Wydanie. int. dot. możliwości zaliczenia do kup wydatków poniesionych z tyt. odsetek, kosztów sądowych wynikających z przegranego wyroku i czy Spółka może zal. do kup wydatki poniesione na obsługę prawną i opłaty sądowe w związku z obroną interesu

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 maja 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 23 maja 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy ustalenia:

-czy Spółka ma prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych z tytułu odsetek i kosztów sądowych wynikających z przegranego wyroku;

-czy Spółka miała prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych z tytułu kosztów obsługi prawnej i opłat sądowych w związku z obroną własnego interesu prawnego.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest osobą prawną posiadającą siedzibę na terytorium Polski. Spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie ...  gospodarki odpadami. W ramach wykonywanej działalności, na podstawie obowiązujących przepisów prawa, Spółka zobowiązana jest więc m.in. do rekultywacji składowisk odpadów.

W ramach realizacji projektu „…” jednym z zadań była rekultywacja ... składowisk odpadów. Na rekultywację poszczególnych składowisk w drodze przetargu nieograniczonego zostali wybrani wykonawcy, z którymi zawarto umowy. W ramach zadania wykonano między innymi rekultywację składowiska w „X” i „Z”, której wykonawcą był X (zwanym dalej „Kontrahentem”, „Wykonawcą”).

A. Rekultywacja składowiska w X:

W dniu 4 kwietnia 2014 r. roku została podpisana umowa nr (…) z Kontrahentem na okoliczność rekultywacji składowiska odpadów innych niż niebezpieczne w miejscowości X na kwotę 183 195,62 zł netto, brutto 225 330,61 zł. W tym samy dniu został przekazany Wykonawcy teren składowiska wraz z dokumentacją techniczną i dziennikiem budowy.

W dniu 29 września 2014 r. Wnioskodawca został poinformowany przez Urząd Gminy w X o fakcie pojawienia się na terenie rekultywowanego składowiska gruntu niewiadomego pochodzenia. Z otrzymanych informacji wynikało, że nawieziony grunt jest skażony substancjami ropopochodnymi. Fakt nawiezienia ziemi został zgłoszony na Policję oraz do Inżyniera Kontraktu sprawującego nadzór budowlany. Zawiadomiono także Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ) o zaistniałej sytuacji. 30 września 2014 r. WIOŚ dokonał oględzin na składowiska w X i zarządził przeprowadzenie szczegółowej kontroli. Oględziny potwierdziły nawiezienie ziemi o silnym zapachu substancji ropopochodnych w ilości około ... . W czasie oględzin przedstawiciel akredytowanego laboratorium WIOŚ pobrał próby ziemi do zbadania.

30 września 2014 r. skażona ziemia została odwieziona do utylizacji do Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Niebezpiecznych w (…). Koszt unieszkodliwia ziemi został poniesiony przez Wnioskodawcę a następnie przeniesiony na Kontrahenta.

31 października 2014 r. roku Inżynier Kontraktu dokonał odbioru końcowego rekultywacji składowiska odpadów w X.

Przeprowadzona przez WIOŚ w (…) kontrola i badania wykazały, że na składowisku odpadów pod warstwą rekultywacyjną zdeponowana jest nieokreślona ilość gleby i ziemi zawierające substancje niebezpieczne. WIOŚ nakazał usunięcie skażonej gleby z terenu składowiska (zarządzenie pokontrolne z 14 listopada 2014 r. nr (…)).

Wnioskodawca 25 listopada 2014 r. zlecił laboratorium WIOŚ w (…) dokonanie kolejnych badań monitoringowych i pobranie prób na składowisku odpadów w X. Badania wskazały, że w warstwie rekultywacyjnej nie ma substancji szkodliwych ale są obecne pod warstwą.

Spółka 12 grudnia 2014 r. złożyła zawiadomienie do Prokuratury Okręgowej w (…) o popełnieniu przestępstwa przeciwko środowisku określonego w art. 182 § 1 i art. 183 Kodeksu karnego, wnosząc o wszczęcie postępowania w celu ustaleniu sprawcy lub sprawców przestępstwa. Sprawa została przekazana do Prokuratury Rejonowej w (…), ta zaś sprawę umorzyła wskazując na małą szkodliwość czynu.

Podatnik 15 kwietnia 2015 r. zawiadomił WIOŚ w związku z wynikami dodatkowo przeprowadzonych badań o niepodejmowaniu czynności naprawczych. Zwrócił się również 22 czerwca 2015 r. ponownie do Prokuratora w (…) o przeprowadzenie postępowania mającego na celu ustalenie sprawcy. 29 czerwca 2015 r. Prokuratura odmówiła wszczęcia śledztwa podtrzymując swoje wcześniejsze stanowisko.

15 lipca 2015 r. Spółka wezwała Kontrahenta do usunięcia skażonego gruntu z terenu składowiska w terminie trzech tygodni od daty otrzymania wezwania wskazując, że brak usunięcia wady w wyznaczonym terminie spowoduje zlecenie prac wykonawcy zastępczemu, a kosztami tymi zostanie on obciążony.

24 lipca 2015 r. Kontrahent zwrócił się o dokonanie komisyjnych odkrywek zrekultywowanego składowiska. Odkrywek dokonano 10 sierpnia 2015 r. Zdaniem Kontrahenta, odkrywki nie wykazały obecności szkodliwych substancji w warstwach rekultywacyjnych, a ewentualne zanieczyszczenia mogą pochodzić ze składowanych odpadów. Nie przedłożono żadnych badań.

24 września 2015 r. Spółka wniosła do Komendanta Powiatowej Policji w (…) o ukaranie Kontrahenta za popełnienie wykroczenia z art. 174 i 176 ust. 1 ustawy o odpadach. Natomiast w dniu 30 października Komendant ten odpowiedział, że przeprowadzone czynności wyjaśniające nie dostarczyły podstaw do skierowania wniosku o ukaranie.

Wnioskodawca przeprowadził postępowanie przetargowe na wyłonienie wykonawcy rekultywacji naprawczej składowiska w X. W dniu 4 marca 2016 r. podpisano umowę nr (…) z tego samego dnia z firmą „Y” na kwotę 170 845,47 zł netto, brutto 210 139,93 zł.

Rekultywacja naprawcza została wykonanie w umownym terminie. Odbioru dokonał Inżynier sprawujący nadzór. W dniu 26 września 2016 r. Wykonawca otrzymał zapłatę za wykonaną usługę.

Kontrahent został obciążony:

1.Karą umowną w wysokości 21 300,00 zł, zgodnie z zapisami § 12 ust 2 lit. b umowy nr (…) za okres od 24 marca 2016 do 2 czerwca 2016 r. za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych w okresie rękojmi za wadliwe wykonanie przedmiotu umowy (nota obciążeniowa nr (…) z 2 czerwca 2016 r.).

2.Kosztami wykonania rekultywacji naprawczej składowiska na podstawie otrzymanej faktury od wykonawcy zastępczego - 210 139,93 zł.

3.Kosztami usunięcia skażonej gleby ze składowiska - faktura nr (…) z 15 października 2014 r. na kwotę 20 707,49 zł.

B. Rekultywacja składowiska w Z.

W dniu 4 kwietnia 2014 r. została podpisana umowa nr (…) z Kontrahentem na rekultywację składowiska odpadów innych niż niebezpieczne w miejscowości M na kwotę 568 044,44 zł netto, 698 694,66 zł brutto. W tym samy dniu został przekazany Wykonawcy teren składowiska wraz z dokumentacją techniczną i dziennikiem budowy. Termin wykonania rekultywacji określono na 31 maja 2015 r.

25 maja 2015 r. Wykonawca zgłosił gotowość do obioru zrekultywowanego składowiska.

26 maja 2015 r. Inżynier Kontraktu wskazał, że Wykonawca nie wykonał warstwy odgazowującej na całym obszarze składowiska wzywając jednocześnie do jej wykonania oczekując zgłoszenia do odbioru. Zgłoszenie Wykonawcy do odbioru końcowego zostało oddalone.

Wykonawca 10 czerwca 2015 r. poinformował, że nie zgadza się ze stanowiskiem Inżyniera Kontraktu i wskazał, że rekultywacja została wykonana zgodnie z dokumentacją projektową i specyfikacją techniczną.

17 czerwca 2015 r. Inżynier Kontraktu podtrzymał swoje stanowisko i dodatkowo wskazał, że nie wykonanie warstwy odgazowującej spowodowało dla Wykonawcy oszczędności.

9 lipca 2015 r. Wykonawca przedstawił kalkulację wykazując mniejszy koszt warstwy odgazowującej, o obszar na którym jej nie wykonano. Kwota oszczędności to 14 618,50 zł netto.

Inżynier Kontraktu nie wyraził zgody na pomniejszenie wartości wynagrodzenia o kwotę wskazaną w kalkulacji Wykonawcy, sugerując, że została nieprawidłowo oszacowana. Inżynier wezwał do wykonania brakującej warstwy odgazowującej.

28 lipca 2015 r. Wykonawca podtrzymał swoje wcześniejsze stanowisko zgłaszając jednocześnie gotowość do odbioru końcowego robót. Natomiast w dniu 3 sierpnia 2015 r. Inżynier Kontraktu odpowiedział, że odbiór nie jest możliwy.

Wykonawca 10 września 2015 r. przedstawił wyniki badań próbek gruntu pobranego z wykonanej warstwy odgazowującej z głębokości od 20 cm do 40 cm. Natomiast 14 września 2015 r. Wnioskodawca na potwierdzenie otrzymanych wyników zlecił firmie Geologicznej (…) w (…) pobranie próbek i wykonanie badań. Badania nie potwierdziły zastosowania przez Wykonawcę odpowiednich materiałów do wykonania warstw.

16 września 2015 r. Wykonawca poinformował, że od 16 września 2015 r. przystępuje do prac naprawczych. 21 września 2015 r. zgłosił do odbioru wykonanie prac naprawczych warstwy organicznej i słabo przepuszczalnej.

Po kolejnych wielu wyjaśnieniach i wezwaniach Wykonawcy i Inżyniera Kontraktu w dniu 22 grudnia 2015 r. Inżynier Kontraktu dokonał odbioru końcowego rekultywacji składowiska przedstawiając jednocześnie kwotę jaką należy potracić Wykonawcy z tytułu nie wbudowania warstwy piasku w ilości 865 m3 i żwiru o frakcji 16/32 w ilości 865 m2. Łączna kwota potrącenia to 164 805,60 zł netto, 202 710,22 zł brutto.

Kontrahent został obciążony:

1.Karą umowną w wysokości 31 500,00 zł za zwłokę w wykonaniu rekultywacji (105 dni) oraz kosztami badania gruntu wchodzącego w skład warstwy organicznej w wysokości 4 182,00 zł.

2.Karą umowną za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych w okresie rękojmi w wysokości 58 800,00 zł. (zgodnie z zapisami § 12 pkt 2b umowy nr (…) z 4 kwietnia 2014 r. Zgodnie z pismem nr (…) z 11 września 2015 r. (doręczone 18 września 2015 r.) ostateczny termin usunięcia wad w wykonaniu rekultywacji składowiska w G został wyznaczony na 9 września 2015 r.).

3.Kosztami badania gruntu - faktura nr (…) z dnia 25 września 2015 r. zł na kwotę 2 706,00 zł z terminem płatności 31 października 2015 r.

4.Kosztami badania gruntu - faktura nr (…) z dnia 26 października 2015 r. na kwotę 1 476,00 zł z terminem płatności 25 listopada 2015 r.

Wnioskodawca nadmienił, że uzyskał w dniu 18 marca 2016 r. opinię prawną w sprawie możliwości obniżenia wynagrodzenia wykonawcy, obarczenia go kosztami badania gruntu oraz naliczania kar umownych w związku z realizacją zadania pod nazwą (…) polegającego na rekultywacji składowiska odpadów w Z. W niniejszej opinii zarekomendowano możliwość obniżenia wynagrodzenia wykonawcy, obarczenia go kosztami badania gruntu oraz naliczania kar umownych.

Rozliczenie ostateczne płatności dla Kontrahenta przedstawiało się natomiast w następujący sposób: w dniu 22 marca 2016 r. Wnioskodawca dokonał zapłaty na rzecz Kontrahenta w wysokości 191 362,51 zł. biorąc pod uwagę:

1.Kwotę należną Kontrahentowi w wysokości 495 984,44 zł (698 694,66 minus 202 710,22) wynikającą z:

a)wartości robót za rekultywację składowiska w Z zgodnie z umową nr (…) z dnia 4 kwietnia 2014 r. § 7 pkt 1 - 698 694,66 zł,

b)potrącenie za niewykonanie prac na składowisku w Z (zał. nr 5 do protokołu odbioru końcowego robót z dnia 22 grudnia 2015 r. – 202 710,22 zł,

2.Kwotę należną Spółce w wysokości 304 621,93 zł wynikającą z:

a)faktury nr (…) z dn. 25 września 2015 r. za badania gruntu na kwotę 2 706,00 zł z terminem płatności 31 października 2015 r.,

b)faktury nr (…) z dnia 26 października 2015 r. za badania gruntu na kwotę 1 476,00 zł z terminem płatności 25 listopada 2015 r.,

c)noty obciążeniowej nr (…) z dnia 28 grudnia 2015 r. na kwotę 31 500,00 zł z terminem płatności 28 stycznia 2016 r.

d)noty obciążeniowej nr (…) z 22.03.2016 r. z tytułu naliczonych kar za okres od 10 września 2015 r. do 22 marca 2016 r. za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych w okresie rękojmi za wadliwie wykonaną rekultywację składowiska w G - 58 800 zł (196 dni x 300 zł),

e)kosztu wykonania rekultywacji naprawczej składowiska w X na podstawie umowy nr (…) z 4 marca 2016 r. z firmą Y - 210 139,93 zł.

Kontrahent domagał się zapłaty wynagrodzenia w pełnej wysokości, tj. 698 694,66 zł z tytułu rekultywacji składowiska odpadów w Z, którego nie uzyskał z uwagi na wskazane powyżej przesłanki wskazujące w przekonaniu Wnioskodawcy na niepoprawną realizację umowy. W tej sprawie złożył w marcu 2016 roku pozew do (…) Wydziału Gospodarczego Sądu Okręgowego w (...) (sygnatura akt (…)) o zapłatę należności potrąconych z tytułu niewykonania pełnego zakresu prac na składowisku w M oraz nieterminowego wykonanie rekultywacji, a także kosztów przeprowadzenia zastępczej naprawy składowiska w X po procesie rekultywacji. Sąd po zapoznaniu ze sprawą postanowił skierować strony do mediacji. Po przeprowadzonej w lipcu 2016 r. mediacji przed sądowym mediatorem strony nie doszły do porozumienia, zarówno Wnioskodawca jak i Kontrahent pozostali przy swoich stanowiskach. Ponadto kancelaria prawna reprezentująca interesy Spółki złożyła na lipcowej rozprawie pozew wzajemny o zasądzenie od powoda kwoty z tytułu kar umownych za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych na zrekultywowanym składowisku w X. W odpowiedzi na ten pozew, Kontrahent złożył pismo sądowe, w którym wniósł o oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy w wyroku z lipca 2020 r. uznał za zasadne roszczenia Kontrahenta. Spółka złożyła apelację. Sąd apelacyjny oddalił apelację wyrokiem z dnia 14 lutego 2022 roku.

W związku z wyrokiem powyższym Spółka dokonała zapłaty 22 lutego 2022 r.:

- należności głównej, w kwocie 507 332,15 zł,

- odsetek, w kwocie 204 529,09 zł,

- oraz kosztów sądowych w kwocie 70 257,12 zł.

Poniesione przez Wnioskodawcę koszty postępowania sądowego wynosiły 115 144,26 zł, w tym:

- opłaty sądowe 29 997,00 zł.,

- opłaty na rzecz kancelarii prawnej w łącznej kwocie 85 147,26 zł netto.

Pytania

1.Czy Spółka ma prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatki poniesione z tytułu odsetek i kosztów sądowych wynikających z przegranego wyroku?

2.Czy Spółka miała prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatki poniesione z tytułu kosztów obsługi prawnej i opłat sądowych w związku z obroną własnego interesu prawnego?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, Spółka ma prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych z tytułu odsetek i kosztów sądowych wynikających z przegranego wyroku. W ocenie Wnioskodawcy, prawo takie przysługuje również względem wydatków poniesionych z tytułu kosztów obsługi prawnej i opłat sądowych w związku z obroną własnego interesu prawnego.

Uzasadnienie:

Zgodnie z zasadą ogólną określoną w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

Tym samym za koszt uzyskania przychodu można uznać wydatek, który spełnia jednocześnie poniższe warunki:

-został poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,

-został należycie udokumentowany,

-nie został wymieniony w katalogu wyłączeń z kosztów uzyskania przychodu, określonym w art. 16 u.p.d.o.p.

Wyjątkami przewidzianymi w art. 16 u.p.d.o.p. - w przypadku wszelkiego rodzaju odsetek za zwłokę - są:

-grzywny i kary pieniężnych orzeczone w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia oraz odsetki od tych grzywien i kar (ust. 1 pkt 18);

-kary, opłaty i odszkodowania oraz odsetki od tych zobowiązań z tytułu nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska, niewykonania nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (ust. 1 pkt 19);

-odsetki za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej (ust. 1 pkt 21).

Ponadto, na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p., z kosztów podatkowych ustawodawca zdecydował się wyłączyć kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Ad. Pytanie 1

Odsetki

W ocenie Wnioskodawcy, w ustawowym katalogu wskazanym w art. 16 u.p.d.o.p. brak wprost zapisów odnoszących się do wyłączenia z kosztów podatkowych odsetek za zwłokę. Tym samym zasadnie więc, w przekonaniu Wnioskodawcy, można podnosić, że za koszt uzyskania przychodu mogą być uznane takie odsetki, o ile da się ich poniesienie powiązać z uzyskaniem, zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów.

Wnioskodawca w tym miejscu nadmienił, że w przypadku kosztów odsetek ponoszonych na rzecz strony przeciwnej wygrywającej proces zasadniczo, gdybyśmy nie mieli tutaj do czynienia z postępowaniem sądowym odsetki takie stanowić mogłyby koszty podatkowe na zasadach ogólnych. Dlatego również i w sytuacji takich odsetek powstałych w związku z orzeczeniem sądu powszechnego zasadna jest również taka konkluzja.

Spółka zwraca uwagę, że argumentem przemawiającym za zaliczeniem wskazanych odsetek do kosztów uzyskania przychodów jest fakt, że Spółka unika w ten sposób dalszych ewentualnych kosztów kolejnych sporów prawnych z kontrahentem na tym polu. Niewątpliwie bowiem, mając na względzie przewidzianą przepisami art. 366 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2021 poz. 1805, ze zm.) zasadę powagi rzeczy osądzonej, wykluczona jest jakakolwiek możliwość ponownego rozpatrywania sprawy będącej przedmiotem sporu z Kontrahentem w przedmiocie tego samego roszczenia. W efekcie prawomocny wyrok sądowy w tym zakresie zamyka Spółce zasadniczo jakąkolwiek prawną możliwość złożenia środka odwoławczego a tym samym wymaga respektowania tak funkcjonującego w obrocie prawnym orzeczenia. Tym samym, jakiekolwiek zwlekanie z wykonaniem tego wyroku, naraża Spółkę na negatywne ryzyko poniesienia dodatkowych kosztów wiążących się z egzekucją tego wyroku przez Kontrahenta a więc jest nieracjonalne z ekonomicznego punktu widzenia. A zatem, jakkolwiek zasadnie istniejące wątpliwości co do rzetelności Kontrahenta na etapie wywiązywania się z nim sporu, jako ostatecznie uregulowane na mocy wydanego przez sąd powszechny wyroku sądowego, muszą być respektowane przez Spółkę. Spółka więc, jako racjonalnie działający podatnik nie może wykazać się tutaj niefrasobliwością skutkującą powstaniem dodatkowych kosztów nieuzasadnionych tak prawnie, jak i ekonomicznie, co miałoby miejsce w przypadku braku wykonania takiego wyroku.

Zatem działanie zmierzające do wykonania orzeczenia poprzez uregulowanie zasądzonych odsetek służy:

-po pierwsze, zachowaniu/zabezpieczeniu źródła przychodów mogących zostać uszczuplonymi w wyniku potencjalnych działań egzekutora w przypadku nie respektowania ww. orzeczenia sądu,

-po drugie, nie powoduje generowanie dodatkowych kosztów, które to dopiero można by traktować w kategoriach niestanowiących kosztów uzyskania przychodu z uwagi na wystąpienie uzasadnionych przesłanek dla przyjęcia, że wydatki takie ponoszone są w związku z nieracjonalnym, nieroztropnym i zawinionym działaniem Podatnika.

Koszty sądowe

W praktyce interpretacyjnej organów podatkowych znane jest stanowisko, zgodnie z którym konieczność zapłaty kwot w związku z przegranym procesem stanowi wynik orzeknięcia przez sąd nie dochowania przez podatnika należytej staranności w relacjach biznesowych z kontrahentem. Wydatki takie nie służą bowiem osiągnięciu przez podatnika przychodu z działalności gospodarczej.

Jako przykład wskazanego stanowiska Wnioskodawca wskazuje na interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 26 stycznia 2018 roku nr 0114-KDIP3-1.4011.462.2017.1.AM, w której możemy wyczytać:

„(...) Również poniesione wydatki jakimi są koszty sądowe - obejmujące zwrot kosztów sądowych i zastępstwa procesowego poniesionych przez Wnioskodawczynię - nie przyczyniły się w żaden sposób do uzyskania przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej. Nie są to również normalne koszty funkcjonowania Wnioskodawczyni. Poniesienie tych wydatków jest formą dolegliwości finansowej z tytułu przegrania procesu sądowego. Zatem są to pewnego rodzaju dolegliwe dla Wnioskodawczyni wydatki i nie przynoszą jej przychodu. Wydatki te są ściśle powiązane z dochodzeniem roszczeń przez osobę poszkodowaną i są kosztami postępowania sądowego (...)”.

Znane są jednakże stanowiska odmienne prezentowane w innych interpretacjach tego organu, co potwierdzono m.in. w interpretacja z dnia 16 lipca 2019 r. nr 0111-KDIB1-3.4010.215.2019.1.MBD, w której stwierdzono:

„(…) Fakt przegrania sporu, nie decyduje o możliwości zakwalifikowania danych wydatków do kosztów uzyskania przychodu, ale decydujące znaczenie ma czy dany koszt został poniesiony w celu zabezpieczenia bądź zapewnienia źródła przychodu (...)”.

Wyrażoną w ww. interpretacji tezę potwierdza również Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 18 lutego 2020 r. (sygn. akt: II FSK 631/18): „Jeżeli chodzi natomiast o kwalifikację kosztów procesu do kosztów uzyskania przychodów, jak zgodnie wskazują obie strony sporu, kwestia ta powinna być rozstrzygana ad casum z uwzględnieniem specyfiki stanu faktycznego danej sprawy”.

Sąd jednocześnie w innym miejscu uzasadnienia wskazanego wyroku zwrócił uwagę:

„(...) Wskazuje się również kierunkowo, na przykładach zaczerpniętych z orzecznictwa sądowego, że do kosztów uzyskania przychodów nie powinny być kwalifikowane wydatki będące rezultatem nieracjonalnych, nieroztropnych i zawinionych działań przedsiębiorcy - ocenianych według obiektywnej miary staranności, co jednak nie oznacza permanentnego i arbitralnego recenzowania przez organy podatkowe wszelkich działań podejmowanych przez przedsiębiorców z punktu widzenia ich efektywności i opłacalności, czy też dokonywania oceny tych działań i czynionych w ich ramach wydatków ex post, a więc dopiero według osiągniętego faktycznie rezultatu, a nie według uwarunkowań ekonomicznych istniejących w momencie planowania i dokonywania tych wydatków, z uwzględnieniem związku przyczynowego pomiędzy ponoszonym wydatkiem a zakładanym celem, tj. osiągnięciem przychodu lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodu oraz w tym kontekście nieodłącznego w gospodarce rynkowej ryzyka ekonomicznego (...)”.

Tym samym każdorazowo należy uwzględnić zindywidualizowany stan faktyczny każdej sprawy. W przedstawionym przez Spółkę stanie faktycznym oznaczać to będzie, że analizie należy poddać przede wszystkim okoliczności, czy podejmowała ona działania wskazujące na zachowania nieracjonalne, nieroztropne i zawinione.

W przekonaniu Wnioskodawcy niewątpliwie z sytuacją działań nieracjonalnych mamy do czynienia w przypadku, gdy występują działania nie oparte na racjonalności, a prowadzone działania nie są rozsądne. Działaniom Wnioskodawcy opisanym w stanie faktycznym trudno przypisać takie znamiona, gdyż kierował się przyjętym planem działania, który przede wszystkim miał na celu w pierwszej kolejności przeanalizowanie faktów czemu towarzyszyło równolegle powiadomienie właściwych służb, w tym stojących na straży prawa, a następnie po przeanalizowaniu całej sytuacji i oceny wyników znanych ustaleń wskazanych służb oraz uprzednim zasięgnięciu opinii prawnej, podjęcie stosownych działań skutkujących nałożeniem na Kontrahenta kar umownych, co finalnie doprowadziło do sporu prawnego z Kontrahentem.

Wnioskodawca stoi jednocześnie na stanowisku, że nie sposób przypisać jemu działania o charakterze wskazującym na nieroztropność. Z nieroztropnością możemy mieć bowiem do czynienia w sytuacji, gdy podmiot podejmuje działania wskazujące na brak rozwagi. Wskazane działania również niewątpliwie nie mogły mieć miejsca z uwagi na wyżej wskazane działania Spółki, zmierzającej przede wszystkim do zabezpieczenia swojego interesu ekonomicznego, czemu towarzyszyły podejmowane kroki.

Wreszcie w niniejszej sytuacji nie mogło być mowy o jakimkolwiek zawinionym działaniu ze strony Spółki. Aby tak było musiałyby wstąpić bowiem świadome działania Spółki nakierowane na wyrządzenie szkody względem Kontrahenta, względnie działania takie byłyby efektem braku zachowania należytej staranności normalnie wymaganych w relacjach biznesowych z kontrahentami. Nie sposób jednak przyjąć, że czynione przez Wnioskodawcę starania związane z wyjaśnieniem okoliczności sprawy oraz analiza otoczenia prawnego pozwalają na przypisanie Spółce działań ukierunkowanych na świadome wyrządzenie Kontrahentowi szkody o charakterze ewidentnie zawinionym.

Reasumując, zdaniem Wnioskodawcy istnieją uzasadnione przesłanki wskazujące na możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych zarówno wydatków poniesionych z tytułu odsetek, jak i kosztów sądowych wynikających z przegranego wyroku. W szczególności zaś, co Spółka pragnie podkreślić, wskazane wydatki znajdowały swoje uzasadnienie w racjonalności podejmowanych przez Spółkę działań zmierzających do osiągnięcia, zachowania, bądź zabezpieczenia źródła przychodów. Nie sposób bowiem przyjmować, że Spółka mogła bezkrytycznie akceptować formułę działań Kontrahenta w sytuacji, w której opisane wydarzenia wskazywać mogły na prawdopodobieństwo występowania nieprawidłowości przy prowadzonych pracach, których źródłem mogły być działania tego Kontrahenta.

Odmienne podejście do zagadnienia relacji biznesowych pomiędzy stronami kontraktu oznaczałoby, że Spółka winna każdorazowo godzić się z jakimikolwiek przejawami nieprawidłowości w takich relacjach biznesowych, gdyż nie mogąc z góry przewidzieć – w przypadku sporu prawnego z kontrahentem - finalnego rozstrzygnięcia takiego sporu (mogącego zakończyć się przecież niepowodzeniem) nie powinna uwzględniać w kosztach podatkowych ponoszonych z tego tytułu wydatków. Zdaniem Wnioskodawcy, byłaby to nielogiczna wykładnia przepisów prawa, która winna w takiej sytuacji zmierzać jedynie do wyeliminowania w takich przypadkach ryzyka działań podatnika, polegających na zaliczaniu w koszty podatkowe wydatków, jakim towarzyszą działania nieracjonalne, nieroztropne i zawinione.

Ad. Pytanie 2

Wnioskodawca ponownie chciałby zaakcentować, że kosztami uzyskania przychodu możemy mieć do czynienia, gdy dany wydatek, który podatnik chce zakwalifikować do tej kategorii winien spełniać następujące warunki:

-został poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,

-został należycie udokumentowany,

-nie został wymieniony w katalogu wyłączeń z kosztów uzyskania przychodu, określonym w art. 16 u.p.d.o.p.

W świetle powyższego, w przekonaniu Wnioskodawcy, wyłączeniem z kosztów nie powinny być objęte wydatki poniesione z tytułu obsługi prawnej (koszty profesjonalnej reprezentacji) własnego interesu prawnego (w tym w ramach obrony i odparcia argumentów strony przeciwnej wygrywającej proces) oraz ponoszone opłaty sądowe w związku z powództwem wzajemnym. Tutaj kluczowy jest związek takich wydatków z osiągnięciem, zachowaniem, bądź zabezpieczeniem źródła przychodów. Dlatego też Wnioskodawca chciałby podnieść, że zasadność tego typu wydatków uzasadniona jest jak najbardziej przedmiotem prowadzonej działalności. Należy bowiem zauważyć, że w kontekście wykonywanej działalności Spółka prowadzi gospodarkę odpadami i zobowiązana jest m.in. do rekultywacji składowisk odpadów. Tym samym w aspekcie realizowanych przez Kontrahenta prac, okoliczność ta nakłada na Spółkę obowiązek szczególnej dbałości o należyte zrealizowanie tych obowiązków. Konsekwentnie więc zrozumiałym jest, że chcąc należycie wywiązać się z tych obowiązków Spółka zobligowana była do podejmowania stosownych kroków, w tym prawnych (m.in. zawiadomienie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska) w przypadku powzięcia wiedzy o wszelkich nieprawidłowościach towarzyszących przeprowadzanej rekultywacji. Celem tych działań było przede wszystkim bowiem wyjaśnienie zdarzeń mających miejsce w lokalizacjach poddanych rekultywacji.

W następstwie prowadzonych prób wyjaśnienia sytuacji Spółka powzięła uzasadnione w tamtym czasie wątpliwości co do prawidłowości działań Kontrahenta i poprawności realizowanego przez niego kontraktu.

Wnioskodawca w tym miejscu ponownie odwoła się do istotnych z punktu widzenia wykładni art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. przesłanek na tle przedstawionego we wniosku stanu faktycznego. Podkreślenia bowiem wymaga, że w niniejszej sprawie z uwagi na szczególny charakter opisanych kosztów, aby ponoszone w tym zakresie wydatki stanowiły koszt podatkowy muszą one być rozpatrywane w aspekcie podejmowanych przez Spółkę działań wskazujących na zachowania racjonalne, roztropne i niezawinione. Spełnienie tych przesłanek jest elementem niezbędnym dla przyjęcia, że poniesione wydatki, pod warunkiem że służą osiągnięciu, zachowaniu, bądź zabezpieczeniu źródła przychodów, mogą stanowić koszt uzyskania przychodu. Są to zatem kluczowe determinanty pozwalające na stosowną ocenę zasadności ponoszonych wydatków.

W tym aspekcie Spółka zwrócił uwagę, że ziszczenie się wskazanych warunków – w kontekście finalnie niekorzystnego dla Spółki rozstrzygnięcia sądu apelacyjnego (prawomocnego) nie oznacza, że Spółka nie ma prawa do uznania w kosztach podatkowych żadnych z wyszczególnionych w pytaniu 2 niniejszego wniosku kosztów. Tym bardziej, że Wnioskodawca działał racjonalnie w ramach tzw. ryzyka biznesowego, które z góry zakłada pewien element niepowodzenia.

Reasumując, skoro Spółka poniosła wydatki z tytułu usług prawniczych związanych z obroną swoich racji przed sądem, jak i samych kosztów sądowych dotychczas poniesionych przez Spółkę, które wprost nie zostały wymienione w art. 16 u.p.d.o.p., wydatki takie spełniają wskazane w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. kryteria jako poniesione w celu ochrony interesów Spółki, co przedkłada się w obrębie całokształtu prowadzonej działalności na uzyskanie, zachowanie, albo zabezpieczenie źródła przychodów.

Wnioskodawca wnosi zatem o potwierdzenie prawidłowości zajętego w sprawie stanowiska.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zasady kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określają przepisy art. 15 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1800 ze zm., dalej: „ustawa o CIT”).

I tak, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT:

Przy czym, związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem wydatku a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. W takim ujęciu kosztami tymi będą zarówno wydatki pozostające w bezpośrednim związku z uzyskanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów), nawet wówczas, gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej.

Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskania.

Innymi słowy, podstawową cechą kosztu podatkowego jest związek tego kosztu z przychodem (ewentualnie z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów). Istotne znaczenie ma więc cel, w jakim wydatek został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem, a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

- został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik), jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

- pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

- poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

- został właściwie udokumentowany,

- nie może znajdować się w grupie wydatków, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu enumeratywnie wymienionych w stosownych przepisach ustawy o CIT, mogą stanowić koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiągniętymi przychodami, w tym służą zachowaniu albo zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów.

Należy również zauważyć, że ustawodawca nie definiuje, co należy rozumieć pod pojęciami: „w celu” osiągnięcia przychodu, jak i „zachowanie” lub „zabezpieczenie” źródła przychodów.

Zgodnie z definicjami zawartymi w Słowniku języka polskiego PWN, pojęcie:

-„celowość” oznacza: „przydatność do jakichś potrzeb”, „świadome zmierzanie do celu”, „taki przebieg zjawisk, zdarzeń, działań ludzkich, jakby w swym rozwoju zmierzały one do określonego celu”,

-„zabezpieczyć” oznacza: „zapewnienie ochrony przed czymś niebezpiecznym lub szkodliwym”, „uczynienie bezpiecznym”, „zapewnienie utrzymania czegoś w dotychczasowym stanie”, „zapewnienie komuś środków do życia”, „zapewnienie zaspokojenia roszczenia lub wykonanie kary”, natomiast

-„zachować” oznacza: „pozostać w posiadaniu czegoś”, „dochować coś w niezmienionym stanie mimo upływu czasu lub niesprzyjających okoliczności”, „uchronić przed zapomnieniem”.

Bliżej zasadę celowości opisuje wyrok NSA z dnia 16 października 2012 r. sygn. akt II FSK 430/11, w którym stwierdzono: „zwrot „w celu” oznacza, że nie każdy wydatek poniesiony przez podatnika w związku z prowadzoną działalnością podlega odliczeniu od podstawy opodatkowania, lecz tylko ten wydatek, który pozostaje w takim związku przyczynowo-skutkowym. Poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodów. Wydatek należy oceniać mając na uwadze racjonalność określonego działania dla osiągnięcia przychodu. Poniesienie wydatku musi zatem być powiązane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, ukierunkowaną na uzyskanie przychodów; wydatek powinien, przynajmniej potencjalnie, wpływać na wielkość uzyskiwanych lub spodziewanych przychodów z tej działalności. Kosztowa kwalifikacja konkretnego wydatku u konkretnego podatnika musi więc uwzględniać charakter i profil prowadzonej działalności gospodarczej oraz ekonomiczną racjonalność poniesionego wydatku”.

Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów został zawarty w art. 16 ustawy o CIT.

I tak zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 18 ustawy o CIT:

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 19 ustawy o CIT:

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 21 ustawy o CIT:

Z kolei art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT stanowi, że:

Państwa wątpliwość dotyczy ustalenia czy Spółka ma prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych z tytułu:

-odsetek i kosztów sądowych wynikających z przegranego wyroku,

-kosztów obsługi prawnej i opłat sądowych w związku z obroną własnego interesu prawnego.

Wskazać należy że wydatki z tytułu odsetek i kosztów sądowych oraz kosztów obsługi prawnej i opłat sądowych nie zostały wymienione w negatywnym katalogu wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, w szczególności w niniejszej sprawie nie znajdują zastosowania powyżej wskazane pkt 18, 19, 21 oraz 22 niniejszego przepisu.

Zatem, aby móc zaliczyć przedmiotowe wydatki do kosztów uzyskania przychodów należy zbadać czy są spełnione omówione na wstępie przesłanki zaliczenia danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów w myśl dyspozycji przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. 

Mając na uwadze dokonaną powyżej wykładnię przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT stwierdzić należy, że przedmiotowe wydatki – choć nie mogą być powiązane z konkretnym przychodem uzyskanym przez Państwa – niewątpliwie wiążą się jednak z prowadzoną działalnością i zostały poniesione dla ochrony jej interesów – w celu zabezpieczenia źródła przychodów. Między stronami istniał bowiem spór prawny, a spodziewali się Państwo rozstrzygnięcia go na swoją korzyść. Bronili Państwo zatem słuszności swojego stanowiska. Państwa działania podyktowane były więc ochroną Państwa interesów. Skoro zatem ponieśli Państwo wydatki na obronę swoich praw, to w konsekwencji mogą Państwo zaliczyć je do kosztów podatkowych, a co za tym idzie Państwa stanowiska należało uznać za prawidłowe.

Zatem stwierdzić należy, że Spółka ma prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych z tytułu odsetek i kosztów sądowych wynikających z przegranego wyroku, a także kosztów obsługi prawnej i opłat sądowych w związku z obroną własnego interesu prawnego.

Odnosząc się do przywołanych przez Państwa interpretacji indywidualnych wskazać należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego. Natomiast odnosząc się do przywołanych przez Państwa wyroków należy zaznaczyć, że orzeczenia sądowe są wiążące jedynie w sprawach, w których zapadły. Natomiast Organ, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkuje się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów, to nie ma możliwości zastosowania ich wprost, ponieważ nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).