagę specyfikę instytucji odszkodowania, zwłaszcza przy uwzględnieniu przepisów prawa cywilnego regulujących sytuacje, w których odszkodowania winny być wypłacane stwierdzić należy, że odszkodowanie to rodzaj świadczenia, które należy się za wyrządzone szkody od podmiotu który szkodę wyrządził lub ponosi za nią odpowiedzialność.

Z przepisu art. 361 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.) wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikała szkoda. Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Odszkodowanie nie jest wynagrodzeniem z tytułu jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Istotą i celem odszkodowań jest rekompensata za szkodę, a nie płatność za równoważne świadczenie. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczeniem w zamian za wynagrodzenie. Wypłata odszkodowania nie wiąże się bowiem z żadnym świadczeniem ze strony poszkodowanego. Odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Z kolei w myśl postanowień art. 471 K.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W tym miejscu należy przytoczyć również przepis art. 659 § 1 ww. ustawy, w myśl którego przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Art. 662 § 1 i § 2 ww. ustawy stanowi, że wynajmujący powinien wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywać ją w takim stanie przez czas trwania najmu. Drobne nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę. Z kolei w myśl § 3 tego przepisu, jeżeli rzecz najęta uległa zniszczeniu z powodu okoliczności, za które wynajmujący odpowiedzialności nie ponosi, wynajmujący nie ma obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego.

Stosownie do art. 675 § 1 ww. ustawy, po zakończeniu najmu najemca obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym; jednakże nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.

Opis sprawy daje jasny przekaz, że Wnioskodawca nie ponosi winy z powodu pożaru. Sprawcy zdarzenia zostali ustaleni przez Policję. Spółka posiada ubezpieczenie o odpowiedzialności cywilnej za mienie powierzone jednakże ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania z uwagi na brak winy po stronie Spółki.

W rezultacie, biorąc pod uwagę fakty przytoczone we wniosku, jak i ich argumentację, nie sposób uznać stanowiska Spółki za prawidłowe. Zdaniem Organu, trudno uznać, że omawiany wydatek odnosi się do całokształtu działalności gospodarczej Podatnika, co nadawałoby im charakter wydatków ogólnych. Wręcz przeciwnie, ma on charakter jednostkowy. Wypłata odszkodowania nie może być rozumiana abstrakcyjnie, co umożliwiałoby wiązanie wydatku z ogólnym funkcjonowaniem podmiotu gospodarczego, lecz winna podlegać indywidualnej ocenie, nakazującej wiązanie poniesionego kosztu z przychodem generowanym w związku prowadzoną działalnością gospodarczą Spółki.

W ocenie Organu, niedopuszczalna jest teza, że wypłata odszkodowania w przedmiotowej sprawie, ma na celu uzyskanie przychodu, zabezpieczenie/zachowanie źródła przychodów.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że wydatek w postaci odszkodowania nie wpłynie na zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Nie jest przy tym żadnym uzasadnieniem dla celowości poniesionego wydatku chęć uzyskania określonych oszczędności, zmniejszenie kosztów i wydatków. Fakt wystąpienia z regresem wobec sprawcy pożaru i w przypadku spłaty odszkodowania przez sprawców rozpoznanie przychodu podatkowego nie jest argumentem przemawiającym za uznaniem, że przedmiotowe odszkodowanie spełnia przesłanki wynikające z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Spółka wskazała, że wydatek ten stanowi właściwie koszt poniesiony w celu pomniejszenia strat. Jednakże Wnioskodawca w sposób błędny przyjął, że ograniczenie strat z tytułu należnego wynajmującemu odszkodowania winno być postrzegane jako prowadzące do zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, a związane z tym koszty, jako koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Celu tego nie da się jednak utożsamić z opisanym w przepisie art. 15 ust. 1 ustawy celem ponoszenia wydatków zaliczanych do podatkowych kosztów uzyskania przychodów. Działanie polegające na ograniczeniu uszczuplenia majątku Spółki nie stanowi wystarczającej podstawy do uznania, że mamy do czynienia z zabezpieczeniem źródła przychodów.

Należy przy tym podkreślić, że Organ nie kwestionuje sensu ekonomicznego poniesionego wydatku, czy też racjonalności podejmowanych przez przedsiębiorcę decyzji gospodarczych i ich efektywności, bada natomiast celowość wydatku w granicach wyznaczonych przez art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. czy konkretny wydatek został poniesiony w związku z dążeniem do osiągnięcia przychodu (zachowania lub zabezpieczenia jego źródła).

Podkreślenia wymaga, iż cel rozumiany jako chęć minimalizacji strat nie może być utożsamiany z pojęciem zabezpieczenia źródła przychodów. Jak bowiem orzekł WSA w Poznaniu w wyroku z 21 stycznia 2009 r. sygn. akt I SA/Po 1369/08, () zapłaty przedmiotowej kary umownej w celu uniknięcia konieczności poniesienia większych wydatków nie można uznać za działanie w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy. Podzielić tutaj należy pogląd organu podatkowego wyrażony w zaskarżonej interpretacji, zgodnie z którym sama chęć zapobieżenia jeszcze większej stracie niż zapłacona kara umowna, która mogłaby wystąpić w przypadku realizacji inwestycji, nie przesądza jeszcze, że jest to działanie w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów oraz wyrok z 9 listopada 2010 r. sygn. akt I SA/Po 748/10, zgodnie z którym: Przepis art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. nie przewiduje możliwości wpisywania w ciężar kosztów podatkowych odszkodowań, które ponoszone są w celu uniknięcia strat. Celem poniesionego kosztu wyartykułowanym w tym przepisie jest jedynie osiąganie przychodów. Jedynie de lege ferenda celowe byłoby wprowadzenie takich regulacji prawnych, które umożliwiałyby zaliczenie do kosztów podatkowych wydatków z tytułu zapobiegania czy też zminimalizowania strat. Jednakże de lege lata proponowana przez stronę skarżącą wykładnia analizowanego przepisu nie jest możliwa (por. A. Bartosiewicz, R. Kubacki, t. 25 do art. 22 w PIT. Komentarz, Lex, 2009).

W innym orzeczeniu ten sam Sąd stwierdził (cytat): Jednocześnie samo działanie polegające na ograniczeniu uszczuplenia majątku podatnika nie stanowi jeszcze wystarczającej podstawy do uznania, iż mamy do czynienia z zabezpieczeniem źródła przychodów (wyrok z dnia 2 września 2010 r. sygn. akt I SA/Po 436/10).

W tym miejscu warto również powołać wyrok NSA z 20 lipca 2011 r. sygn. akt II FSK 460/10 dotyczący zapłaty odszkodowania przy rozwiązaniu umów najmu, gdzie Sąd uznał (cytat): Z analizy treści tego przepisu (art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przypis Organu) wynika, że nie obejmuje on swoją dyspozycją działań negatywnych zmierzających do ograniczenie straty lecz wyłącznie działania o charakterze pozytywnym zmierzające do uzyskania przychodu ewentualnie do zachowania lub zabezpieczenia jego źródeł.

Mając powyższe na uwadze, wydatek w postaci odszkodowania nie może zostać uznany za koszt bezpośrednio bądź pośrednio związany z przychodami Spółki. W ocenie Organu niedopuszczalna jest teza, że odszkodowanie jest wydatkiem poniesionym w celu osiągnięcia przychodów lub ma na celu zabezpieczenie/zachowanie źródła przychodów. Zdaniem Organu, trudno uznać, że przedmiotowe odszkodowanie odnosi się do całokształtu działalności gospodarczej podatnika, co nadawałoby im charakter kosztów ogólnych.

Wydatek ten jako nie spełniający przesłanek wymienionych w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie może być uznany za koszt uzyskania przychodów. Bez znaczenia w rozpoznawanej sprawie pozostaje zatem fakt braku podlegania przedmiotowych wydatków pod wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów.

W rozpatrywanej sprawie trzeba także zwrócić uwagę na fakt, że stosunek najmu pomiędzy Spółką a Wynajmującym został rozwiązany. Rozwiązanie umowy skutkuje uniemożliwieniem prowadzenia działalności gospodarczej w dotychczasowym zakresie, a tym samym utraceniem przez Spółkę możliwości uzyskiwania przychodów z tej działalności. Wobec powyższego, wypłata przedmiotowego odszkodowania nie wpłynie na zabezpieczenie przez Spółkę źródła przychodów.

Dodatkowo podnieść należy, że w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca poniósł ryzyko gospodarcze decydując się na zawarcie takiej umowy ubezpieczenia, której zapisy nie przyznawały prawa do wypłaty odszkodowania w sytuacji braku winy po stronie Spółki.

Wskazać należy, że nie wszystkie wydatki związane z działalnością gospodarczą, nawet ekonomicznie uzasadnione, stanowią koszty uzyskania przychodów. W przeciwnym wypadku każde ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej można by przenosić przy użyciu przepisów podatkowych na Skarb Państwa poprzez pomniejszanie dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania (por. wyrok NSA z 12.03.1999 r. sygn. akt I SA/Po 1362/98 wyrok NSA z 30.11.2006 r. sygn. akt II FSK 1388/05; wyrok NSA w Krakowie z 18.05.1995 r. sygn. akt SA/Kr 1768/94).

Zapłaty przedmiotowego odszkodowania w celu ograniczenia kolejnych kosztów nie można zatem w opisanym we wniosku zdarzeniu przyszłym uznać za działanie w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Podkreślić należy, że przyczyną dla której Organ odmówił stanowisku podatnika cechy prawidłowości (trafności) jest uznanie, że nie doszło w sprawie do wypełnienia przesłanki celowości poniesienia wydatku (brak związku przyczynowego pomiędzy wydatkiem a kosztem uzyskania przychodów).

W ocenie tut. Organu, przesłanki zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów analizowanego wydatku nie zostały przez Spółkę spełnione na gruncie przedstawionego opisu sprawy.

Podsumowując, Wnioskodawca nie będzie mógł zaliczyć wypłaconego odszkodowania do kosztów uzyskania przychodów, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wydatek ten nie będzie poniesiony w celu uzyskania przychodów, ani też nie służy zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów.

Podkreślić należy, że tutejszy organ wydając przedmiotową interpretację indywidualną wskazał zakres i sposób zastosowania norm prawa podatkowego ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w odniesieniu do przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego oraz postawionego pytania. Jednocześnie ocenił stanowisko Wnioskodawcy pod względem zgodności z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego. Co do zasady bowiem przedmiotem interpretacji indywidualnych wydawanych na podstawie art. 14b Ordynacji jest sam przepis prawa podatkowego. Przepisy te nie uprawniają do zajęcia (rozstrzygania) co do ekonomicznych aspektów działania Jednostki w planowanych zdarzeniach przyszłych bądź stanach faktycznych. Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego czy kontrolnego. Natomiast w zakresie obowiązków podatnika, jako odnoszącego ewidentną korzyść z faktu zaliczenia określonych wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów, jest wykazanie, w oparciu o zgromadzone dowody, związku pomiędzy poniesieniem kosztu, a uzyskaniem przychodu, zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu