Temat interpretacji

Czy zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, koszty odsetek naliczonych przez Bank w związku z Systemem za udostępnienie Spółce przez innych Uczestników Systemu środków pieniężnych podlegać będą w Spółce ograniczeniu w zaliczaniu w ciężar kosztów uzyskania przychodów?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613 z późn. zm.) oraz § 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 3 lutego 2016 r. (data wpływu 9 lutego 2016 r.) uzupełnionym w dniu 19 kwietnia 2016 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie skutków podatkowych związanych z przystąpieniem do umowy cash poolingu, w tym zastosowania przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych o niedostatecznej kapitalizacji jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 lutego 2016 r. wpłynął ww. wniosek uzupełniony w dniu 19 kwietnia 2016 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie skutków podatkowych związanych z przystąpieniem do umowy cash poolingu, w tym zastosowania przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych o niedostatecznej kapitalizacji.

W złożonym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

X Sp. z o.o. (zwana dalej: Wnioskodawcą, Spółką lub Uczestnikiem Systemu) zamierza zawrzeć z wybranym przez siebie bankiem (zwanym dalej: Bankiem) umowę o prowadzenie systemu zarządzania środkami pieniężnymi dla grupy rachunków (zwaną dalej: Umową Cash Poolingu Rzeczywistego). Podobne umowy o prowadzenie systemu zarządzania środkami pieniężnymi dla grupy rachunków (zwane również: Umowami Cash Poolingu Rzeczywistego) zostaną zawarte przez Bank i Wnioskodawcę (działającego w charakterze tzw. Pool Leader) z innymi spółkami prawa handlowego, tzn. Y Sp. z o.o. oraz Z Sp. z o.o. (działającymi razem z Pool Leaderem w charakterze tzw. Uczestników). Podmioty mające korzystać ze struktury Cash Poolingu Rzeczywistego (zwanego dalej: Systemem) będą przystępować do tej struktury na wniosek Wnioskodawcy działającego w charakterze tzw. Pool Leadera (według jego swobodnego uznania).

Cash Pooling Rzeczywisty jest formą zarządzania finansami grupy podmiotów w ramach usługi cash poolingu świadczonej przez bank. Struktura ta umożliwia scentralizowane zarządzanie finansami oraz optymalizację przepływów finansowych. Pozwala ponadto na obniżenie zadłużenia zewnętrznego podmiotów należących do struktury Cash Poolingu Rzeczywistego, jak również na zminimalizowanie kosztów oraz zmaksymalizowanie przychodów odsetkowych, dzięki stosowaniu konsolidacji sald na jednym rachunku.

Wszelkie kwestie dotyczące wzajemnych rozliczeń między Bankiem, Wnioskodawcą, działającym w charakterze Pool Leadera, a pozostałymi Uczestnikami związane z przystąpieniem i korzystaniem ze struktury Cash Poolingu Rzeczywistego, oraz rozliczeniami na wypadek wypowiedzenia, rozwiązania lub wygaśnięcia umowy będą regulowane Umowami Cash Poolingu Rzeczywistego. Przedmiotowe Umowy Cash Poolingu Rzeczywistego mają mieć charakter nienazwanych umów cash poolingu rzeczywistego, zawartych pomiędzy Bankiem, Wnioskodawcą jako tzw. Pool Leaderem oraz pozostałymi Uczestnikami na podstawie i w granicach określonych w art. 353¹ Kodeksu cywilnego. Intencją stron jest wyłączenie zastosowania do przedmiotowych Umów Cash Pooling Rzeczywistego przepisów Kodeksu cywilnego odnoszących się do którejkolwiek z umów nazwanych, w tym w szczególności umowy sprzedaży, czy też umowy pożyczki.

W celu implementacji struktury Cash Poolingu Rzeczywistego zarówno Wnioskodawca działający w charakterze tzw. Pool Leadera, jak i pozostali Uczestnicy Cash Poolingu Rzeczywistego otworzą w Banku rachunki bankowe. Wnioskodawcy jako tzw. Pool Leaderowi zostanie udzielony debet techniczny w jego rachunku (zwany dalej: Debetem Technicznym) będący odnawialnym debetem w rachunku Pool Leadera. Debet Techniczny udostępniony zostanie także innym uczestnikom umowy Cash Poolingu Rzeczywistego. Dla Wnioskodawcy działającego w charakterze Pool Leadera zostanie ponadto otwarty rachunek pomocniczy, w ramach którego Bank udzieli Wnioskodawcy odpowiedniego kredytu w rachunku pomocniczym (zwanego dalej Kredytem). Kredyt zostanie udostępniony Wnioskodawcy zarówno na jego potrzeby korporacyjne jak i w celu finansowania struktury Cash Poolingu Rzeczywistego. Pozostałym Uczestnikom zostaną przyznane odpowiednie limity techniczne, czyli maksymalne kwoty Debetu Technicznego udostępnione danemu uczestnikowi Umowy Cash Poolingu Rzeczywistego - na cele związane z finansowaniem bieżącej działalności gospodarczej Uczestników (zwane dalej: Limitami Technicznymi). U Pool Leadera do rozliczania Umowy Cash Poolingu Rzeczywistego służyć będzie rachunek pomocniczy. Każdy z Uczestników udzieli poręczenia za zobowiązania Wnioskodawcy działającego w charakterze Pool Leadera wobec Banku, (tj. w szczególności za zobowiązania wynikające z Debetu Technicznego oraz Kredytu Bankowego w rachunku pomocniczym), a Wnioskodawca jako tzw. Pool Leader udzieli poręczenia za zobowiązania poszczególnych Uczestników wobec Banku (tj. w szczególności za zobowiązania wynikające z Limitów Dziennych). Wysokość tych poręczeń wynikać będzie z postanowień Umów Cash Pooling Rzeczywistego.

System zarządzania środkami pieniężnymi dla grupy rachunków, tj. cash pooling będzie prowadzony w tzw. formule zero balancing, to znaczy, że na koniec każdego dnia salda na rachunkach poszczególnych Uczestników innych niż Wnioskodawca działający w charakterze Pool Leadera będą wynosić zero. Tym samym na koniec dnia, w przypadku wystąpienia salda dodatniego na danym rachunku bankowym Uczestnika, saldo to będzie transferowane na rachunek bankowy Wnioskodawcy, a w przypadku wystąpienia salda ujemnego, nastąpi transfer z rachunku Wnioskodawcy na rachunek Uczestnika. Jedyne saldo ujemne na koniec każdego dnia funkcjonowania struktury Cash Poolingu Rzeczywistego będzie mogło wystąpić na rachunku pomocniczym Wnioskodawcy działającego w charakterze tzw. Pool Leadera w związku z wykorzystaniem Kredytu Bankowego udzielonego w tym rachunku. Jedyne saldo dodatnie na koniec każdego dnia funkcjonowania struktury Cash Poolingu będzie mogło występować na rachunku pomocniczym Wnioskodawcy działającego w charakterze Pool Leadera. Na koniec każdego dnia roboczego Bank będzie weryfikował saldo na rachunkach Wnioskodawcy.

Co do zasady, w przypadku salda dodatniego Bank będzie naliczał i wypłacał Wnioskodawcy jako Pool Leaderowi odsetki od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym Wnioskodawcy, a w przypadku salda ujemnego, Bank będzie pobierał od Wnioskodawcy odsetki liczone od takiego ujemnego salda. Bank będzie pobierał odsetki od ujemnego salda powstałego z przekazania środków z rachunku pomocniczego Leadera na każdy rachunek Uczestnika wykazujący saldo ujemne. Pool Leader może zakładać lokaty oraz dokonywać innych czynności w celu dalszego zwiększenia efektywności gospodarowania środkami pieniężnymi Uczestników z wykorzystaniem części lub całości środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku pomocniczym. Odsetki z lokat podlegają wpłacie na rachunek pomocniczy. Oprócz odsetek bankowych Umowa Cash Poolingu Rzeczywistego przewiduje odsetki wewnętrzne. Za każdy dzień utrzymywania się:

• wierzytelności z tytułu subrogacji wobec zadośćuczynienia zobowiązaniom względem Banku wynikającym z poręczeń, Uczestnicy Systemu dłużni zapłacą tym Uczestnikom Systemu, którzy spełnili świadczenie z tytułu poręczenia, odsetki,
• wierzytelności z tytułu sald dodatnich przekazanych na rachunek pomocniczy, Bank będzie obliczał odsetki.

W ostatnim dniu roboczym każdego miesiąca Bank dokona obliczenia odsetek wskazanych powyżej pomiędzy poszczególnymi Uczestnikami Systemu. W tym celu:

• odsetki zostaną zapłacone przez Uczestników Systemu zobowiązanych do zapłaty poprzez obciążenie ich rachunków i uznanie rachunków Uczestników Systemu będących wierzycielami, za pośrednictwem rachunku pomocniczego,
• Pool Leader dokona podziału wypłaty odsetek na rzecz uprawnionych Uczestników Systemu. Zapłata nastąpi poprzez obciążenie rachunku pomocniczego i uznanie właściwych rachunków Uczestników.

Z technicznego punktu widzenia księgowania na rachunkach bankowych Wnioskodawcy działającego w charakterze Pool Leadera (tj. rozliczenia pomiędzy Wnioskodawcą działającego w charakterze Pool Leadera oraz pozostałymi Uczestnikami Cash Poolingu) będą następowały w ramach tzw. subrogacji, czyli wstąpienia w miejsce zaspokojonego wierzyciela na podstawie art. 518 Kodeksu cywilnego, tj. w oparciu o przepisy przewidujące wstąpienie w spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej spłaty przez podmiot ponoszący odpowiedzialność osobistą za cudzy dług zgodnie z art. 518 § 1 pkt 3) Kodeksu cywilnego. Mechanizm subrogacji będzie znajdował zastosowanie ze względu na poręczenia cywilnoprawne długów Wnioskodawcy wobec Banku (tj. długów wynikających w szczególności z wykorzystania Debetu Technicznego i Kredytu Bankowego w rachunku pomocniczym) udzielone przez pozostałych Uczestników oraz poręczenia cywilnoprawne długów pozostałych Uczestników wobec Banku (tj. długów wynikających w szczególności z wykorzystania Limitów Dziennych) udzielone przez Wnioskodawcę działającego w charakterze Pool Leadera zgodnie z powyższym opisem zdarzenia przyszłego.

Przykładowo w przypadku przeksięgowania środków pieniężnych z rachunku bankowego Uczestnika na rachunek pomocniczy Wnioskodawcy działającego w charakterze Pool Leadera w celu spłaty Kredytu Bankowego zaciągniętego przez Wnioskodawcę w rachunku pomocniczym, Uczestnik będzie wstępował w miejsce Banku jako zaspokojonego wierzyciela do wysokości dokonanej spłaty. Również tytułem prawnym ewentualnych zwrotnych księgowań (przykładowo w przypadku rozwiązania lub wypowiedzenia Umowy Cash Poolingu Rzeczywistego) będzie rozliczenie wierzytelności pomiędzy Uczestnikami i Wnioskodawcą działającym w charakterze Pool Leadera, w które Uczestnik lub Wnioskodawca wstąpi tytułem subrogacji w wyniku spłacenia cudzego zadłużenia względem Banku.

Inne istotne uwarunkowania faktyczne:

• Bank nie jest podmiotem powiązanym kapitałowo ani ze Spółką, ani jakimkolwiek innym Uczestnikiem Umowy Cash Poolingu Rzeczywistego żadna z przesłanek z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r., nie będzie spełniona;
• Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem VAT;
• Pool Leader w imieniu Uczestników będzie wykonywał czynności administracyjne na podstawie upoważnienia zawartego w treści Umowy Cash Poolingu Rzeczywistego Pool Leader nie będzie otrzymywał od Uczestników ani od Banku wynagrodzenia za czynności administracyjne określone w Umowie;
• Uczestnicy Systemu są solidarnie odpowiedzialni za dokonywanie na rzecz Banku płatności opłat i kosztów, określonych w Umowie Cash Poolingu Rzeczywistego;
• Za świadczenie usług w ramach Systemu Bank pobierał będzie wynagrodzenie.

Dodatkowo w uzupełnieniu wniosku, które wpłynęło do tutejszego organu w dniu 19 kwietnia 2016 r. Wnioskodawca wskazał, że pomiędzy nim a pozostałymi Uczestnikami systemu, występują powiązania, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. X Sp. z o.o. jest jedynym wspólnikiem (100% udziałów) zarówno Y Sp. z o.o. jak i Z Sp. z o.o.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r o podatku dochodowym od osób prawnych, solidarna odpowiedzialność za dokonywanie na rzecz Banku płatności opłat i kosztów, nie stanowi przychodu z tytułu świadczeń nieodpłatnych lub świadczeń częściowo odpłatnych w Spółce...
2. Czy dla Spółki jako Uczestnika Systemu, przychodami podatkowymi będzie wyłącznie kwota odsetek bankowych należnych Spółce wpłaconych przez Bank oraz wyłącznie kwota otrzymanych przez Spółkę jej należnych odsetek od innych Uczestników Systemu...
3. Czy dla Spółki jako Uczestnika Systemu kosztami uzyskania przychodów będą wyłącznie wydatki poniesione przez Spółkę z tytułu odsetek bankowych zapłaconych na rzecz Banku od salda ujemnego w części dotyczącej wyłącznie zobowiązania Spółki wobec Banku z tego tytułu, a także czy dla Spółki jako Uczestnika Systemu kosztami uzyskania przychodów będzie wyłącznie kwota odsetek wypłaconych innym Uczestnikom Systemu w związku z korzystaniem przez Spółkę w ramach Systemu z ich środków pieniężnych...
4. Czy dla Spółki wydatki poniesione z tytułu opłat zapłaconych Bankowi za usługi świadczone w ramach Systemu będą stanowić koszty uzyskania przychodu...
5. Czy wszelkie pozostałe poza wskazanymi w pyt. nr 2, 3 i 4 transfery środków finansowych w ramach Systemu pomiędzy jego uczestnikami, tzn.: środki finansowe nie będące odsetkami oraz odsetki należne innym Uczestnikom Systemu nie związane z korzystaniem przez Spółkę w ramach Systemu z ich środków pieniężnych, nie będą generować odpowiednio przychodów ani kosztów ich uzyskania na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w Spółce...
6. Czy zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, koszty odsetek naliczonych przez Bank w związku z Systemem za udostępnienie Spółce przez innych Uczestników Systemu środków pieniężnych podlegać będą w Spółce ograniczeniu w zaliczaniu w ciężar kosztów uzyskania przychodów...
7. Czy w związku z uczestnictwem Spółki w systemie na Spółce spoczywał będzie obowiązek dokumentacyjny wynikający z art. 9a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych...
8. Czy w związku z czynnościami wykonywanymi w ramach Systemu Wnioskodawca nie będzie świadczył jakiejkolwiek usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym nie będzie działać w charakterze podatnika podatku od towarów i usług z tego tytułu...
9. Czy w świetle art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych usługa wspólnego zarządzania płynnością finansową, czyli cash pooling, świadczona przez Bank m.in. na rzecz Spółki podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych...

Niniejsza interpretacja stanowi odpowiedź na pytanie szóste w pozostałym zakresie sprawa zostanie rozpoznana odrębnie.

We własnym stanowisku w sprawie w odniesieniu do pytania szóstego Wnioskodawca wskazał, że przy zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów odsetek wypłacanych w ramach systemu cash poolingu nie znajdą zastosowania ograniczenia wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 lub 61 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 ww. ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udzielonych łącznie przez podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec podmiotów posiadającym bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki w proporcji w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia wobec tych podmiotów określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek, przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Jednocześnie, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 61 tej ustawy za koszty uzyskania przychodów nie uważa się odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez inną spółkę jeżeli w obu tych spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż po 25% udziałów jakich a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec spółki udzielającej pożyczki oraz wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki otrzymującej pożyczkę uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki otrzymującej pożyczkę w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

W odniesieniu do obu powyższych sytuacji, zgodnie z art. 16 ust. 7b ustawy, przez pożyczkę o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz art. 15c, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy, przez pożyczkę tę rozumie się także kredyt emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym depozyt nieprawidłowy lub lokatę, pochodnych instrumentów finansowych nie uważa się za pożyczkę w rozumieniu tego przepisu.

Dodatkowo, zgodnie z art. 16 ust. 7g omawianej ustawy, wartość zadłużenia, o którym mowa w art. 16 us.t 1 pkt 60 i 61, pomniejsza się o wartość pożyczek udzielonych podmiotom powiązanym wskazanym w tych przepisach.

Natomiast zgodnie z art. 16 ust. 7h powołanej ustawy wartość kapitału własnego o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 określa się na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek o których mowa w tych przepisach bez uwzględnienia kapitałów z aktualizacji wyceny oraz części kapitału własnego pochodzącego z otrzymanych pożyczek podporządkowanych. Wartość tę - w przypadku spółek - pomniejsza się o wartość kapitału zakładowego spółki jaka nie została na ten kapitał lub fundusz faktycznie przekazana lub jaka została pokryta wierzytelnościami z tytułu pożyczek oraz z tytułu odsetek od tych pożyczek przysługującymi wspólnikom wobec tej spółki, a także wartościami niematerialnymi lub prawnymi, od których nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 16a-16m ww. ustawy. W omawianej strukturze cash poolingu występują co najmniej dwa podmioty, a mianowicie podmiot posiadający wolne środki finansowe oraz występujący w roli pośrednika bank działający we własnym imieniu. Z tytułu uczestnictwa w transakcjach cash poolingowych dla każdego z podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, co jednak nie prowadzi do zawarcia pomiędzy nimi umowy pożyczki. Żaden z Uczestników Systemu nie zobowiązuje się do przeniesienia na własność innego Uczestnika określonej ilości pieniędzy, a także żaden z Uczestników nie zobowiązuje się do ich zwrotu. Wszystkie transfery Środków będą wykonywane na podstawie instytucji subrogacji w sposób automatyczny Uczestnicy Systemu dysponujący saldem dodatnim nie mają wiedzy odnośnie tego jaka część zgromadzonych na ich rachunkach nadwyżek przetransferowana na rachunek Pool Leadera zostaje wykorzystana przez pozostałych Uczestników. W związku z powyższym nie można wskazać, który z Uczestników pełniłby funkcję dającego pożyczkę, a który biorącego pożyczkę. Także przedmiot pożyczki pozostaje nieokreślony ponieważ zasilenie rachunku Uczestnika o niedoborze finansowym następuje z rachunku pomocniczego Pool Leadera, a nie ze środków zgromadzonych na rachunku Uczestnika Systemu dysponującego nadwyżką. W żadnym momencie nie dojdzie do bezpośredniego przepływu środków pomiędzy Uczestnikami Systemu, co oznacza że Uczestnicy Systemu nie dokonują pomiędzy sobą żadnych bezpośrednich transakcji. To Bank oblicza oprocentowanie od salda na rachunku pomocniczym Pool Leadera i to Bank alokuje odsetki na odpowiednie rachunki bieżące Uczestników.

W kontekście powyższego zdaniem Wnioskodawcy ograniczenia dotyczące niedostatecznej kapitalizacji przewidziane w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ww. ustawy, nie znajdują zastosowania w odniesieniu do omawianego zdarzenia przyszłego a odsetki wypłacane przez Spółkę za pośrednictwem Banku w przypadku stwierdzenia salda ujemnego, będą mogły stanowić koszty uzyskania przychodów na zasadach ogólnych zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zdaniem Spółki, umowa w stosunku pomiędzy Uczestnikami Systemu oraz Wnioskodawcą nie nosi znamion umowy pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b ww. ustawy, ponieważ w związku z zawarciem Umowy żaden z Uczestników Systemu, w tym Wnioskodawca nie zobowiązał się do przeniesienia na rzecz innego podmiotu określonej kwoty pieniędzy (żaden z uczestników Systemu nie posiada informacji czy i w jakiej wysokości pokryje dług innego Uczestnika Systemu wobec Banku). Tytuły prawne rozliczeń dokonywanych pomiędzy uczestnikami Struktury (w tym Wnioskodawcą) oparte będą na subrogacji (po spłacie przez Uczestnika Systemu zadłużenia innego Uczestnika Systemu wobec Banku, nastąpi wstąpienie tego Uczestnika Systemu w miejsce zaspokojonego wierzyciela).

W konsekwencji, przepisy dotyczące tzw. cienkiej kapitalizacji nie powinny mieć zastosowania z uwagi na niespełnienie jednej z przesłanek wskazanej w tych przepisach; podstawą dokonywanych transferów w ramach Systemu nie będą bowiem pożyczki, o których mowa w tych przepisach. Uczestnicy Systemu zobowiążą się do konsolidowania swoich środków ze środkami innych uczestników, a nie do pożyczenia ich konkretnemu uczestnikowi w określonej kwocie. Umowa nie może być więc uznana za pożyczkę w takim rozumieniu ponieważ żadna ze stron Umowy nie zobowiązuje się do przeniesienia na własność drugiej strony określonej ilości pieniędzy a także żadna ze stron nie zobowiązuje się do ich zwrotu. Wszelkie transfery środków będą wykonywane na podstawie subrogacji, w sposób automatyczny.

Podsumowując powyższe, odsetki od wzajemnych zobowiązań powstałe zgodnie z zasadami funkcjonowania Systemu zawartymi w Umowie obliczane przez Bank i wypłacane przez Wnioskodawcę, nie będą podlegać ograniczeniom dotyczącym przepisów o tzw. cienkiej kapitalizacji, wynikającym z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Spółka wskazuje, iż powyższe stanowisko zostało potwierdzone w szeregu wydanych w analogicznym stanie faktycznym interpretacji indywidualnych, w tym:

• w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbową w Łodzi z dnia 2 maja 2012 r. sygn. IPTPB3/423-54/12-3/MF;
• w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2012 r., sygn. IPPB5/423-185/12-2/JC;
• w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 13 marca 2012 r., sygn. IPPB5/423-25/12-2/JC;
• w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 29 listopada 2012 r., sygn. IPPB5/423-759/12-6/JC;
• w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 5 grudnia 2012 r. sygn. IBPBI/2/423-1145/12/CzP.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego w odniesieniu do przedstawionego pytania jest nieprawidłowe.

Umowa cash poolingu jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy przez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem, tzw. Pool Leadera (Agenta), którym może być wyspecjalizowany bank, jak również jednostka z grupy. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm., dalej: updop), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 60 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udzielonych łącznie przez podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia wobec tych podmiotów, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 61 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez inną spółkę, jeżeli w obu tych spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec spółki udzielającej pożyczki oraz wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki otrzymującej pożyczkę, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki otrzymującej pożyczkę w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Zatem, ograniczeniom przewidzianym w powyższej regulacji podlegają odsetki od pożyczek udzielanych spółce (pożyczkobiorcy) przez określoną grupę podmiotów (pożyczkodawców), tj.:

1. podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów spółki,
2. podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów spółki,
3. spółkę siostrę, jeżeli w obydwu spółkach (pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy) ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada co najmniej 25% udziałów spółki.

W przypadku przekroczenia przez spółkę (pożyczkobiorcę) wartości zadłużenia odpowiadającej wartości jej kapitału własnego, odsetki od pożyczek zaciągniętych od podmiotów wskazanych powyżej nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów w proporcji, w jakiej kwota pożyczki przekracza tą wartość.

Przy czym, zgodnie z art. 16 ust. 6 updop, wskaźnik procentowy, o którym mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, posiadanych udziałów (akcji) w spółce określa się na podstawie liczby praw głosu, jakie w związku z posiadanymi udziałami (akcjami) przysługują danemu podmiotowi; przepis art. 11 ust. 5b stosuje się odpowiednio. W przypadku wspólnika spółki, o której mowa w art. 1 ust. 3, niebędącego akcjonariuszem uważa się, że ten wskaźnik procentowy pozostaje spełniony bez względu na wielkość jego udziału w tej spółce.

Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7b updop, przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz art. 15c, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także kredyt, emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę; pochodnych instrumentów finansowych nie uważa się za pożyczkę w rozumieniu tego przepisu.

Polskie przepisy prawa cywilnego nie zawierają regulacji odnoszących się do umowy cash poolingu, stąd też umowę taką zaliczyć należy do umów nienazwanych na gruncie polskich przepisów prawa cywilnego. Tym niemniej cechą takiej umowy jest to, że jeden z podmiotów (uczestnik umowy) przekazuje własne środki finansowe innemu podmiotowi (innemu uczestnikowi umowy), celem pokrycia przez ten inny podmiot zobowiązań pieniężnych. Otrzymane przez podmiot środki finansowe podlegają zwrotowi wraz z wynagrodzeniem za korzystanie z tych środków, określonym w formie odsetek.

Nawet zatem w przypadku, gdy umowa cash poolingu polega na przejęciu długu czy subrogacji (jak ma to miejsce na gruncie opisanego zdarzenia przyszłego), faktycznym jej celem jest udostępnianie środków pieniężnych pomiędzy podmiotami z grupy oraz osiąganie przez te podmioty korzyści w postaci odsetek.

Istotą zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki jest przejście prawa własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu, czyli do przeniesienia własności takiego samego przedmiotu na pożyczkodawcę.

Opisana we wniosku umowa cash poolingu wypełnia przesłanki zaliczenia jej do umowy pożyczki zdefiniowanej w art. 16 ust. 7b updop. W przedmiotowej sprawie mamy bowiem do czynienia z przekazywaniem środków pieniężnych pomiędzy podmiotami, przy jednoczesnej wynikającej z logiki systemu zarządzania płynnością finansową konieczności zwrotu danych środków oraz uzyskiwaniu w związku z tym określonego wynagrodzenia w postaci odsetek.

Z ekonomicznego punktu widzenia finansowanie to ma cechy pożyczki, gdyż w wyniku sfinansowania ujemnego salda wykazanego przez danego uczestnika umowy nadwyżką środków zgromadzonych przez innych uczestników, uczestnik ten nie jest zobowiązany do zapłaty odsetek na rzecz banku z tytułu debetu jego rachunku, który by wystąpił w sytuacji, gdyby niedoboru tego nie pokrył inny uczestnik umowy. W miejsce zatem dłużnego kredytowania debetu, jaki występuje na rachunku prowadzonym na rzecz danego uczestnika, w następstwie umowy cash poolingu kredytowanie takie nie jest realizowane ze środków banku, lecz innego bądź innych uczestników umowy, w zamian za wynagrodzenie wypłacane w postaci odsetek tym uczestnikom, którzy wykazywali saldo dodatnie, i którzy tym samym finansowali także saldo ujemne innych uczestników.

Otrzymywane zatem przez uczestników umowy wynagrodzenie w postaci odsetek jest uzyskane z tytułu czasowego finansowania debetu innych uczestników umowy. Tym samym nie powinno budzić wątpliwości, że w przypadku środków finansowych, które posłużą pokryciu niedoborów finansowych innych uczestników umowy, można mówić o ich udzieleniu innym uczestnikom umowy w formie pożyczki w rozumieniu wyżej powołanego art. 16 ust. 7b updop.

Wskazać należy, że od dnia 1 stycznia 2015 r. oprócz zmian w zakresie brzmienia przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60, 61 oraz ust. 7b updop, wprowadzono do ustawy nowe przepisy, które mogą mieć wpływ na zakres stosowania przepisów dotyczących tzw. cienkiej kapitalizacji. W szczególności zgodnie z brzmieniem art. 16 ust. 7g updop, wartość zadłużenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, pomniejsza się o wartość pożyczek udzielonych podmiotom powiązanym, wskazanym w tych przepisach. Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7h updop, wartość kapitału własnego, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, określa się na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek, o których mowa w tych przepisach, bez uwzględnienia kapitałów z aktualizacji wyceny oraz części kapitału własnego pochodzącego z otrzymanych pożyczek podporządkowanych. Wartość tę pomniejsza się o wartość kapitału zakładowego spółki lub funduszu udziałowego w spółdzielni, jaka nie została na ten kapitał lub fundusz faktycznie przekazana lub jaka została pokryta wierzytelnościami z tytułu pożyczek oraz z tytułu odsetek od tych pożyczek, przysługującymi wspólnikom wobec tej spółki lub członkom wobec tej spółdzielni, a także wartościami niematerialnymi lub prawnymi, od których nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 16a-16m.

Ponadto zauważyć należy, że zgodnie z art. 15c updop, spółki i spółdzielnie, które otrzymały pożyczkę w rozumieniu art. 16 ust. 7b od podmiotów, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61, mogą nie stosować wynikających z tych przepisów ograniczeń w zaliczaniu odsetek od takiej pożyczki do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli zdecydują o stosowaniu zasad określonych w niniejszym artykule. O wyborze stosowania tych zasad spółki i spółdzielnie są obowiązane zawiadomić, w formie pisemnej, właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego.

Tym samym, w ramach ww. regulacji ustawodawca wprowadził dodatkową nową metodę rozliczania w kosztach podatkowych odsetek od pożyczek. Spółka ma więc do wyboru jedną z dwóch alternatywnych metod rozliczania odsetek w kosztach, tzn. może pozostać przy regulacjach o tzw. cienkiej kapitalizacji albo zastosować przepisy art. 15c ust. 2-12 updop. Podatnik, który wybierze metodę opisaną w art. 15c updop, będzie mógł zaliczyć do kosztów podatkowych danego roku podatkowego odsetki od pożyczek w wysokości nieprzekraczającej wartości iloczynu stopy referencyjnej NBP obowiązującej w ostatnim dniu roku poprzedzającego rok podatkowy powiększonej o 1,25 punktów procentowych i wartości podatkowej aktywów w rozumieniu przepisów o rachunkowości, według stanu na ostatni dzień danego roku podatkowego, w tym ujętych zgodnie z wartością nominalną kwot udzielanych pożyczek, z wyjątkiem wartości niematerialnych i prawnych.

Reasumując, stanowisko Spółki w zakresie zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 updop, tzw. niedostatecznej kapitalizacji w związku z transakcjami dokonywanymi na podstawie umowy cash poolingu należało uznać za nieprawidłowe, gdyż w kontekście przedstawionej struktury systemu zarządzania płynnością finansową nie można wykluczyć stosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 updop w odniesieniu do opisanych we wniosku odsetek, o ile w momencie zapłaty odsetek wartość zadłużenia Spółki obliczonego z uwzględnieniem art. 16 ust. 7g updop, będzie przekraczała określony pułap, a podmioty na rzecz których odsetki będą wypłacane są podmiotami kwalifikowanymi w rozumieniu tych przepisów. W przypadku jednak, gdy zadłużenie nie będzie przekraczało wartości kapitału własnego, lub też Spółka będzie stosowała zasady określone w art. 15c updop, wówczas przepisy dotyczące cienkiej kapitalizacji nie znajdą zastosowania.

W kontekście powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych należy wskazać, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mogły tym samym wpływać na sposób rozstrzygnięcia przyjęty w sprawie przedmiotowej. Niezależnie od powyższego zauważyć należy, że stanowisko organu zostało w pełni potwierdzone przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 30 września 2015 r., sygn. akt II FSK 2033/14 oraz II FSK 3137/14.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz.U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy